De impact van El Niño op de palmolieprijs
|
|
- Theophiel van Doorn
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De impact van El Niño op de palmolieprijs 12/10/2015 El Niño zou wel eens een belangrijke impact kunnen hebben op de evolutie van de palmolieprijs. In dit artikel gaan we vooreerst wat dieper in op het weersfenomeen El Niño. Vervolgens bekijken we hoe u als belegger hierop kunt inspelen. Thinkstock Langs de evenaar in de oostelijke Grote Oceaan komt in de loop van sommige jaren een sterke opwarming van normaal koel zeewater voor die van invloed is op het weer in grote delen van de wereld. Dit verschijnsel wordt El Niño genoemd. El Niño of Spaans voor "kleine jongen" verwijst naar het Kerstekind. Peruviaanse vissers noemen dit weersfenomeen zo omdat de opwarming van het zeewater meestal rond de Kerstperiode gebeurt en dit het einde inluidt van het visseizoen. Gemiddeld om de vijf jaar leidt El Niño tot een hoger dan gemiddelde opwarming van het oceaanwater, waardoor het klimaat wereldwijd sterk beïnvloed wordt. Op onderstaand beeld kan u de recente opwarming van het zeewater (SST = Sea Surface Temperature) duidelijk zien voor de kust van Peru. Rond de evenaar is een heel duidelijke rode vlek merkbaar; deze geeft aan dat de temperatuur hoger is dan het lange termijngemiddelde. Die sterke opwarming leidt tot een onstabielere atmosfeer. Enerzijds wordt het warme oceaanwater verdampt in Zuid-Amerika en botst dit tegen het Andesgebergte en leidt het tot hevige regenval en overstromingen. Anderzijds creëert El Niño
2 uitzonderlijke droogte in onder andere Indonesië en Papoea-Nieuw-Guinea. (zie kaart OLR Anomalies, de rode vlek boven Indonesië).. De laatste weken zijn er zeer veel bosbranden geweest in die regio, waardoor Singapore voor het eerst in de geschiedenis scholen moest sluiten omdat het veel te ongezond was om buiten te komen. In de maand september waren er in Singapore slechts 5 dagen waarbij de PSI Readings (Pollutant Standards Index) lager waren dan "100" en dus als "gezond" werden bestempeld. Gedurende 9 dagen waren de metingen tussen 200 en 300, dat als "zeer ongezond" bestempeld wordt. Op 24 en 25 september was de luchttoestand zelfs zeer schadelijk voor de gezondheid. Ook de eerste 7 dagen van oktober was de toestand in Singapore "ongezond". In Maleisië werden 7000 scholen tijdelijk gesloten. Landbouw El Niño heeft vooral voor de landbouw ernstige gevolgen. Vele landbouwgewassen gedijen het best bij zon en regen. El Niño stuurt dit ernstig in de war. De extreme droogte zorgt ervoor dat de productie van
3 heel wat gewassen daalt. Palmolie is het belangrijkste landbouwgewas in de regio die het meest geteisterd wordt door El Niño. Vermits de vraag naar palmolie elk jaar toeneemt (gemiddeld +6% per jaar de laatste 4 jaar) leidt dit tot een onevenwicht in de vraag/aanbodverhouding met als gevolg dat de prijzen zullen stijgen. Bovendien steken elk jaar vooral kleine boeren hun areaal in brand, wat goedkoper is dan de bomen te kappen. Maar door de extreme droogte kan elke vonk uitgroeien tot een gigantische brandhaard en hele bossen in lichterlaaie zetten, wat dus gebeurd is. Op onderstaande kaart ziet u de brandhaarden van de afgelopen 7 dagen (4-11 oktober 2015).. Bij de minste indicatie van bosbranden wordt onmiddellijk de vinger gewezen naar de palmoliebedrijven. In de taartgrafiek kan u de brandalarmen zien per landgebruik. Hier ziet u dat slechts 6% van de brandhaarden zich op palmolieconcessies bevinden. Een belangrijk deel van de brandhaarden (en van de ontbossing) bevindt zich buiten de zones die bestemd zijn voor concessies, nl. 47%. Een ander belangrijk deel (43%) situeert zich in plantages waarbij het hout gebruikt wordt als pulp voor de papierindustrie.
