Eigen kracht (her)vinden Plan van Aanpak Centrum voor Jeugd en Gezin Breda

Transcriptie

1 Eigen kracht (her)vinden Plan van Aanpak Centrum voor Jeugd en Gezin Breda Omdat opgroeien en opvoeden leuk, uitdagend en spannend is...soms ontroerend en ook wel eens teveel of te moeilijk om alleen te doen. Dáárom is er nu ook in Breda een Centrum voor Jeugd en Gezin. Gemeente Breda Directie Maatschappelijke Ontwikkeling Afdeling Jeugd, Onderwijs en Arbeid Maart 2009

2 INHOUDSOPGAVE Samenvatting Hoofdstuk 1: Inleiding Hoofdstuk 2: Het CJG Breda voor kleine en grote vragen Hoofdstuk 3: Terugblik 2008 en vooruitblik Hoofdstuk 4: Eén Gezin, Eén Plan Hoofdstuk 5: Geen kind wacht; snelle en passende zorg Hoofdstuk 6: De inlooppunten van het CJG Hoofdstuk 7: Communicatie en gebruikersparticipatie Hoofdstuk 8: Meerjarig financieel kader CJG Breda Bijlage 1: Projectorganisatie CJG Breda Bijlage 2: Uitwerking deeltrajecten CJG Breda 2

3 SAMENVATTING In dit plan van aanpak word kort teruggeblikt op wat er tot op heden is gerealiseerd in de ontwikkeling van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Breda. Vervolgens wordt aangegeven welke speerpunten er voor de komende jaren zijn en wat de gewenste resultaten zijn in 2011; dan moet er in Breda een volwaardig CJG staan waar alle ouders en jeugd, maar ook professionals en vrijwilligers die werken met kinderen, terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien. In 2008 is er met actieve deelname van de toekomstige gebruikers (ouders, kinderen en jongeren) een huisstijl ontwikkeld voor het CJG; Centrum voor Jeugd en Gezin Breda, voor kleine en grote vragen. Met de ontwikkeling van deze huisstijl zijn feitelijk de uitgangspunten voor het CJG geformuleerd: Het CJG is niet probleemgeoriënteerd, maar is er juist ook voor het beantwoorden van kleine en grote vragen over opvoeden en opgroeien, het CJG is er dus voor álle ouders, kinderen en jongeren. Het CJG streeft naar een gezin, een plan; dat wil zeggen dat het CJG verantwoordelijk is voor het effectief coördineren van zorg. Het CJG is dus geen extra structuur, maar bundelt de bestaande overlegstructuren. Geen kind wacht in Breda; gemeente en jeugdinstellingen hebben als uitgangspunt dat ieder kind recht heeft op snelle en passende zorg. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente, provincie en instellingen. Het CJG wordt samen met ouders, jeugd en instellingen ontwikkeld. 1. Het CJG richt zich niet alleen op problemen, maar is er voor alle ouders, kinderen en jongeren, juist ook voor de kleine vragen over opvoeden en opgroeien. Dit uitgangspunt is vertaald in de vormgeving van het CJG: Het CJG wordt fysiek ondergebracht in brede scholen in Hoge Vucht, Heuvel en Haagse Beemden Daarnaast zal het CJG stadsbreed een gezicht krijgen door nadrukkelijk onder de noemer van het CJG - inloopspreekuren en andere activiteiten in alle stadsdelen en dorpskernen te organiseren. Hier komen geen aparte gebouwen voor, het CJG wordt zichtbaar in de bestaande voorzieningen zoals consultatiebureau, moedercentra, scholen etc. Er komt op nadrukkelijke verzoek van de jongeren zelf een centraal stedelijk inlooppunt voor jongeren dat aansluit bij bestaande jongerenvoorzieningen. Het CJG is ook (anoniem) telefonisch (24 uur per dag) en digitaal bereikbaar. Veel ouders willen per telefoon vragen kunnen stellen en willen pas in tweede instantie binnen kunnen lopen op een spreekuur of een locatie. Sommige ouders en vooral ook jongeren- geven juist de voorkeur aan het internet om informatie te vergaren en vragen te kunnen stellen. Om een brede doelgroep te bereiken wordt voorgesteld om als CJG nauw aan te sluiten bij de voorzieningen en professionals die dichtbij de ouders en kinderen staan. Het CJG wil actieve toenadering zoeken met de huisartsen. Als huisartsen signaleren dat ouders vragen hebben over opvoeden en opgroeien kunnen zij ouders doorverwijzen naar het CJG. Bovendien kunnen huisartsen zelf ook terecht bij het CJG als zij vragen hebben over het hulpverlenings- en zorgaanbod of als zij advies willen. Het CJG wil aansluiten op het onderwijs: nog dit jaar worden de zorgstructuren in en om het primair onderwijs versterkt. Het CJG sluit daar op aan. Ook op andere zorgstructuren (kinderopvang en peuterspeelzalen, VO en MBO) wordt aangesloten. 3

4 2. Het CJG coördineert de zorg en streeft naar één gezin, één plan Het CJG is er niet alleen voor vragen over opvoeden en opgroeien. Het CJG is ook verantwoordelijk voor coördinatie van de zorg aan een kind of een gezin. En het CJG moet samenwerken met (het provinciale) Bureau Jeugdzorg zodat kinderen en jongeren ook snel de juiste geïndiceerde zorg krijgen. In deze notitie wordt aangegeven dat het CJG streeft naar één gezin, één plan ; dat wil zeggen dat kinderen en/of gezinnen niet door verschillende voorzieningen afzonderlijk worden ondersteund, maar dat de zorg en ondersteuning aan een gezin gecoördineerd wordt. En dat de afspraken over die coördinatie in één overleg worden vastgelegd in plaats van in verschillende overleggen. Om het uitgangspunt van één gezin, één plan te realiseren wordt in deze notitie het volgende voorgesteld: Het CJG sluit aan bij huisartsen en zorgstructuren van scholen (zie boven) Het CJG sluit aan bij het Veiligheidshuis en de samenwerking die daarbinnen al plaatsvindt tussen partners die werken voor en met jeugd (BJZ (incl. Advies en Meldpunt Kindermishandeling), Surplus Welzijn, leerplichtambtenaren, Raad voor de Kinderbescherming, politie etc.) Het regionale risicosignaleringssysteem Zorg voor Jeugd fungeert als belangrijk instrument voor de coördinerende taak van het CJG. 3. Geen kind in Breda wacht, snelle en passende zorg. Geen Kind Wacht, dat is een van de uitgangspunten die het afgelopen jaar door de gemeente en de betrokken jeugdinstellingen (in de stuurgroep maar ook breder verenigd in de Jeugdtafel) zijn geformuleerd. De gemeente is verantwoordelijk voor coördinatie van het preventieve jeugdbeleid, de provincie is verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Door de wachtlijsten voor de geïndiceerde zorg, krijgen kinderen en gezinnen te lang niet de juiste hulp. Bovendien ontstaat er een toenemende druk op lokale jeugdinstellingen. Om zowel op korte termijn als op lange termijn een verbetering te realiseren, is het wenselijk dat gemeente en provincie samen op zoek gaan naar oplossingen. Deze liggen deels aan de voorkant (versnelde hulp) als aan de achterkant (goede lokale nazorg als kinderen uit de jeugdzorg komen). Het college wil in gesprek met gedeputeerde staten van de provincie Noord Brabant om te bespreken op welke wijze er samengewerkt kan worden om knelpunten op te lossen. 4. Samen met ouders, jeugd en instellingen Tot op heden zijn ouders, kinderen en jongeren nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van het CJG. Uitgangspunten zijn samen met hen geformuleerd en wensen en behoeften ten aanzien van de vormgeving en uitstraling worden als ijkpunt genomen voor de uitwerking. Ook bij de verdere ontwikkeling van het CJG worden ouders en jeugd actief betrokken. Het CJG is er voor hen. Ook de instellingen die werken voor en met kinderen, jongeren en gezinnen zijn vanaf de start betrokken geweest. De kernpartners in het CJG (GGD, IMW en Careyn Thuiszorg), het Bureau Jeugdzorg en het primair onderwijs vormen samen met de gemeente de stuurgroep CJG. Er is de afgelopen maanden een samenwerkingsconvenant opgesteld en dat wordt dit voorjaar ondertekend. Met de ondertekening committeren de partners zich aan actieve medewerking en inzet in het CJG. De partners zijn overigens ook zeer actief in de ontwikkeling van het CJG. Er zijn 4 werkgroepen geformeerd voor de verdere ontwikkeling (frontoffice, backoffice, huisvesting en communicatie&gebruikersparticipatie) van het CJG 4

