Heel veel sterren! Kijken naar de sterren
|
|
|
- Sofie Lemmens
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Heel veel sterren! Kijken naar de sterren * groep tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1, 23, 46, 54 en 55 lesdoelen De leerling: weet dat sterren licht geven weet dat je sterren s nachts ziet (als het niet bewolkt is) weet dat de zon een ster is weet dat er heel veel sterren zijn oefent het tellen oefent cijfers te schrijven en te lezen eindproduct een geverfde sterrenhemel benodigdheden 24 spatramen 24 tandenborstels 3 vazen knikkers (om 2 vazen mee te vullen) A4-papier verschillende kleuren verf Hoeveel sterren zijn er? 15 min. Ga met de leerlingen in een kring zitten. Laat vijf knikkers zien. Wie denkt dat er meer sterren zijn dan die knikkers? Tel de knikkers en leg ze in een vaas. Vertel dat er meer dan vijf sterren zijn. Zijn er meer sterren dan leerlingen in de klas? Tel het aantal leerlingen en leg net zoveel knikkers als leerlingen in de tweede vaas. Vertel dat er meer sterren dan leerlingen in de klas zijn. Vul nu de derde vaas tot de rand toe met knikkers. Denken de leerlingen dat er meer sterren zijn dan er in de derde vaas passen? Vertel dat er zo veel sterren zijn dat er computers voor nodig zijn om te tellen hoeveel het er zijn. Vraag: Hebben jullie wel eens sterren gezien? Hoe zagen die eruit? Waren het er veel? Geven sterren licht? Wanneer zie je meestal sterren? Is de zon ook een ster? Laat de praatplaat van de sterrenhemel zien. Wat zien de leerlingen op de praatplaat? Vertel dat je sterren s nachts het best kunt zien. Sterren geven licht. De zon is ook een ster. De zon geeft zo veel licht dat we overdag licht hebben. Dan kunnen we de andere sterren niet zien. De leerlingen ontdekken dat er veel sterren in het heelal zijn. Sterrenhemel maken 15 min. De leerlingen verven een vel A4-papier in de kleur van de nacht. Laat hen zelf kiezen welke kleur dit is. Als de verf droog is, maken de leerlingen zelf sterren. Geef de leerlingen een spatraam en een tandenborstel. Laat de leerlingen zelf kiezen welke kleur (of kleuren) ze de sterren maken. Vertel dat sterren in werkelijkheid ook in verschillende kleuren voorkomen. Door met de tandenborstel over het spatraam te gaan, komen er allemaal kleine stipjes op het papier. Deze stipjes stellen sterren voor. Ter info. De zon is de ster die het dichtst bij ons staat. De andere sterren zijn zo ver weg dat wij daar veel minder licht van ontvangen. Er zijn meer sterren in het heelal dan zandkorrels op aarde! pagina 75 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
2 Bespreken sterrenhemel 5 min. Bespreek wat de leerlingen hebben geleerd. Vraag een aantal leerlingen wat zij hebben gemaakt. Kom er nogmaals op terug wat sterren zijn, wanneer je die ziet en hoeveel er in het heelal zijn. Sterren tellen 10 min. Op het doeblad staan tekeningen van sterren. Geef het doeblad aan de leerlingen die zelf kunnen tellen en nummers op kunnen schrijven. Tel met de rest van de leerlingen per blokje het aantal sterren dat er op het doeblad is getekend. Laat alle leerlingen zelf bij de getallen het aantal sterren tekenen. pagina 76 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
3 * groep praatplaat pagina 77 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
4 pagina 78 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
5 * groep doeblad pagina 79 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
6 pagina 80 Kijken naar de sterren les 13 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
7 Een sterrenlampion Kijken naar sterrenbeelden * groep tijdsduur 70 minuten kerndoelen 1, 23 en 46 Tip. Gebruik de lampionnen van deze les bij een lampionnenoptocht. lesdoelen De leerling: leert een aantal sterrenbeelden van de dierenriem te herkennen weet dat een sterrenbeeld bestaat uit verschillende sterren ontdekt dat de sterrenbeelden door mensen zijn bedacht eindproduct een sterrenlampion benodigdheden 24 vellen gekleurd A3-karton 24 prikpennen 24 lampionnenlampjes 24 stokjes verschillende kleuren crêpepapier verschillende kleuren vloeipapier kwasten A4-papier lichtgevende verf lijm nietmachine touw fototoestel Voorbereiding Kopieer voor de activiteit Een sterrenlampion maken de sterrenbeelden van de doebladen op verschillende kleuren A3-karton. Zorg voor lampionnenlampjes of laat de leerlingen die meenemen. Welke sterrenbeelden herken jij? 10 min. Ga met de leerlingen in een kring zitten. Vraag wat een ster is. Vertel dat je s nachts de sterren het best kunt zien. Sterren geven licht. Leg de tekeningen van de drie sterrenbeelden van het doeblad in het midden van de kring. Van boven naar beneden zijn de sterrenbeelden: leeuw, vissen en schorpioen. Vraag de leerlingen wat voor figuren ze in de sterren zien. Leg uit dat je die figuren sterrenbeelden noemt. Vertel van elk sterrenbeeld wat het moet voorstellen en hoe het sterrenbeeld heet. Vertel dat mensen vroeger de sterrenbeelden hierop vonden lijken als je de sterren met elkaar verbond. De leerlingen maken een lampion met sterrenbeelden. pagina 81 Kijken naar sterrenbeelden les 14 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