4 Godzilla El Niño Volgens meerdere meteorologen is de kans op een El Niño in 2015/2016 zeer groot. Data van het "Climate Prediction Center" wijzenin die richting. De belangrijkste metingen zijn deze van het oceaanwater in de Grote Oceaan. Indien gedurende 5 achtereenvolgende driemaandsgemiddelde periodes het zeewater meer dan een halve graad warmer is dan het lange termijngemiddelde, dan is de kans op een El Niño 95%. Wetenschappers van de NASA voorspellen zelfs een godzilla El Niño, zoals deze van 1997/1998. Toen kwamen wereldwijd mensen om en liep de schade op tot 100 miljard USD. Sommige voorspellen dat de El Niño die momenteel in ontwikkeling is, op basis van de toestand nu, de tweede grootste kan worden van de afgelopen 65 jaar. Waarschijnlijk zijn de brandhaarden en de lage visibiliteit een voorloper van wat komen zal. Op volgende grafiek ziet u de visibiliteit op de Indonesische luchthavens. De huidige slechte zichtbaarheid (rode lijn) in 2015 is vergelijkbaar met Op 7 oktober 2015 heeft de Indonesische president Joko "Jokowi" Widodo en de regering buitenlandse hulp gevraagd om de 1303 bosbranden die momenteel woeden te blussen. Singapore, Maleisië, Japan en Rusland kunnen hierbij helpen. Palmolie Voor palmoliebedrijven in Zuid-Oost Azië kan El Niño ernstige gevolgen hebben. De productie zal hoogstwaarschijnlijk dalen door de extreme droogtes. Omdat de luchtvervuiling nu al weken aanhoudt in de regio, kan het zonlicht minder goed de takken van de palmbomen bereiken wat de fotosynthese belemmert en de producties de volgende 6 maanden kan temperen. Bovendien is het voor de meeste mensen ongezond om buiten te komen, dus ook voor de plukkers die de verse palmvruchten moeten kappen.
5 Consumptie USDA Meestal leiden lagere palmolieproducties tot een sterke stijging van de palmolieprijs, omdat de vraag jaarlijks blijft toenemen. Hieronder ziet u de consumpties (uitgedrukt in miljoen ton) van de belangrijkste landen ter wereld. Meer dan 50% van de consumptie is afkomstig van vijf landen (India, Indonesië, China, Maleisië en Thailand). En meer dan 2/3 van de consumptie van palmolie (dat voor 80% in de voeding wordt gebruikt) geschiedt in de groeilanden. De komende 40 jaar zal er in de wereld meer voedsel moeten geproduceerd worden dan in de vorige jaar. Palmolie is dus bijzonder geschikt om hierop in te spelen. Alle andere plantaardige oliën vergen gemiddeld 6 tot 8 keer meer oppervlakte om dezelfde opbrengst in ton te produceren. Volgens de managing director van Sipef, François Van Hoydonck, zal de impact van El Niño op sojaolie en raapzaadolie vermoedelijk nog groter zijn, wat op zijn beurt ook goed is voor de palmolieprijs. In welke palmoliebedrijven investeren? Als belegger kan u inspelen op El Niño door te beleggen in palmolieproducenten. Als value beleggers houden we het gehele universum in de gaten en verkiezen we de goedkoopste ondernemingen. Alle bedrijven genoteerd op Londen, Luxemburg en Brussel zijn vandaag interessant en koopwaardig. Anglo Eastern Plantations en Socfinaf genieten onze voorkeur; ze zijn de goedkoopste plantages én hebben de
6 laatste jaren het meest aangeplant in verhouding met hun beplante areaal 5 jaar geleden. Dit impliceert dat de producties bij beide bedrijven de volgende jaren met 10% en meer kunnen toenemen. Sipef is het bedrijf met de hoogste corporate governance en produceert als één van de weinige in de sector 100% gecertifieerde RSPO palmolie. Socfinasia is dan weer de meest productieve palmolieplantage ter wereld (meeste palmolie per beplante hectare). Rea Holdings is 100% palmolie, maar heeft in tegenstelling tot alle andere spelers een hoge schuldgraad. MP Evans is naast palmolie ook actief in veeteelt in Australië (al is men hier bezig deze bedrijven te gelde te maken) en in vastgoedontwikkeling in Maleisië. Socfinaf heeft het voordeel uitsluitend actief te zijn in Afrika. Het bedrijf kent de risico's in Afrika zeer goed; het is er al decennialang actief. En de risico's worden bovendien gespreid over 8 verschillende landen.. Het is aangewezen om uw palmolie-exposure te spreiden over enerzijds Zuid-Oost Azië én anderzijds Afrika. Vermoedelijk wordt West-Afrika (waar Socfinaf haar meeste plantages heeft) minder negatief getroffen door El Niño, maar kunnen de lokale producenten wel profiteren van stijgende wereldmarktprijzen. Een greenfield opstarten (van scratch een palmolieplantage oprichten) kost 9 à USD per hectare. Hieronder ziet u de ondernemingswaarde per beplante hectare van de interessante palmoliebedrijven. Ik geef er ook het totale areaal aan beplante hectares bij, evenals het percentage beplant met palmolie. Sommige arealen zijn beplant met andere gewassen, meestal rubber. Bij Sipef zitten daar ook thee en bananen bij. De palmolieprijs is de laatste jaren gehalveerd. Ook de meeste palmoliebedrijven zijn gedaald op de beurs. Vandaag is het misschien terug een goed instapmoment. De kans dat er in 2015/2016 een El Niño komt is 95%. Hoe zwaar deze zal zijn weten we pas de komende 6 maanden. Patrick Millecam is beheerder bij Value Square.
Analyse DE PALMOLIESECTOR
Analyse 05/12/2012 DE PALMOLIESECTOR De wereldbevolking zal vermoedelijk tegen 2050 toenemen van een goede 7 miljard vandaag naar 9 miljard. Dit is een jaarlijkse aangroei van 0,7%. Door de groei van de
Nadere informatieFlashinfo 8/10/2012. Flashinfo doc 1/5
Flashinfo 8/10/2012 Flashinfo 20121008.doc 1/5 PALMOLIE De palmolieprijzen zijn de afgelopen weken fors gedaald. In april 2012 bereikten we nog een topkoers van 1.195 USD per ton (CIF Rotterdam), vorige
Nadere informatieIntroductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen
Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal
Nadere informatieklimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieReisverslag SIPEF REISVERSLAG SIPEF PLANTAGEBEZOEK INDONESIË
Reisverslag 18/05/2016 SIPEF Sipef is een Belgische agro-industriële onderneming. Het bedrijf houdt voornamelijk meerderheidsparticipaties in tropische plantages die ze zelf beheert en exploiteert. De
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieLES 2: Klimaatverandering
LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatieVeranderingen Antwoorden
Veranderingen Antwoorden Paragraaf 1 1a Waarschijnlijk hoeveel procent je energie is van je maximale hoeveelheid 1b Het gemiddelde ligt veel hoger, Bekijk de oppervlakte tussen de grafiek en de stippellijn.
Nadere informatieKlimaatafspraken van Parijs betekenis voor de Nederlandse akkerbouw
Klimaatafspraken van Parijs betekenis voor de Nederlandse akkerbouw NAV Jaarcongres Swifterbant 17 februari 2016 Inleiding door prof. Pier Vellinga Waddenacademie en Urgenda voorheen Wageningen UR, Vrije
Nadere informatieNee, want de voorraden lopen juist terug in Indonesië.
Plusles Energiebronnen in Indonesië Module 2 Bronnen van energie Hoofdstuk 6 Energie, milieu en ruimte in Brazilië Indonesië is een groot eilandenrijk in Zuidoost-Azië. Het land bestaat uit meer dan 17.000
Nadere informatieQUESTIONBOXLES PALMOLIE
QUESTIONBOXLES PALMOLIE Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan 3 3 Uitwerking
Nadere informatie2015 (In ton) Eigen Derden Q1/15 YoY % Eigen Derden Q1/15 YoY %
2015 Persmededeling Gereglementeerde informatie Maart Tussentijdse verklaring van de SIPEF-groep Tussentijds beheersverslag per 31 maart 2015 1. Groepsproducties Eerste kwartaal Year To Date 2015 (In ton)
Nadere informatieDroogte en honger in Afrika
Droogte en honger in Afrika Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn
Nadere informatieNigeria. 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria
Nigeria 1. Bevolking en welvaart in Nigeria 2. Voedselvoorziening in Nigeria 3. Nigeria in de wereldeconomie 4. Gezond in Nigeria Marèl Smit & Anne Jekel H3T3 1.Bevolking en welvaart in Nigeria Nigeria
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatienatuurlijke oorsprong
PALMOLIE Palmolie is de meest gebruikte plantaardige olie in de wereld en een belangrijke bron van vetten in onze voeding. Palmolie is een ingrediënt in margarines, koekjes en ijs, maar ook in non-food
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieBiodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid.
Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Een Levens Cyclus Duurzaamheids Analyse Auteur: Baukje Bruinsma November 2009 Samenvatting. Door het verbranden van fossiele
Nadere informatieEmissielekken in België
Milieu-economische analyses voor België, de Gewesten en Europa 13 september 2012 Emissielekken in België Guy Vandille Federaal Planbureau Wat is een emissielek? Emissielek = verschil tussen : emissies
Nadere informatieVLP Werkstuk Ontbossing van de aarde
VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin
Nadere informatie4 juli blauw. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel
Nadere informatie4 juli geel. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel
Nadere informatieEindexamen economie 1 havo 2000-I
Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van
Nadere informatieDEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG BEHEERSCOMITÉ VARKENS 19 SEPTEMBER 2018 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieVarian: marktleider in een interessante niche in de medische technologie
Varian: marktleider in een interessante niche in de medische technologie De index voor Amerikaanse aandelen in biotech- en medische systemen is sinds zijn hoogtepunt afgelopen februari ruim 12% gezakt.
Nadere informatieKlimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers
Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Nationale Najaarsconferentie POP 3 Workshop Klimaatverandering en Landbouw Utrecht, 17 Nov. 2016 door Pier Vellinga Wetenschappelijk directeur Kennis
Nadere informatie> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel
> Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieVraag en Aanbod in de Goudmarkt
Vraag en Aanbod in de Goudmarkt Beleggen in goud is een populair onderwerp sinds de financiële crisis zijn intrede heeft gedaan. In 2011 bereikte de goudprijs een all time high van $1900 per troy ounce.
Nadere informatieHet Regenwoud in Amazonië
Het Regenwoud in Amazonië A. Situering B. Klimaat en vegetatie Warm en altijd nat. Tropisch regenwoud 1. Kenmerken van het tropisch woud Woudreuzen: 40 m hoog en kunnen vrij van de zon en lucht genieten.
Nadere informatieWederom onrust op de beurs: hoe nu verder?
Wederom onrust op de beurs: hoe nu verder? Net als we vorig jaar meerdere keren hebben gezien, zijn de beurzen wederom bijzonder nerveus en vooral negatief. Op het moment van schrijven noteert de AEX 393
Nadere informatieFactsheet klimaatverandering
Factsheet klimaatverandering 1. Klimaatverandering - wereldwijd De aarde is sinds het eind van de negentiende eeuw opgewarmd met gemiddeld 0,9 graden (PBL, KNMI). Oorzaken van klimaatverandering - Het
Nadere informatieNederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Nadere informatieZoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019
Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Presentatie in drie delen: 1. Het klimaat verandert; wat
Nadere informatieNic Van Broekhoven- Portfolio Manager Value Square Fund Equity World 4 oktober / VFB Dag van de Tips 5 VALUE TIPS
Nic Van Broekhoven- Portfolio Manager Value Square Fund Equity World 4 oktober / VFB Dag van de Tips 5 VALUE TIPS Inhoud 5 Value Tips van Value Square 4 vragen voor elk bedrijf Geschiedenis van het bedrijf?
Nadere informatieDEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG BEHEERSCOMITÉ VARKENS 18 OKTOBER 2018 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieProfielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni
Profielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni Profielwerkstuk door een scholier 3597 woorden 16 maart 2004 o 6,7 93 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoud Deelvraag 1: Hoe ontstaat El Niño en wat is La Niña?