5 conform de uitgangspunten en aanpak die in deze notitie worden voorgesteld. Het IMW, GGD, Careyn Thuiszorg en de gemeente zijn ieder trekker van een van de werkgroepen. Naast de deelnemers in de Stuurgroep zijn er meer jeugdinstellingen betrokken en actief, zij zijn verenigd in de Jeugdtafel. Deze instellingen delen de uitgangspunten en speerpunten zoals voorgesteld in dit plan en nemen deel aan de werkgroepen die de uitwerking ter hand nemen. Beschikbare middelen Structurele middelen Breda ontvangt vanuit de Brede doeluitkering CJG (onderdeel WMO) een bedrag dat oploopt tot 1.5 miljoen vanaf Vanuit de Kadernota is een structureel bedrag van per jaar beschikbaar. Naast deze middelen is ook een onderdeel van de AWBZ (ondersteunende psychosociale hulpverlening aan gezinnen) gedecentraliseerd naar de gemeente. Dit budget ( per jaar) is toegevoegd aan het CJG budget. De structurele middelen voor het CJG bedragen dus ongeveer 2.5 miljoen per jaar. Uitgangspunt is dat beschikbare (structurele) middelen zoveel mogelijk worden ingezet voor daadwerkelijke en effectieve voorlichting, ondersteuning, zorg en hulp aan kinderen en ouders. Slechts een klein deel van de structurele middelen (12%) wordt besteed aan coördinatie (samenwerking binnen het CJG) en huisvesting. Incidentele middelen Voor de opbouw en ontwikkeling van het CJG zijn incidentele middelen beschikbaar (eigen middelen gemeente en subsidies vanuit de provincie). De incidentele middelen vanuit de Provincie zijn beschikbaar tot en met 2011, het jaar waarin er een volwaardig CJG moet staan. De gemeentelijke middelen bestaan enerzijds uit middelen die in het kader van het Coalitieakkoord zijn toegekend ( per jaar nog beschikbaar voor 2009 en 2010) en anderzijds uit middelen ad 1.5 miljoen, die beschikbaar zijn gesteld bij de Kadernota Dit bedrag is momenteel nog opgenomen in de begroting Het meerjarig financiële overzicht CJG laat zien dat de inzet van deze middelen gefaseerd over de jaren 2009 tot en met 2012 zal plaatsvinden. Om de begroting 2009 en volgende synchroon aan het financiële overzicht te laten verlopen, zal het momenteel in de begroting 2009 opgenomen bedrag ad 1,5 miljoen middels een door de gemeenteraad te accorderen begrotingswijziging gefaseerd beschikbaar gesteld moeten worden voor de jaren 2009 tot en met In 2011 is het CJG volledig operationeel (fysiek, digitaal, coördinatie van zorg). Er wordt de komende jaren echter ook geïnvesteerd in ontwikkeling van aanvullende zorg en hulpverlening aan jeugd en ouders. Om een goede borging van dit nieuwe aanbod van zorg en hulp te realiseren, is er voor 2012 nog een deel van de incidentele middelen gereserveerd. In de begroting voor het CJG worden de structurele uitgaven gedekt door de structurele middelen. De begroting is dus ook na 2011 sluitend. De kosten voor opbouw, ontwikkeling en verdere borging worden gedekt uit de incidentele middelen. 5

6 Hoofdstuk 1. Inleiding In 2011 hebben alle gemeenten een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), zo laat de minister van Jeugd en Gezin in zijn brief van 16 november 2007 aan de voorzitter van de Tweede Kamer weten. Voor de gemeenten is bij de realisering van de CJG s een regierol weggelegd in de lokale jeugdketen. Per 2012 wil minister Rouvoet de inrichting van de Centra voor Jeugd en Gezin wettelijk verankeren in de Wet op de Jeugdzorg per Hiermee wil hij het voortbestaan van de CJG s garanderen. Het rijk stelt een aantal eisen ten aanzien van de inrichting van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Vanaf 2011 moeten álle ouders, jeugdigen en kinderen in Breda met alle mogelijke vragen over opgroeien en opvoeden én voor hulp terecht kunnen bij een laagdrempelige en herkenbaar punt in de buurt. In iedere gemeente moet ten minste één fysiek inlooppunt zijn waar kinderen, jeugdigen en hun ouders terecht kunnen. Voor de grotere gemeenten, zoals Breda, wordt daarbij aangesloten bij de dekkingsgraad van consultatiebureaus. De openingstijden van het CJG kunnen variëren per inlooppunt en ondersteund worden met een telefonisch en/of digitaal loket. Het CJG is uitdrukkelijk géén nieuwe bureaucratische laag: alle opvoed- en gezinsondersteuning wordt (direct) gebundeld aangeboden. De doelgroep van het CJG start vanaf 9 maanden tot 23 jaar. Behalve ouders, kinderen en jongeren moeten ook professionals en vrijwilligers die met kinderen werken met hun vragen terecht kunnen bij het CJG. In mei 2008 heeft het college een plan van aanpak voor het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Breda Eigen kracht (her)vinden vastgesteld. Hierin zijn de visie, de doelstellingen, inhoudelijke en organisatorische uitgangspunten voor het CJG verwoord, voorzien van een voorlopig inhoudelijk en financieel kader voor het CJG. Dit plan is op 4 juni 2008 besproken met de raadscommissie Mens & Maatschappij. De aanbevelingen en opmerkingen van de raadscommissie hebben wij enerzijds ter harte genomen bij de voortgang van het proces om te komen tot het CJG Breda. Anderzijds zijn deze suggesties terug te vinden in dit uitgewerkte plan en worden zij benut bij de te nemen vervolgstappen. In dit plan blikken wij terug op de resultaten die geboekt zijn bij de ontwikkeling van het CJG Breda in 2008 en blikken wij vooruit op de jaren 2009 en Daarbij presenteren wij de speerpunten voor de komende jaren voorzien van een financieel meerjarenprogramma. Wij hechten eraan nogmaals te benadrukken dat het CJG Breda niet op braakliggend terrein tot stand komt. Sinds 2003 wordt de aanpak Samen Starten uitgevoerd. Binnen deze aanpak maken negen organisaties 1 zich gezamenlijk sterk in een dynamische ketenaanpak voor systematisch en eenduidig signaleren, methodisch interveniëren en het coördineren van de hulpverlening aan (zorgmijdende) risicogezinnen. In dat kader is een gezamenlijk visiedocument opgesteld. Vanuit de eerste lijn is door de drie kernpartners die samenwerken binnen Samen Starten (jeugdgezondheidszorg en maatschappelijk werk) een convenant ondertekend waarin dit visiedocument wordt onderschreven. In het landelijk omarmde basismodel CJG worden twee van de drie kernpartners van Samen Starten als de basispartners voor een CJG benoemd. De gemeente Breda beschouwt het maatschappelijk werk net zoals de GGD en de Thuiszorg - derhalve ook als een belangrijke kernpartner van het CJG. 1 Jeugdgezondheidszorg (GGD en Thuiszorg Breda), Maatschappelijk Werk, BJZ/AMK, Raad voor de Kinderbescherming, GGZ Jeugd, GGZ Volwassenen, MEE onder regie van de gemeente Breda 6