8 Een sterrenlampion maken 30 min. Geef alle leerlingen het vel A3-karton met het gekopieerde sterrenbeeld, een prikpen en een stuk vilt. Laat de leerlingen de punten van de sterrenbeelden op de lampion uitprikken. Let er op dat de gaatjes groot zijn, anders schijnt het licht er dadelijk niet duidelijk doorheen. Rol de zijkanten naar elkaar en maak ze aan elkaar vast met een nietmachine. Maak aan de bovenkant twee gaatjes om het touwtje mee vast te maken. Hang hier het lampje aan en bevestig het geheel aan een stokje. De lampionnen zijn klaar. Tip. Laat de leerlingen kleine propjes van het crêpe-papier maken. Deze kunnen ze op het karton plakken, maar niet op de gaatjes. Als de leerlingen klaar zijn met het versieren van het karton, legt u de lampions te drogen. Plak aan de binnenkant gekleurd vloeipapier voor een leuk effect. Laat de sterrenbeelden schijnen 15 min. Maak de klas donker. Laat de leerlingen hun lampion aandoen. Wat zien ze op hun lampion? Vertel dat de lichtjes van de lampion samen het sterrenbeeld vormen. De lichtjes zijn de sterren. Maak van iedere leerling een foto met de lampion. Print de foto s voor de leerlingen uit. Kun je op de foto s de sterrenbeelden herkennen? Ontwerp je eigen sterrenbeeld 15 min. De leerlingen maken met lichtgevende verf een eigen sterrenbeeld op papier. Ze mogen het sterrenbeeld zelf verzinnen. Vertel dat ze stippen kunnen zetten (dit zijn dan de afzonderlijke sterren), maar ze kunnen ook kiezen om een tekening te maken van een sterrenbeeld met lichtgevende verf. Laat dit drogen op de vensterbank of de verwarming. Maak de klas donker, als de verftekeningen droog zijn. De leerlingen laten hun sterrenbeeld zien en vertellen wat het voorstelt. pagina 82 Kijken naar sterrenbeelden les 14 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
9 * groep doeblad pagina 83 Kijken naar sterrenbeelden les 14 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
10 pagina 84 Kijken naar sterrenbeelden les 14 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
11 Bekijk t maar! Kijken naar het heelal * groep tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 8, 54 en 55 lesdoelen De leerling: weet dat je met een vergrootglas meer detail van een voorwerp kunt zien leert met een vergrootglas te kijken naar een blad en een beestje kan waarnemingen tekenen en beschrijven weet dat een druppel water en een rond glas water een vergrotend effect hebben weet dat een telescoop iets heel erg vergroot, waardoor je de sterren beter kunt bekijken benodigdheden foto s bloem (bijlage) 24 jampotten 24 plastic vergrootvellen/ vergrootglazen 24 vellen papier met kleine lettertjes 24 elastieken mieren of spinnen bladeren van bomen magnetronfolie rond glas met water Voorbereiding Pak voor de activiteit Groot en klein de foto s van de bloem uit de bijlage. Zorg dat de benodigdheden voor de activiteit Inzoomen op de natuur klaar staan om mee te nemen. Maak voor de activiteit Druppel als vergrootglas 24 vellen papier met kleine lettertjes. Groot en klein 5 min. Ga met de leerlingen in een kring zitten. Laat hen de foto van de gedetailleerde bloem zien. Wat zien ze op de foto? Wat zou het kunnen zijn? Laat daarna de foto van de hele bloem zien. Lijken beide foto s op elkaar? Vertel dat de eerste foto een uitvergroting van de tweede foto is. Kunnen de leerlingen op de tweede foto het gedeelte aanwijzen dat ze op de eerste foto zagen? Wat zien ze op de eerste foto wel en op de tweede foto niet? Vraag de leerlingen waarmee je iets kunt uitvergroten. Vertel dat dit bijvoorbeeld kan met een vergrootglas. Ook brillen zijn een soort vergrootglazen. Vraag de leerlingen waarom vergrootglazen of brillen handig zijn. Vertel dat je hiermee iets wat heel klein is veel groter en beter kunt zien. pagina 85 Kijken naar het heelal les 15 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
12 De leerlingen onderzoeken beestjes en bladeren met en zonder vergrootglas. Vraag een aantal leerlingen of zij denken dat ze met een vergrootglas meer of andere dingen van de beestjes en de bladeren zullen zien. Zoals wat bijvoorbeeld? Inzoomen op de natuur 50 min. Ga met de leerlingen naar buiten. Geef iedere leerling een jampot. De helft van de leerlingen vult de jampot met een blad. De andere helft vult de jampot met een mier of een spin. Help de leerlingen om de beestjes met de jampot of met de hand te vangen. Vertel dat ze voorzichtig met de beestjes moeten zijn. Sluit de jampotten af met magnetronfolie, zodat er lucht bij de beestjes kan. Klem het folie vast met elastiek. Ga terug naar binnen als alle leerlingen een gevulde jampot hebben. De leerlingen