Boekverslag Nederlands Zoeken naar Eileen W. door Leon de Winter

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Zoeken naar Eileen W. door Leon de Winter Boekverslag door een scholier 2621 woorden 19 augustus ,9 6 keer beoordeeld Auteur Genre Leon de Winter Psychologische roman Eerste uitgave 1981 Vak Nederlands Auteur: Leon de Winter Titel: Zoeken naar Eileen W. Jaartal eerste druk: 1981 Pagina s: 7 t/m 190, incl. nawoord van Tonny van Winssen. Motto: Naar mijn mening is er geen motto gegeven, wel staat er in het begin van het boek Voor Barnedette Genre: Roman. Subgenre: relatie en geloof Bronnen: Het boek Krantenknipsel, NRC, 12 september 2005, F. Abrahms. Biografie: Leon de Winter werd op 24 februari 1954 in 's-hertogenbosch geboren in een orthodox-joods gezin dat een behoorlijke welstand kende. In Noord-Brabant groeide hij uiteraard op in een niet-joodse omgeving. In een interview in HP/De Tijd in 1992 zei hij over het gezinsleven: "Ik stam uit een volstrekt a-literair, a- intellectueel, a-cultureel milieu met een enorme aandacht voor de joodse traditie, maar zonder dat daar zwaar religieus over gedaan werd. " Zijn vader die overleed toen hij elf was, 'deed' in lompen en oud papier. In hetzelfde interview vertelde De Winter hoe hij 'natuurlijk' werd uitgescholden voor 'voddenjood' en van de weeromstuit heel deftig ging doen: 'als ik bij vriendjes van goede komaf kwam, vonden hun ouders me een heel voorbeeldig knaapje.' Hij volgde eerst een gymnasiumopleiding in zijn geboortestad, stapte vervolgens over naar een gereformeerd college in Waalwijk. Schrijven deed hij in die tijd al: in 1973 kreeg hij voor een novelle die hij Pagina 1 van 6

2 de titel 'revolutie' gaf, een prijs van de Stichting Literaire Dagen. In 1974 verhuisde hij naar Amsterdam waar hij aan de Nederlandse Filmacademie ging studeren. Daar ontmoette hij Jean van de Velde en Ren Seegers, met wie hij later veelvuldig zou samenwerken. Na Meegewerkt te hebben aan de publikatie van een zwartboek dat de kwaliteit van de opleiding flink bekritiseerde, verlieten ze in 1978 de Filmacademie zonder eindexamen gedaan te hebben. Na met 'De (ver)wording van Herman Dürer' (1979) hun eerste speelfilm en daarnaast een aantal televisiefilms gemaakt te hebben, verenigden ze zich in 1980 in de Eerste Amsterdamse Filmassociatie (EAFA). Gedrien schreven ze ook het toneelstuk 'Junkieverdriet', gebaseerd op het leven van de jonggestorven Vlaamse dichter Jotie 't Hooft. De Winter schreef in deze jaren ook recensies (vooral van Duitse literatuur) voor Vrij Nederland. De Winter is een schrijver die nogal wat weerstanden oproept, dat blijkt ook uit een aantal rellen rond zijn personen werk. Al begin jaren tachtig, na het verschijnen van 'La Place de la Bastille', verweet filmregisseur Theo van Gogh, de schrijver dat hij het joodse leed 'exploiteerde'. Enkele jaren later publiceerde het tijdschrift Propria Cures een fotomontage waarin de Winter als slachtoffer van de jodenvervolging werd afgebeeld. Zijn boekenweekgeschenk 'Serenade' dat gezien de thematiek en het feit dat de Tweede Wereldoorlog in 1995 op grote schaal herdacht werd, onder alle eindexamenleerlingen verspreid zou worden, werd geweigerd door reformatorische scholen die zich ergerden aan een expliciete erotische passage. Behalve in de literatuur heeft De Winter inmiddels ook zijn sporen verdiend in de filmwereld. Naast de produkties die hij met de andere leden van de Eerste Amsterdamse Filmassiociatie maakte, regisseerde hij 'De Grens' waarvoor hij zelf het scenario schreef, alsmede de verfilming van zijn eigen roman 'Hoffman's honger'. Daarnaast schreef hij mede de scenario's voor de films die Rudolf van den Berg maakte op basis van 'La Place de la Bastille' en 'Zoeken naar Eileen W,' Van het leggen van nadrukkelijke verbanden tussen film en literatuur wil De Winter echter weinig weten, getuige zijn uitspraak tijdens de Dag van het Literatuuronderwijs in 1994: "Er is net zoveel verband tussen