Donderdag 8 augustus 2019 Grote Zaal uur. Jeugdorkest Nederland Jurjen Hempel, dirigent Noa Wildschut, viool

Transcriptie

1 Donderdag 8 augustus 2019 Grote Zaal uur Jeugdorkest Nederland Jurjen Hempel, dirigent Noa Wildschut, viool Trevor Grahl 1984 Brennendes Geheimnis novelle voor orkest (2019; in opdracht van Jeugdorkest Nederland) Camille Saint-Saëns Derde vioolconcert in b, op. 61 (1880) Allegro non troppo Andantino quasi allegretto Molto moderato e maestoso - Allegro non troppo PAUZE Pjotr Iljitsj Tsjaikovski Vierde symfonie in f, op. 36 ( ) Andante sostenuto - Moderato con anima Andantino in modo di canzona Scherzo: Pizzicato ostinato - Allegro Finale: Allegro con fuoco

2 TOELICHTING Het programma begint met een speciaal voor het Jeugdorkest Nederland gecomponeerd werk van Trevor Grahl. De Canadees- Nederlandse componist gaf Brennendes Geheimnis niet voor niets als ondertitel novelle voor orkest : het is geïnspireerd door Stefan Zweigs gelijknamige novelle over de jonge Edgar, die aanvankelijk niet doorheeft dat zijn moeder een affaire heeft met een knappe baron. Grahl verklankte het geheim als een zoemende, trillende, energieke sensatie, die van achter uit het orkest doorklinkt en op gespannen voet staat met de haar omringende geluidswereld. Brennendes Geheimnis is een coming-of-agestuk, aldus de componist. Het is een bildungsroman in geluid, die zowel de geneugten als de intense spanningen vanwege het onbekende viert op de weg naar volwassenheid. Het materiaal is cartoonachtig en jeugdig, maar verandert in iets wilds en verwoestends, angstaanjagend! Deze reis is wat ik het publiek wilde laten zien en horen. En natuurlijk, hoe alles net op zijn plaats valt met het laatste akkoord. Op Sarasates huid geschreven Camille Saint-Saëns schreef zes werken voor viool en orkest. Drie ervan het Eerste en Derde vioolconcert en de Introduction et Rondo capriccioso werden opgedragen aan en in première gebracht door Pablo de Sarasate, de Spaanse duivelskunstenaar. Saint-Saëns was enorm onder de indruk van Sarasate, bijna tien jaar jonger en slechts vijftien jaar oud toen hij in 1859 Saint-Saëns Eerste vioolconcert ten doop hield. Ze raakten meteen bevriend en dat bleef zo tot de dood van de violist in Het Derde vioolconcert in b, op. 61 lijkt op Sarasates lijf geschreven: het is Spaans getint en virtuoos, maar Saint-Saëns prachtige melodieën vragen tevens om een verfijnde muzikaliteit. Naar verluidt waren de ijle arpeggio s van boventonen (aan het eind van het tweede deel) een specialiteit van Sarasate. Het Derde vioolconcert werd al snel een van Saint-Saëns meest gespeelde en bewonderde composities. Het onontkoombare Lot Pjotr Iljitsj Tsjaikovski schreef zijn Vierde symfonie in f, op. 36 in , een turbulente periode in zijn leven. Zijn huwelijk met Antonina Miljoekova bleek een ongelukkige zet en eindigde al na drie maanden. Tsjaikovski s herstel van deze pijnlijke ervaring was grotendeels te danken aan zijn trouwe beschermvrouwe en penvriendin Nadezjda von Meck. Als erkenning van haar steun droeg Tsjaikovski zijn Vierde symfonie aan haar op. De componist beschreef uitgebreid het programma van de symfonie in de brieven aan zijn vriendin, beginnend met: De inleiding tot het eerste deel is de kiem, de essentie van de hele symfonie. Dit is het Lot, waaraan niet te ontkomen is. Maar zo meedogenloos als het Lot is, toch weet Tsjaikovski het te trotseren; hij is vastbesloten het geluk te laten zegevieren. De Vierde, met haar gloeiende melodieën, klankrijkdom en tot de verbeelding sprekende programma, werd een van Tsjaikovski s geliefdste symfonieën. Anneloes Brand ZOMERCONCERTEN.NL