7 Vanaf eind 2006 is de zogenaamde Jeugdtafel 2 (12- en 12+) operationeel in Breda. Hierin zijn alle instellingen vertegenwoordigd die een bijdrage kunnen leveren aan een efficiënter en effectiever jeugd(zorg)beleid. De Jeugdtafel wordt begeleid door een onafhankelijk voorzitter en ambtelijke ondersteuning vanuit de gemeente. De Jeugdtafel levert gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente (en onderling) over actuele onderwerpen op het gebied van jeugd(zorg)beleid. Een aantal recent uitgebrachte visiedocumenten 3 door de Jeugdtafels (waaronder over het CJG) en de opbrengsten van de conferentie Voor de Jeugd (november 2007) vormen tevens belangrijke input voor de visie van de gemeente Breda en overige kernpartners over het te realiseren CJG. De Jeugdtafel is nauw betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van het jeugdbeleid en de ontwikkeling van het CJG in Breda. Gemeentelijke regierol Realisering van en regie op het CJG is aan de gemeenten. De provincies (en stadsregio s) sluiten daar idealiter met hun Bureaus Jeugdzorg en zorgaanbieders nauw op aan. Het Rijk opteert voor wettelijke verankering van het CJG in de Wet op de jeugdzorg. De afspraken tussen Rijk en gemeenten zijn vastgelegd in het Bestuursakkoord Samen aan de slag. Het bestuurlijk en beleidsmatig primaat bij de realisering van het CJG ligt bij de gemeente. De inhoudelijke inrichting van het CJG en de aansturing daarvan, wordt in de loop van het proces bepaald. Bij dit proces vervult de gemeente de rol van opdrachtgever en de (gezamenlijke) kernpartners de rol van opdrachtnemer. De gemeente hecht eraan dat de instellingen in de uitvoering voldoende professionele ruimte wordt geboden. Uiteraard staat buiten kijf dat de instellingen zich over hun prestaties, zowel naar de gemeente, alsook maatschappelijk hebben te verantwoorden. De politieke verantwoordelijkheid voor het functioneren van het CJG ligt bij het college. 2 Vanaf 2008 is er één Jeugdtafel voor de leeftijdsgroep 0 23 jaar. 3 Betreft ondermeer een visiedocument CJG uitgebracht door de GGD West-Brabant, de notitie Bouwstenen voor een actieprogramma Jeugd 2007 en verder van de Jeugdtafel, 7

8 Hoofdstuk 2. Het CJG Breda voor kleine en grote vragen 2.1. Visie op het CJG Breda De gemeente Breda heeft de ambitie dat het Centrum voor Jeugd en Gezin uitgroeit tot de spil van het lokale jeugdbeleid en kan bijdragen aan een lokale infrastructuur waarin opgroeien, opvoeding, vorming, onderwijs en opvang meer in onderlinge samenhang functioneren. Het CJG krijgt vanuit deze optiek de opdracht om de pedagogische kwaliteit van de leefomgeving van kinderen en jongeren te versterken. Daarmee is de opvoeding van jeugdigen niet alleen een verantwoordelijkheid van ouders, maar spelen de school en de buurt daar ook een nadrukkelijke rol bij. De participatiegedachte van de Wmo, die het meedoen van alle burgers aan de samenleving voorop stelt, kan hierin een leidend principe vormen door een appèl te doen op alle ouders en kinderen. Deze participatiegedachte moet in onze ogen verbonden worden met gebiedsgerichte strategieën 4 voorzien van een totale leeftijdsadequate educatieve- en zorginfrastructuur. Het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt daarmee een belangrijke partner in wijkontwikkeling en een herkenbare voorziening binnen de sociale infrastructuur. Een kind groeit op bij ouders, gaat naar school en groeit op in zijn eigen buurt/wijk. Dit wordt ook wel de Trias Pedagogica genoemd. De wijk en de buurt is dus een van de belangrijkste factoren die bijdragen aan een veilige en stimulerende opvoeding. Het CJG richt zich in de wijk op preventie en zorg, en ondersteunt ouders en professionals uit voorschoolse voorzieningen en het onderwijs met adviezen en begeleiding. Verschillende onderwerpen uit de Lokaal Educatieve Agenda dragen ook bij aan een sterke sociale infrastructuur voor de jeugd. Deze onderwerpen dwingen tot goed samenspel tussen gemeente, scholen en andere partners in het lokaal onderwijs- en jeugdbeleid. De ambitie is dat het CJG-concept als katalysator gaat fungeren van de noodzakelijke verbeteringen en vernieuwingen in de jeugdketen. Daartoe zijn inhoudelijke en organisatorische uitgangspunten geformuleerd. Deze vormen het kader en de toets bij de ontwikkeling van het concept. Dit is een ambitieuze visie die niet van de ene op de andere dag gerealiseerd kan worden. Het gaat om een groeiproces dat samen met betrokken organisaties in Breda en toekomstige gebruikers gestalte krijgt. Rol gemeente De gemeente ziet haar rol bij dit proces als regisseur, als voorwaardescheppend en opdrachtgever. Nadrukkelijk wil de gemeente de verantwoordelijkheden van de betrokken organisaties niet overnemen. Zij wil hen faciliteren om hun werk als opdrachtnemer(s) goed uit te kunnen voeren. Daarbij uitgaande van de eigen kracht van instellingen Doelstellingen van het CJG Het CJG is bedoeld om verschillende knelpunten op te lossen én de bestaande krachten in het huidige jeugdbeleid te behouden en te versterken. Het kind staat centraal binnen het CJG. In aansluiting op de doelen van Samen Starten - signaleren, interveniëren en coördineren - richt zich op de volgende vier doelen: Zicht op jeugdigen en gezinnen 4 Voorbeelden zijn Communities that Care en Opvoeden en opgroeien in de wijk. Het zogenaamde Stockholm akkoord dat begin 2008 is afgesloten tussen de Kobergroep en de gemeente Breda sluit ook aan bij deze visie. 8