tekenen op het doeblad wat ze zien met en zonder vergrootglas. Ze wisselen de jampotten onderling uit, zodat ze op het doeblad zowel een tekening van een beestje als van een blad kunnen maken. Laat de leerlingen de beestjes aan het einde van de les weer terug in de natuur zetten. Vraag de leerlingen wat ze hebben getekend. Zagen de beestjes en bladeren er anders uit met het vergrootglas? Wat was er anders? Kwam dit overeen met hun verwachtingen? Vraag waarom een vergrootglas handig is. Vertel dat je met een vergrootglas dingen beter kunt bekijken. Een vergrootglas waar je heel ver mee kunt kijken, heet een telescoop. Hiermee kun je de sterren, die heel ver weg zijn, goed bekijken. Sterren vind je overal in het heelal. Dat is de grote ruimte om de aarde heen. Met een telescoop kun je dus dingen in het heelal zien, die je met het blote oog niet kunt zien. Druppel als vergrootglas 10 min. Geef alle leerlingen het vel papier met kleine letters. Leg voor alle leerlingen een druppel water op een letter. Zien ze de letter nu beter? Houd het papier met kleine lettertjes achter een glas met water. Wat zien de leerlingen? Is de tekst beter te zien? Kom samen tot de conclusie dat een druppel water en een rond glas water ook werken als een vergrootglas. pagina 86 Kijken naar het heelal les 15 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
13 * groep doeblad pagina 87 Kijken naar het heelal les 15 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
14 pagina 88 Kijken naar het heelal les 15 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
15 Hoe maak je contact? Kijken naar de aarde * groep tijdsduur 55 minuten kerndoelen 1, 23 en 54 lesdoelen De leerling: leert dat je hulpmiddelen nodig hebt om contact te leggen over een grote afstand leert dat je op verschillende manieren met elkaar kunt communiceren benodigdheden foto papegaai (bijlage) 12 blikjes 3 zaklampen touw spijker hamer eventueel: prijsje voor de wedstrijd Voorbereiding Maak voor de activiteit Contact! met een spijker en een hamer in 12 blikjes een gaatje in de bodem. Verbind de blikjes met het touw. Zorg ervoor dat de lengte van het touw per blikjestelefoon verschilt. Maak in één hoek van het lokaal een tussenwand en zet aan beide zijden een stoel, zodat de leerlingen elkaar tijdens de activiteit niet kunnen zien. Pak de foto van de papegaai uit de bijlage. Kun je mij nog horen? 15 min. Ga met de leerlingen naar het schoolplein. Zet de tweetallen tegenover elkaar en laat hen met elkaar praten. Eén van elk tweetal, steeds dezelfde, gaat stap voor stap achteruit. De leerlingen stoppen als ze elkaar niet meer kunnen verstaan. Bekijk de afstand. Vertel dat het wel een stuk uit elkaar is, maar niet heel ver. Ga met de leerlingen binnen in een kring zitten. Bespreek de uitkomsten. Kon de afstand groter gemaakt worden als ze gingen schreeuwen? Viel de afstand mee of tegen? Hoe zou je vanaf het schoolplein met je moeder thuis kunnen praten? Schreeuwen lukt dan niet. Kom tot de conclusie dat de afstand die je zonder hulpmiddelen met elkaar kunt praten niet heel groot is. De leerlingen onderzoeken op wat voor manier je contact met elkaar kunt maken. Contact! 30 min. Verdeel de klas in twee groepen. Leg de activiteiten van tevoren uit. pagina 89 Kijken naar de aarde les 16 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
16 Hallo, wie is daar? De leerlingen pakken per tweetal één (in de voorbereiding gemaakte) blikjestelefoon. Laat hen met elkaar praten. Vertel dat het touw strak moet staan. Kunnen ze elkaar verstaan als ze fluisteren? Laat de tweetallen onderling wisselen van blikjestelefoon om te onderzoeken of ze elkaar ook goed verstaan als het touw langer of korter is. Tip. Maak er een wedstrijd van met een prijsje. Papegaaien Verdeel de groep in tweeën. Iedere groep gaat aan één kant van de tijdelijke scheidingswand staan. Aan beide kanten gaat een leerling op een stoel zitten. Laat één leerling bij de wand staan om het signaal (gezichtsuitdrukking of knippercode) over te brengen. Vertel dat dit de papegaai is. Deze leerling kan als enige beide groepen leerlingen zien. Vraag de leerlingen wat een papegaai is. Laat de foto van de papegaai uit de bijlage zien. Vertel dat een papegaai woorden kan napraten. Geef de papegaai en de twee zittende leerlingen een zaklamp. Eén van de zittende leerlingen begint. Deze is de zender. Vertel dat de zender de boodschap verstuurt. Je kunt een boodschap versturen in beeld (een gezichtsuitdrukking) of in code (een knippersignaal). De zender knippert een aantal keren met zijn zaklamp of toont een gezichtuitdrukking aan de papegaai. De papegaai geeft dit door aan de ontvanger aan de andere kant van de wand. De groep van de ontvanger telt hoe vaak de papegaai met de zaklamp heeft geknipperd of welke gezichtsuitdrukking er wordt getoond. Laat beide groepen evenveel keren ontvanger en zender zijn. pagina 90 Kijken naar de aarde les 16 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
