Werkstuk ANW Planeet Jupiter
|
|
- Irma Willemsen
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werkstuk ANW Planeet Jupiter Werkstuk door een scholier 3494 woorden 10 mei ,7 164 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Wij kregen voor de kerstvakantie de opdracht om voor het vak ANW een werkstuk te gaan maken over iets uit het heelal. Wij kozen voor het onderwerp Jupiter. Hier hadden we in het boek al iets over geleerd. En voor ons stond vast dat we het over een planeet wilden gaan hebben. Jupiter vonden we een mooie en interessante planeet en we waren gefascineerd door de eeuwig durende stormen, de Grote Rode Vlek. Er was ook veel informatie over dit onderwerp te vinden en dit kon het maken van het werkstuk vergemakkelijken. Nadat we naar informatie hadden gezocht en dit hadden bekeken moesten we de onderzoeksvragen op gaan stellen. Wij hebben de volgende vragen bedacht: 1 Welke verschijnselen op en rond Jupiter zijn er waar te nemen? 2 Hoe ziet de atmosfeer van Jupiter eruit en wat is het belang van de inhoud van de atmosfeer? 3 Wat weten we van de manen van Jupiter? Het denken over hoe we de onderzoeksvragen het beste konden opstellen was wel moeilijk want omdat er duidelijk gezegd was dat er diepgang in moest zitten kon je niet zomaar een vraag stellen waar maar 1 antwoord op was. En zo zijn we op deze vragen gekomen. Het werkstuk zit als volgt in elkaar: Wij hebben hem ingedeeld in hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat 1 onderwerp. Aan het einde van alle hoofdstukken staat een conclusie waarin we geprobeerd hebben de antwoorden op de onderzoeksvragen te geven. Ook hebben we onze mening gegeven, er is een logboek en een bronvermelding. We hopen dat een ieder die dit werkstuk leest er veel plezier aan zal beleven. Jupiter in het algemeen In de prehistorische tijd was Jupiter al bekend. Ze was de eerste planeet in het zonnestelsel waarvan de mens het oppervlak zag. Galileo zag deze in 1609 door zijn zelfgemaakte kijkertje. Maar Jupiter was niet het enige wat hij zag, ook ontdekte hij 4 manen van Jupiter: Io, Europa, Ganymedes Pagina 1 van 8
2 en Callisto. Later werden zij Galileische manen genoemd. Ook zag Galileo de ringen van Jupiter. Jupiter is de vijfde planeet vanaf de zon en de grootste van alle planeten samen, een reuzenplaneet. Ze lijkt meer op een zon dan op een planeet, alleen treden er geen kernreacties op in het centrum van de planeet zoals bij de zon. Jupiter heeft meer dan twee keer het gewicht van alle planeten samen. Dat is 318 keer de massa van de aarde. Ook is ze 11 keer groter dan de aarde en het volume van Jupiter is 1400 keer groter. De aarde kan dan ook 1316 keer in Jupiter. Toch is haar dichtheid kleiner, dat komt omdat haar buitenste lagen en misschien ook de kern bestaan uit waterstof. Jupiter is het vierde helderste object aan de hemel, maar soms is Mars helderder dan Jupiter. Ze bestaat voornamelijk uit waterstof en helium, net als bij de zon. Verder bestaat ze in geringe mate nog uit water, ammoniak en methaan. In de buitenste laag van de planeet, die zeer snel om haar eigen as draait, treden woeste taferelen op. Er zijn stormen en cyclonen, zoals de Grote Rode Vlek, waar we later dieper op in gaan. De temperaturen aan de bovenkant van de wolkenlagen gaan van -120 graden tot 0 graden Celsius in de onderste lagen. De kleuren van Jupiter worden veroorzaakt door allerlei scheikundige verbindingen in de wolkenlagen die ontstaan bij die verschillende temperaturen. Jupiter is een van de vier gasplaneten en dat wil zeggen dat ze geen vast oppervlak heeft. Het gas waaruit ze bestaat wordt dichter naarmate men dieper afdaalt in de planeet. Men gaat er vanuit dat de straal en de diameter van de gasplaneten overeenkomt met de plaats waar de druk gelijk is aan 1 atmosfeer. De inhoud en atmosfeer van Jupiter Jupiter is een gasachtige planeet, net als Saturnus, Uranus en Neptunus. Ze bestaat dan ook voor 82% uit waterstof en voor 17% uit helium. De overige 1% bestaat uit andere elementen zoals water, ammoniak, methaan en gesteenten. Dit lijkt veel op de samenstelling van de primaire zonnenevel waaruit het volledige zonnestelsel is gevormd. Deze samenstelling is waarschijnlijk ongewijzigd sinds het ontstaan van Jupiter. Dit betekent ook dat de atmosfeer van Jupiter nu nog lijkt op die van de aarde van zo n 4,5 miljard jaar geleden. In zo n atmosfeer kunnen ook aminozuren gevormd worden. Het is ook mogelijk dat dat al gebeurd is. Omdat er nu op Jupiter processen plaats vinden die zo n 4,5 miljard geleden ook op de aarde voorkwamen, zouden er moleculen gevormd kunnen worden die nodig zijn voor het ontstaan van leven. Jupiter heeft waarschijnlijk een kern die bestaat uit gesteenten van ongeveer 10 tot 15 aardmassa s. En ook zijn er sporen van waterstof. Daarom is de dichtheid van Jupiter ook kleiner. Boven de kern zit het grootste gedeelte van de massa in de vorm van vloeibaar metallisch waterstof. Dit is alleen mogelijk wanneer er een druk van 4 miljoen bars is, wat een vrij extreme omstandigheid is. Dit is dan ook in het binnenste van Jupiter het geval. De waterstof in het binnenste van Jupiter is vloeibaar. Dit komt door de temperatuur en de druk die er is in Jupiter. De buitenste laag van Jupiter bestaat voornamelijk uit moleculair waterstof en helium. Water, methaan, koolstofdioxide en andere moleculen zijn in mindere hoeveelheid aanwezig. Dit is tot tegenstelling met de binnenste laag van Jupiter gasvormig. Pagina 2 van 8