9 Alle jeugdigen en gezinnen met risico s en problemen zijn in beeld. Dit maakt het mogelijk om vroegtijdig in te spelen op risico s. Er is geen jeugdige die tussen wal en schip valt. Het is evident dat voor de doelgroep 12- en doelgroep 12+ dit om verschillende benaderingen vraagt. Laagdrempelig en ondersteunend zijn Jeugdigen, ouders, professionals, vrijwilligers en buurtbewoners kunnen gemakkelijk terecht met vragen om informatie en advies op het gebied van opgroei- en opvoedondersteuning. Zij ontvangen ondersteuning, waarbij wordt aangesloten bij de krachten van de jeugdigen, de ouders, het netwerk, de professionals en de vrijwilligers. De zelfredzaamheid wordt bevorderd. Tijdig de juiste hulp Jeugdigen en ouders die begeleiding of hulp nodig hebben, worden tijdig geholpen. Er wordt ondersteuning geboden voordat risico s zijn uitgegroeid tot problemen of problemen zijn geëscaleerd. Zij ontvangen direct de juiste hulp door de meest aangewezen organisatie én hulp van de juiste omvang. Er wordt niet eerst geprobeerd om de risico s of problemen te verminderen door de goedkoopste en kortste vorm van hulp te bieden, maar er wordt direct de meest effectieve hulp ingezet. Dit vraagt om adequate vroegsignalering en de inzet van de beste, meest hoogwaardige expertise en interventies juist aan de voordeur. 5 Eén gezin, één plan Er wordt gewerkt vanuit het principe één gezin, één plan. Ieder kind maakt onderdeel uit van een gezinssysteem. Het gezin is het vertrekpunt voor de begeleiding van het kind of dé kinderen. De interventies richten zich op de ouderfactoren, de ouder-kindfactoren, de kindfactoren en de omgevingsfactoren. Zo wordt geïnvesteerd in verbetering van alle factoren die van invloed zijn op het gezond opgroeien van het kind, niet alleen in de kindfactoren. Ook wordt zo voorkomen dat broers of zussen buiten beeld van begeleiding blijven terwijl zij zich in eenzelfde risicovolle of problematische opvoedsituatie bevinden Dit principe bevordert, ondersteunt en bewaakt de gecoördineerde inzet van begeleiding op het moment dat er meerdere organisaties betrokken zijn. Inhoudelijke uitgangspunten De jeugdige en diens ouders staan centraal; De begeleiding van jeugdigen en ouders is gericht op de versterking van de zelfredzaamheid en eigen opvoedcompetenties van de ouders. Het belangrijkste streven is om het evenwicht tussen draagkracht en draaglast te (her)vinden; De uitvoering moet dicht bij de jeugdige en ouders plaatsvinden; De jeugdige en de ouders hebben één aanspreekpunt; De jeugdige en de ouders moeten zo min mogelijk belast worden met informatie die zij moeten verstrekken (een keer je verhaal doen); In het belang van de jeugdigen moeten ouders die geen begeleiding willen, worden gemotiveerd, aangespoord en eventueel worden gedwongen (en omgekeerd); Bij conflicterende belangen tussen ouders en kinderen staat het belang van het kind voorop; Vrijwillige en gedwongen begeleiding moeten zo veel mogelijk gescheiden zijn georganiseerd, vanwege de laagdrempeligheid van eerstgenoemde vorm. Deze uitgangspunten pleiten ervoor om de begeleiding en hulp rondom het kind en de ouders te organiseren. De ondersteuning en begeleiding is erop gericht om het probleemoplossend vermogen (de draagkracht) van de jeugdigen en/of ouders te vergroten 5 Vergelijk de discussie rondom de Wmo loketten. Om aan de loketten goed en zorgvuldig te screenen op hoog risico is juist daar de inzet van expertise van belang. 9

10 zodat de problemen hanteerbaar worden (de draaglast). De doelen van de begeleiding zijn daardoor ingegeven, niet op het oplossen van alle problemen zelf. De doelen worden gezamenlijk geformuleerd door de coalitie van de jeugdige en/of de ouders met de begeleider c.q. hulpverlener. De inzet van andere partijen wordt bepaald door deze doelen. Overigens houdt deze benadering ook in dat het CJG een rol dient te vervullen bij het organiseren van nazorg. Jeugdigen kunnen na (of gelijktijdig) afronding van een geïndiceerd jeugdzorgtraject nog een tijd een hulplijn nodig hebben om terugval te voorkomen, om te wennen aan zelfstandig wonen of om school, werk of inkomen te regelen. Er is op dit moment nog nauwelijks sprake van een warme overdracht van jeugdigen ten behoeve van nazorg. Het CJG biedt een centraal punt waar nazorgvragen (door zorgaanbieders) kunnen worden aangemeld en van de juiste ondersteuning worden voorzien. Organisatorische uitgangspunten Bevoegdheden en taken worden zo veel als mogelijk gebundeld uitgevoerd. Dat wil zeggen dat bevoegdheden en taken neergelegd worden bij een zo beperkt mogelijk aantal organisaties; Professionals hebben de ruimte om de begeleiding aan te laten sluiten bij vragen behoeften en problematiek van jeugdigen en ouders; Besluitvorming (op uitvoerend- en beleidsniveau) moet over zo min mogelijk schijven verlopen en bevoegdheden worden zo laag mogelijk in de organisatie neergelegd; Om te voldoen aan eisen van transparantie en good governance, zijn beleid, uitvoering en toezicht afzonderlijk georganiseerd, waarbij wel de wisselwerking tussen bedoelde thema s afdoende wordt gewaarborgd; Beschikbare middelen moeten optimaal besteed worden, zo veel mogelijk worden aangewend ten behoeve van de uitvoering en zo min mogelijk administratieve lasten (voor de professionals en voor de organisatie) teweeg brengen. Op basis van deze visie en uitgangspunten is het college vanaf juni 2008 aan de slag gegaan. Het volgende hoofdstuk geeft een overzicht van datgene wat er sinds vorig jaar tot heden is gerealiseerd, welke voortgang is geboekt. Daarnaast worden de speerpunten voor de komende jaren benoemd. 10

11 Hoofdstuk 3. Terugblik 2008 en vooruitblik In dit hoofdstuk wordt kort samengevat welke stappen in de tweede helft van 2008 gezet zijn om het CJG Breda te realiseren. Daarnaast komen de speerpunten voor de komende twee jaar aan bod. Terugblik 2008 Het eerste (tijdelijke) stedelijke fysieke inlooppunt van het CJG Breda werd op 24 november 2008 feestelijk geopend in verzorgingshuis Raffy in Hoge Vucht door de minister voor Jeugd en Gezin, Mr. André Rouvoet, samen met kinderen van de Brede School in Hoge Vucht. Hiermee staat het CJG Breda in de steigers. Resultaten project CJG 2008: Bij de bespreking van de resultaten van het CJG over 2008 maken wij een onderscheid tussen het proces en de inhoud. Voor het proces zijn een stuurgroep, een projectgroep en een tijdelijke werkgroep CJG Raffy geformeerd. In bijlage 3 wordt de projectstructuur toegelicht. Inhoudelijk behaalde resultaten - Op 24 november jl. is het eerste (tijdelijke) inlooppunt CJG geopend in huize Raffy. Dit inlooppunt fungeert voorlopig als stedelijk inlooppunt voor alle CJG-doelgroepen. Het accent in de actieve benadering van de doelgroepen (oproep voor spreekuren consultatiebureau en schoolgezondheidszorg) ligt echter op Geeren Noord. - Sinds 24 november is er een telefonische frontoffice (stedelijke lijn; 24-uur bereikbaar) die - tijdelijk - leunt op de infrastructuur en bemensing van Careyn Thuiszorg. - Er is eveneens sinds 24 november een basale virtuele frontoffice ( ingericht. - Er is een breed lokaal aanbod aan opgroei- en opvoedingsondersteuning dat op een goede manier uitgelijnd en toegankelijk moet worden gemaakt onder de vlag van het CJG Breda. - Sinds juni 2008 functioneert in de regio West-Brabant (incl. Breda) het risicosignaleringssysteem Zorg voor Jeugd. Het convenant is in het najaar ondertekend door de gemeenten in de regio West-Brabant. Ook de GGD, Careyn Thuiszorg Breda en het IMW hebben het convenant ondertekend. Het systeem, bedoeld om signalen van hulpverleners in de keten jeugd te koppelen, bevindt zich nog in een ontwikkelstadium. Inmiddels zijn 42 Bredase instellingen aangesloten met 166 gebruikers. Per eind 2008 hebben 122 gebruikers een specifieke training genoten. Er hebben 248 ketenregistraties plaats gevonden. Over het aantal ketencoördinaties zijn nog geen gegevens bekend. Naar het zich nu laat aanzien, zal het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd aangesloten worden op de landelijke verwijsindex. - In samenwerking met de toekomstige gebruikers van het CJG is met subsidie van de provincie de naamgeving gekozen en een huisstijl ontwikkeld voor het CJG Breda. De huisstijl sluit aan op het landelijk logo maar kent een Bredase invalshoek: Het centrum voor Jeugd en Gezin Breda. Voor kleine en grote vragen. Inmiddels blijkt dat verschillende gemeenten in de provincie Brabant en daar buiten belangstelling hebben voor de Bredase huisstijl. - Het wetenschappelijk gefundeerde signaleringsinstrument DMO-protocol van de JGZ 0-4 is doorontwikkeld naar JGZ 4-12 en zal vanaf 2009 in gebruik worden genomen. De voorbereidende afspraken met Amphiaziekenhuis en verloskundigenkring Breda zijn gemaakt om het dit signaleringsinstrument verder te ontwikkelen en uit te laten voeren in de periode min negen maanden. 11