17 Bespreek in de kring beide activiteiten. Vertel dat je door de blikjes niet hard hoeft te praten om elkaar op grote afstand te kunnen verstaan. Wat hebben de leerlingen ontdekt bij de activiteit Papegaaien? Was het lastig te raden wat de andere groep deed? Zou het ook gelukt zijn als er geen papegaai was? Vertel dat je door zo n papegaai grotere afstanden kunt overbruggen zonder een touw te gebruiken, zoals bij de blikjestelefoon. Is een satelliet handig? 10 min. Vat de conclusies uit de activiteiten en de verkenningsopdracht samen. Je hebt hulpmiddelen nodig om over grotere afstanden met anderen te kunnen praten. Met alleen een touw lukt dat niet. Maar de vaste telefoon lijkt wel veel op de blikjes. De draad waar je doorheen praat ligt nu alleen onder de grond. Het papegaaien werd vroeger veel gebruikt. Je had toen een boodschapper. De koning van het ene land vertelde iets aan deze boodschapper en liet hem die boodschap dan overbrengen aan de koning van een ander land. Het lastige was, dat dit wel weken kon duren. Tegenwoordig kun je zelfs met elkaar praten via een satelliet. Een satelliet is ook een soort papegaai. Hij hangt in het heelal en vangt op wat er wordt gestuurd en stuurt dat weer door naar iemand anders op de wereld. Zo kun je met iemand praten die heel ver weg is. Bijvoorbeeld aan de andere kant van de oceaan of hoog in de bergen. pagina 91 Kijken naar de aarde les 16 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
18 pagina 92 Kijken naar de aarde les 16 Bronnenboek Reis door de ruimte in 80 lessen
Heel veel sterren! Kijken naar de sterren
Heel veel sterren! Kijken naar de sterren * groep 1-2 13 tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1, 23, 46, 54 en 55 lesdoelen De leerling: weet dat sterren licht geven weet dat je sterren s nachts ziet (als het
nodig hebt om contact te leggen over een grote afstand
Kijken naar de aarde GROEP 1-2 16 55 minuten 1, 23 en 54 De leerling: nodig hebt om contact te leggen over een grote afstand manieren met elkaar kunt communiceren voor de wedstrijd Maak voor de activiteit
Kijken naar het heelal
Kijken naar het heelal GROEP 1-2 15 65 minuten 1, 8, 54 en 55 De leerling: vergrootglas meer detail van een voorwerp kunt zien te kijken naar een blad en een beestje en beschrijven en een rond glas water
Vormen van een raket Raketten
Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek
Zorg voor de activiteit Licht door wrijving voor vuursteentjes.
Vallende sterren Kijken naar de sterren * groep 3-4 33 tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1 en 42 lesdoelen De leerling: weet dat een vallende ster een steen(tje) is dat door wrijving warmte en een lichtspoor
Vormen van een raket Raketten
Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek
Tijd. 10 min. 55 minuten
Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent
Kijken naar sterrenbeelden
Kijken naar sterrenbeelden GROEP 5-6 54 70 minuten 1, 5, 6, 8, 23, 54 en 55 De leerling: (her)kent de sterrenbeelden uit de horoscopen weet dat de sterrenbeelden deel uitmaken van de dierenriem weet dat
Licht en donker Licht
H Licht en donker Licht groep 1-2 09 tijdsduur 80 minuten kerndoelen 1, 32, 42 en 54 lesdoelen De leerling: weet dat licht nodig is om te zien kent een aantal lichtbronnen, waarvan sommige uit zichzelf
Waar is de schaduw? Licht
Waar is de schaduw? Licht Hgroep 3-4 29 tijdsduur 70 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 42 en 46 lesdoelen De leerling: ontdekt dat licht rechtdoor gaat, totdat het iets tegenkomt weet hoe schaduw ontstaat
STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING
STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken
De planeten Reis door het zonnestelsel
De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan
Zonsverduistering Kijken naar de sterren
Zonsverduistering Kijken naar de sterren * groep 5-6 53 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 45 en 46 lesdoelen De leerling weet dat: bij een zonsverduistering de maan tussen de zon en de aarde staat er
Sterrenkaart groep 3-4
Sterrenkaart groep 3-4 Als je naar de sterren kijkt, komen vanzelf veel vragen bovendrijven. Hoeveel sterren zijn er? Waar bestaan sterren uit? Hoe ver weg zijn ze? Hoe groot is het heelal? In deze les
om te zien waarvan sommige uit zichzelf licht geven en andere door mensen gemaakt zijn geen kleuren kunt zien
Licht GROEP 1-2 09 80 minuten 1, 32, 42 en 54 De leerling: om te zien waarvan sommige uit zichzelf licht geven en andere door mensen gemaakt zijn geen kleuren kunt zien is om activiteiten te ondernemen
KleinKracht Karin Heesakkers 2006-2011 www.kleinkracht.nl
De zon is een ster, net als alle andere sterren aan de hemel. Zij staat alleen veel dichter bij ons en daarom zien we haar als een schijfje aan de hemel. Een ster is een grote gasbol waar binnenin kernfusie
