5,8. Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "5,8. Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde"

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni ,8 46 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde GPO over El Niño en La Niña 1.1 Inleiding Ons klimaat is hot. Iedereen heeft het erover. Van school tot aan de politiek is het een onderwerp waar bijna dagelijks over wordt gediscussieerd. Iedereen weet dat het klimaat zal gaan veranderen en dat dit (volgens de wetenschappers) zou komen door de mens. Daarom zijn mensen de afgelopen jaren steeds meer bezig met het feit dat ons klimaat verandert. Er wordt mensen aangeraden om zo zuinig mogelijk met stroom om te gaan en je ziet op tv allerlei spotjes over zuinige auto s, groene stroom, zonnepanelen en dergelijke. Ook is er zelfs een film gemaakt over de klimaatverandering: An inconvenient truth gemaakt door Al Gore. De gemiddelde temperatuur (zo schijnt het) zou met ongeveer 3 graden gaan stijgen komende eeuw. Dit levert op dat gebieden steeds droger en warmer worden met alle gevolgen vandien. Maar er zijn ook bepaalde atmosferische verschijnselen te zijn die tijdelijke invloed hebben op het klimaat zonder invloed van de klimaatverandering. Hierdoor kom je automatisch bij El Niño en La Niña. Deze zijn beiden van grote invloed op het klimaat, want ze kunnen het klimaat tijdelijk veranderen. El Niño zou gebieden juist heter, droger, natter en kouder maken, maar La Niña (het omgekeerde van El Niño) zou deze veranderingen juist weer verminderen en zelfs het normale patroon versterken. Maar betekent dit nu dat El Niño een vloek is en La Niña een zegen voor de mens, of is het juist andersom? 1.2 Het normale patroon. Ik zal eerst uitleggen hoe het normale patroon in elkaar zit in de Stille oceaan. Hierdoor zal de uitleg van El Niño en La Niña wat duidelijker worden. Ook zal ik een beschrijving geven wat het normale patroon betreft in landen in Zuid-Amerika met betrekking tot het klimaat. De Stille oceaan heeft een heel duidelijke opbouw. Hier bedoel ik mee dat je heel goed kunt zien waar het warme en het koude water is. In de Stille oceaan ligt bovenop het koude diepzeewater het warme oppervlaktewater. Deze bovenste laag is ongeveer 100 meter dik. De overgang van warm naar koud is heel abrupt. In het normale patroon waait over de oceaan een oostelijke passaatwind die het warme oppervlaktewater in de richting van Azië opstuwt. In het oosten langs de evenaar en ook langs de kust van Zuid-Amerika komt koud water naar boven. Dit proces wordt ook wel opwellen genoemd. De opstuwing van het warme water in het westen van de Stille oceaan zorgt ervoor dat het ongeveer 5 graden warmer is dan in het oosten. In de tropen is de circulatie van de atmosfeer erg gevoelig voor de zeewatertemperatuur. Boven het warme water in het westen stijgt veel lucht op en regent het vaker dan in het oosten van de Stille oceaan waar de lucht juist daalt. Lucht die opstijgt zorgt ervoor dat er een lage luchtdruk, dalende lucht voor een hoge luchtdruk. Het temperatuurverschil zorgt er zo voor dat er een constant drukverschil ontstaat tussen het oosten en het westen. Dit drukverschil zorgt ervoor dat de passaatwind wordt versterkt. Op deze manier houdt een vicieuze cirkel het normale patroon in stand. Omdat het klimaat door El Niño en La Niña tijdelijk verandert is het handig om vergelijkingsmateriaal te hebben. Daarom beschrijf ik hieronder hoe het weer eruit ziet in het normale patroon van Zuid-Amerika. Zuid-Amerika heeft een grote diversiteit aan klimaatgebieden. Om te beginnen gaan we naar een deel van Pagina 1 van 7