12 - Er hebben trainingen plaatsgevonden om de eenheid van denken, taal en handelen te realiseren in de hulpverlening aan jeugdigen en gezinnen door implementatie van een uniform risicotaxatieinstrument (de CARE.nl). Dit instrument zal in 2009 verder worden geïmplementeerd. Procesresultaten tot nu toe (wat is er achter de schermen gerealiseerd om te zorgen dat het CJG huis staat en verder kan worden opgebouwd) - In 2008 heeft een tijdelijke werkgroep CJG Raffy gefunctioneerd die zich uitsluitend heeft beziggehouden met het realiseren van alle activiteiten die nodig waren om het eerste fysieke inlooppunt van het CJG Breda te kunnen openen. De werkgroep heeft ondermeer de verbouwing van de CJG-ruimte in Raffy begeleid, het dienstenpakket geïnventariseerd dat vanuit het eerste stedelijk inlooppunt wordt aangeboden et cetera. Deze werkgroep wordt vanaf 2009 omgebouwd tot de werkgroep frontoffice CJG conform de projectstructuur. - Vooruitlopend op de uiteindelijke vormgeving van de frontoffice van het CJG Breda, is al gestart met de voorbereiding van de huisvesting van drie fysieke inlooppunten aangehaakt bij de Brede Scholen in Breda Geeren-Noord, de Haagse Beemden en de Heuvel. Deze inlooppunten zijn bedoeld voor ouders/verzorgers en hun kinderen/jeugdigen van -9mnd - 23 jaar en professionals. - In het plan van aanpak Eigen kracht (her)vinden is voorzien in een apart fysiek stedelijk inlooppunt voor jongeren van jaar. In 2008 is gezamenlijk met een vertegenwoordiging van jongeren gebrainstormd over de vormgeving van het CJG Breda voor deze doelgroep. Thema s: laagdrempeligheid, locatiekeuze, kernwaarden van het CJG, voor welk typen vragen ga je naar het CJG, aanbod, medewerkers CJG etc. - Voor alle fysieke inlooppunten is voorzien in de aanwezigheid van een gecombineerde informatie- en advies/ pedagogische preventiefunctie. Voor de overige stadsdelen en kernen is in januari en februari 2009 een vraagonderzoek uitgevoerd onder ouders. Ouders stellen prijs op een laagdrempelig CJG waar je telefonisch en via bijvoorbeeld een spreekuur terecht kan voor alle kleine en grote vragen over opvoeden en opgroeien. Op basis van de uitkomsten wordt uitgewerkt hoe het CJG stadsbreed kan voorzien in een laagdrempelige, toegankelijke en goed bereikbare voorziening. - De stuurgroep (GGD, Thuiszorg, IMW, Bureau Jeugdzorg, vertegenwoordiging vanuit het primair onderwijs en de gemeente Breda) heeft een concept samenwerkingsconvenant opgesteld dat in het voorjaar van 2009 wordt ondertekend. - De stuurgroep heeft een kader vastgesteld voor de gebruikersparticipatie bij de voorbereiding van het CJG. Vooruitblik tot 2011 Voor 2009 tot 2011 zijn er een aantal speerpunten voor de doorontwikkeling van het CJG: 1. Realisatie van één gezin, één plan (aansluiting CJG op onderwijs en 1 ste lijn, vroegtijdige signalering en toeleiding naar en coördinatie van hulp en ondersteuning); 2. Investeren in snelle en passende hulp en zorg; 3. Laagdrempelig en dichtbij huis: inlooppunten CJG voor ouders en kinderen; 4. De jongere(n) centraal: een stedelijk inlooppunt CJG voor jongeren; 5. Een CJG dat bekend en eigen is: communicatie en participatie. Vanaf nu gaat het proces van CJG vorming door via een nauwe samenwerking met instellingen die werken in of voor de Bredase jeugd en hun ouders. Er gaan vier werkgroepen aan de slag om het CJG voor en achter de schermen verder op en uit te bouwen. Iedere kernpartner is trekker van een werkgroep waarin kernpartners en vertegenwoordigers van andere betrokken instellingen werken aan de realisatie van de doelen die in dit plan zijn benoemd. In bijlage 4 wordt per deeltraject beschreven: doel, stand van zaken eind 2008, beoogd resultaat 2009, trekker en planning. 12

13 Hoofdstuk 4. Eén gezin, één plan Het is van groot belang dat we in Breda de ontwikkelingen in de verschillende domeinen zorg, onderwijs, veiligheid en digitalisering zoveel mogelijk in onderlinge samenhang aanpakken. Alleen zo kan gekomen worden tot samenwerking op basis waarvan bij één gezin met één plan gewerkt kan worden. Het kind en het gezin staan centraal, dat is het uitgangspunt. Een kind, jongere of ouder moet in principe via alle vindplaatsen toegeleid worden naar snelle en goede zorg en ondersteuning. Of dat nu is via school (signalen leerkrachten), via de jeugdgezondheidszorg, via huisartsen of direct via het CJG (inlooppunten of website). Een kind of een ouder moet de (begeleiding naar) zorg en ondersteuning ervaren als één geheel. Snel en goed, dat zijn de twee voorwaarden die we stellen aan zorg en ondersteuning van kinderen en jongeren met problemen. Om ieder kind en gezin die dat nodig heeft snelle en goede ondersteuning en/of zorg te bieden, moet het CJG aansluiten op (andere) voorzieningen in de gezondheidszorg, op de zorgstructuren in het onderwijs en op de geïndiceerde jeugdzorg (BJZ). En er moet afstemming plaatsvinden met de activiteiten en de partners in het Veiligheidshuis. Om signalen te bundelen en de zorg en ondersteuning te coördineren, wordt het risicosignaleringssysteem Zorg voor Jeugd al ingezet. Op dit moment zijn nog niet alle professionals (onderwijs, gezondheidszorg etc.) aangesloten. Het is de bedoeling dat het komend jaar steeds meer organisaties en instellingen gaan meedoen en worden getraind in het gebruik van het systeem. Zorg voor Jeugd wordt daarmee een van de belangrijke instrumenten om de zorg te coördineren Samenwerking met huisartsen Huisartsen zijn naast consultatiebureaus - voor ouders vaak een eerste aanspreekpunt bij de zorg voor hun kind. Zij spelen een belangrijke signalerende rol als er opvoedings- of gedragsproblemen ontstaan. Huisartsen zijn daarom belangrijke partners in het waarborgen van een integrale zorg voor kinderen en/of gezinnen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin zal in 2009 en 2010 nadrukkelijk de samenwerking zoeken met huisartsen en andere 1 ste lijns zorgverleners. Enerzijds door hen actief te betrekken bij de verdere ontwikkeling van het CJG (samenwerkingsafspraken, informatie- en adviesverlening aan huisartsen) anderzijds door hen bijvoorbeeld te vragen om aan te sluiten op het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd. Gewenst resultaat 2011: alle huisartsen in Breda weten de weg naar het CJG te vinden en zijn aangesloten op Zorg voor Jeugd Aansluiting van het CJG op het onderwijs Om te realiseren dat alle Bredase kinderen en jongeren (en hun ouders) snelle en goede zorg en ondersteuning krijgen bij het oplossen van problemen is het nodig dat het CJG nauw aansluit bij de zorg in en om de scholen, peuterspeelzalen en kinderopvang. Deze zorg is momenteel nog niet uniform en niet overal even intensief. Daarom werkt de gemeente met voorschoolse partners en scholen voor primair, voortgezet onderwijs en het MBO aan de realisatie van effectieve zorgstructuren in en om scholen. Die 13