De leerling: weet dat de aarde groter is dan de maan ontdekt dat iets kleiner lijkt als het verder weg staat. aarde en de maan
Reis naar de maan GROEP 5-6 42 50 minuten 1, 23, 32, 54 en 55 De leerling: weet dat de aarde groter is dan de maan ontdekt dat iets kleiner lijkt als het verder weg staat aarde en de maan 13 ballonnen
Lichtweerkaatsing Licht
Lichtweerkaatsing Licht Hgroep 5-6 49 tijdsduur 60 minuten kerndoelen 1, 32, 45 en 54 Tip. De leerlingen maken in deze les allemaal een eigen periscoop. U kunt ze dit ook in tweetallen of in groepjes laten
Kijken naar de sterren
Kijken naar de sterren GROEP 7-8 73 60 minuten 1, 23, 32 en 45 De leerling: kan meeteenheden gebruiken om lengtes en hoogtes uit te drukken kan gemeten waarden aflezen weet wat een sextant is en kan het
lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet weet waaruit een dorp is opgebouwd
Q Waar woon jij? Wonen groep 1-2 05 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 44, 50, 51, 54 en 55 lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet
in elk seizoen anders uitzien uit de seizoenen geknutselde seizoenshoek
Seizoenen GROEP 3-4 31 80 minuten 1, 51, 54 en 55 De leerling: in elk seizoen anders uitzien uit de seizoenen geknutselde seizoenshoek seizoenen (bijlage) (verschillende kleuren) gekleurd papier bruine
Een vreemde planeet groep 5-8
Een vreemde planeet groep 5-8 Hoe weten we wat voor weer het is op Mars? Of uit welk materiaal de ringen van Saturnus bestaan? De leerlingen onderzoeken in deze les zelfgemaakte planeten. Ze leren dat
Kijken naar het heelal
Kijken naar het heelal GROEP 5-6 55 70 minuten 1, 46 en 54 Tip. Je kunt de Melkweg met het blote oog bekijken. Dit kan het beste in januari als het nieuwe maan is. Als het mogelijk is, kunt u de leerlingen
de ruimte gestuurd worden voor aliens schap aan aliens kunt sturen 10 min.
Leven in de ruimte GROEP 3-4 39 70 minuten 1, 5, 6 en 55 De leerling: de ruimte gestuurd worden voor aliens schap aan aliens kunt sturen boodschap voor een alien 10 min. Vertel dat wij op aarde wonen.
Licht. Tip. De leerlingen maken in deze les allemaal een eigen periscoop. 10 min. 60 minuten
Licht GROEP 5-6 49 60 minuten 1, 32, 45 en 54 Tip. De leerlingen maken in deze les allemaal een eigen periscoop. U kunt ze dit ook in tweetallen of in groepjes laten doen. De leerling: weet dat licht altijd
Maak voor de activiteit Warm of koud? een voorbeeldaarde van een sinaasappel. Zorg dat het klaslokaal verduisterd kan worden. 10 min.
Seizoenen GROEP 5-6 51 40 minuten 1, 23, 43 en 46 De leerling: ontdekt dat op de evenaar de seizoenen weinig verschillen leert dat seizoenen bepaald worden door de hoek die het licht van de zon maakt op
DOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen
In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen.
Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed.
D S T R K C N T Opdracht 1 Hoe werden mensen vroeger begraven? Je krijgt een fotoblad met oude grafmonumenten, zoals een piramide en een hunebed. 1. Welk grafmonument staat op welke foto? Schrijf de goede
Snel, sneller, snelst Raketten
V Snel, sneller, snelst Raketten groep 3-4 37 tijdsduur 60 minuten kerndoelen 1 en 55 lesdoelen De leerling: weet dat je een raket nodig hebt om naar de ruimte te gaan weet dat een raket een motor en brandstof
Nieuwjaarsbrief met een Djapo-toets
Nieuwjaarsbrief met een Djapo-toets De wereld van morgen begint in jouw klas, op jouw school. En een nieuwjaarsbrief zit vaak vol goede voornemens. Wat zou je ervan denken om met de school te vertrekken
Vang de zon en maak er stroom van
Vang de zon en maak er stroom van Wat zorgt ervoor dat er stroom van het zonnepaneel goed het stopcontact in gaat? Lesdoel De kinderen weten dat stroom niet direct van de zon komt, maar moet worden opgevangen
met Marskanalen 15 min.
Reis naar Mars GROEP 5-6 43 45 & 30 minuten, verdeeld over 2 dagen 1 en 54 De leerling: weet dat water een kanaal kan vormen ziet dat kanalen gevormd door water, ronder zijn dan kanalen die gegraven zijn
Reis door het zonnestelsel
Reis door het zonnestelsel GROEP 5-6 41 50 minuten 1, 23 en 32 Zet voor de activiteit Planeten de planeten onder elkaar op het bord, zoals in de tabel. De leerling: weet dat de acht planeten verschillend
Kijken naar het heelal
Kijken naar het heelal GROEP 7-8 75 65 minuten 1 en 45 De leerling: weet dat de uitvinding van de telescoop voor bewijzen heeft gezorgd dat de aarde niet het middelpunt van het heelal is weet dat je met
Observatorium in samenwerking met Jet-Net Junior
Observatorium in samenwerking met Jet-Net Junior Leerlingen ontwerpen en maken een horizontaal observatorium op een schuine bergwand. Ze testen en focussen op wat nog niet werkt. bovenbouw leerkracht focus
Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen
Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels
Uit welk land komt deze raket?