3 BIOGRAFIE SUMMARY Het Jeugdorkest Nederland bestaat uit ongeveer 85 jongeren tussen 14 en 20 jaar, afkomstig uit het hele land. De getalenteerde jonge musici spelen de grote symfonische werken uit het romantische orkestrepertoire, maar ook eigentijdse muziek en cross-overs met lichte muziek. Oprichter Ru Sevenhuysen was van 1959 tot 1987 dirigent van het orkest, gevolgd door Alexander Vakoulsky, Roland Kieft en (sinds 2000) Jurjen Hempel. Elk jaar zijn er drie projecten; het zomerproject omvat een tournee in Europa en sluit traditioneel af in Het Concertgebouw. Het Jeugdorkest Nederland wordt ondersteund door Jurjen Hempel studeerde orkestdirectie bij David Porcelijn en Kenneth Montgomery aan het Utrechts Conservatorium. Hij was assistent-dirigent van Edo de Waart, Hans Vonk, David Robertson en Valery Gergiev. Hempel werkte samen met talloze nationale en internationale orkesten. Daarnaast wordt hij gevraagd als dirigent voor operaproducties. Behalve dirigent van het Jeugdorkest Nederland is hij sinds september 2013 chef-dirigent van het Orkest van Joensuu in Finland en sinds september 2018 chef-dirigent van de Opéra de Toulon. Noa Wildschut (2001) begon haar vioollessen op vierjarige leeftijd bij Coosje Wijzenbeek. Op haar twaalfde werd zij leerlinge van Vera Beths aan het Conservatorium van Amsterdam en momenteel studeert zij bij Antje Weithaas aan de Hanns Eisler Musikhochschule in Berlijn. De jonge violiste won al diverse prijzen, zoals de Young Talent Award van Het Concertgebouw in 2013 en de Kersjesvioolbeurs in Ze trad op met onder meer het Pittsburgh Symphony Orchestra, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Konzerthausorchester Berlin. In het seizoen toert Noa Wildschut als ECHO Rising Star langs de grote Europese concertzalen. *** This programme opens with a work by Trevor Grahl composed especially for the Youth Orchestra of the Netherlands. In writing this piece, Brennendes Geheimnis, the Dutch-Canadian composer was inspired by Stefan Zweig s novella of the same name about the young Edgar, who is initially unaware of his mother s affair with a handsome baron. According to Trevor Grahl, Brennendes Geheimnis is a coming-of-age piece, celebrating both the joys and intense tensions of the unknown on the path to maturity. Camille Saint-Saëns wrote his Violin Concerto No. 3 in B minor, op. 61 for Pablo de Sarasate, the Spanish violin wizard. The work, full of virtuosic Spanish flair, has melodies that also demand a refined musicality. It s said that the stratospheric harmonic arpeggios at the end of the second movement were one of Sarasate s specialities. Pyotr Il yich Tchaikovsky dedicated his Symphony No. 4 in F minor, op. 36 to his loyal patroness Nadezhda von Meck. He wrote that The introduction to the first movement represents the kernel, the quintessence of the entire symphony. This is the inescapability of Fate. In the end, Tchaikovsky allowed happiness to triumph. The Fourth, with its memorable melodies, sonic richness and compelling programme, became one of Tchaikovsky s most popular symphonies. Translation: Eileen Stevens

4 EN VERDER... Online Uw concertbezoek gaat online verder! Deel uw concertervaring op social media. Bekijk concertfragmenten op Facebook, beluister de mooiste muziek via onze Spotify-playlist, of neem een kijkje achter de schermen via Instagram. Tip: op concertgebouw.nl/ontdek gaat er een wereld voor u open. ZomerConcerten Live! Geniet nog even na van het concert tijdens ZomerConcerten Live in de Spiegelzaal! Met vanavond een ontmoeting met dirigent Jurjen Hempel en violiste Noa Wildschut. U bent van harte welkom. BankGiro Loterij Het Concertgebouw en de BankGiro Loterij zijn trots op hun jarenlange samenwerking. Sinds 2000 schenkt de loterij jaarlijks een substantieel bedrag; in 2018 was dat bijna 2 miljoen euro. Dit wordt onder meer besteed aan de verduurzaming van het gebouw. Nieuw vanaf dit jaar zijn de BankGiro Loterij ZomerConcerten: meer dan tachtig concerten in juli augustus, van klassiek en filmmuziek tot pop en jazz. Deelnemers van de BankGiro Loterij krijgen met hun VIP-KAART 50% korting. Kijk op zomerconcerten.nl. Optimaal genieten Veel van onze bezoekers willen optimaal van de muziek genieten door geconcentreerd en in stilte te luisteren. Wij vragen u daarom hinderlijke geluiden, zoals hoesten, zoveel mogelijk te vermijden.zet uw telefoon op stil en houd er rekening mee dat ook oplichtende schermen de concentratie kunnen verstoren. vr 23/ uur Grote Zaal Concerttip RCO Young en violist Julian Rachlin Nieuw en veelbelovend: RCO Young. Jonge getalenteerde musici uit heel Europa komen samen in dit initiatief van het Koninklijk Concertgebouworkest. Zij begeleiden sterviolist Julian Rachlin in Mendelssohns Vioolconcert. U hoort ook Tsjaikovski s Vijfde symfonie. ZOMERCONCERTEN.NL

5 PLATTEGROND VAN HET CONCERTGEBOUW ZOMERCONCERTEN.NL

6 KLASSIEK VOOR IEDEREEN LUISTER VIA DE KABEL CLASSIC FM APP PARTNER VAN ENJOY THE BEAUTY OF CLASSICAL MUSIC