14 versterking willen we realiseren via de inzet van zorgadviesteams in de voorschoolse periode, in het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het MBO. Zorg- en adviesteams(zat s) zijn teams waarin professionals die zorg en ondersteuning bieden aan jeugdigen en hun ouders, samenwerken met kinderopvang, peuterspeelzalen en scholen om problemen van kinderen en jongeren op te lossen. We hebben het dan over bijvoorbeeld de jeugd(gezondheids-)zorg, het maatschappelijk werk, de leerplichtambtenaar, de politie en natuurlijk medewerkers vanuit het onderwijs. Zorg- en Adviesteams bespreken concrete situaties van jongeren, waardoor signalen snel en vakkundig beoordeeld worden en de juiste hulp of ondersteuning voor de jeugdige, de ouders en de docenten zo snel mogelijk wordt ingeschakeld. Ook spreken de deelnemers van een ZAT af wie eindverantwoordelijke is voor de zorg. In praktijk zullen medewerkers van het CJG deel uitmaken van het zorgadviesteam en daarmee is er een directe en persoonlijke aansluiting tussen de zorgstructuren rondom school en het CJG. In de voorschoolse periode zijn er al zorgstructuren voor de VVE peuterspeelzalen en via de buurtnetwerken. En voor de leeftijdsgroep 0-4 jaar is het consultatiebureaus/jgz (thuiszorg) de belangrijkste plaats waar signalen bij kinderen en gezinnen opgevangen worden. Overigens vervullen ook kraamzorg en verloskundigen hierin een belangrijke rol. De gemeente wil de zorgstructuur samen met de partners uitbreiden naar alle kinderopvang en peuterspeelzalen. In het primair onderwijs wordt gestreefd naar een dekkende structuur van zorgadviesteams). Gemeente en schoolbesturen onderzoeken de komende maanden hoe dat het meest effectief kan worden gerealiseerd. Uitgangspunt is dat het kind (en/of het gezin) snel en goed geholpen wordt en dat die hulp als een geheel wordt ervaren met de zorg die reeds vanuit het onderwijs is geboden. Daarnaast is het van belang dat de zorgadviesteams geïntegreerd worden in de bestaande zorgstructuren op en om school (zodat het niet een extra overleg is, maar een aanvulling van de zorg op school door externe professionals). Leerkrachten en intern begeleiders krijgen externe advisering en ondersteuning over een juiste zorg voor de leerlingen. De versterking van de zorgstructuur past bij de doelstellingen van passend onderwijs en vormt ook onderwerp van de LEA. Doelstelling is dat in 2010 de zorgadviesteams Breda-breed functioneren in het primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs is er al een dekkende zorgstructuur. Alle scholen hebben een zorgadviesteam. Deze zorgstructuur wordt waar nodig versterkt. De ZAT s in het VO hebben directe lijnen naar het Bureau jeugdzorg (geïndiceerde zorg) en het Veiligheidshuis (multidisciplinair overleg over risicojongeren. Ook op het MBO zijn de scholen bezig met het uitbreiden en versterken van zorgstructuren. De ROC s zijn hier primair verantwoordelijk voor en hebben hier ook middelen voor beschikbaar. Gemeente en provincie ondersteunen de ROC s met een pilot waarin wordt voorzien in schoolmaatschappelijk werk voor het MBO. Het ROC West Brabant heeft 10 bouwstenen ( Onderwijs met Zorg ) geformuleerd die de uitgangspunten, doelstellingen en planning bevatten voor passende deskundigheid van medewerkers (adequate signalering en doorverwijzing)en het volledig en goed functioneren van ZAT s. Gewenst resultaat 2011: er is een effectieve zorgstructuur in en om kinderopvang, peuterspeelzalen en scholen (PO, VO en MBO) zodat kinderen en ouders snelle en goede zorg en ondersteuning krijgen. Het CJG is naadloos aangesloten op deze zorgstructuren en is verantwoordelijk voor de realisatie van één gezin, één plan. 14

15 4.3. Aansluiting bij het veiligheidshuis In het Veiligheidshuis werken verschillende partners (OM, politie, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Halt, BJZ, partners als Surplus en IMW, gemeente e.a.) samen om vroegtijdig, snel, consequent, persoonsgericht, samenhangend en gelijktijdig te reageren op wetsovertredingen of zorgsignalen. Een groot deel van de doelgroep bestaat uit kinderen en jongeren. Het gaat hier niet alleen om jeugd die wetsovertredingen heeft begaan of al (een of meerdere keren) in aanraking is geweest met justitie. De partners in het Veiligheidshuis besteden veel aandacht aan de preventie, het vroegtijdig signaleren van risico s en problemen. Partners die zorgwekkende signalen over jeugdigen (en hun ouders) oppikken, brengen deze signalen in bij h de andere partners tijdens casusoverleggen in het Veiligheidshuis. Naast overleggen voor de Harde Kern Jongeren en jeugd die een wetsovertreding heeft begaan, is er een zogenaamd Preventief Casus Overleg (PCO) waar juist deze zorgsignalen door de partners (bovengenoemde, maar ook GGZ, verslavingszorg, jeugdreclassering etc.) worden besproken. Het gaat hier om maar liefst 1100 a 1200 jeugdigen per jaar. Voor die jeugdigen waarbij de problematiek acuut en/of schrijnend is en waarbij het gaat om complexe problemen die een multidisciplinaire en integrale oplossing vereisen, wordt er door de partners in het PCO afgesproken wat er door wie moet gebeuren. De kinderen en jongeren die door de partners van het Veiligheidshuis worden geholpen, zijn uiteraard ook een belangrijke doel- en klantgroep van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het veiligheidshuis is een goed functionerend en effectief samenwerkingsverband van diverse partners. Een groot deel van de risicojeugd is bij partners van het Veiligheidshuis in beeld en er worden heldere afspraken gemaakt over wie wat doet. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is naast een informatie- en adviesvoorziening en aanbieder van licht pedagogische hulpverlening verantwoordelijk voor de coördinatie van en toeleiding naar passende zorg. Het ligt dus voor de hand dat het CJG zoveel mogelijk aansluit bij de samenwerkingsafspraken en overlegstructuren die er vanuit het Veiligheidshuis al zijn in het kader van vroegsignalering, preventie en zorg voor de jeugd. Daar zit de meerderheid van de partners van het CJG (als het gaat om passende hulp en zorg) al aan tafel. Het CJG gaat dat niet opnieuw of anders organiseren, maar schuift aan. Uitgangspunt is dat een kind of een jongere niet in meerdere overleggen wordt besproken, maar in één overleg. Dat is de meest snelle en effectieve manier om invulling te geven aan één kind (één gezin), één plan. In 2009 wordt onderzocht op welke manier het CJG en het Veiligheidshuis het meest effectief kunnen aansluiten. Daarbij zal ook bekeken worden in hoeverre het mogelijk en wenselijk is om de backoffice van CJG en Veiligheidshuis (dat deel dat zorg en preventie betreft) deels te integreren. Gewenste resultaat 2011: Partners binnen het CJG en het Veiligheidshuis werken effectief samen in het bieden van snelle en passende zorg en hulpverlening aan risicojeugd op basis van één gezin, één plan Zorg voor Jeugd: signalen bundelen en de coördinatie in één hand Voor een goede doorgaande zorglijn in het kader van één gezin, één plan is een goede overdracht en opvolging van signalen tussen kinderopvang en peuterspeelzalen en het primair onderwijs, en van primair onderwijs naar voortgezet onderwijs van belang. Dit geldt ook voor de overdracht binnen hulpverleningsinstellingen van kinder- naar jongerenteams en van de jeugdzorg naar de volwassenenzorg bij jongeren ouder dan 18 jaar. Een belangrijk instrument in de afstemming en coördinatie van zorg is Zorg voor Jeugd. Sinds juni 2008 functioneert in de regio West-Brabant (incl. Breda) het risicosignaleringssysteem Zorg voor 15

