A8-0121/1. Ontwerpresolutie (artikel 170, lid 4, van het Reglement) ter vervanging van de nietwetgevingsontwerpresolutie

Transcriptie

1 A8-0121/1 Amendement 1 Liadh Ní Riada, Marie-Christine Vergiat, Tania González Peñas, Pablo Iglesias, Emmanouil Glezos, Eleonora Forenza, Neoklis Sylikiotis, Takis Hadjigeorgiou, Marisa Matias, Patrick Le Hyaric, Fabio De Masi, Marina Albiol Guzmán, Paloma López Bermejo, Lidia Senra Rodríguez, Ángela Vallina, Javier Couso Permuy, Sofia Sakorafa, Kostas Chrysogonos, Gabriele Zimmer, Inês Cristina Zuber namens de GUE/NGL-Fractie Verslag Krystyna Łybacka Follow-up van de implementatie van het Bologna-proces 2015/2039(INI) A8-0121/2015 Ontwerpresolutie (artikel 170, lid 4, van het Reglement) ter vervanging van de nietwetgevingsontwerpresolutie A8-0121/2015 Resolutie van het Europees Parlement over de follow-up van de implementatie van het Bologna-proces Het Europees Parlement, gezien artikel 165 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), gezien de Universele Verklaring van de rechten van de mens, met name artikel 26, gezien het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, met name artikel 14, gezien de gezamenlijke verklaring van Sorbonne over de harmonisatie van de architectuur van het Europese hogeronderwijsstelsel, ondertekend door de vier bevoegde ministers namens Frankrijk, Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk op 25 mei 1998 in Parijs (Sorbonne-verklaring) 1, gezien de gezamenlijke verklaring die op 19 juni 1999 in Bologna werd ondertekend door de ministers van Onderwijs van 29 Europese landen (Bologna-verklaring) 2, gezien het communiqué op 19 mei 2001 in Praag van de conferentie van Europese ministers met bevoegdheid voor hoger onderwijs, gezien het communiqué dat op 28 en 29 april 2009 in Leuven en Louvain-la-Neuve werd uitgegeven door de conferentie van Europese ministers met bevoegdheid voor hoger onderwijs 3,

2 gezien de verklaring van Boedapest en Wenen van 12 maart 2010, aangenomen door de ministers van Onderwijs van 47 landen, waarmee de Europese hogeronderwijsruimte (EHOR) officieel van start ging 1, gezien het communiqué dat op 26 en 27 april 2012 in Boekarest werd uitgegeven door de conferentie van Europese ministers en het derde Bologna-beleidsforum 2, gezien de mobiliteitsstrategie 2020 voor de Europese hogeronderwijsruimte (EHOR) die op 26 en 27 april 2012 door de conferentie van ministers inzake EHOR werd aangenomen in Boekarest 3, gezien Richtlijn 2013/55/EU van het Europees Parlement en de Raad van 20 november 2013 tot wijziging van Richtlijn 2005/36/EG betreffende de erkenning van beroepskwalificaties en Verordening (EU) nr. 1024/2012 betreffende de administratieve samenwerking via het Informatiesysteem interne markt ("de IMI-verordening") 4, gezien de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 28 september 2005 tot vergemakkelijking van de afgifte van eenvormige visa voor een verblijf van korte duur aan onderzoekers die onderdaan zijn van een derde land en die zich met het oog op wetenschappelijk onderzoek verplaatsen in de Gemeenschap 5, gezien de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 over verdere Europese samenwerking op het gebied van de kwaliteitsborging in het hoger onderwijs 6, gezien de aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2008 tot vaststelling van een Europees kwalificatiekader voor een leven lang leren 7, gezien de conclusies van de Raad van 12 mei 2009 betreffende een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding ("ET 2020") 8, gezien de conclusies van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten op 26 november 2009, in het kader van de Raad bijeen, over het ontwikkelen van de rol van onderwijs in een ten volle functionerende kennisdriehoek 9, gezien de conclusies van de Raad van 11 mei 2010 over de internationalisering van het hoger onderwijs 10, gezien de aanbeveling van de Raad van 28 juni 2011 inzake beleid ter bestrijding van Neuve_Communiqu%C3%A9_April_2009.pdf PB L 354 van , blz PB L 289 van , blz PB L 64 van , blz PB C 111 van , blz PB C 119 van , blz PB C 302 van , blz PB C 135 van , blz. 12.