Uit welk land komt deze raket? Raketten Vgroep 5-6 57 tijdsduur 45 minuten kerndoelen 1, 50 en 54 lesdoelen De leerling: herkent de vlaggen van Nederland, België, Zweden, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke
bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2
6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring
staat waar iedereen uit de klas woont
Wonen GROEP 5-6 45 70 minuten 1, 42 en 50 De leerling: weet wie Christoffel Columbus is kan op een kaart van Nederland zijn woonplaats aanwijzen leert met een kompas te werken kent vier verschillende windrichtingen
dag- en nachtdieren land dag is het dan nacht is aan de andere kant van de wereld de zon op is de zon onder is
Tijd GROEP 3-4 30 50 minuten 1, 23 en 46 De leerling: dag- en nachtdieren land dag is het dan nacht is aan de andere kant van de wereld de zon op is de zon onder is en nacht Haal voor de activiteit Dieren
Tip. In de herfst en winter is de maan vroeg in de ochtend goed te zien.
Reis naar de maan GROEP 3-4 22 20 & 50 minuten, verdeeld over twee lessen 1, 23, 46 en 54 De leerling: leert samenwerken leert bewegen op muziek leert luisteren naar ritme en muziek herkent vier fasen
S C I E N C E C E N T E R
WELKOM! Een bezoeker die een science center binnenkomt, moet gelijk in de stemming komen om van alles te ontdekken. Dat kan doordat er iets verrassends gebeurt. Daar gaan jullie op een heel speciale manier
Hoe hoog is dat? groep Bron:
Hoe hoog is dat? groep 5-6 Wat kan een satelliet allemaal zien vanuit de ruimte? En hoe meet een satelliet hoogte? In de les Hoe hoog is dat? onderzoeken de leerlingen de werking van een satelliet die
gaat, totdat het iets tegenkomt de schaduw verandert als de positie van de lichtbron verandert
Licht GROEP 3-4 29 70 minuten 1, 23, 32, 42 en 46 De leerling: gaat, totdat het iets tegenkomt de schaduw verandert als de positie van de lichtbron verandert de schaduw verandert als de positie van de
blaadjes THEMA 9 Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6
Docentenhandleiding Groep 1/2/3/4/5/6 THEMA 9 blaadjes Dit materiaal is ontwikkeld in opdracht van IVN, in het kader van Gezonde Schoolpleinen. Tekst: Dieuwertje Smolenaars, NME Amsterdam-Noord. Vormgeving
Leerkracht - handreiking
Colofon Chinees Nieuwjaar Les voor groep 1/2 China - Het Chinees Nieuwjaar - ervaar het maar! - Duur les: 60 min. Aardrijkskunde Handvaardigheid Pagina 1 Deze les gaat over het feest vieren in China. Bij
van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min.
Gebruik de zon GROEP 3-4 32 25 minuten (dag 1), 30 minuten (dag 2-4) & 30 minuten (dag 5) 1, 8, 23, 32, 42 en 54 De leerling: van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen
GROEP 1-2. Wat valt er buiten te BELEVEN?!
GROEP 1-2 Wat valt er buiten te BELEVEN?! * Is evenveel ook even zwaar? Is een emmer met bladeren even zwaar als een emmer met stenen of takken? Hoeveel stenen zijn net zo zwaar als een emmer bladeren?
Leven in jouw woonplaats
Q Leven in jouw woonplaats Wonen groep 3-4 25 tijdsduur 90 minuten (alleen haalbaar met vijf extra begeleiders) kerndoelen 1, 8, 54 en 55 lesdoelen De leerling: ontdekt de bijzonderheden van zijn woonplaats
DOCENT. Thema: Water BEESTJES IN DE SLOOT. groep 1 en 2. Stadshagen
In en rondom is veel water te vinden, zoals slootjes, weteringen maar ook het Zwarte Water en de Millingerplas. In het thema water gaan de kleuters onderzoeken welke dieren er in en rondom het water bij
Grote en kleine planeten Reis door het zonnestelsel
Grote en kleine planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 5-6 41 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 23 en 32 Voorbereiding lesdoelen De leerling: weet dat de acht planeten verschillend in grootte zijn
Lesmateriaal bovenbouw
Lesmateriaal bovenbouw Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk Bouw je eigen telescoop Benieuwd naar het oppervlak van de maan? Of de ringen van Saturnus? Deze dingen staan te ver
lend uit kunnen zien kunt maken met een tuinslang een regenboog zitten
Het weer GROEP 1-2 60 minuten 1, 43 en 54 De leerling: lend uit kunnen zien kunt maken met een tuinslang en de zon een regenboog zitten papier, een glas water & een zaklamp kleuren van de regenboog Pak
Opdrachtenfiche mijn orkest
Opdrachtenfiche mijn orkest PER TWEE/IN GROEP In een orkest spelen instrumenten samen. Elk instrument werkt op een andere manier en geeft een ander soort geluid. Hier kan je vijf leuke instrumenten in
4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:
4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.