3 De atmosfeer is de top van deze laag. Jupiter heeft drie verschillende wolkenlagen die waarschijnlijk bestaan uit ammoniakwaterstofsulfide en een mengsel van water en ijs. Wanneer je naar Jupiter kijkt met een eenvoudige telescoop zie je een dikke wolkenlaag in de atmosfeer. Daarin zie je donkere en lichte banden evenwijdig aan de evenaar. Ook zie je de Grote Rode Vlek. Na een uitgebreide bestudering door de Voyagers (1 en 2) bleek dat er nog meer details aanzitten. Zo zijn er ook nog witte en bruine vlekken op Jupiter, golfpatronen op de scheidingslagen en pluimen in het equatoriale gebied. De Grote Rode Vlek in de atmosfeer Het is niet helemaal duidelijk wie de GRV ontdekt heeft, Cassini of Robert Hooke in de 17e eeuw. Wat wel duidelijk is, is wat de Grote Rode Vlek (GRV) is: het is een storm die al eeuwen op Jupiter raast. De GRV bestaat uit waterstof, helium en een kleine hoeveelheid secundaire gassen. Witte wolken van bevroren ammoniakkristallen wervelen samen met witte wolken van andere samenstellingen in stromen door de atmosfeer. Hierbij worden ze gestuurd door de draaiing van de planeet. De GRV is te vinden in de atmosfeer van Jupiter en is zelfs te zien met een eenvoudige telescoop. Ze wordt al 300 jaar bekeken via de aarde en geobserveerd door deskundigen. De GRV heeft een ovale vorm van ± km op km. Dit is twee keer de omvang van de aarde. De GRV steekt een eind uit boven de atmosfeer. De witte vlekken en de GRV zijn meteorologisch gezien gelijk. Ze hebben namelijk een dezelfde draaikolkachtige beweging, een opeenhoping van materiaal aan de westkant en ze hebben een wisselwerking met kleinere witte vlekken. De vlekken zijn te vergelijken met een soort stormsystemen: materialen stijgen wervelend op uit de diepere lagen van de atmosfeer. Het enige verschil tussen de witte vlekken de GRV is de omvang. De GRV heeft namelijk een omvang van km bij km ( dit kan inmiddels veranderd zijn). In de loop der jaren is de GRV in zijn omvang en in zijn kracht veranderd. Er waren zelfs tijden dat de GRV niet eens te zien was gedurende enkele jaren. De ringen van Jupiter Jupiter s ringen zijn ontdekt door NASA s Voyager1 in En ze zijn verder onderzocht toen Voyager 2 langs Jupiter vloog. De ringen van Jupiter zijn ontstaan door de inslag van meteoren op de vier kleine manen met een lage zwaartekracht: Thebe, Amalthea, Adrastea en Metis. Ze bestaan uit het stof dat daarbij in de ruimte werd geslingerd en naar Jupiter toe werd getrokken in ronde spiraalbanen. In 1985 werd ontdekt dat er aan de buitenkant, naast dat heldere gedeelte een veel zwakker gedeelte is. Deze is waarschijnlijk niet gevormd tijdens de vorming van Jupiter, maar bevind zich in een toestand tussen een steeds durende toe- en aanvoer van nieuw materiaal van buitenaf zoals meteorieten, brokstukken van kometen en materie die afgeslagen is van Jupiter s manen of uit Io s vulkanische uitbarstingen. Pagina 3 van 8
4 Jupiter s ringen zijn onderverdeeld in 3 secties: de Halo, de Main ring en de Gossamer Ring. De Halo is een zwakke, wijde ring in de vorm van een donut. Het is ongeveer km wijd en ongeveer km breed. Deze ring begint op km van het midden van Jupiter. De andere kant van de Halo gaat over in de Main ring. De Main ring is 6400 km wijd en minder dan 30 km dik. De ring is zo n km wijd en begint op km van het midden van Jupiter. Twee kleine manen, Adrastea en Metis, draaien in de baan van de Main ring. Ze zijn waarschijnlijk de oorzaak van het stof in deze ring. De Gossamer ring bestaat uit afzonderlijke ringen, die in elkaar overlopen. Deze ringen zijn erg zwak en hebben een zeer wijde ring. Het bestaat uit zeer kleine deeltjes, de microscopische overblijfsels van de manen, Amalthea en Thebe. De Gossamer ring begint op km van het midden van Jupiter. De ringen van Jupiter zijn bij elkaar 30 km dik en het heldere gedeelte is 800 km breed aan de buitenkant. Aan de binnenkant zit het zwakkere gedeelte van 2500 km. De manen van Jupiter Tot nu toe zijn er 17 manen van Jupiter ontdekt. De laatst ontdekte, in augustus 2000, heeft nog geen naam. Ze wordt ook wel S/1999 J 1 genoemd. De andere 16 zijn, vanaf de dichtstbijzijnde tot de verst weg staande vanaf Jupiter: Metis, Adrastea, Amalthea, Thebe, Io, Europa, Ganymedes, Callisto, Leda, Himalia, Lysithea, Elara, Ananke, Carme, Pasiphae, Sinope. Io, Europa, Ganymedes en Callisto worden ook wel de Galileische manen genoemd en ze zijn door Galileo al in 1610 ontdekt. En deze ontdekking was de eerste ontdekking van