fuchsia's en sportschoenen". Bibliografie * 1976 Over de leegte in de wereld, prozateksten, verhalen * 1978 De (ver)wording van de jongere Dürer, roman * 1981 Junkieverdriet (geschreven met René Seegers en Jean van de Velde), toneelstuk * 1981 La Place de la Bastille, roman * 1981 Zoeken naar Eileen W., vertelling, roman * 1982 Vertraagde roman, reportage, roman * 1984 De Grens, filmscenario * 1986 Kaplan, roman * 1987 Orgia, aantekeningen voor een roman, verhaal * 1989 Eergisteren, overmorgen (selectie uit Over de leegte van de wereld), verhalen * 1990 Hoffman's honger, roman * 1991 Een Abessijnse woestijnkat, verhalen * 1991 Bij nader inzien. Een televisiefilm van Frans Weisz naar de gelijknamige roman van J.J.Voskuil (geschreven met Jean Blokker), filmscenario * 1991 Supertex, roman * 1992 De ruimte van Sokolov, roman Pagina 2 van 6

3 * 1993 De verhalen (bevat Over de leegte in de wereld, Een Abessijnse woestijnkat en twee niet eerder in boekvorm verschenen verhalen), verhalen * 1994 Alle verhalen (bevat De verhalen, aangevuld met een nieuw verhaal), verhalen * 1994 Handleiding ter bestrijding van extreem-rechts (geschreven met Chris van der Heijden), dialogen * 1995 `s-herthogenbosch (met lithografie van Paul van Dijk, 1995), teksten * 1995 Serenade (uitgegeven ter gelegenheid van de Nederlandse Boekenweek), novelle * 1995 Zionoco, roman * 1996 Het grote Leon de Winter boek (bevat Kaplan, Hoffman's honger en SuperTex), verhalen * 1996 Lady Di in een bevallige pose, essay * 1997 De hemel van Hollywood, roman. Samenvatting: De ik-figuur (wiens naam onbekend blijft) is in Eindhoven geboren en gaat, net als zijn vader heeft gedaan, Engels studeren in Amsterdam. Zijn vader was leraar engels, maar is vroeg gestorven. Zijn moeder is Engels. In Amsterdam ontmoet hij Marianne, die zijn vriendin wordt en met wie hij gaat samenwonen. De oom van de ik-figuur is antiquaar en woont in Londen. Als deze oom sterft neemt de ikfiguur de zaak over. Marianne gaat mee, maar even later gaat ze bij hem vandaan. Om verdere teleurstellingen te voorkomen stort de ik-figuur zich volledig op zijn werk en maakt een nieuwe index van de duizenden boeken dat het antiquariaat bevat. Zijn leven verandert als een meisje de winkel binnentapt en naar het boek Tristan en Isolde vraagt. Het meisje (jongere vrouw) heeft een klein kindje bij zich en als deze moet overgeven, en Eileen, want zo heet ze, het kind gaat verzorgen in de keuken, raken ze aan de praat. Eileen is erg gesloten en geeft niet haar hele achternaam, maar alleen de eerste letter: een W. Ze doet hem denken aan een schilderij van Bonnard. Later komen ze elkaar bij toeval weer tegen en gaan ze samen nar het schilderij van Bonnard kijken. Enige tijd later wil hij haar opzoeken in een pension, maar ze is spoorloos verdwenen. De pensionhoudster geeft hem wel een aantal brieven die Eileen achtergelaten had. De brieven zijn geschreven door ene Kevin. De ik-figuur leest ze en de relatie van Kevin en Eileen doet de hem denken aan het boek Tristan en Isolde. Hij legt verbanden met het boek en ziet dat er veel overeenkomsten zijn. Doormiddel van de brieven komt de ik-figuur aan het adres van Marc en hij besluit hem op te zoeken. Marc is de echtgenoot van Eileen. Uit de gesprekken die hij met Marc voert, uit feiten van anderen, maar ook zeker met behulp van zijn eigen vermoedens, probeert hij eer stukje bij beetje achter te komen wat de oorzaak /aanleiding is van het verdwijnen van Eileen. Na een zoektocht is zijn conclusie dit verhaal: Kevin s ouders zijn vermoord door de IRA en hij is bij zijn buurjongen Marc gaan wonen, die tevens zijn werkgever is. Marc heeft een installatie en onderhoudsbedrijf en als Kevin een klus bij Eileen doet, regelt hij dat zij als secretaresse bij het bedrijf komt werken. Ze worden verliefd, maar hun liefde is verboden omdat Eileen katholiek is en Kevin protestants. Eileen raakt zwanger (per ongeluk), wat natuurlijk uit den boze is. Abortus is al helemaal geen optie, want dat is onmogelijk in Ierland, en verboden voor het geloof. Marc had al een oogje op Eileen en om ernstige gevolgen te ontlopen gaat Eileen met hem naar bed en Pagina 3 van 6