De Melkweg groep 3-4. Lesbeschrijving De Melkweg. Inleiding 15 minuten. 1 Bron: www.ruimtevaartindeklas.nl
De Melkweg groep 3-4 Als je naar de sterren kijkt, komen als vanzelf veel vragen op. Hoeveel sterren zijn er? Waar bestaan al die sterren uit? Hoe ver weg zijn ze? De sterren die wij vanaf de aarde zien,
Van je juf of meester krijg je een plaatje. Er zijn vier verschillende plaatjes.
Opdracht 1 Deze opdracht doe je in een groepje van vier. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Er zijn vier verschillende plaatjes. 1. Zoek in de klas naar een klasgenoot met een ander plaatje dan
Tijd. een tijdlijn met daarop verschillende gebeurtenissen sinds het ontstaan van het heelal tot nu. 60 minuten
Tijd GROEP 7-8 70 60 minuten 1, 51 en 54 De leerling: leert dat het heelal heel erg oud is ontdekt dat de aarde relatief kort geleden is ontstaan leert dat de mens relatief kort op de aarde is oefent de
een kleine zonnewijzer binnen een grote zonnewijzer buiten
Gebruik de zon GROEP 5-6 52 55 minuten, verspreid over twee dagen 1, 23, 32, 42, 46 en 51 De leerling: weet dat een zonnewijzer de tijd aangeeft kan de tijd aflezen door gebruik te maken van de zon ontdekt
1. Het feest van de koning. Slingers maken. Nodig gekleurde strookjes papier touw gekleurde A4 tjes witte A4 tjes kleurpotloden of stiften schaar
1. Het feest van de koning Slingers maken gekleurde strookjes papier touw gekleurde A4 tjes witte A4 tjes kleurpotloden of stiften schaar Op onderstaande site staan verschillende mogelijkheden om een feestelijke
Lespakket. Het monsterbonsterbulderboek. Door: Maike Douglas.
pakket Het monsterbonsterbulderboek Door: Maike Douglas Start Tover het boek tevoorschijn Doel Introductie van het boek Tovertoeter Het monsterbonsterbulderboek Voorbereiding Knutsel een tovertoeter en
Spinners. Veel plezier! Juf Els en juf Anke
Spinners Een nieuwe rage: spinners! Heb jij ze al gespot in jouw klas? Vervelend, al dat speelgoed op school, of handig! spinners in de klas, daar kun je leuke, leerzame activiteiten mee doen! Wij bedachten
Zelf papier maken!? Hoe doe je dat?
Zelf papier maken!? Hoe doe je dat? Hoe belangrijk is papier? Wat voor heb je papier nodig? Met papier kan je bijvoorbeeld: schrijven, tekenen of boeken maken. Van oud papier zoals kranten, kun je zelf
Vlinder maken met een koffiefilter
Kinderactiemodel klimaatcampagne 2011 Knutseltips vlinders maken Maak een vlinder-knutselhoek waar kinderen allerlei vlinders kunnen knutselen. Hierna geven we een overzicht van enkele concrete voorbeelden
De leerling: weet dat astronauten robotarmen
Ruimtetechnologie GROEP 5-6 60 50 minuten De leerling: weet dat astronauten robotarmen gebruiken om 1, 44, 45 en 54 reparaties uit te voeren buiten het ruimtestation ontdekt dat als een robot- arm langer
neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten
Het weer GROEP 3-4 26 45 minuten (dag 1) & 5 minuten (dag 2 t/m 4) & 20 minuten (dag 5) 1, 23, 43, 44 en 45 De leerling: neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten van 10
Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school.
TITEL: Leerjaar Groep 1 en 2. Type les Lesduur Omschrijving van de les Cardboardles - kartonbeest (lesformat) Een les cardboards maken in aansluiting op het dag project Een beestenboel op school. 90 Minuten.
Je hebt nodig: - Voor elk kind een kopie van werkblad 1 - Potloden
Verwerkingen Gevonden! Je hebt nodig: - Voor elk kind een kopie van werkblad 1 - Potloden Werkwijze: Leg uit wat de bedoeling is van dit puzzelblad. De jongste kinderen hebben waarschijnlijk nog niet leren
Drents Archief. Meisje met de hoepel. Groep 2 Speuren in het archief
Drents Archief Meisje met de hoepel Groep 2 Les 3 Speuren in het archief Les 3 Speuren in het archief Samenvatting van de les In het Drents Archief bevindt zich een kistje dat een dubbele bodem blijkt
Kleuren in licht? Licht
Kleuren in licht? Licht Hgroep 7-8 69 tijdsduur 60 minuten kerndoelen 1, 42 en 44 lesdoelen De leerling: weet wat een spectroscoop is weet dat wit licht uit meerdere kleuren bestaat weet dat de kleuren
DIT BEN IK. Thema: Verhalen
Het thema verhalen begint bij de kleuters heel dichtbij: ze kijken aan de hand van een foto naar zichzelf en naar het gezin waaruit ze komen. Wie staan er op de foto? Waar is deze foto gemaakt? En wat
Werkbeschrijvingen. Vakantiebijbelweek 2011. Dag 1: Kleuters: Deurhanger Middengroep: Dakpan
Werkbeschrijvingen Vakantiebijbelweek 2011 Dag 1: Kleuters: Deurhanger Middengroep: Dakpan Dag 2: Kleuters: gezichtspel boterbakje Middengroep: gezichtspel melkfles Dag 3: Kleuters: Zacheus spaarpot Middengroep:
Papier recyclen. Inlage
Inlage A1 Papier maken Voor deze opdracht heb je de volgende materialen nodig: A - 1 Drielenzige loep B - 3 Bladen viltpapier C - 1 Reinigingsdoek D - 1 Zeef E - 1 Scheprand F - Stapel oude kranten G -
Doe- pad Watertorenweg
Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 1-2 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu in opdracht van gemeente Harderwijk. Wij hebben
S C I E N C E C E N T E R
LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en
ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen.