16 Jeugd. Het convenant is in het najaar ondertekend door de gemeenten in de regio West- Brabant. Ook de GGD, Careyn Thuiszorg Breda en het IMW hebben het convenant ondertekend. Het systeem, bedoeld om signalen van hulpverleners in de keten jeugd te koppelen, bevindt zich nog in een ontwikkelstadium; er zijn voorlopig nog afspraken gemaakt om foutmeldingen te voorkomen (schaduwadministratie). Inmiddels zijn 42 Bredase instellingen aangesloten met 180 gebruikers. Per eind 2008 hebben 122 gebruikers een training gevolgd om effectief van Zorg voor Jeugd gebruik te kunnen maken. Het is de bedoeling dat Zorg voor Jeugd in 2009 aangesloten worden op de landelijke verwijsindex Risicojongeren. Op dit moment is Zorg voor Jeugd nog in de pioniersfase, het systeem is nog in ontwikkeling. Als Zorg voor Jeugd volwaardig functioneert is het wenselijk en nodig dat er zoveel mogelijk scholen en andere vindplaatsen aansluiten. Op dit moment zijn er nog een aantal belangrijke partners die niet aangesloten zijn, zoals bijvoorbeeld de huisartsen. Gewenst resultaat 2011: Zorg voor Jeugd functioneert als een volwaardig risicosignaleringssysteem voor alle professionele partners die werken met en voor kinderen en gezinnen. Scholen, voorschoolse voorzieningen en huisartsen zijn in ieder geval aangesloten. 16

17 Hoofdstuk 5. Geen kind wacht; snelle en passende zorg 5.1. Integrale hulp aan gezinnen en kinderen Sinds 2005 werken zes Bredase instellingen en de gemeente samen aan het voorkomen van psychische, emotionele en gedragsstoornissen bij (heel) jonge kinderen in risicogezinnen. Hierbij hebben zich in 2008 nog drie instellingen aangesloten. Deze aanpak is Samen Starten en bestaat uit vroegtijdige signalering, interveniëren en coördineren van zorg. Op het consultatiebureau worden kinderen gescreend op mogelijke risico s voor de sociaal emotionele ontwikkeling van kinderen. Als er zorgwekkende signalen zijn dan bespreekt de verpleegkundige dit met de ouders en bekijken zij welk ondersteuningsaanbod het meest geschikte zou kunnen zijn. Wanneer sprake is van complexe problematiek dan wordt er een gezinscoach ingezet die zorgt dat het kind en het gezin direct passende hulp krijgen. Binnen Samen Starten krijgen kinderen (0-4) 6 en gezinnen daarmee al vroegtijdig de juiste hulp en is er sprake van een integrale hulp: één gezin, één plan. De hulpverlening die door een gezinscoach kan worden ingezet, is gericht op het versterken van de opvoedingsvaardigheden van ouders (bijv. via inzet van Nanny s, videohometraining, Spel aan Huis, Homestart, gespecialiseerde verzorging). Daarnaast zijn er ook programma s met extra aandacht voor het kind, bijvoorbeeld de plusvariant van de buitenschoolse opvang (BSO+). Ook zijn er intensieve hulpverleningsprogramma s specifiek gericht op zorgmijdende gezinnen. Samen Starten en de hulpverlening die van daaruit geboden wordt aan risicogezinnen werd tot op heden gefinancierd vanuit incidentele middelen voor het preventief jeugdbeleid (rijk en eigen middelen gemeente). Vanaf 2009 is er structurele financiering begroot vanuit de CJG middelen. In Breda is de succesvolle aanpak van Samen Starten en het bestaande aanbod van hulpverlening een belangrijke basis van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Met deze inzet worden nu al veel gezinnen met jonge kinderen actief ondersteund. Jaarlijks worden alle 1900 pasgeborenen gescreend met het DMO-protocol, een wetenschappelijk gefundeerd instrument om risico s op te sporen. Daarnaast vinden als vervolg daarop 680 ondersteunende huisbezoeken plaats. Bij 50 gezinnen wordt een gezinscoach ingezet, Voor 75 gezinnen is er ondersteuning mogelijk door een Nanny, voor 50 gezinnen bestaat er de mogelijkheid om een jaar lang Spel aan Huis te krijgen. Vanuit Homestart kan daarnaast aan 30 gezinnen ondersteuning worden ingezet. Deze aanpak wil het college daarom ook continueren en uitbouwen. Vanaf dit jaar (2009) wordt Samen Starten daarom ook uitgebreid naar de doelgroep tot 12 jaar. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat hoe eerder ondersteuning wordt geboden hoe (kosten)effectiever dit is. Mede om die reden zal het hierboven genoemde DMO protocol al tijdens de zwangerschap gebruikt gaan worden zodat zwangere meisjes en vrouwen die dat nodig hebben, nog eerder gebruik kunnen maken van extra ondersteuning. Ook wordt het DMO protocol voor 4+ ingevoerd. Leerkrachten in het primair onderwijs getraind in het vroegtijdig en juist taxeren van mogelijke ontwikkelingsproblemen bij kinderen. Vanuit de te versterken zorgstructuur (oa extra inzet JGZ) in en om de scholen kan dan integrale hulp en zorg aan het kind en het gezin worden verleend. Door invoering van het DMO protocol 4+ worden kinderen systematisch in beeld gebracht en gevolgd. Gemiddeld 15% van 6 Het gaat in Breda om kinderen in leeftijd van 0-4 jaar die nu systematisch in beeld zijn en worden gevolgd. Ongeveer 10% ( kinderen in zo n 250 a 300 gezinnen) van die kinderen en ouders heeft ondersteuning en/of pedagogische hulp nodig. 17