4 trouwt ze hem. Het kind wordt geboren en Eileen wil het meisje toch graag aan Kevin laten zien. Kevin is een tijdje geleden naar Londen verhuisd en Eileen gaat hem daar opzoeken. Maar ze komt erachter dat Kevin aan de heroïne verslaafd was geraakt en zichzelf heeft gedood door te spuiten met een besmette spuit. Eileen dwaalt nog een aantal dagen rond in Londen en stapt op een dag de antiquaar van de ik-figuur binnen. Ze vraagt naar het boek Tristan en Isolde. Als hij haar na een tweede ontmoeting het voor haar gekochte boek ( Tristan en Isolde ) wil geven, is ze spoorloos verdwenen. II Personages: Eileen W Eileen is een zeventienjarig meisje. Ze is katholiek en geboren in Noord-Ierland. Ze werkt als secretaresse bij een installatie -en onderhoudsbedrijf. Eén van de andere werknemers is Kevin Fletcher en Eileen wordt verliefd op hem. Kevin is echter protestants en als Eileen zwanger wordt levert dat voor beiden grote problemen op. Doordat abortus al helemaal verboden is ontkent ze (voor haar zelf) de zwangerschap, maar later bedenkt ze het plan om met Marc Nolan, haar (nog jonge) baas, naar bed te gaan en te trouwen. Dit is een slimme gedachte en ze handelt zo dat Marc er niet aan twijfelt dat hij de vader is van het kind. Karaktieve eigenschappen van Eileen is dat ze naïef is, maar ook bescheiden. Haar naïviteit trekt naarmate ze wat ouder wordt gedeeltelijk weg. De belangrijkste ontmoeting is natuurlijk die met Kevin, omdat daardoor alle problemen ontstaan. Eileen is een round character. Ze ontwikkelt zich omdat ze volwassener wordt, en omdat ze zich los wil maken van alle regels die haar bij de opvoeding geleerd en opgedragen zijn. Dit zie ik ook als een ontwikkeling van haar ware ik. Kevin Fletcher Kevin is op jongere leeftijd bij Marc Nolan komen wonen omdat zijn protestantse ouders zijn vermoord door de IRA. Hij werkte ook voor Marc. Af en toe had Kevin behoefte aan een soort vrijheid en ging hij plotseling voor een tijdje (variërend ven een weekend tot twee weken) weg naar een andere stad. Hij praatte zo goed als nooit over de dood van zijn ouders. Ik denk dat dit voor opgekropte gevoelens zorgden, die misschien wel een reden zijn geweest voor het drugsgebruik dat hij later had. Dit drugsgebruik is weer een reden geweest voor zijn dood: Kevin doodde zichzelf door zich met een vieze naald te injecteren. Marc Nolan Marc Nolan is een katholieke jongeman. Hij heeft blonde krullen en blauwe ogen. Hij is opvliegerig (v.b.: als de ik-figuur te lang doorvraagt, slaat Marc hem). Ook is hij soms ongeduldig. Hij is een flat character. De antiquaar (verteller) De naam van de verteller komt de lezer niet te weten. Wel ontdek je als lezer dat hij in Eindhoven geboren is en samenwoont met zijn vriendin Marianne. Deze relatie loopt echter op de klippen en na een eenzame periode wordt hij verliefd op Eileen. De antiquaar is redelijk nieuwsgierig en als Eileen verdwijnt gaat hij daar dan ook achteraan. Pagina 4 van 6

5 Door te joggen heeft hij zijn momenten van afleiding. III Dilemma: Eileen staat voor het grote dilemma dat ze als katholkiekse een kind heeft van een protestantse. Het kind adopteren kan niet. Als ze Kevin trouwt zal ze nooit normaal in de samenleving kunnen leven, als ze Kevin niet trouwt heeft het kind niet zijn natuurlijke vader en heeft de vader niet het kind. Haar oplossing om de katholieke Marc te trouwen vind ik slim, alleen het contact met Kevin gaat verloren. Wat ik in deze situatie zou doen? Dat is erg moeilijk, in leef niet zo me6t die geloofsproblemen, zou het een oplossing zijn als één van de twee zich bekeert tot het andere geloof, al wordt diegene dan verstoten uit diens familie. Moeilijk. Ik toon zeker begrip voor Eileen. IV Stijl: Het boek is vanuit het ik-perspectief geschreven. Ik zag het soms wel