3. De regenboog! Tijdens deze activiteit: ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen. Inrichting speelleeromgeving De activiteit start in de grote kring bij het digibord
Reis naar andere hemellichamen
Reis naar andere hemellichamen GROEP 1-2 04 55 minuten De leerling: zonnestelsel verschillend zijn ringen heeft voorwerp drijft of zinkt met stukje ijzer dichtbindstrip Zorg voor de activiteit Zijn alle
Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.
Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie
Lesideeën bij het boek:
Lesideeën bij het boek: De lesideeën zijn bedoeld voor zes- tot tienjarigen (middenbouw) Het doel is het op gang brengen van de bewustwording dat ieder mens uniek is en daardoor anders dan zijn familie
ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste
Workshop Handleiding. Dammen doe je zo! wat is jouw talent?
Workshop Handleiding wat is jouw talent? Workshop: Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen Kees stelt zichzelf en zijn damtegenstander
Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen
werkblad Rijden op de maan groep 1-2 Tijdsduur 60 minuten Kerndoelen Lesdoelen De leerling: Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen
Superboom. Kinderen onderzoeken op basis van een detail op een afbeelding hoe de volledige
Superboom Natuur, eerste graad Doelstellingen Kinderen onderzoeken op basis van een detail op een afbeelding hoe de volledige situatie eruit kan zien. Kinderen ontdekken dat bomen noodzakelijk zijn voor
Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6. docentenhandleiding
Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Geluid Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis
Sinterklaas knutselen
Sinterklaas knutselen Stoomboot Materiaal: een melkpak, gekleurd karton en papier, evt. watten, keukenrol en verf. Leg het melkpak op z'n kant en pak twee stroken en niet die aan beide kanten aan elkaar.
Team 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel
Zonnepanelen op school Team 5: Natuur Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Jullie gaan onderzoeken of de plant een zonnecel is en wie daar gebruik van maken 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken
Wheels at work Katrol Stel je eens voor dat je een zware piano een verdieping omhoog moet tillen. Hoe zou het zijn om deze piano de trap op de tillen? Als je de piano met een paar katrollen omhoog hijst,
De leerlingen die al vertrouwd zijn met het bouwen van een elektrische stroomkring. die het verschil tussen een geleider en een isolator kennen.
Doelgroep De leerlingen die al vertrouwd zijn met het bouwen van een elektrische stroomkring. die het verschil tussen een geleider en een isolator kennen. Lesdoelen De leerlingen kunnen geleiders en isolatoren
les1 Vragenblad 1: Ballenbaan van 7 seconden Datum: Naam: Samengewerkt met: Bij vragen met een * zet je een rondje om het goede antwoord.
Vragenblad 1: Ballenbaan van 7 seconden Datum: Naam: les1 Samengewerkt met: Bij vragen met een * zet je een rondje om het goede antwoord. 1. Voor deze opdracht moesten we snel en handig samenwerken om
Hulp voor piet in samenwerking met OBS De Driekleur, s Gravenzande
en Casus Hulp voor piet in samenwerking met OBS De Driekleur, s Gravenzande Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland TU Delft en ontwerpbureau Meeple In deze casus bedenken de leerlingen oplossingen voor Piet,
TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek. Kerndoel 46. Toelichting en verantwoording
TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 46 162 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek Kerndoel 46 De leerlingen leren dat de positie van de aarde
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
* Hoe werkt de tijd? Zonnewijzer maken *
* Hoe werkt de tijd? Zonnewijzer maken * Benodigdheden 12 grote stenen (en ook wat kleine stenen) Bal Zaklamp Scharen Lijm Stok (1.5m lang) Grote geodriehoek Markeerstift Kompas Chronometers Knipbladeren
Team 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen
Zonnepanelen op school Team 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen Jullie gaan onderzoeken wat de invloed is van wolken op de opbrengst van zonnepanelen 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM
Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Knutsels en spellen voor kinderen: Schitter!
Knutsels en spellen voor kinderen: Schitter! Deze activiteiten kun je op de volgende manieren doen: Rouleren: De kinderen worden verdeeld in groepjes en ze rouleren langs de activiteiten. Individueel:
Lesbrief bij de voorstelling Aardblij
Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek