Dinsdag 13 augustus 2019 Grote Zaal uur

Transcriptie

1 Dinsdag 13 augustus 2019 Grote Zaal uur National Youth Orchestra of the United States of America Antonio Pappano, dirigent Joyce DiDonato, mezzosopraan Benjamin Beckman 2000 Occidentalis (2019) Hector Berlioz Les nuits d été, op. 7 ( ) Villanelle Le spectre de la rose Sur les lagunes Absence Au cimetière: Claire de lune L île inconnue PAUZE Sergej Prokofjev Vijfde symfonie in Bes, op. 100 (1944) Andante Allegro moderato Adagio Allegro giocoso

2 TOELICHTING Benjamin Beckman schreef Occidentalis voor het National Youth Orchestra of the United States of America. Hij heeft geprobeerd in muziek te vatten wat het betekent om Amerikaan te zijn, en daar hoort ook de migratiegeschiedenis in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw bij, met de blik westwaarts gericht. Beckmans eigen woorden over Occidentalis, een oude nautische term om de westelijke richting aan te geven: Het stuk gaat over de dubbele emoties rond het verlaten van de ene plek om iets beters te vinden in de andere: diepe onzekerheid en angst over wat de toekomst zal brengen, maar ook opwinding en plezier van de mogelijkheden. Nachtliederen Hector Berlioz was een welbespraakt man, schreef zijn eigen memoires en had over alles en iedereen wel een mening. En toch is niet bekend waarom hij de zes liederen van Les nuits d été heeft geschreven. Dreef de liefde hem? Het verlangen daarnaar? Hij koos een gedicht uit La comédie de la mort van de bevriende dichter Théophile Gautier, en zo ontstond begin 1840 het eerste lied: Villanelle. Nog vijf stuks volgden snel, met door Berlioz zelfbedachte titels. Bekend is dat er rond die tijd een dame in het spel was, terwijl Berlioz getrouwd was. Marie Recio was een niet al te getalenteerde zangeres, die hem vergezelde op een concerttournee. Berlioz componeerde de cyclus oorspronkelijk voor mezzosopraan of tenor en piano. Voor Marie orkestreerde hij Absence, het vierde lied. Ze zou later Berlioz tweede vrouw worden. In de versie met pianobegeleiding is de set nachtliederen nauwelijks opgemerkt. Pas bij ZOMERCONCERTEN.NL de orkestratie van de rest van de reeks kregen de werken over liefde en verlangen succes. Dat was niet eerder dan in Zelf heeft Berlioz de georkestreerde versie van Les nuits d été, met zijn nu eens frisse, dan weer zwoele klanken, steeds mild en intiem, nooit compleet gehoord. Vreugdevol loflied In het revolutiejaar 1918 week de 27-jarige Sergej Prokofjev uit naar het Westen. De muziekwereld heeft lange tijd moeite gehad met zijn terugkeer naar de Sovjet-Unie in de jaren dertig was de wereldberoemde musicus een openlijk aanhanger van het bewind geworden? De reden was simpeler: Prokofjev wilde naar huis. Hij voelde zich bovenal Rus, en verklaarde later over zijn westerse periode: Het gemis van je vaderland is eerst een kleinigheid, daarna wordt het steeds belangrijker en ten slotte ga je eraan onderdoor. Prokofjev slaagde erin zijn persoonlijke instelling en zijn muziek niet door het regime te laten beïnvloeden. De Vijfde symfonie is geschreven als een vreugdevol loflied op de vrije menselijke geest. In de motoriek van het tweede deel en de finale Prokofjev noemde de Vijfde een hoogtepunt in zijn motorische muziek krijgt die vreugde iets manisch. De complexe virtuositeit herbergt meer onderhuidse somberheid dan het lyrische begin en het exuberante slot doen vermoeden. In januari 1945 dirigeerde Prokofjev in Moskou de première. Het zou zijn laatste publieke optreden worden: enkele dagen later liep de componist een zware hersenschudding op. De gevolgen daarvan hebben hem tot zijn dood in 1953 gehinderd. Frederike Berntsen