Nadere informatieEen les met WOW - Temperatuur
Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website HAVO - VWO WOW handleiding 1 Colofon Deze les is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieUIT groei en conjunctuur
Economische groei. Economische groei drukken we uit in de procentuele groei van het BBP op jaarbasis. De groei van het BBP heeft twee oorzaken. Het BBP kan groeien omdat de prijzen van producten stijgen
Nadere informatieBos en klimaatverandering
Bos en klimaatverandering 19/08/2009 De mondiale trend van klimaatverandering brengt vele klimaateffecten met zich mee. Temperatuurstijging, de verandering van regenvalpatronen, hiervan kunnen we in Suriname
Nadere informatieBeheerscomité dierlijke producten: pluimveevlees en eieren. Lieve De Smit Departement Landbouw en Visserij Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid
Datum: 17/10/2013 Onderwerp: Beheerscomité dierlijke producten: pluimveevlees en eieren Verslaggever: Entiteit: Afdeling: Lieve De Smit Departement Landbouw en Visserij Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatiePRODUCTIEREKENING VAN DE VLAAMSE LAND- EN TUINBOUW 2012
AMS FOCUS 212 PRODUCTIEREKENING VAN DE VLAAMSE LAND- EN TUINBOUW 212 Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij 1. Blik op de productierekeningen 2. Productiewaarde 3. Intermediair verbruik 4. Netto
Nadere informatieOpdrachten bovenbouw hv
Opdrachten bovenbouw hv Dit is de laatste actuele lesopener van dit jaar. Deze keer kiezen we voor een quiz over weer, klimaat en klimaatverandering, waarin je jouw kennis kunt meten met andere leerlingen
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Zuidoost-Azië Opgave 5 Cassaveteelt in Thailand en Vietnam Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 19 Beredeneer in drie stappen hoe de teelt van cassave snel tot landdegradatie
Nadere informatieExamen HAVO. Economie 1
Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieEindexamen economie vwo 2010 - I
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit
Nadere informatieOpwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
Nadere informatieRabobank Food & Agri. Druk op varkensvleesmarkt blijft. Kwartaalbericht Varkens Q2 2015
Rabobank Food & Agri Kwartaalbericht Varkens Q2 2015 Druk op varkensvleesmarkt blijft De vooruitzichten voor de Nederlandse varkenshouderij voor het tweede kwartaal 2015 blijven mager. Ondanks de seizoensmatige
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatieInternationale handel visproducten
Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieINVINCO BENELUX. Graanprijzen zijn aan het crashen!
Graanprijzen zijn aan het crashen! 2 BELEGGERS OPGELET! Sommige markten zijn uitstekend voorspelbaar. Bedenk maar wat er gebeurt als het aanbod de vraag fors gaat overschrijden. Die voorspelbaarheid maakt
Nadere informatieEen les met WOW - Temperatuur
Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieThe Day After tomorrow... Waarom wachten
The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.
Nadere informatieINVINCO BENELUX. Ideale short trade: sojaprijzen kunnen mogelijk nog 30% dalen!
Ideale short trade: sojaprijzen kunnen mogelijk nog 30% dalen! 2 INLEIDING Onlangs hebben wij een alarmerend signaal afgegeven over de mogelijke daling van de sojaprijzen. http://www.invincobenelux.com/article/recordoogst-soja-in-aantocht-benut-deze-beleggings.html
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-BB 2004
Examenopgaven VMBO-BB 2004 tijdvak 2 dinsdag 22 juni 11.30 13.00 uur ECONOMIE CSE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit
Nadere informatieFlashinfo 8/06/2015. Flashinfo Pagina 1/7
Flashinfo 8/06/2015 Flashinfo Pagina 1/7 MP EVANS ( 4,39 GBP) Nieuws We woonden de algemene vergadering bij van MP Evans te Londen. Dit event wordt aanschouwd als de algemene vergadering van de palmolie-industrie
Nadere informatieklimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatieKoopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.
Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van
Nadere informatieLandbouwproducten doen mee aan de olympische spelen!
Landbouwproducten doen mee aan de olympische spelen! De sector grondstoffen blijft scoren. En binnen de sector zorgt deze stijging voor een nieuw aanzuigeffect: de landbouwproducten staan nu ook in de
Nadere informatieDEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus BRUSSEL T F
DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be VERSLAG ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatiePACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters
PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal
Nadere informatieNOTARISBAROMETER S LANDBOUWGRONDEN LANDBOUWGRONDEN GEMIDDELDE PRIJZEN EN OPPERVLAKTE N 2
NOTARISBAROMETER LANDBOUWGRONDEN WWW.NOTARIS.BE S1 2019 N 2 Deze notarisbarometer zoomt in op de gemiddelde prijzen van landbouwgronden in België. Onder landbouwgronden worden de gronden beschouwd waarop
Nadere informatieDe slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte.
De slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte. NATUURBEHEER & LANDBOUW www.hydrorock.com Natuurbeheer en watermanagement Droogte, hittegolven, hevige regenval en overstromingen. Ze komen
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatieUSD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktprijzen Macro-economie Markten in mineur Afgelopen week De angst voor een wereldwijde economische vertraging is weer toegenomen na een slechte
Nadere informatieSipef N.V. Calesbergdreef Schoten BTW BE R.P.R. Antwerpen
Sipef N.V. Calesbergdreef 5 2900 Schoten BTW BE 0.404.491.285 R.P.R. Antwerpen NOTULEN VAN DE GEWONE ALGEMENE VERGADERING GEHOUDEN TE SCHOTEN OP 08 JUNI 2016 I. SAMENSTELLING VAN HET BUREAU De vergadering
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2004 - II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water R * ** ** ** ** ** ** ** * S ** * ** ** * P Q LAND ZEE T
Nadere informatie5,8. Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni 2007 5,8 46 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde GPO over El Niño en La Niña 1.1 Inleiding Ons klimaat is hot. Iedereen heeft het erover. Van school tot aan
Nadere informatie1 ALGEMENE ECONOMISCHE INDICATOREN (D.D. 27/01/ 15)
1 Titel: Beheerscomité granen Datum: 28/01/2015 Voorzitter: Verslaggever: Entiteit: Afdeling: Aanwezigen: Afwezigen: AGRI-C5 Gabriël Ysebaert Departement Landbouw en Visserij Landbouw- en Visserijbeleid
Nadere informatieEindexamen vwo aardrijkskunde 2013-I
Eindexamen vwo aardrijkskunde 213-I Zuidoost-Azië Opgave 5 Klimaten in Zuidoost-Azië Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. De klimaatdiagrammen in de bron horen bij de steden
Nadere informatieBlik op beton WIST U DAT? BETON IS COOL. Cool pavements hoe publieke ruimte kan bijdragen tot vermindering van het hitte-eilandeffect. Foto A.
Blik op beton WIST U DAT? BETON IS COOL Cool pavements hoe publieke ruimte kan bijdragen tot vermindering van het hitte-eilandeffect Foto A. Nullens EPA, U.S. Het hitte-eilandeffect voorgesteld als een
Nadere informatieOpties. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Een onderneming van de KBC-groep
Brochure bestemd voor particuliere beleggers Gepubliceerd door KBC Securities in samen werking met Euronext. p. 2 Index 1. Inleiding 3 2. Valutaopties 4 Drie valutaoptiecontracten 4 Waarom valutaopties
Nadere informatieLES 1: De wereld in verandering
LES 1: De wereld in verandering 1 Les 1: De wereld in verandering Vakken Zedenleer/godsdienst, economie, geschiedenis, aardrijkskunde, PAV Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend,
Nadere informatieRemediëringstaak: Vraag en aanbod
Remediëringstaak: Vraag en aanbod Oefening 1: a. Stijging olieprijs blijft beperkt. Je moet een grafiek tekenen waarin je je aanbod naar links laat verschuiven (aanbod daalt) (wegens pijpleidingen die
Nadere informatiePeiling Kerntechnologie
Augustus 2013 TNS Augustus 2013 J032 Contents 1 Het onderzoek 3 2 Introductie/Context 6 3 Kernenergie: een kritische maar 9 genuanceerde blik 4 Onbekend maakt onbemind 18 TNS Augustus 2013 J032 2 1 Het
Nadere informatievoetafdrukrekeningen, herbe rekend
De Belgische voetafdrukrekeningen, herbe rekend 2 april 2009 Lies Janssen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De ecologische voetafdruk van België + Luxemburg Tot 2007 publiceerde Global
Nadere informatieBijkomende informatie:
Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be beheerscomité dierlijke producten 18 juni 2015 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieHerstel in de industrie zet door. Samenvatting. Totale industrie. Omzet stijgt. Eerste kwartaal 2014
Eerste kwartaal 214 Herstel in de industrie zet door Samenvatting Totale industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie
Nadere informatieZonnewind CVBA Samen energie besparen en groene energie produceren in Zandhoven
Zonnewind CVBA Samen energie besparen en groene energie produceren in Zandhoven Danny Gladines - danny.gladines@zonnewind.org - +32479297228 Waarom? Bezorgdheid om onze planeet 1. 200 jaar technologische
