Huisartsenkring Amsterdam / Almere. Visie op huisartsenzorg

Transcriptie

1 Huisartsenkring Amsterdam / Almere Visie op huisartsenzorg

2 HKA visie op huisartsenzorg Inleiding Deze tekst heeft een tweeledig doel: ordening om binnenshuis te spreken over relevantie, prioriteiten en discussiepunten; overzicht en inzicht bieden naar buiten toe welke visie de Huisartsenkring Amsterdam/Almere (HKA) voorstaat, gericht op een concreet programma. Dit visiedocument wil houvast bieden, maar is tevens bedoeld voor periodieke discussie en bijstelling of aanvulling. Uiteenlopende documenten zijn in deze tekst in samenhang gebracht en puntsgewijs samengevat, niet uitputtend maar afgestemd op het tweeledige doel 1. In het kort De visie van de Huisartsenkring Amsterdam/Almere (HKA) gaat uit van de beginselen van de huisartsgeneeskunde en de context van de stad Amsterdam. Sleutelelementen zijn: de regiefunctie van de huisarts, een betrouwbare samenwerking en een aanpak vanuit bestaande structuren per (ziekenhuis)regio. Centraal motto is: optimale zorg dappere dokters. Het programma van de HKA is breed en gedifferentieerd, maar met een aantal speerpunten. De gunstigste zorg voor de patiënt in herhaalde samenspraak: in de spreekkamer, aan het ziekbed, met specialisten, andere zorgverleners, patiëntenorganisaties en de preferente zorgverzekeraar; Bij de versterking van de zorg ligt de prioriteit bij het in standhouden van basiszorg, spoedzorg, ggz mede door de inzet van de praktijkondersteuner-ggz en ouderenzorg gericht op kwetsbare ouderen (met name dementerenden en hoogbejaarden met multiproblematiek); Samenwerking/afstemming met de gemeente; Een praktijkondersteuner die generalistisch werkt en niet alleen is gericht op ketenzorg; Organisatorisch hebben de voorkeur: o transmurale platforms per ziekenhuisregio voor overleg, toetsing en werkafspraken, o breed aanspreekbare zorggroepen gericht op regionale bundeling en samenwerking, o stedelijke ondersteuning van huisartsen- en eerstelijnsorganisaties en coördinatie gericht op eenduidige afstemming en vertegenwoordiging; Regionale kwaliteitsbewaking en bevordering met stedelijke uitwisseling mede gericht op huisarts-waarnemers; Preventie in huisartspraktijken is ziekte-gerelateerd en wijkgericht ingebed. Binnen de HKA staan ter discussie: Het spanningsveld tussen de professionele autonomie van individuele huisartsen en de uniformiteit in kwaliteit en in (transmurale) afspraken geldend voor alle huisartsen(organisaties). De invulling van de persoonlijke continuïteit in de huisartsenzorg. Het grote plaatje Nederlandse huisartsgeneeskunde in Amsterdamse inbedding De huisartsgeneeskunde in Nederland kent al tientallen jaren groei en bloei. Hedendaagse markeringspunten zijn de standaarden van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022 van het NHG en de LHV (Landelijke Huisartsen Vereniging) en voor de beroepsopleiding het Competentieprofiel van de huisarts uit Het concept is geschreven door Frans Meijman, fj.meijman@vumc.nl, en bijgesteld of aangevuld door het bestuur van de HKA. 1/7

3 De HKA onderschrijft de sleutelelementen die praktijk, onderzoek en onderwijs op het gebied van de huisartsgeneeskunde verenigen: generalistische, persoonsgerichte en integrale medische zorg voor uiteenlopende groepen patiënten; bijdragen aan een duurzame relatie met de patiënt met aandacht voor diens omgeving, betrokkenheid en eigen verantwoordelijkheid; afstemming of samenwerking met andere zorgverleners; inzet voor zorggerelateerde en wijkgebonden preventie en de vermindering van gezondheidsachterstanden; kwaliteitsbewaking en bevordering van praktijkvoering en zorg; bijdragen aan onderzoek, onderwijs en innovatie. Laagdrempelige medische zorg bieden dichtbij huis brengt met zich mee dat de context van een grote stad als Amsterdam het andere referentiekader is voor de visie en het beleid van de HKA. Daarbij zijn aan de orde: de Kadernota Volksgezondheid Amsterdam Preventief verbinden en het gezondheids- en zorgbeleid van de vier grote steden ; de uiteenlopende organisatievormen voor huisartsenzorg zoals zelfstandige (groeps)praktijken, zorggroepen, gezondheidscentra, dienstenposten, hidha s, zelfstandige en georganiseerde waarnemers; de ziekenhuisregio-afhankelijke vormen van transmurale samenwerking in het bijzonder met medisch specialisten; de diverse varianten van praktijkondersteuning; de basiszorg in de wijk en de uiteenlopende mogelijkheden voor integratie; de specifieke aandachtspunten bij ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg en zorggerelateerde (secundaire) preventie; de regionale uitwisseling van medische gegevens; de preferente zorgverzekeraar Achmea. Waar staat de HKA in het bijzonder voor? De visie van de HKA weerspiegelt zich in de leuze Optimale zorg dappere dokters van een initiatiefgroep waarin HKA, AMC, VUmc en VU vertegenwoordigd zijn. Inmiddels is deze beweging uitgebreid naar andere regio s en organisaties. Hier volgen enkele citaten ter toelichting 2 : Optimale zorg draait om de gunstigste zorg voor de patiënt waarbij de persoon van de patiënt belangrijker is dan de ziekte. Dappere dokters gaan in gesprek met de patiënt over het kiezen van optimale zorg. Een dappere dokter durft ook naar zijn eigen persoonlijke functioneren te kijken. Intensievere samenwerking tussen huisarts en specialist draagt bij aan het optimaliseren van de zorg. De zorgverzekeraar kan hierbij eisen stellen aan de inhoud van de intervisie en het behalen van de geformuleerde verbeterdoelen. 2 Meijman B, Holtrop M, Bramson M. Optimale zorg en dappere dokters zijn de toekomst? VOZ Magazine, /7

4 Aansluitend bij de beginselen van de huisartsgeneeskunde staan elf punten in de visie van de HKA centraal: 1. de HKA als belangen- en netwerkorganisatie die zich hard maakt voor de regiefunctie van de huisarts en zich bezig houdt met het bevorderen van huisartsenzorg; 2. de WAGRO is de stem van de waarnemers en hidha s binnen de Huisartsenkring Amsterdam/Almere en daarbuiten. 3. Bij de versterking van de zorg ligt de prioriteit bij het in standhouden van basiszorg. 4. de spoedzorg als integraal onderdeel van huisartsenzorg zowel overdag als tijdens ANW; 5. een goede invulling van de basisggz: patiënten met lichte of stabiele chronische problematiek kunnen terecht in de huisartsenpraktijk mede door de inzet van de praktijkondersteuner-ggz; 6. versterking van ouderenzorg vanuit de huisartsenpraktijk gericht op dementerenden met beperkte zorg en hoogbejaarden met multiproblematiek; 7. de geleverde kwaliteit van zorg en transmurale afspraken als basis voor betrouwbare samenwerking (tussen ketenzorgpartners); 8. iedere wijk heeft voldoende wijkverpleegkundigen die nauw samenwerken met de huisartsenvoorziening; 9. de kwaliteitsbewaking en bevordering aanpakken vanuit bestaande structuren in de (ziekenhuis)regio; 10. de coördinatie van het aanbod van nascholingen in Amsterdam en daarbij anticiperen op toekomstige ontwikkelingen in de huisartsenpraktijk; 11. de ontwikkelingen op ICT-gebied (in Amsterdam) maken het voor huisartsen mogelijk weloverwogen keuzes te maken voor hun praktijk; Voornemens van de HKA Zorg De HKA maakt zich sterk voor het behoud van de basiszorg, in kwaliteit en financiering. Chronische zorg is een onderdeel van gestructureerde programmatische basiszorg en wordt geleverd in combinatie met een generalistische POH. Over de spoedzorg overdag worden per (ziekenhuis)regio afspraken gemaakt tussen de betrokken afdelingen spoedeisende hulp en huisartsen, in lijn met de afspraken over spoedzorg buiten kantoortijden in overleg met de dienstenposten. De mogelijkheden voor de begeleiding of behandeling in de eerstelijnszorg van patiënten met psychische of psychosociale problemen (basis-ggz) worden uitgebreid en verstevigd, mede door de inzet van praktijkondersteuners-ggz, e-health-modules en afspraken met andere zorgverleners. Huisartsenzorg voor ouderen betekent een gestructureerde zorg voor kwetsbare ouderen, afgestemd per regionale zorggroep op de zorgketen dementie, maar ook met een bredere signalerende en interveniërende optiek gericht op hoogbejaarden met complexe problematiek uitgevoerd door de generalistisch werkende praktijkondersteuner en de huisarts. Daarbij wordt meer uitgegaan van een interventieplan dan van een zorgplan. o Ouderenzorg is een deeltaak van de praktijkondersteuner die generalistisch o werkt en niet alleen is gericht op ketenzorg. Huisartspraktijken worden toegerust om te werken volgens de zorgstandaard dementie, in samenwerking met andere zorgverleners in de wijk en met de specialist ouderengeneeskunde. De HKA houdt de wijzigingen in de jeugdzorg in beeld en zal aandacht vragen voor de positie van de huisarts als verwijzer en regisseur binnen de jeugdzorg. 3/7

5 Organisatie De inhoud en organisatie van de hoofdvormen van ketenzorg worden regionaal verstevigd en stedelijk op elkaar afgestemd. Ketenzorgorganisaties (zorggroepen) ontwikkelen zich tot eerstelijnsorganisaties die namens de aangesloten praktijken professioneel breed aanspreekbaar zijn en afspraken maken over de inhoud en de kwaliteit van de zorg, breder dan alleen de ketenzorg. Zorggroepen die niet georganiseerd zijn naar (ziekenhuis)regio transformeren zich tot organisaties die gericht zijn op regionale samenwerking. Zorggroepen en gezondheidscentra werken op inhoud regionaal samen bij het maken van afspraken met andere zorgverleners per wijk of regio. De organisatie van regionale werkafspraken groeit uitgaande van bestaande lokale structuren toe naar een transmuraal platform per (ziekenhuis)regio. Zorggroepen en gezondheidscentra worden door een stedelijke organisatie ondersteund om samen te werken aan eenduidigheid in kwaliteit van het aanbod van de huisartsenorganisaties. Die eenduidigheid wordt stedelijk uitgedragen naar Achmea als preferente zorgverzekeraar, naar ziekenhuizen en andere zorgorganisaties en naar de lokale overheid. De HKA voert naar huisartsen die louter zelfstandig functioneren (niet bij een zorggroep of gezondheidscentrum zijn aangesloten) een actief beleid om hun visie en belangen ook te vertegenwoordigen. De organisatorische kanten van transmurale uitwisseling van patiëntgebonden informatie zijn ondergeschikt aan de oogmerken van communicatie en documentatie. De versterking van wijkgericht, integraal en transmuraal (samen)werken vereist een stroomlijning en verhoging van de financiële vergoeding van de kant van de zorgverzekeraars en een structurele vergoeding van praktijkondersteuners. Huisarts en patiënt Zorgevaluatie wordt ontwikkeld en uitgevoerd in overleg met patiënten- en consumentenorganisaties. In samenspraak met patiënten(organisaties) wordt op praktijk- of wijkniveau een bredere gedachtewisseling in gang gezet en gehouden over een menselijke medische benadering van de laatste levensfase. Huisartsen beraden zich over de mogelijkheden en beperkingen om met patiënten in relevante situaties te spreken over het opstellen van een interventie- of zorgplan, een stop aanbod of het vastleggen van wensen met betrekking tot medische bemoeienis met en in de laatste levensfase. Continuïteit De invulling van persoonlijke continuïteit in de zorg op praktijkniveau vraagt om studie en beraad. Doktersassistenten zijn een onmisbare schakel voor het goed functioneren van de huisartsenpraktijk. Huisartsen hebben daarom een verantwoordelijkheid in het aanbieden van stageplaatsen aan assistenten in opleiding. Huisartsen realiseren op vrijwillige basis en met expliciete toestemming van de patiënten de uitwisseling van relevante patiëntengegevens voor de huisartsenpost (waarneemdossier huisartsen) en zij nemen eraan deel dat het medicatiedossier van de apotheek kan worden ingezien door de huisarts op de huisartsenpost en door de dienstdoende apotheek. Per ziekenhuisregio zijn er afspraken over de manier waarop transmurale communicatie plaatsvindt. 4/7

6 Samenwerking Huisartsen en medisch specialisten verstevigen en vernieuwen bij voorkeur per ziekenhuisregio de transmurale samenwerking in uiteenlopende vormen: o kruisbestuiving en deskundigheidsbevordering over en weer aan de hand van casuïstiek en spiegelinformatie; o voortbouwend op casuïstiek en spiegelinformatie het modelleren van nationale of monodisciplinaire richtlijnen naar lokale transmurale werkafspraken; o doelmatige en laagdrempelige intercollegiale consultatie over en weer; o o experimenten met specialistische patiëntenconsulten in of dichtbij huisartspraktijken; verkenning van de mogelijkheden voor een rol van huisartsen in het ziekenhuis: als regisseur, lid van de staf of gestructureerd bezoek en bespreking van opgenomen patiënten. Huisartsen en praktijkondersteuners realiseren een werkrelatie met vaste wijkverpleegkundigen. In samenwerking met de apothekers in de regio wordt door huisartsen een verantwoord en doelmatig systeem van medicatiebewaking uitgevoerd vooral gericht op het terugdringen van polyfarmacie bij ouderen. Voortbouwend op lokale ervaringen zetten huisartsen in op korte lijnen tussen de Ouderkindcentra en de huisartsenpraktijk, gericht op de versterking van de samenwerking op het gebied van jeugdproblematiek zoals de signalering van sociaal-emotionele problematiek en gedragsproblemen of kinderen met vetzucht. Ook de contacten met enkele andere specifieke afdelingen van de GGD Amsterdam worden nagelopen op doelmatigheid over en weer, waar mogelijk op regionaal of wijkniveau. Te denken valt aan de forensisch geneeskundigen, onderafdelingen van het cluster infectieziekten en van het cluster maatschappelijke en geestelijke gezondheidszorg. Preventie De signalering van en interventie bij aandoeningen of bij actuele en beïnvloedbare gezondheidsrisico s bij kwetsbare patiënten, zoals ouderen, geschieden bij voorkeur in eigen beheer en wanneer nodig in samenwerking met een wijkverpleegkundige en wijkgerichte GGD-afdelingen of welzijnsorganisaties. De projectmatige ervaringen met de secundaire preventie van nieuwe cardiovasculaire complicaties bij patiënten met een (doorgemaakte) hart-vaatziekte worden structureel ingebed: eenduidig maar afgestemd per ziekenhuisregio. Preventie in de huisartsenpraktijk is ziekte gerelateerd en wijkgericht ingebed. Actieve opsporing in de huisartsenpraktijk van vormen van ongezonde leefstijl bij ingeschrevenen zonder klachten heeft geen prioriteit. Een uitzondering hierop vormt stoppen met roken, dat aan iedere roker actief aangeboden zou moeten worden, gezien het grote gezondheidsrisico dat roken met zich mee brengt. Hiernaast is de huisarts natuurlijk, altijd alert op vormen van ongezonde leefstijl als bijvoorbeeld alcoholgebruik in relatie tot klachten. De mogelijkheden van e-(mental)health voor voorlichting, zelfhulp en begeleiding van ziekteen zorgproblemen worden verkend en - waar nuttig en financierbaar gebleken ingevoerd en onderhouden via de websites van de huisartspraktijken. Kwaliteit en innovatie Afgestemd op de inhoud en de organisatie van de samenwerkingsverbanden per (ziekenhuis)regio wordt een nascholingsprogramma geactualiseerd en waar mogelijk ook aangeboden aan huisarts-waarnemers, regionaal werkzame paramedici of andere zorgverleners. Kwaliteitsbewaking wordt concreet gemaakt in het verzamelen per praktijk van spiegelinformatie die bij voorkeur per (ziekenhuis)regio wordt uitgewisseld en vergeleken, zo mogelijk transmuraal. Per ziekenhuisregio wordt de mogelijkheid van een systeem van transmurale incidentmelding verkend en opgezet, bij voorkeur in lijn met de bestaande vormen van kwaliteitsbewaking in de regionale zorgorganisaties. 5/7

7 Op stedelijk niveau worden regionale nascholingsactiviteiten en andere vormen van kwaliteitsbewaking en -bevordering uitgewisseld of gecoördineerd. Waar zijn we nog niet uit? De versteviging van de samenwerking met andere zorgverleners binnen een wijk of ziekenhuisregio en de noodzakelijke eenduidigheid in de afspraken daarbij vragen om een expliciete afbakening van de professionele autonomie van de deelnemende huisartsen. De doelmatigheid van de dagelijkse zorg komt onder druk als de afspraken over en weer vrijblijvendheid in zich dragen. De kern van transmurale of eerstelijns-afspraken kan niet anders dan een uniform geldend karakter hebben voor alle zorgverleners in de wijk of regio, maar de concrete invulling van de afspraak zal recht moeten doen aan de uiteenlopende organisatievormen van de deelnemende huisartspraktijken en gezondheidscentra. De marges voor de professionele autonomie voor individuele huisartsen zijn ook aan de orde bij de kwaliteitsbewaking binnen de eigen beroepsgroep en als onderdeel van transmurale deskundigheidsbevordering. De kwaliteitsindicatoren waarmee wordt gewerkt dienen niet alleen helder, concreet en meetbaar te zijn maar zijn bij voorkeur ook eenduidig geldend voor alle betrokkenen. Thema s voor onderzoek en onderwijs De bestaande lijnen van huisartspraktijken in Amsterdam met de afdelingen huisartsgeneeskunde in het AMC en het VUmc zijn talrijk en divers. De HKA streeft ernaar de mogelijkheden over en weer te versterken. Vanuit de invalshoek van de praktijk van de huisartsgeneeskunde en overige eerstelijnszorg in een grote stad zal voor enkele thema s in het bijzonder aandacht worden gevraagd voor wetenschappelijk onderzoek en bij het medisch basisonderwijs, de beroepsopleiding of de nascholing. Geïnteresseerde huisartsen in opleiding kunnen daarbij een sleutelrol spelen. Optimale zorg is geen maximale zorg. Hoe kunnen artsen, praktijkondersteuners en patiënten beter (leren) omgaan onderscheid te maken tussen voorbijgaande klachten of problemen en aandoeningen of beperkingen van duurzame aard waarbij interventies op het juiste moment effectief en doelmatig zijn? Het gaat bijvoorbeeld - om een individueel interventieplan op indicatie dat uitstijgt boven een kortetermijnbenadering. Welke (contextuele) factoren zijn daarbij hanteerbaar in de dagelijkse praktijk? Huisartsenzorg in Amsterdam is inter-professioneel, wijkgericht en stedelijk ingebed. Tot dusver wijzen taakdifferentiatie en organisatorisch talent zich in een huisartspraktijk van nature uit. Welke praktische vormen van een planmatige aanpak zijn mogelijk en aangewezen? Elektronische modules kunnen buiten het directe zorgcontact om effectief en doelmatig zijn. Voor welke geldt dat in een grote stad waar de afstand minder speelt en meer voorzieningen aanwezig zijn dan daarbuiten? Een grootstedelijk integraal gezondheidsbeleid biedt niet vanzelf aangrijpingspunten voor de zorg- en wijkgerichte aanpak die kenmerkend is voor wat de leden van de HKA bindt. Toch is een stedelijk samenhangend beleid nuttig en nodig. Welke elementen van zo n beleid kunnen op welke wijze(n) verbonden worden met de gang van zaken in praktijken in de wijk? 6/7

8 Bronnen Toekomstvisie Huisartsenzorg. Utrecht: Nederlands Huisartsen Genootschap en Landelijke Huisartsen Vereniging, Osté J, Acda A, Verhoeff A. Preventief verbinden. Kadernota Volksgezondheid Amsterdam GGD Amsterdam, december De stip aan de horizon: Amsterdamse eerstelijnszorg in 2025? Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV, stedelijke werkgroep ketenzorg. Amsterdam, z.j. Jaarplan Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV, Holtrop M, Bramson M. Concept Masterplan optimale VRM in Amsterdam. Secundaire preventie volgens plan. Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV, februari Zonneveld S. Concept standpunt HKA aangaande het LSP. Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV, februari Notitie Op één lijn in de wijk : naar een sterker netwerk van huisartsenzorg, wijkverpleging, welzijn. Conferentie Gedeelde zorg, gedeelde verantwoordelijkheid II. Amsterdam, februari Dozeman E, van Straten A. De praktijkondersteuner GGZ in Amsterdam: op weg naar een sterke Basis-GGZ. Amsterdam: Academische werkplaats Prezens, VU klinische psychologie; plus aanbiedingsbrief Stuurgroep POH GGZ Amsterdam, oktober Van den Dool L et al. Eindverslag Werkplan van de HKA werkgroep GGZ. Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV, december Stand van zaken werkgroep ouderen HKA. Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere- LHV, maart Meijman B, Holtrop M, Bramson M. Optimale zorg en dappere dokters zijn de toekomst? VOZ Magazine, Optimale zorg dappere dokters. Werkconferentie 14 november Geïntegreerd verslag. Amsterdam: Huisartsenkring Amsterdam/Almere-LHV. 7/7