3 BIOGRAFIE SUMMARY Iedere zomer brengt het Weill Music Institute van de New Yorkse concertzaal Carnegie Hall de beste jonge musici uit het hele land samen in het zogeheten National Youth Orchestra of the United States of America. Deelname is kostenvrij. Na een uitgebreid auditieproces en drie trainingsweken met vooraanstaande professionele musici, gaan de tieners op tournee naar een aantal muzikale hoofdsteden en presenteren ze zich als dynamische muziekambassadeurs. Dit jaar staat het orkest onder leiding van Antonio Pappano. Alvorens af te reizen naar Europa werden de eerste concerten gegeven op Tanglewood en in Carnegie Hall. Antonio Pappano, geboren in Londen, studeerde in de Verenigde Staten piano, compositie en directie. Pappano, operadirigent pur sang, is vast verbonden aan het Royal Opera House Covent Garden in Londen en aan het Orchestra dell Accademia Nazionale di Santa Cecilia in Rome. Daarnaast dirigeert hij wereldwijd de grote orkesten. Ook als pianist laat hij geregeld van zich horen, in de zaal en op cd. Pappano is een begenadigd en enthousiast verteller, hij werkte mee aan diverse tv-documentaires over opera voor de BBC. De in Kansas geboren mezzosopraan Joyce DiDonato zingt uiteenlopend repertoire, van Mozart tot Rossini, Berlioz en Jake Heggie. Ze heeft diverse prijzen op haar naam staan, waaronder vele Grammy Awards. Haar recente opname met Berlioz Les Troyens viel eveneens in de prijzen. DiDonato treedt op over de hele wereld met de grote orkesten onder leiding van dirigenten als John Eliot Gardiner en Yannick Nézet-Séguin. Deze laatste nam plaats achter de piano om met DiDonato een recital te verzorgen waarin Schuberts Winterreise werd uitgevoerd. Benjamin Beckman wrote Occidentalis for the National Youth Orchestra of the United States: I wanted to somehow capture through music a part of what it means to be American, including human migration throughout the 17th, 18th, and 19th centuries. Occidentalis is about the dual-faceted emotions behind leaving one place to find something better in another: a deep uncertainty and anxiety in what the future may hold, but also excitement and the joy of possibility. Hector Berlioz had no trouble expressing himself. He wrote his own memoirs and had an opinion about everyone and everything. And yet, no one knows why he wrote the six songs found in Les nuits d été. Was he driven by love? Or longing? He selected a poem from La comédie de la mort by his friend, poet Théophile Gautier, to create the first song, Villanelle, early in Five more songs soon followed. Berlioz originally composed this song cycle for mezzo-soprano or tenor and piano. However, the version with piano accompaniment fell by the wayside, and this series of works about love and longing only took off once Berlioz orchestrated it. Sergey Prokofiev, politically naïve, wasn t concerned when, in 1948, the regime in the Soviet Union imposed all kinds of restrictions on artists. His style of composition was in line with the dictate that music should be understandable to the masses. The Symphony No. 5 is written as a joyful song of praise to the free human spirit. However, the motoric quality of the second movement and finale make that jubilation seem somewhat manic. The intricate virtuosity harbours more subconscious sombreness than the lyrical beginning, and exuberant finale might suggest. Translation: Eileen Stevens

4 EN VERDER... Online Uw concertbezoek gaat online verder! Deel uw concertervaring op social media. Bekijk concertfragmenten op Facebook, beluister de mooiste muziek via onze Spotify-playlist, of neem een kijkje achter de schermen via Instagram. Tip: op concertgebouw.nl/ontdek gaat er een wereld voor u open. ZomerConcerten Live! Geniet nog even na van het concert tijdens ZomerConcerten Live in de Spiegelzaal! Christiaan Kuyvenhoven gaat vanavond in gesprek met dirigent Antonio Pappano en mezzosopraan Joyce DiDonato. U bent van harte welkom. BankGiro Loterij Het Concertgebouw en de BankGiro Loterij zijn trots op hun jarenlange samenwerking. Sinds 2000 schenkt de loterij jaarlijks een substantieel bedrag; in 2018 was dat bijna 2 miljoen euro. Dit wordt onder meer besteed aan de verduurzaming van het gebouw. Nieuw vanaf dit jaar zijn de BankGiro Loterij ZomerConcerten: meer dan tachtig concerten in juli augustus, van klassiek en filmmuziek tot pop en jazz. Deelnemers van de BankGiro Loterij krijgen met hun VIP-KAART 50% korting. Kijk op zomerconcerten.nl. Optimaal genieten Veel van onze bezoekers willen optimaal van de muziek genieten door geconcentreerd en in stilte te luisteren. Wij vragen u daarom hinderlijke geluiden, zoals hoesten, zoveel mogelijk te vermijden.zet uw telefoon op stil en houd er rekening mee dat ook oplichtende schermen de concentratie kunnen verstoren. vr 30/ uur Grote Zaal Concerttip ZomerFinale: feestelijk slotfeest van de ZomerConcerten De volle bandbreedte van de BankGiro Loterij ZomerConcerten in een spetterend slotfeest. De gloedvolle Essener Philharmoniker speelt een duizelingwekkend repertoire aan fuifnummers, van Bernstein en Puccini tot Elgar. Met violiste Maria Milstein. ZOMERCONCERTEN.NL

5 PLATTEGROND VAN HET CONCERTGEBOUW ZOMERCONCERTEN.NL

6 KLASSIEK VOOR IEDEREEN LUISTER VIA DE KABEL CLASSIC FM APP PARTNER VAN ENJOY THE BEAUTY OF CLASSICAL MUSIC