3 voortijdig schoolverlaten 1, gezien de aanbeveling van de Raad van 28 juni 2011 getiteld "Jeugd in beweging de leermobiliteit van jongeren bevorderen" 2, gezien de mededeling van de Commissie van 10 mei 2006 getiteld "Invulling van de moderniseringsagenda voor de universiteiten: onderwijs, onderzoek en innovatie" (COM(2006)0208), gezien de mededeling van de Commissie van 3 maart 2010 getiteld "Europa 2020 Een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei" (COM(2010)2020), gezien de mededeling van de Commissie van 26 augustus 2010 getiteld "Een digitale agenda voor Europa" (COM(2010)0245definitief/2), gezien de mededeling van de Commissie van 20 september 2011 getiteld "Ondersteuning van groei en werkgelegenheid een agenda voor de modernisering van de Europese hogeronderwijssystemen" (COM(2011)0567), gezien het rapport getiteld "Higher Education in Europe 2009: Developments in the Bologna Process" (Eurydice, Europese Commissie, 2009) 3, gezien het rapport getiteld "Focus on Higher Education in Europe 2010: The Impact of the Bologna Process" (Eurydice, Europese Commissie, 2010) 4, gezien het rapport getiteld "The European Higher Education Area in 2012: Bologna Process Implementation Report" (Eurydice, Europese Commissie, 2012) 5, gezien de onder docenten gehouden Eurobarometer-enquête uit 2007 over de hervorming van het hoger onderwijs 6, gezien de onder studenten gehouden Eurobarometer-enquête uit 2009 over de hervorming van het hoger onderwijs 7, gezien de Eurostat-publicatie van 16 april 2009 getiteld "The Bologna Process in Higher Education in Europe Key indicators on the social dimension and mobility" 8, gezien het eindverslag van de op 8 en 9 september 2011 in Jerevan (Armenië) gehouden internationale conferentie over de financiering van het hoger onderwijs 9, 1 PB C 191 van , blz PB C 199 van , blz

4 gezien zijn resolutie van 23 september 2008 over het Bologna-proces en studentenmobiliteit 1, gezien zijn resolutie van 20 mei 2010 over de dialoog tussen universiteiten en bedrijfsleven: een nieuw partnerschap voor de modernisering van de Europese universiteiten 2, gezien zijn resolutie van 13 maart 2012 over de bijdrage van de Europese instellingen aan de versteviging en de uitbouw van het Bologna-proces 3, gezien het nieuwe Europees Fonds voor strategische investeringen (EFSI) 4, gezien het verslag van de Commissie cultuur en onderwijs (A8-0121/2015), gezien artikel 52 van zijn Reglement, A. overwegende dat de doelstellingen van het Bologna-proces, namelijk dat het gemakkelijk moet zijn om van een land naar een ander te gaan om er te studeren of er te werken, dat het Europees hoger onderwijs aantrekkelijker moet worden zodat een groot aantal personen uit niet-europese landen komen studeren en/of werken in Europa en dat de Europese ruimte voor hoger onderwijs Europa een stevige basis van kwalitatief hoogstaande, geavanceerde kennis moet verschaffen en ervoor zorgt dat Europa zich ontwikkelt als vreedzame en verdraagzame gemeenschap, weliswaar nog steeds geldig zijn, maar dat er een evaluatie moet plaatsvinden en de balans moet worden opgemaakt zodat duidelijk wordt welke doelstellingen al dan niet zijn verwezenlijkt; B. overwegende dat het belang van het Bologna-proces in de huidige economische situatie moet schuilen in het nastreven van de doelstelling om het hoogst mogelijke kennis- en innovatieniveau voor burgers te bereiken via ruime toegang tot onderwijs en de permanente vernieuwing daarvan; dat daarentegen de uitvoering van het Bolognaproces in de Europese landen en daarbuiten zich kenmerkt door een liberalisering van het hoger onderwijs, een verhoging van de inschrijvingsgelden en een groeiende invloed van bedrijven tot in de raden van bestuur zelf, vaak ten koste van de doelstelling van het algemeen belang die het hoger onderwijs zou moeten nastreven; C. overwegende dat het merendeel van de mensen met een hogeronderwijsdiploma, na het behalen van het diploma, eerst verscheidene maanden of jaren door een precaire situatie heen moeten, waarin zij verscheidene stages lopen, banen zonder arbeidszekerheid hebben of ondergekwalificeerd werk verrichten; overwegende dat met het oog op de doelstelling om de discrepantie tussen gevraagde en aangeboden vaardigheden in de EU te doen afnemen, de Bologna-hervormingen tot dusver niet bijzonder doeltreffend zijn geweest; 1 PB C 8 E van , blz PB C 161 E van , blz PB C 251 E van , blz Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende het Europees Fonds voor strategische investeringen en tot wijziging van de Verordeningen (EU) nr. 1291/2013 en (EU) nr. 1316/2013 (COM(2015)0010).