18 deze kinderen groeit op in risicogezinnen. Van deze 15% ontvangt eenderde tweedelijns zorg (zoals jeugdzorg). Tweederde van deze 15% (dus 10% van de Bredase kinderen) begeeft zich tussen lokale hulp en zorg zoals bekostigd door de gemeente en het jeugdzorgaanbod zoals bekostigd door de provincie. Het gaat dan dus om 1500 kinderen en jongeren (in ongeveer 500 gezinnen) die in ieder geval hulp en ondersteuning nodig hebben. Dit is de doelgroep waar we dus extra op in gaan zetten. Met vroegtijdige signalering en met extra inzet van preventie, hulpverlening en zorg Geen kind wacht: samenwerken voor een aanbod van zorg en hulp voor kinderen die wachten op geïndiceerde zorg De instellingen die in en voor de stad werken voor de jeugd zijn verenigd in de Jeugdtafel. Samen met de gemeente hebben deze instellingen het uitgangspunt geformuleerd dat geen enkel kind wacht. Een motto waaraan alle instellingen zich verbinden. Een onderwerp ook dat past in de verbeteragenda van de provincie en de Brabantse gemeenten. De gemeente is verantwoordelijk voor het integrale jeugdbeleid en het op orde hebben van de 5 gemeentelijke functies zoals vastgelegd in de Wmo. De provincie is verantwoordelijk regisseur voor het jeugdzorgbeleid. Op dit moment zijn er in Breda en de regio West-Brabant wachtlijsten bij de (geïndiceerde) instellingen voor jeugdzorg. Het gaat daarbij in Breda (indicatief, de cijfers fluctueren) om rond de 50 kinderen die op een wachtlijst staan voor geïndiceerde jeugdzorg 7. Een deel van die kinderen en jongeren (ongeveer 30), krijgen in afwachting van de juiste zorg, alternatieve hulp en zorg aangeboden door de provincie. Echter een deel (zo n 20 jeugdigen) ontvangt geen enkele vorm van alternatieve hulp of zorg vanuit de (provinciale) jeugdzorg. Dat is een onwenselijke situatie voor het kind en het gezin. Bovendien worden voorliggende (lokale) voorzieningen ook met problemen geconfronteerd als gevolg van de wachtlijsten in de jeugdzorg. Het college wil met de provincie de schouders zetten onder een aanpak waarbij samen wordt gezocht naar zowel korte als lange termijn oplossingen. Op de korte termijn kan die aanpak bestaan uit snelle extra inkoop van lokale en provinciale interventies (zorg en hulpverlening), zodat als kinderen al op een provinciale wachtlijst staan, zij in ieder geval hulp en ondersteuning krijgen in afwachting van de juiste zorg (waar ze voor geïndiceerd zijn). Voor de lange termijn geldt dat gemeente en provincie samen moeten werken aan een verbetering van de samenwerking aan de voorkant (toeleiding en instroom naar de jeugdzorg) en aan de achterkant (overgang vanuit de provinciale jeugdzorg naar zelfstandigheid met behulp van tijdelijke lokale nazorg. De gemeente Breda wil in gesprek met de provincie Noord-Brabant om een gezamenlijke aanpak voor te stellen en deze samen concreet handen en voeten te geven. Het uitgangspunt van Geen kind wacht kan alleen worden ingevuld als het ook wordt omarmd door de provincie. De ontwikkeling van het CJG biedt ruim kans om deze samenwerking effectief te maken. Gewenst resultaat 2011: In Breda is door gemeente en provincie een pilot gestart voor een betere overgang van lokale hulp en zorg naar de jeugdzorg en vice versa. De pilot moet op korte termijn in ieder geval opleveren dat ieder kind (tijdelijke) zorg of hulp krijgt in afwachting van die (geïndiceerde) zorg die echt passend is. Het CJG moet daarin een spilfunctie vervullen want daar vindt de coördinatie plaats, daar werken partners uit het lokale jeugdbeleid en de jeugdzorg samen. 7 Cijfers van Bureau Jeugdzorg, regio West Brabant, oktober

19 5.3. Naar een passend aanbod van hulp en zorg In 2009 en de daarop volgende jaren wordt er geïnventariseerd in het realiseren van een passend aanbod van ondersteuning, hulpverlening en zorg. Daarbij wil de gemeente Breda ook samenwerken met de provincie. De provincie is verantwoordelijk voor de geïndiceerde zorg, de gemeente voor de toeleiding en de lichtere vormen van hulp en zorg (zoals de ondersteuning en hulp die vanuit Samen Starten wordt geboden). Soms is in praktijk moeilijk aan te geven waar de verantwoordelijkheid van de een ophoudt en de ander begint, bijvoorbeeld in het geval van wachtlijsten voor de geïndiceerde zorg. Dit moet zich in de komende tijd uitkristalliseren. Een ding staat echter buiten kijf; kinderen en gezinnen mogen nooit de dupe zijn en hebben recht op snelle hulp. Daarom ook het principe van geen kind wacht. In de begroting zijn middelen gereserveerd om op basis van de inventarisatie waar nodig extra aanvullende en passende hulp, ondersteuning en zorg te bieden. Een deel van de middelen is gereserveerd voor het versterken van de zorgstructuur in en om het onderwijs, een inventarisatie van de leemtes en behoeften ten aanzien van het gewenste aanbod van informatie, advies, hulp en zorg aan de doelgroep 12+, nazorg voor jeugd die uit jeugdzorg komt en het versterken van de eigen kracht van gezinnen. Daarnaast zijn middelen gereserveerd om indien nodig op basis van de uitkomsten van de inventarisatie een aanvullend en passend aanbod voor ondersteuning en (overbruggings)hulp te laten ontwikkelen en/of uitvoeren. 19

20 Hoofdstuk 6. De inlooppunten van het CJG Breda 6.1. CJG inlooppunten in de brede scholen De locatie van een CJG dient te worden aangehaakt bij de vindplaats van de doelgroep. Aangezien vrijwel alle ouders met kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar het consultatiebureau bezoeken, worden de consultatiebureaus binnen het fysieke inlooppunt van het CJG 12- gepositioneerd. Ouders kunnen hier terecht voor alle functies die het CJG gaat vervullen. Als deze gedachte wordt doorgetrokken naar de leeftijdsgroep 4-12 jaar is de Brede School een natuurlijke vindplaats om als CJG (incl. Consultatiebureau) bij aan te sluiten. Daarmee is in principe de categorie 0-12 jaar in bereik. Er is daarom gekozen om de inlooppunten van het CJG Breda in ieder geval te integreren in enkele Brede Scholen. Het gaat dan om de wijken Hoge Vucht (nu tijdelijk inlooppunt in huize Raffy), Haagse Beemden en Zuid-West. Per Brede School wordt bekeken welke functies er in ieder CJG inlooppunt gerealiseerd kunnen worden, afhankelijk van de beschikbare ruimte(s). 8 Haagse Beemden: Hier wordt de nieuwe Brede School Vlierenbroek gebouwd. Er zal ook een CJG inlooppunt voor de Haagse Beemden in deze Brede School gesitueerd worden. Beoogde opening inlooppunt CJG Haagse Beemden: september Hoge Vucht: Het tijdelijk inlooppunt van het CJG is nu gesitueerd in Huize Raffy. Het CJG zal verhuizen zodra de Brede School Geeren Noord gereed is. Beoogde verhuizing inlooppunt CJG Geeren Noord: eind Zuid-West: Het consultatiebureau verhuist naar het Huis van de Heuvel (waarin onder andere ook de Brede School is gesitueerd). Deze locatie zal uitgebreid worden met een CJG. Beoogde opening inlooppunt CJG Huis van de Heuvel: begin Inloop CJG elders in de stad en in de dorpskernen In de afgelopen weken heeft er een kwalitatieve vraaginventarisatie plaatsgevonden in de stadsdelen Centrum, Zuidoost en in de kernen Prinsenbeek, Ulvenhout, Bavel en Teteringen 9. Deze inventarisatie heeft bestaan uit een beknopte enquête onder ouders (via de consultatiebureaus en de scholen voor primair onderwijs. Ouders is gevraagd of zij weleens vragen over opgroeien of opvoeden hebben en zo ja, naar wie men gaat of waar men zoekt naar informatie hierover. Ook is ouders gevraagd naar de bekendheid van het CJG, welk beeld men heeft van het CJG en wat men verwacht van het CJG Breda (voor welke vragen kan je er terecht, aan welke eisen moet een CJG en haar medewerkers voldoen). De voorlopige conclusies uit de inventarisatie zijn de volgende: Ongeveer de helft van de ondervraagde ouders heeft wel eens van het Centrum voor Jeugd en Gezin gehoord, de andere helft van de ouders zegt de term nog niets. Ouders verwachten vooral met vragen over ontwikkeling en gedrag van hun kinderen bij het Centrum voor Jeugd en gezin terecht te komen. Er is behoefte aan praktische oplossingen en tips op het moment dat ouders advies nodig hebben. 8 De beschikbare ruimtes voor het inlooppunt CJG verschillen per Brede School. Dit heeft consequenties voor het aantal te realiseren spreekkamers, wachtruimtes etc. 9 BMC, februari 2009, Vraaggericht onderzoek onder ouders en kinderen in de buitengebieden van het Centrum voor Jeugd en Gezin Breda. 20