een beweging van hemellichamen rond een ander middelpunt dan de aarde. Hiermee werd de opvatting van Copernicus bewezen. Maar dit was wel in strijd met de denkbeelden van de Katholieke Kerk. Omdat de Galileische manen de belangrijkste zijn, gaan we daar wat dieper op in. De banen van de vier Galileische satellieten hebben een zeer geringe helling ten opzichte van Jupiter. Regelmatig worden ze verduisterd door Jupiter s schaduw of verdwijnen achter de planeet. Andere keren trekken ze voor de planeet langs, soms samen met hun schaduw op het wolkendek. De vier Galileische planeten met hun kenmerken: Io Io lijkt qua kleur en uiterlijk op een pokdalige sinaasappel. De kraters op het oppervlak zijn geen inslagkraters, maar zijn gevormd door vulkanische uitbarstingen. De vulkanische uitbarstingen hebben elk pluimen, bestaande uit zwavel en zwavelverbindingen, van 100 a 200 km hoog De lichte ringvormige structuren rond de kraters ontstaan doordat het zwavel op grotere hoogten kristalliseert en terugsneeuwt naar Io s oppervlak. Er zijn ook stromingen van lava waargenomen, die vermoedelijk uit gesmolten zwavel bestaan. Het vulkanisme ontstaat door de warmte die wordt opgewekt doordat Io steeds in verschillende richtingen wordt uitgerekt als gevolge van de getijdenwerking. Jupiter heeft een geen constante aantrekkingskracht op Io. Aan de zijde van Io die naar Jupiter is gekeerd is de zwaartekracht sterker dan aan de andere zijde van Io. In 1989 werd vanaf de aarde een negende werkende vulkaan op Io ontdekt. Pagina 4 van 8
5 Europa Europa bestaat voornamelijk uit een silicaatkern en een korst van ijs, waarschijnlijk variërend in dikte tussen km. Europa zit vol barsten, lange donkere lijnen van ongeveer 10 km. breed, en richels, enkele honderden meters diep en hoog. De barsten zijn waarschijnlijk veroorzaakt door uitzetting van de korst, waarna ze opgevuld zijn met het onder ijs liggende donkerder materiaal. Omdat de structuur van Ganymedes en Callisto veel op elkaar lijkt schrijven we een stukje over deze 2 planeten samen. Ganymedes en Callisto Deze 2 manen bestaan uit een mengsel van steen en ijs, en hun oppervlakten vertonen heel veel inslagkraters, vooral Callisto. Beide manen hebben een groot concentrisch ringenstelsel. Beide manen hebben een zachte ijskorst gehad in hun eerste ontwikkelingsfase. Radiostraling en magneetveld Het magneetveld veld van Jupiter is veel sterker dan dat van de aarde. Zijn magnetosfeer is langer dan 650 miljoen km. Dit houdt in dat de manen van Jupiter binnen de magnetosfeer liggen en dat verklaart een stuk activiteit op Io. De omgeving van Jupiter bestaat uit hoge energierijke deeltjes veroorzaakt door het magneetveld van Jupiter. Galileo ontdekte een nieuwe stralingsgordel tussen een ring van Jupiter en de bovenste lagen van de atmosfeer en deze bevat hoog energierijke heliumionen, waarvan de oorsprong onbekend is. In het magneetveld kan men een paar gebieden onderscheiden: een binnenste gedeelte (tot 10 Jupiterstralen), een middengedeelte (10-30 Jupiterstralen) en een gebied dat verder weg ligt dan 30 Jupiterstralen. In 1955 werd voor het eerst radiostraling van Jupiter waargenomen met een golflengte van 13,6 m. Dat is de decameterstraling. De straling (bursts) hangt af van de plaats van de maan Io in haar baan en ze is erg onregelmatig De radiogolven worden waarschijnlijk opgewekt door elektrische ontladingen boven in de atmosfeer en ionosfeer. De straling heeft golflengten van langer dan ongeveer 7,5 m. of korter dan 40 MHz. Straling met frequenties kleiner dan MHz kan vanaf de aarde nooit waargenomen worden omdat de ionosfeer van de aarde haar erg beïnvloedt. De Voyager- ruimtevaartuigen hebben behalve deze straling ook kilometerstraling (1-10 khz) waargenomen, die waarschijnlijk in een gebiedje rond Io wordt opgewekt. In mei 1956 werd Jupiter voor het eerst waargenomen op een golflengte van ongeveer 3 cm. Later waren er hoge temperaturen te vinden van soms wel K. Door deze hoge temperaturen veronderstelde men dat op golflengten korter dan 6 cm. thermische straling van Jupiter ontvangen wordt en dat op langere golflengten niet- thermische (synchrotronstraling) overheerst. Deze straling komt van elektronen, die zich in een stralingsgordel rond Jupiter bevinden met een afmeting van driemaal de straal van Jupiter Pagina 5 van 8
6 zelf. Door deze waarnemingen heeft men kunnen afleiden dat Jupiter s magneetveld op dat van een dipool lijkt, waarvan de as naar het noorden gericht is en een hoek van 10 C met de rotatie- as maakt.. De sterkte van ongeveer 10 gauss aan het oppervlak heeft men uit de decameterstraling bepaald. De meeste stralende elektronen zouden zich in het magnetische equatorvlak bevinden. Dit hebben de Pioneer 10 en 11 bevestigd. Uit de in eind 1977 waargenomen beelden door een telescoop blijkt het multipole karakter van Jupiter. Er blijkt een gebied te zijn in de stralingsgordels waar de straling relatief hoog is. Een verklaring hiervoor is nog niet gevonden. Zoals ook de aarde heeft Jupiter een boegschok aan de zonzijde, die ontstaat uit de wisselwerking van de zonnewind met het magneetveld. De zonnewind wordt plotseling afgeremd en rond het veld gebogen en dit overgangsgebied wordt de magneto- sheath genoemd en is heel duidelijk van Jupiter s veld afgesloten door de magnetopauze, op een afstand van 50 a 100 Jupiterstralen van Jupiter. Omdat deze grens ligt op de plaats waar de druk van de zonnewind precies gelijk is aan die van het magneetveld, varieert deze grens met de sterkte van de zonnewind. Uitgezonden straling Jupiter zendt tweemaal zoveel straling uit als dat hij van de zon krijgt. De temperatuur van zijn oppervlak is 127 K. Hieruit kunnen we afleiden dat er een interne energiebron aanwezig is, die vrijwel zeker van gravitationele aard zal zijn. Als bij de evolutie van Jupiter de temperatuur niet K zou zijn geweest, maar 10 keer hoger dan zou Jupiter de 2e zon in ons zonnestelsel zijn en dan zouden er kernreacties zijn begonnen. Bij contractie daarna van de buitenste delen koelt Jupiter weer af. Het kan zijn dat Jupiter nog steeds in deze afkoelingsfase verkeert en snel genoeg contraheert om de extra hoeveelheid uitgezonden straling te verklaren. Het kan ook zo zijn dat de straling veroorzaakt wordt door verlies van interne energie, ontstaan bij een snelle contractie in het verleden. Sondes, ruimtevaarttuigen en andere instrumenten bij het waarnemen van Jupiter Om alle informatie en gegevens de verzamelen zijn er verschillende ruimtetuigen, sondes en telescopen die waarnemingen hebben gedaan en soms nog steeds doen, ook overdag. Het waarnemen en fotograferen van Jupiter is door zijn grootte en helderheid aan de hemel redelijk eenvoudig. De Pioneer 10 nam Jupiter voor het eerst waar in Hierna volgden de Pioneer 11, de Voyager 1 en 2 en ook de Ulysses heeft waarnemingen gedaan. Op dit moment bevindt de sonde Galileo zich in een baan rond Jupiter. De Pioneer 10 werd op 2 maart 1972 gelanceerd. Ze is als eerste ruimtetuig door de asteroïdengordel heen gevlogen en heeft ook als eerste foto s gemaakt van Jupiter. De Pioneer 10 is ondertussen buiten ons zonnestelsel gevlogen en zit nu op 7 miljard km van de aarde verwijderd. Over 2 miljoen jaar zal ze Pagina 6 van 8
7 arriveren bij de eerste ster in het sterrenbeeld de Stier. De Pioneer 11 werd op 5 april 1973 gelanceerd. Ze is langs Jupiter gevlogen. In 1995 heeft men het contact met de Pioneer 11 verloren. Ze zal over 4 miljoen jaar arriveren bij de eerste ster van het sterrenbeeld de Adelaar. De Voyager 1 werd in september 1977 gelanceerd. Ze is langs Jupiter gevlogen en verricht nu metingen van de zon. De Voyager 2 is gelanceerd in augustus Ook zij is langs Jupiter gevlogen en ze bevindt zich op dit moment buiten ons zonnestelsel. De Galileo- sonde werd op 18 oktober 1989 door de spaceshuttle Atlantis gelanceerd. De reis van deze sonde van de aarde naar Jupiter duurde ongeveer 6 jaar. Op 7 december 1995 kwam Galileo aan bij Jupiter en kreeg Jupiter haar 1e kunstmaan. Aan boord van de Galileo zijn vier instrumenten: de UVS, de SSI, de PPR en de NIMS. Door de metingen van Galileo hebben we veel informatie verkregen. We zijn er bijvoorbeeld achter gekomen dat de winden die op Jupiter razen veel heviger zijn dan verwacht. Conclusie Jupiter is een planeet waar veel over te vertellen valt. Wij willen nu graag een antwoord geven op de door ons gestelde onderzoeksvragen in de inleiding Welke verschijnselen op en rond Jupiter zijn er waar te nemen? De belangrijkste waarneming is de eeuwige storm, ook wel GRV genoemd. Ze is te vinden in de atmosfeer. Jupiter vertoont veel kleuren en gebieden. Dit is te verklaren door allerlei scheikundige verbindingen die plaatsvinden in de wolkenlagen, die ontstaan bij verschillende temperaturen. De GRV vertoont veel overeenkomsten met de witte vlekken. Jupiter heeft een dikke wolkenlaag die bestaat uit 3 delen. Die is duidelijk te zien vanaf de aarde. Jupiter bezit een ringenstelsel, die ook uit 3 delen bestaat. Deze is waarschijnlijk ontstaan door de inslag van meteoren op de vier kleine manen Thebe, Amalthea, Adrastea en Metis. De ringen bestaan uit het stof, wat daarbij de ruimte in werd geslingerd. Rond Jupiter draaien minimaal 17 manen. Jupiter heeft een sterk magneetveld en ze zendt radiostraling uit. Maar niet alleen radiostraling, ook energie, tweemaal zoveel als dat hij van de zon krijgt. Het blijkt dus dat er genoeg verschijnselen op Jupiter zijn om nader te onderzoeken. Dat wordt dan ook volop gedaan. Maar er kunnen ook verschijnselen zijn die nog niet vanaf de aarde of vanuit 1 van de ruimtevaarttuigen gezien zijn. Men blijft ook kijken naar nog niet eerder vertoonde verschijnselen. Hoe ziet de atmosfeer van Jupiter eruit en wat is het belang van de inhoud van de atmosfeer? Wat weten we van de manen van Jupiter? Tot nu toe zijn er 17 manen van Jupiter ontdekt. De laatste in augustus De eerste vier manen van Jupiter zijn door Galileo ontdekt en worden ook wel Galileische manen genoemd. Ze heten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Er is over deze manen meer bekend dan over de andere manen van Jupiter. Ganymedes en Callisto lijken qua uiterlijk veel op elkaar. Ze hebben beide veel inslagkraters en hebben een groot concentrisch ringenstelsel. Het belangrijkste Pagina 7 van 8
8 kenmerk van Europa zijn de vele barsten die er in het oppervlak zitten. Io bezit een aantal kraters, gevormd door vulkanische uitbarstingen. Het aantal ontdekte manen is in de loop van de tijd toegenomen en ook de kennis ervan. Toch kan het zo zijn dat er nog manen zijn die nog niet ontdekt zijn. De tweede onderzoeksvraag luidde zo: Hoe ziet de atmosfeer van Jupiter eruit en wat is het belang van de inhoud van de atmosfeer? Ons antwoord daarop luidt: Wanneer je naar Jupiter kijkt zie je een dikke wolkenlaag in de atmosfeer. Daarin zie je donkere en lichte banden evenwijdig aan de evenaar. Ook zie je de Grote Rode Vlek. Ook zijn er ook nog witte en bruine vlekken op Jupiter, golfpatronen op de scheidingslagen en pluimen in het equatoriale gebied. Tijdens het maken van dit werkstuk hebben we er veel van geleerd. Het bleek dan ook dat we er eigenlijk niet zo veel vanaf wisten. Dit kwam overigens goed uit omdat het de bedoeling is dat je door een werkstuk je kennis vergroot. En dat is zeker gelukt. Het viel niet mee om alle informatie bij elkaar samen te vatten, dit nam veel tijd in beslag. Wat ons opviel was dat er bij veel informatie het woord waarschijnlijk in voor kwam. Er is blijkbaar nog veel niet zeker. Er moet nog veel onderzoek gedaan worden om (bijna) alles te weten te komen. Pagina 8 van 8
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Planeten
Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse
Nadere informatieWerkstuk ANW Zonnestelsel
Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatieHC-4 Reuzenplaneten 1
HC-4 Reuzenplaneten 1 VIER GAS REUZEN Jupiter Saturnus Uranus Neptunus Massa (10 24 kg) R equator (km) R pool (km) Dichtheid (g/cm 3 ) a (AU) P (jaar) Albedo Manen Jupiter 1898.6 71492 66854 1.33 5.2 11.9
Nadere informatieMercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen
Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,
Nadere informatieWerkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 2. Wat is een planeet 3. Soorten planeten 4. Het ontstaan van planeten 5. De planeten 1.Mercurius 2. Venus 3. De Aarde 4.
Planeten inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een planeet 4 3. Soorten planeten 5 4. Het ontstaan van planeten 6 5. De planeten 7 1.Mercurius 8 2. Venus 9 3. De Aarde 10 4. Mars 11 5. Jupiter 12 6. Saturnus
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatie6,7. Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1875 woorden 10 april 2002 6,7 70 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Ons zonnestelsel bestaat uit de zon met een aantal planeten, die in bijna cirkelvormige banen om de
Nadere informatieWAAROM ZIJN HEMELLICHAMEN ROND (OF NIET) / HERHALING
WAAROM ZIJN HEMELLICHAMEN ROND (OF NIET) / HERHALING Een hemellichaam is structureel stabiel, omdat er een hydrostatisch evenwicht bestaat: gravitatie en opwaartse druk zijn in evenwicht. dp = P(r) - P(r+dr)
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatieOntdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach
Ontdek de planeten van ons zonnestelsel In 90 minuten door het helal Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach Zonnestelsel Sonnensystem Het zonnestelsel bestaat uit de Zon en de hemellichamen
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatieHet eetbare zonnestelsel groep 5-7
Het eetbare zonnestelsel groep 5-7 Hoe groot is de aarde? En hoe groot is de zon in vergelijking met de aarde? Welke planeet staat het dichtst bij de zon en welke het verst weg? Deze les leren de leerlingen
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatieSpreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel
Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel Spreekbeurt door een scholier 2417 woorden 16 december 2006 6,7 138 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het zonnestelsel Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over het
Nadere informatieHoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen
Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en
Nadere informatieDetermineren van gesteente
Aarde Paragraaf 1 en atlasvaardigheden Determineren van gesteente Als je een gesteente bestudeert en daarna vaststelt wat de naam van het gesteente is, dan ben je aan het determineren. Je kunt gesteenten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatieBasis Cursus Sterrenkunde. hoofdstuk 3 De planeten
Basis Cursus Sterrenkunde hoofdstuk 3 De planeten Nog even Kepler Eerste wet van Kepler: De planeten bewegen zich in ellipsbanen, met de zon in een van de brandpunten van de ellips. Tweede wet van Kepler
Nadere informatie1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.
De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon
Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona
Nadere informatieHERTENTAMEN PLANETENSTELSELS 13 JULI 2015,
HERTENTAMEN PLANETENSTELSELS 13 JULI 2015, 14.00-17.00 LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5 PUNTEN OPGAVE 3: 2.0 PUNTEN HET EINDCIJFER OMVAT
Nadere informatie5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de
Nadere informatie6,7. Praktische-opdracht door een scholier 5975 woorden 27 mei keer beoordeeld. Wat is de Zon
Praktische-opdracht door een scholier 5975 woorden 27 mei 2002 6,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Wat is de Zon De Zon is een gewone ster, één van de 100 miljard of zelfs meer sterren in ons melkwegstelsel
Nadere informatieManen in het Zonnestelsel
Diversiteit. Zoveel manen, zoveel karakteristieke eigenschappen. Manen in het Zonnestelsel Enkele opvallende kenmerken van sommige manen. Het uiterlijke van de manen is sterk afhankelijk van hun plaats
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatieOpgave Zonnestelsel 2005/2006: 3
Opgave Zonnestelsel 25/26: 3 2.1 Samenstelling van de gasreuzen Het afleiden van de interne samenstelling van planeten gebeurt voornamelijk door te kijken naar de afwijkingen in de banen van satellieten
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 4 17 oktober
Inleiding Astrofysica College 4 17 oktober 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel Mercurius De rotsachtige planeten Iets groter dan onze Maan, hoge dichtheid! grote ijzerkern Elliptische baan!
Nadere informatie4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 3185 woorden 13 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave
Werkstuk door een scholier 3185 woorden 13 mei 2004 6,1 174 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Waarom ik dit onderwerp heb gekozen. 3. Mensen die met Het Heelal te maken hadden.
Nadere informatieNaam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.
Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Voyager I
Praktische opdracht ANW Voyager I Praktische-opdracht door een scholier 3330 woorden 12 juni 2003 4,7 12 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Deze PO gaat over Voyager I. We hebben voor dit onderwerp gekozen
Nadere informatieHet zonnestelsel en atomen
Het zonnestelsel en atomen Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen die men sferen noemt. Woorden als atmosfeer en stratosfeer
Nadere informatieInleiding Astrofysica college 5
Inleiding Astrofysica college 5 Methoden Afstanden tot de dichtstbijzijnde sterren zijn >100,000x groter dan tot planeten in ons zonnestelsel Stralen zelf nauwlijks licht uit à miljoenen/miljarden keren
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een
Nadere informatie115mm F/7 APO. Jupiter waarnemen
115mm F/7 APO Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter waarnemen Jupiter Diameter 142.984 km Afstand tot de Zon 778 miljoen km Omlooptijd om Zon 11 jaar en 10 maanden
Nadere informatieGasplaneten, ijsdwergen en vuile sneeuwballen. Cursus inleiding sterrenkunde
Gasplaneten, ijsdwergen en vuile sneeuwballen Cursus inleiding sterrenkunde Lesrooster gewijzigd Onderwerpen van vanavond Ontdekkingen in ons zonnestelsel Telescoop Ruimtevaart Pluto Gasreuzen & ringen
Nadere informatie1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.
De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11
Nadere informatieWerkstuk ANW Het Heelal
Werkstuk ANW Het Heelal Werkstuk door een scholier 6555 woorden 7 december 2008 5,9 18 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1 : De zon en onze planeten A. De sammenstelling van ons zonnestelsel. 3 B. De zon.
Nadere informatieOm onze zon draaien van het dichtste bij tot het verste weg de planeten: Mercurius, Venus, Aarde, Mars,
Praktische-opdracht door een scholier 6296 woorden 4 februari 2003 5,9 30 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik moest een praktische opdracht voor Algemene Natuurwetenschappen maken. Ik mocht zelf een onderwerp
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De titel van dit proefschrift luidt: Stars and planets at high spatial and spectral resolution, oftewel: Sterren en planeten bij hoge ruimtelijke en spectrale resolutie. Ruimtelijke
Nadere informatieWerkstuk ANW Planeten
Werkstuk ANW Planeten Werkstuk door een scholier 3006 woorden 18 april 2005 5,6 39 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Voor het vak Algemene Natuurwetenschappen (ANW) moesten wij een les geven aan de klas.
Nadere informatieWerkstuk ANW Supernova's
Werkstuk ANW Supernova's Werkstuk door een scholier 1622 woorden 18 oktober 2010 4,8 24 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik heb het onderwerp supernova s gekozen omdat ik in dit onderwerp twee onderwerpen
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 4. De maan en de maanden 5. Kijken naar de maan 6. Landing op de maan
De maan inhoud 1. Inleiding 3 2. Wat is een maan? 4 3. Het ontstaan van de maan 5 4. De maan en de maanden 6 5. Kijken naar de maan 7 6. Landing op de maan 8 7. Het weer op de maan 9 8. Het maanlanschap
Nadere informatieSamenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling
Nadere informatieNaam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?
Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is
Nadere informatieHOE VIND JE EXOPLANETEN?
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw
Nadere informatieLeven in ons Zonnestelsel?
Leven in ons Zonnestelsel? GVWS, t Vinkhuys Vrijdag 20 oktober 2017 Jan de Boer Inhoud Iets over de chemische samenstelling van leven Intelligent buitenaards leven zoeken of het kleine? Bewoonbare zone
Nadere informatiePlanetenstelsels 5. Reuzenplaneten
Planetenstelsels 5. Reuzenplaneten 17 maart 2014 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde, michiel@strw.leidenuniv.nl Assistenten: Ricardo Herbonnet, herbonnet@strw.leidenuniv.nl Jens Hoeijmakers, hoeijmakers@strw.leidenuniv.nl
Nadere informatieTentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde
Tentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde Dit tentamen bestaat uit 3 bladzijden (inclusief dit voorblad) met vier opgaven, waarvan er voor de eerste drie ieder
Nadere informatieEdy Vorming van het planetenstelsel Tony
Verslag vergadering Vendelinus 12 mei 2018 We hadden ditmaal liefst vier (!) verjaardagen te vieren: Ludo, Jarkko, Jos en Tony. Een dikke proficiat en bedankt voor het tracteren. Edy opende de vergadering
Nadere informatieZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T
ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)
Nadere informatieWaarom zijn er seizoenen?
Waarom zijn er seizoenen? Waarom zijn er seizoen? Vorig weekeinde was het ineens zover. Volop zomer op zaterdag met ruim 24 graden en een zonnetje, de dag erna was het herfst met 15 graden en gemiezer.
Nadere informatieClusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Nadere informatieTENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, UUR
TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, 14.00-17.00 UUR LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5PUNTEN OPGAVE 3: 2.0PUNTEN HET EINDCIJFER IS DE SOM
Nadere informatieSterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal
Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)
Nadere informatieInleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.
Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk
Nadere informatieAntwoorden ANW Blok 4 Heelal
Antwoorden ANW Blok 4 Heelal Antwoorden door een scholier 2235 woorden 20 maart 2007 5,9 9 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Hoofdstuk 1 1) Bewegingen in ons zonnestelsel a. Lees de inleiding. Noem
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20396 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bast, Jeanette Elisabeth Title: Hot chemistry and physics in the planet-forming
Nadere informatieZon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatiedag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op
RUIMTE Naam: dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op www.schooltvbeeldbank.nl 1. Planeten Uit hoeveel planeten bestaat ons zonnestelsel? De aarde en dan nog.. planeten. (vul aantal in)
Nadere informatieWerkstuk ANW Het heelal
Werkstuk ANW Het heelal Werkstuk door een scholier 1996 woorden 16 april 2002 6,1 39 keer beoordeeld Vak ANW Het heelal Als we de heldere hemel s nachts bekijken, lijkt ons het aantal sterren oneindig.
Nadere informatieSamenvatting door een scholier 1365 woorden 2 juli keer beoordeeld. Hoofdstuk 3: blik op oneindig. 3.1: De aarde en de maan
Samenvatting door een scholier 1365 woorden 2 juli 2017 0 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar Hoofdstuk 3: blik op oneindig 3.1: De aarde en de maan Hoe bepaal je je plaats op aarde? De aarde is rond
Nadere informatieSatellieten van de reuzen
Satellieten van de reuzen Jupiter; 67 manen Saturnus; 62 manen Uranus; 27 manen Neptunus; 14 manen In totaal hebben de reuzenplaneten dus minstens 170 manen! De Reuzenplaneten 1 Satellieten van de reuzen
Nadere informatieOpdracht ANW De ruimte
Opdracht ANW De ruimte Opdracht door een scholier 2927 woorden 18 april 2004 5,6 41 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Mercurius: deze planeet ligt het dichtst bij de zon maar is bijna het kleinst. De Grieken
Nadere informatieWerkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.
pagina 1 Met Space Expo de ruimte in is een werkblad bestemd voor leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs en brugklassers. Door middel van vraag en opdracht verwerven de leerlingen zelfstandig
Nadere informatieB. Een zonnevlek is een deel in het zonsoppervlak. Zonnevlekken volgen een cyclus van elf jaar.
Antwoorden door een scholier 2617 woorden 9 februari 2014 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Paragraaf 1 Ons zonnestelsel A. Ons zonnestelsel bestaat uit een ster van gemiddelde grootte (de zon),
Nadere informatieWerkstuk ANW Ruimtevaart-projecten
Werkstuk ANW Ruimtevaart-projecten Werkstuk door een scholier 1884 woorden 23 mei 2003 5,6 37 keer beoordeeld Vak ANW Welke belangrijke projecten heeft de NASA uitgevoerd? De NASA heeft al veel projecten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Als je op een heldere nacht op een donkere plek naar de sterrenhemel kijkt, zie je honderden sterren. Als je vaker kijkt, valt het op dat sommige sterren zich verplaatsen langs
Nadere informatieOpdracht ANW Leerdoelen h10 en h11
Opdracht ANW Leerdoelen h10 en h11 Opdracht door V. 2378 woorden 29 juni 2011 3,5 2 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Leerdoelen 10 1. Kunt uitleggen hoe wetenschappers bewezen dat de aarde rond was
Nadere informatieJupiter? Net als de zon bestaat Jupiter voornamelijk uit de
Wat verbergt Dit portret troont de planeet Jupiter in echte kleuren. Het is een mozaïek, gebaseerd op opnamen die de Amerikaanse ruimtesonde Cassini eind 2000 heeft gemaakt, toen deze Jupiter op een afstand
Nadere informatieinh oud Mars 1. Ons zonnestelsel 2. De rode planeet 3. Mars en de aarde 4. Leven op Mars? 5. Mars en fantasie 6. Een kijkje op Mars 7.
Mars inhoud Mars 3 1. Ons zonnestelsel 4 2. De rode planeet 5 3. Mars en de aarde 6 4. Leven op Mars? 7 5. Mars en fantasie 8 6. Een kijkje op Mars 9 7. Onderzoek 11 8. Filmpje 13 Pluskaarten 14 Bronnen
Nadere informatieDe planeten. (veel informatie uit Calvin J. Hamilton s Views of the Solar System : http://solarviews.com)
De planeten (veel informatie uit Calvin J. Hamilton s Views of the Solar System : http://solarviews.com) Algemeen 99.86% van de massa zit in de zon plat systeem, bijna alles draait tegen de klok (gezien
Nadere informatieProjectboekje ruimte Oudste kleuters
Projectboekje ruimte Oudste kleuters 2016-2017 De zon (tekening: Lily Louise) De zon is eigenlijk een hele grote ster Het is er heel erg heet De zon is heel erg groot Alle planeten en sterren die rond
Nadere informatieProbing Exoplanetary Materials Using Sublimating Dust R. van Lieshout
Probing Exoplanetary Materials Using Sublimating Dust R. van Lieshout In de afgelopen paar decenia is het duidelijk geworden dat de Zon niet de enige ster is die wordt vergezeld door planeten. Extrasolaire
Nadere informatieReis door het zonnestelsel
Reis door het zonnestelsel GROEP 5-6 41 50 minuten 1, 23 en 32 Zet voor de activiteit Planeten de planeten onder elkaar op het bord, zoals in de tabel. De leerling: weet dat de acht planeten verschillend
Nadere informatieOverzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014
Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 De aarde en de maan Boek: hoofdstuk 2.6 Overzicht Halley en de maan meting afstand van de Maan en verandering erin getijden: koppeling tussen lengte van
Nadere informatieALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT
1 DE ZON ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2 3 ALGEMEENHEDEN DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Spiraalstelsels Het heelal wordt bevolkt door sterrenstelsels die elk uit miljarden sterren bestaan. Er zijn verschillende soorten sterrenstelsels. In het huidige heelal zien we
Nadere informatieHC-7ii Exo-planeten GASTSPREKER : DR. MATHEW KENWORTHY
HC-7ii Exo-planeten GASTSPREKER : DR. MATHEW KENWORTHY 1 DETECTIE EXO-PLANETEN Vijf standard detectie methodes (met voor- en nadelen) 1) Astrometrie Kijk naar een (regelmatige) schommeling van de positie
Nadere informatieRuimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international
Nadere informatieHOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it?
HOE MAAK JE EEN BEWOONBARE PLANEET? Wat is nodig voor life as we know it? Leidse Winterlezing 050217 Dr. Bernd Andeweg Aardwetenschappen VU Amsterdam Bernd.andeweg@vu.nl IETS SPECIAALS LEVEN Op Mars niet!
Nadere informatie11/15/16. Inleiding Astrofysica College 8 14 november Ignas Snellen. De melkweg
Inleiding Astrofysica College 8 14 november 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen De melkweg 1 De melkweg Anaxagoras (384-322 BC) en Democritus (500-428 BC): Melkweg bestaat uit verwegstaande sterren Galilei
Nadere informatieGEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! SPECTROSCOPISCH ONDERZOEK VAN STERLICHT INTRODUCTIE
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! Deze NOVAlab-oefening gaat over spectroscopisch onderzoek van sterlicht. Het is een vervolg op de lesbrief Onderzoek de Zon. De oefening is bedoeld voor de bovenbouw
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Kometen
Werkstuk Natuurkunde Kometen Werkstuk door een scholier 2371 woorden 21 mei 2001 6,9 147 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Ik ben niet aan dit onderwerp gekomen omdat het mij leuk leek, of interessant
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26290 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Maaskant, Koen Maarten Title: Tracing the evolution of protoplanetary disks Issue
Nadere informatieGeen leven zonder maan. Carl Koppeschaar
Geen leven zonder maan Carl Koppeschaar Was er een periode zonder maan? Mythologie van toen en nu: 1. Democritus en Anaxagoras: Een tijd dat de aarde zonder maan was. 2. Appolonius van Rhodes: Toen nog
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken
Nadere informatie1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo
Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde
Nadere informatieWoordenlijst - Aarde
Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens
Nadere informatieSterrenstelsels: een aaneenschakeling van superlatieven
: een aaneenschakeling van superlatieven Wist u dat! Onze melkweg is een sterrenstelsel! Het bevat zo n 200000000000 sterren! Toch staat de dichtstbijzijnde ster op 4 lichtjaar! Dit komt overeen met 30.000.000
Nadere informatieWe waren alweer talrijk aanwezig en Rosa en Ludo verjaarden. We hebben genoten van hun tractatie! Bedankt.
Verslag Vendelinusvergadering 9 april 2016 We waren alweer talrijk aanwezig en Rosa en Ludo verjaarden. We hebben genoten van hun tractatie! Bedankt. Het sterrenbeeld Orion en de Orionnevel. De astronoom
Nadere informatieIn de ban van de ring
Astronomie van de koude grond In de ban van de ring Pieter Welters De reuzenplaneet Saturnus is één van de mooiste waarneemobjecten door de telescoop, vanwege de opvallende ring. Regelmatig bereikt mij
Nadere informatieHet samenspel tussen stof, gas, ijs, en protosterren Nederlands samenvatting
Het samenspel tussen stof, gas, ijs, en protosterren Nederlands samenvatting ABSTRACT. Onderzoek in de laatste decennia heeft uitgewezen dat de oorsprong en evolutie van het leven op aarde geworteld is
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30. Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 4 12 oktober 2015 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons Zonnestelsel De Aarde als een planeet De rotsachtige planeten dubbelplaneet systeem (Aarde-Maan). Vloeibaar water! oceanen
Nadere informatie