5 D. overwegende dat de jeugdwerkloosheid niet veel is afgenomen sinds het begin van de crisis in 2008, dat aan het eind van 2014 ongeveer 5 miljoen jongeren onder de 25 werkloos waren in de EU, wat een werkloosheidspercentage van 21,7 % inhoudt, en dat in bepaalde Europese landen het jeugdwerkloosheidspercentage meer dan 50 % bedraagt; overwegende dat door de aanzienlijke bezuinigingen op onderwijsbegrotingen van verschillende lidstaten en de steeds toenemende schoolgelden, het aantal studenten dat zich in een kwetsbare positie bevindt, schulden heeft en zijn toevlucht moet nemen tot een betaalde baan om zijn studie te financieren, enorm is gestegen; E. overwegende dat het instituut universiteit een belangrijke, bijna duizend jaar oude Europese verworvenheid is, waarvan het belang voor de evolutie van de samenleving niet mag worden gereduceerd tot haar bijdrage aan de economie en waarvan de ontwikkeling niet uitsluitend van economische behoeften mag afhangen; dat, naast hun taak om nieuwe vakmensen, wetenschappers, ingenieurs, docenten, artsen, politici en burgers op te leiden, zoals een filosoof ooit zei, "universiteiten zich zouden moeten richten op het zoeken naar de waarheid en de schoonheid"; F. overwegende dat het van belang is te erkennen dat de universitaire gemeenschap in haar geheel (docenten, studenten, niet-onderwijzend personeel) de belangrijkste rol speelt in de hervormingen in het hoger onderwijs, terwijl een ondersteunende rol op het vlak van coördinatie, regelgeving en middelen is weggelegd voor regionale en nationale instellingen; overwegende dat een groot deel van de universitaire gemeenschap zich heeft verzet tegen het Bologna-proces en dat in verschillende Europese landen een grote maatschappelijke mobilisatie heeft plaatsgevonden tegen de hervormingen in het kader van het Bologna-proces en de resulterende liberalisering van het hoger onderwijs; G. overwegende dat dit intergouvernementele initiatief voor de ernstige problemen in talrijke landen geen gemeenschappelijke Europese oplossing heeft opgeleverd, maar juist de ongelijkheid wat betreft de toegang tot het hoger onderwijs heeft vergroot; H. overwegende dat een van de doelstellingen van het Bologna-proces is om mobiliteit en internationalisering te bevorderen, alsmede om de compatibiliteit en de vergelijkbaarheid van de normen en de kwaliteit van verschillende hogeronderwijsstelsels te waarborgen, waarbij tegelijkertijd de autonomie van universiteiten geëerbiedigd wordt en zodoende wordt bijgedragen aan de totstandbrenging van een daadwerkelijke democratische Europese ruimte waarin burgers gelijke mogelijkheden worden geboden; overwegende dat er nog belangrijke belemmeringen zijn voor de mobiliteit in termen van sociale rechten, financiële mogelijkheden van de belanghebbenden en sociaal-culturele stereotypen, waardoor momenteel slechts 3 % van de studenten van deze mobiliteit kan profiteren; I. overwegende dat er een evaluatie moet worden uitgevoerd van de vooruitgang die de afgelopen vijftien jaar is geboekt, alsook van wat er zoal fout is gegaan, waarbij rekening wordt gehouden met zowel de resultaten van de interregionale samenwerking, als met de aanhoudende problemen en het aanhoudende verzet, en de onevenredige verwezenlijking van de gestelde doelen; J. overwegende dat, met name in deze periode van economische crisis, het van cruciaal belang is dat onderwijs, opleiding, inclusief beroepsopleiding, kennis en onderzoek