Nadere informatieLTO- minimelkmarktbericht 21 maart 2013, Klaas Johan Osinga
LTO- minimelkmarktbericht 21 maart 2013, Klaas Johan Osinga Vraag In de laatste zes maanden was er steeds zoveel slecht nieuws over de economische groei, dat dit de consumptiegroei deed stagneren. In de
Nadere informatie2. ECONOMISCHE SITUATIE IN DE ZUIVEL IN 2005 VOORUITZICHTEN VOOR 2006
2. ECONOMISCHE SITUATIE IN DE ZUIVEL IN 2005 VOORUITZICHTEN VOOR 2006 2.1. WERELD 2.1.1. Overzicht globale melkproductie De wereldmelkproductie wordt voor 2005 geraamd op 62 miljoen ton. Het betreft melk
Nadere informatie100% DUURZAME PALMOLIE: EEN MYTHE DE BEPERKINGEN VAN VRIJWILLIGE INITIATIEVEN
100% DUURZAME PALMOLIE: EEN MYTHE DE BEPERKINGEN VAN VRIJWILLIGE INITIATIEVEN 2 GEEN PROBLEEM MET PALMOLIE? Palmolie is de meest geproduceerde plantaardige olie ter wereld (62 miljoen ton in 2016). Ze
Nadere informatieOpties. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Member of the KBC group
Brochure bestemd voor particuliere beleggers Gepubliceerd door KBC Securities in samen werking met Euronext. p. 2 Index 1. Inleiding 3 2. Valutaopties 4 Twee valutaoptiecontracten 4 Waarom valutaopties
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 13 december 2017
PERSBERICHT Brussel, 13 december 2017 Inhaalbeweging voor de landbouwers in 2017 De heeft samen met de gewestelijke overheden en deskundigen de voorlopige schattingen van de Belgische landbouweconomische
Nadere informatiePERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald
Nadere informatieaan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde
Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De
Nadere informatieOpties. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Een onderneming van de KBC-groep. Gepubliceerd door KBC Securities
Brochure bestemd voor particuliere beleggers Gepubliceerd door KBC Securities p. 2 Index 1. Inleiding 3 2. Valutaopties 4 Drie valutaoptiecontracten 4 Waarom valutaopties gebruiken 4 3. Indexopties 5 Kenmerken
Nadere informatieToekomst: Verzekeringen
Toekomst: Verzekeringen Prof.dr.ir. Matthijs Kok Wat is verzekeren? Verzekeren is gebaseerd op solidariteit: een groep mensen loopt het risico dat hen iets overkomt. Op voorhand staat niet vast wie van
Nadere informatieALGEMENE ECONOMIE /03
HBO Algemene economie Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Productiefactoren: alle middelen die gebruikt worden bij het produceren: NOKIA: natuur, ondernemen, kapitaal,
Nadere informatie2. ECONOMISCHE SITUATIE IN DE ZUIVEL IN 2018
2. ECONOMISCHE SITUATIE IN DE ZUIVEL IN 2018 VOORUITZICHTEN VOOR 2019 2.1. WERELD 2.1.1. Toename melkproductie in 2018 op niveau langjarig gemiddelde Nadat de wereldmelkproductie in 2014 een uitzonderlijk
Nadere informatieTechnische Analyse: Haarscheuren in de obligatiebubbel!
Technische Analyse: Haarscheuren in de obligatiebubbel! De 10-jarige Duitse obligatie index German Bund en de 30-Jarige Amerikaanse obligatie index T- Bund kenden een slechte maand. Een beperkte terugval
Nadere informatieEvolutie van de Belgische voorraden
Evolutie van de Belgische voorraden 2012-2013 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 14 december 2016
PERSBERICHT Brussel, 14 december 2016 Een al bij al zeer moeilijk jaar voor landbouwers De heeft samen met de gewestelijke overheden en deskundigen ter zake de voorlopige schattingen van de Belgische landbouweconomische
Nadere informatieEL NIÑO EN HET JAARGETIJDE
Afbeelding A1 Gebieden El Niño. EL NIÑO EN HET JAARGETIJDE Groepsleden Myron Caasenbrood August Coenders Jitse Ickenroth Aaron Saam Docent Dhr. Afman Module 3 Biosfeer Weblog anwmaja.wordpress.com Inleverdatum
Nadere informatieWat u moet weten over beleggen
Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we deze
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Ontbossing
Werkstuk Aardrijkskunde Ontbossing Werkstuk door een scholier 1725 woorden 16 november 2005 6,5 201 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Ontbossing is het op grote schaal kappen van bossen door mensen en
Nadere informatie