en soms niet voor me. Voornamelijk de omgeving zag ik wel voor me, de personages niet. De omgeving wordt vaak nauwkeurig beschreven, dat erg een sfeer creëert. Citaat: Ze staken de River Liffey over en wandelden via Grafton Street naar Stephen s Green, waar ze op een bank de koele blikjes frisdrank opentrokken, die ze onderweg in een drukke kruidenierswinkel hadden gekocht. Over de pasgeverfde, glanzende groene bank, over de asfaltpaden en de gazons wierp de zon, tussen de ruisende takken van de bomen door, ademde lichtmozaïeken. Eileen bekeek Kevin s gezicht, dat door de dansende lichtvlekken onafgebroken tot lachwekkende grimassen werd vertrokken. (blz ) Ze dwaalde door vernielde straten, die haar alle onbekend waren, liep langs winkelruiten met vreemde lettertekens waarachter bedaarde mannen met tulbanden op het hoofd naar buiten staarden, langs vrouwen in wijde lila en roze gewaden, door walmen met onbekende en zoete geuren, door muziek met langgerekte klanken en lokkende, hunkerende stemmen. (blz. 161). Apart is ook dat de Winter van alle dorpen en steden, op Londen en Dublin na, enkel de eerste letter schrijft. Spanning creëert hij door zinnen niet helemaal af te maken of door ze te eindigen met puntjes. Het verhaal speelt zich voornamelijk in Noord-Ierland en in Londen af. Verder heb ik geen symbolische voorwerpen of andere dingen kunnen ontdekken. Het verhaal speelt zich in ongeveer een jaar af (vlak voor de zwangerschap en even erna). Er zijn verscheidene flash-backs. V Het verhaal kan in twee delen ingedeeld worden: deel 1, dat de ik-figuur op zoek gaat naar antwoorden en deel 2, dat hij het verhaal construeert. Het verhaal speelt zich niet lang geleden af, want de IRA was er, maar de computer was nog niet bekend (de ik-figuur werkte met een kaartenbak) Een andere plaats zou moeilijk zijn, want de IRA is er voornamelijk in Ierland, en de strijd tussen protestanten en katholieken is daar het felst. Een andere tijd zou alleen kunnen als er sprake is van enkele jaren, hoogstens tientallen jaren, verschil. VI Einde: Het eindigt mysterieus door de verdwijning van Eileen. Het zet je ook aan het denken over die situatie daar met de protestanten en katholieken. Pagina 5 van 6

6 Thema: Het thema is geloof en onmogelijke liefde en vooral de combinatie daarvan. Algemeen onderwerp: Het algemeen onderwerp is ook weer de tegenstelling tot liefde, wat bovenmenselijk is, en geloof, dat veel met liefde te maken heeft, maar wat de mens zo maakt, dat het in aspecten als deze de liefde juist in de weg zit. Andere oplossingen: Misschien zouden Kevin en Eileen kunnen emigreren naar waar deze geloofskwestie minder is, áls zij allebei hun geloof op willen geven voor hun relatie. Onze tijd: In onze tijd speelt nog precies hetzelfde probleem. VII Citaat: Het gelijktijdig omgeslagen worden van de flinterdunne bladzijden in de gebedenboeken! Het hard geworden, onder de bidstoel geplakte stukje kauwgom! De bereidwillige, starende blik van haar luid zingende moeder! De op de rug van haar vaders linkerhand terechtgekomen, door hem zwijgend en m et afkeer aan zijn jas gestreken druppel speeksel uit de mond van zijn onbekende buurman! De gele, glanzende strik om de paardestaart van het donkerbruine haar van het meisje vóór haar! Het rinkelen van muntstukken. (blz. 40) Eigen beschouwing: Ik heb dit citaat gekozen omdat het wat zegt over de schrijver én het boek. Het is een opsommend stukje tekst dat gaat over de kerkdienst die Eileen altijd moest volgen en die haar uiteindelijk het leven zo moeilijk maakte. Ik ben het meest getroffen door het feit dat het protestants en het katholiek vroeger één waren: het Christendom. Nu haten ze elkaar en doden ze elkaar zelfs. De opbouw van het boek is (voor mij) erg uitzonderlijk. Het verhaal komt ongewoon tot stand, doordat het voor een deel is beschreven en je dan, met de ik-figuur, achterhaalt hoe het nu eigenlijk zat. Van dat opzicht heeft het wel iets weg van een detective. Pagina 6 van 6