6 blijvende en toenemende financiële steun ontvangen van de overheid; K. overwegende dat in deze voortdurend veranderende context het van belang is om te leren van het mislukken van dit proces, er een einde aan te maken en het essentiële belang te erkennen van een publiek hoger onderwijs, dat gratis en toegankelijk voor eenieder is en de individuele en collectieve emancipatie mogelijk maakt, teneinde een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van elk land en elke samenleving in zijn geheel; Rol van het Bologna-proces 1. merkt op dat onderwijs en onderzoek tot de belangrijkste pijlers van een samenleving behoren, dat zij het algemeen belang moeten behartigen en de cultuur, diversiteit en de democratische waarden moeten bevorderen, waardoor studenten zich als actieve burgers kunnen ontplooien en individuele en collectieve emancipatie mogelijk wordt; onderstreept dat het van cruciaal belang is dat overheden meer investeren in onderwijs om armoede, sociale ongelijkheid en werkloosheid, met name jeugdwerkloosheid, doeltreffend aan te pakken en sociale inclusie te bevorderen; herinnert eraan dat onderwijs een taak is van de lidstaten en dat de hogeronderwijsinstellingen financieel moeten worden gesteund met voldoende overheidsmiddelen om te voorzien in de behoeften van de bevolking; 2. herinnert eraan dat het budget voor onderwijs een investering in de toekomst is; verzet zich dan ook tegen de aanzienlijke besparingen op de onderwijsbegrotingen door verschillende lidstaten, en de steeds toenemende schoolgelden, die leiden tot een massale groei van het aantal studenten dat zich in een kwetsbare positie bevindt, schulden heeft en zijn toevlucht moet nemen tot een betaalde baan om zijn studie te financieren; is van mening dat deze verschijnselen een negatieve impact hebben op de versterking van de maatschappelijke dimensie van het onderwijs en herinnert aan de noodzaak van toereikende overheidsfinanciering opdat universiteiten hun taken kunnen uitoefenen; 3. vraagt in deze tijd van economische en sociale crisis, de lidstaten waar inschrijvingsgeld verschuldigd is, dit te verlagen of te bevriezen, zodat dit geen extra belemmering vormt voor de toegang van zoveel mogelijk mensen tot het hoger onderwijs; verzoekt de Unie en de lidstaten de begrotingen voor onderwijs te verhogen, in het bijzonder voor wat betreft de beurzen en toelagen; 4. benadrukt dat de verspreiding van kennis, onderwijs en onderzoek bijdraagt aan de bevordering van het burgerschap; wijst op de behoefte aan overleg binnen het hoger onderwijs (docenten, studenten en niet-onderwijzend personeel) om het verzet tegen de hervormingen in het kader van het Bologna-proces beter te kunnen begrijpen, alsmede de noodzaak om openbaar onderwijs te garanderen dat gratis en toegankelijk is voor iedereen en tegemoetkomt aan de behoeften in de samenleving; 5. merkt op dat de hervormingen van Bologna hebben geleid tot de totstandkoming van een Europese ruimte voor hoger onderwijs; benadrukt dat een van de prioriteiten van het Bologna-proces is ervoor te zorgen dat iedere student die aan een Europese universiteit ingeschreven is de mogelijkheid heeft een diploma te behalen dat in alle aan het proces deelnemende staten erkend wordt; stelt vast dat deze doelstellingen tot op heden niet

7 zijn verwezenlijkt, en dat de uitvoering van het Bologna-proces en de daarmee gepaard gaande hervormingen eerder hebben geleid tot concurrentie en het ontstaan van een rangorde onder diploma's en instellingen, tot een onderwijs met verschillende snelheden alsook tot de uitsluiting van bepaalde studenten; 6. merkt op dat in de landen waarin het Bologna-proces werd uitgevoerd, dit in het algemeen ertoe geleid heeft dat de universiteitsgemeenschap, met name studenten, minder goed vertegenwoordigd zijn in besluitvormingsorganen ten voordele van economische actoren, in het bijzonder grote ondernemingen; Prioriteiten en uitdagingen 7. vraagt dat een evaluatie plaatsvindt en dat een algemene balans wordt opgemaakt van het Bologna-proces om de successen en mislukkingen te toetsen aan de doelstellingen; onderstreept dat de moeilijkheden, de knelpunten en het onbegrip dat dit proces te beurt is gevallen, ook van de kant van de academische wereld, in aanmerking moeten worden genomen teneinde kwalitatief hoogstaand onderwijs te ontwikkelen dat voor iedereen toegankelijk is; 8. vraagt de lidstaten de mogelijkheid te overwegen een specifiek sociaal statuut voor jongeren in het leven te roepen om hun autonomie te garanderen (toegang tot huisvesting, vermogen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien, toegang tot sport, tot cultuur en tot ontspanning) en systemen op te zetten voor het verstrekken van toelagen, met name voor jongeren in opleiding of jongeren die een eerste baan zoeken; 9. is tegenstander van "kennisallianties" en "allianties voor bedrijfstakspecifieke vaardigheden" waarbij instellingen in het hoger onderwijs en bedrijven gezamenlijk leerplannen opstellen "om tekorten aan vaardigheden" aan te pakken; onderstreept dat deze programma's de ondergeschiktheid van het hoger onderwijs aan het belang van grote ondernemingen versterken en het onderwijs tot zijn handelsaspect reduceren; 10. verzet zich tegen de versnelde uitvoering van het Bologna-proces in Europa; benadrukt dat de verscheidenheid van het onderwijs, waaronder de verscheidenheid van talen, moet worden behouden; dringt er bij de lidstaten op aan meer studiebeurzen beschikbaar te stellen en erop toe te zien dat de beurzen gemakkelijk toegankelijk zijn; 11. verzoekt de lidstaten, de landen van de Europese ruimte van hoger onderwijs, alsmede de Unie in haar geheel, rekening te houden met de kritiek van de universitaire gemeenschap op en haar weerstand tegen het Bologna-proces, en te werken aan hervormingen die de huidige maatregelen vervangen en zorgen voor een daadwerkelijk universele toegang tot openbaar hoger onderwijs dat gratis en van hoogstaande kwaliteit is; 12. verzoekt om een dialoog tussen de overheden, de instellingen van hoger onderwijs en de onderzoeksinstituten om het gebruik van de beschikbare middelen beter toe te spitsen, te optimaliseren en doeltreffender te maken en verzet zich tegen de verlaging van de financiering van het hoger onderwijs terwijl andere onderdelen van de begroting buiten schot blijven;

8 13. roept de regeringen op de overheidsfinanciering voor onderwijs efficiënter te besteden en aan de belangrijkste doelstelling van de EU te voldoen om 3 % van het bbp van de Unie te investeren in onderzoek en ontwikkeling; benadrukt dat ambitieuze overheidsfinanciering van onderwijs en onderzoek nodig is, aangezien dit het instrument bij uitstek is om iedereen toegang te garanderen tot kwalitatief hoogwaardig onderwijs en om de strijd aan te binden met de economische crisis en werkloosheid; 14. benadrukt de rol van natuurwetenschappen, technologie, techniek en wiskunde en het belang ervan voor de maatschappij; onderstreept de noodzaak de verscheidenheid aan studierichtingen (met name in de menswetenschappen), onderwijsmethoden en universitaire stelsels in de Europese Unie te behouden; is van mening dat in verband hiermee het behoud van een nationaal kwalificatiekader belangrijk is, en tegelijkertijd de wederzijdse erkenning van graden en kwalificaties tussen de lidstaten moet worden bevorderd; 15. betreurt dat de studiepunten in het Europese puntenoverdrachtsysteem (ECTS) zijn opgezet als een waaier van algemene, oppervlakkige, op de behoeften van de markt inspelende vaardigheden, terwijl dit systeem juist de studenten in staat zou moeten stellen hun kennis van de door hen gekozen materie te verdiepen; 16. benadrukt dat de wederzijdse erkenning en compatibiliteit van academische diploma's moet worden gegarandeerd om het systeem van kwaliteitsborging op Europees niveau en in alle landen die zich aangesloten hebben bij de Europese hogeronderwijsruimte, te versterken; 17. herinnert eraan dat onderwijs een overheidstaak is van de lidstaten en dat het belangrijk is ervoor te zorgen dat instellingen voor hoger onderwijs financiële steun ontvangen, in de eerste plaats via passende overheidsfinanciering; 18. benadrukt het belang van de doelstelling op grond waarvan 40 % van de mensen tussen de 30 en 34 jaar hoger onderwijs moeten hebben afgerond en de juiste vaardigheden en competenties hebben verworven om zinvol werk te vinden; wijst op de behoefte om de resultaten betreffende de werkgelegenheid van afgestudeerden bij te houden teneinde te bepalen in hoeverre de hervormingen in het hoger onderwijs beantwoorden aan de in het kader van het Bologna-proces vastgestelde doelstellingen wat betreft de verbetering van de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt; neemt daarom nota van de toezegging van de Commissie om de beschikbaarheid van dergelijke gegevens te verbeteren; vraagt dat een evaluatie plaatsvindt en een algemene balans wordt opgemaakt van dit proces om de successen en mislukkingen te toetsen aan de doelstellingen ervan; onderstreept de noodzaak om de moeilijkheden, de knelpunten en het onbegrip dat dit proces te beurt is gevallen, ook van de kant van de academische wereld, in aanmerking te nemen; 19. merkt op dat de mobiliteit van studenten, docenten, onderzoekers en niet-onderwijzend personeel een van de belangrijkste prioriteiten van het Bologna-proces vormt; verzoekt de lidstaten de mogelijkheden voor en de kwaliteit van de mobiliteit te verbeteren door het verstrekken van beurzen en toelagen, met uitzondering van leningen, aangezien leningen tot nog meer schulden voor de studenten leiden; onderstreept de noodzaak dat de kwantitatieve doelstelling van 20 % voor studentenmobiliteit uiterlijk in 2020 wordt bereikt;

9 20. pleit voor de geleidelijke opname van studentenmobiliteit in de officiële universitaire programma's; verzoekt de Unie, de lidstaten en de universiteiten ervoor te zorgen dat de uitwisselingsprogramma's voor zo veel mogelijk personen openstaan, door systemen op te zetten om informatie te verstrekken en financiële en administratieve ondersteuning te bieden aan alle studenten, academici en personeel met het oog op een betere structurering van de mobiliteitsstromen en door deze programma's te versterken met meer aangepaste financiering die uitgaat van sociale criteria; 21. benadrukt dat een passend aantal studenten en docenten van de studierichtingen kunst en muziek betrokken moet zijn bij de mobiliteitsprogramma's van de Unie; 22. verzet zich ertegen dat de evaluaties van de Commissie gebaseerd zijn op het multidimensionale programma voor de rangschikking van instellingen in het hoger onderwijs omdat een dergelijk programma geen rekening houdt met de diversiteit van studierichtingen, programma's en de verschillende talen van universiteitspublicaties; vindt dat een dergelijke rangschikking leidt tot een verhoogd risico van concurrentie tussen instellingen en opleidingen; onderstreept dat instellingen moeten samenwerken met extra aandacht voor de uitwisseling en de ontwikkeling van kennis en onderzoek; 23. wijst op de centrale rol die de hogeronderwijsinstellingen spelen bij het bevorderen van de mobiliteit en het afleveren van gediplomeerden en onderzoekers met de nodige kennis en vaardigheden; 24. verzoekt de lidstaten, de Unie en de Europese hogeronderwijsruimte om de mobiliteit te versterken door het leren van talen te stimuleren, administratieve belemmeringen uit de weg te ruimen, een passende regeling voor financiële steun te bieden en de overdraagbaarheid van beurzen en studiepunten te garanderen; stelt vast dat mobiliteit nog altijd minder toegankelijk is voor studenten uit minder welvarende milieus; 25. benadrukt, met betrekking tot zowel het ontwerp als de uitvoering van programma's, de verschuiving van het onderwijsparadigma naar een meer studentgeoriënteerde benadering waartoe ook de persoonlijke ontwikkeling van studenten behoort; onderstreept hoe belangrijk de deelname van studenten aan het bestuur van het hoger onderwijs is; 26. benadrukt dat er een keur aan mogelijkheden moet worden geboden voor levenslang leren en voor aanvullende vormen van leren zoals niet-formeel en informeel onderwijs, die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van "zachte vaardigheden"; onderstreept dat de instellingen voor hoger onderwijs een sleutelrol moeten spelen in het veilig stellen van professionele loopbanen, door toe te staan dat werknemers die hun baan verliezen of van wie het contract afloopt, terugkeren naar het onderwijs en door vrijwillige mobiliteit en beroepspromotie naar duurzame en goedbetaalde banen aan te moedigen; 27. verzoekt voorts dat het potentieel van nieuwe technologieën, digitalisering en ICT wordt onderzocht om het onderwijzen en het leren te verrijken; 28. benadrukt dat vluchtelingen toegang moet worden verschaft tot alle instellingen in de Europese hogeronderwijsruimte zodat ze via onderwijs op eigen benen kunnen staan; is verontrust over de situatie van studenten uit derde landen die vaak een zeer precair

10 statuut hebben tijdens en na hun studies; onderstreept dat de "aantrekkingskracht" van het hoger onderwijs in Europa ook ligt in de capaciteit om deze studenten, ongeacht hun nationaliteit, op te vangen; vraagt dan ook aan de lidstaten een regulariseringsprocedure op te starten voor alle studenten die aan hun universiteiten zijn ingeschreven; 29. verzoekt de lidstaten en de instellingen voor hoger onderwijs nieuwe, op wederzijdse belangen gestoelde samenwerkings- en onderzoeksprogramma's met instellingen van derde landen op te richten, met bijzondere aandacht voor universiteiten in conflictgebieden, opdat ook studenten uit deze landen zonder enige vorm van discriminatie toegang hebben tot hoger onderwijs en opleiding; stelt met name voor partnerschappen op te zetten tussen de universiteiten van de Unie en de Palestijnse universiteiten; vraagt de Commissie dergelijke programma's te steunen; 30. stelt vast dat slechts enkele lidstaten een uitvoerige strategie hebben opgesteld om studenten met een minder gunstige sociaaleconomische achtergrond toe te laten tot het hoger onderwijs en zo het probleem van de zogenaamde sociale filter aan te pakken; 31. benadrukt de rol van het onderwijs en de kwaliteit en missie van het onderwijs bij de vorming van toekomstige generaties en de bijdrage aan meer sociale en economische cohesie en aan het scheppen van duurzame en goedbetaalde banen; pleit in dit verband voor meer erkenning van het leraarsvak; 32. pleit voor economische en sociale inspanningen om de sociale inclusie te verbeteren door iedereen eerlijke en open toegang tot kwalitatief hoogwaardig onderwijs te bieden, door de erkenning van academische en beroepskwalificaties, studieperioden in het buitenland, eerdere studies, programma's waarin "zachte vaardigheden" worden geleerd en niet-formeel en informeel leren te vergemakkelijken, en door een gemêleerde studentenpopulatie relevant onderwijs te bieden via levenslang leren; 33. benadrukt dat onderwijsmobiliteit belangrijk is bij interculturele studies, en dat in het kader van de hervormingen van het hoger onderwijs actieve maatregelen moeten worden genomen om de interculturele kennis en het interculturele respect van studenten te bevorderen; o o o 34. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie, alsmede aan de regeringen en parlementen van de lidstaten. Or. fr