2 Peru en van Chili. Een gedeelte van Chili en Peru heeft te maken met het woestijnklimaat (Bw). Deze ligt aan de kust. Dit houdt in dat er haast geen neerslag valt. Ongeveer 200 milliliter per jaar. Bovendien is het er behoorlijk warm. Meestal over de 30 graden Celsius. Verder heb je in Peru en Chili een groot gedeelte sneeuw-(en hooggebergte) klimaat (EF, EH). Dit komt omdat daar het Andesgebergte ligt, wat ook de verklaring is voor het droge gedeelte in deze gebieden omdat dit gebergte bijna alle neerslag tegenhoud dat van o.a. de amazone afkomt. De grootste klimaatgebieden in Zuid-Amerika zijn het Tropisch regenwoud klimaat (Af) en het Savanneklimaat (Aw en As). Het tropische regenwoudklimaat is gebied dat altijd nat en warm is. Soms zijn er korte periodes dat het droger is maar dat is nooit lang. Het Savanneklimaat is een warm en droog gebied. Het is er elke maand gemiddeld hoger dan 18 graden boven nul en er valt weinig neerslag. Ten slotte heb je ook nog het Cf klimaat. Je hebt hierbij verschillende gradaties, maar in Zuid-Amerika heb je het warme klimaat. Dit houdt in dat er de gemiddelde temperatuur per maand tenminste 22 graden Celsius is. Met deze informatie is het makkelijker om te onderzoeken wat de verschillen nou precies zijn tijdens een El Niño en La Niña Wat zijn El Niño en La Niña? El Niño en La Niña zijn atmosferische verschijnselen. De atmosfeer en de oceanen op aarde zijn constant in beweging volgens enkele vaste patronen. In het gebied van de Pacifische Oceaan zijn er 3 te onderscheiden. Je hebt een normaal patroon, een warm patroon (El Niño) en een koud patroon (La Niña). Met deze patronen bedoel ik de temperaturen in het oosten van de Pacifische Oceaan rondom de evenaar. De effecten van El Niño (ook wel het kerstkindje genoemd vanwege de periode waarin hij ontstaat) zijn precies het tegenovergestelde van La Niña (het meisje), maar het is nog steeds niet helemaal duidelijk hoe deze 2 met elkaar samenhangen. Vaak is het zo dat eerst de El Niño komt en daarna La Niña, maar dit is niet altijd. Soms treed er dan een normale periode op. Deze klimaatcyclus wordt ook wel El Niño Southern Osscillation (ENSO) genoemd. De afgelopen eeuw is El Niño eens in de twee tot zeven jaar opgetreden, La Niña minder vaak. El Niño en La Niña zijn kort samengevat atmosferische verschijnselen die eens in de zoveel jaar voorkomen en met hun komst, (tijdelijk) het klimaat en de mens beïnvloeden Hoe ontstaan ze? El Niño Het oosten van de Pacifische oceaan is een behoorlijk koel gebied. Dit komt omdat in de zee de Humboldt-stroom stroomt. Als dan om een of andere reden dan ook het hier warmer wordt dan normaal en het temperatuurverschil met het westen dus kleiner, wordt het drukverschil over de Pacifische oceaan kleiner. De verklaring voor het warmer worden van het water is nog niet helemaal zeker, maar er zijn enkele theorieën. Er zijn onderzoekers die zeggen dat het proces op de bodem van de oceaan begint. Aan de oostelijke kant van de Stille oceaan welt minder koud water op. De thermoklien (dat is de grens van warm en koud water. Het temperatuurverschil tussen deze twee bedraagt ongeveer 10 graden Celsius) ligt normaal behoorlijk hoog, maar komt nu een stuk lager te liggen in het oostelijke deel van de oceaan. In het westelijke gedeelte ligt deze normaal al veel lager waardoor de thermoklien minder schuin ligt dan normaal. Het gevolg hiervan is dat in het westen minder lucht opstijgt en in het oosten minder lucht daalt. Hierdoor neemt de passaatwind die normaal van oost naar west waait af. Het warme water dat door deze wind werd opgestuwd in het westen zakt nu langzaam richting het oosten af, waar het nu nog warmer wordt. Hierdoor zwakken de passaatwinden nog meer af zodat het warmere water steeds verder trekt. La Niña Bij La Niña is het proces precies andersom. Er waait nu een nog sterkere passaatwind van oost naar west en in de er welt nog meer koud zeewater op aan de Pacifische oostkust dan normaal. Het gevolg van het koudere water is dat het drukverschil tussen de twee (oost en west) wat groter wordt. Hierdoor worden de passaatwinden die van oost naar west blazen nog meer versterkt waardoor er meer koud water richting de westkust van Pacifische oceaan wordt geblazen. Hierdoor is het lagedrukgebied meer Pagina 2 van 7

3 geconcentreerd boven Indonesië, waar veel regen valt en is het een stuk droger in de het westelijke gedeelte van de Pacifische oceaan. La Niña duurt meestal 6 tot 12 maanden lang maar kan ook 2 jaar lang duren.,b>1. 4 Wat voor (tijdelijke) gevolgen hebben El Niño en La Niña op het klimaat. El Niño. Het gebied met warm water en opstijgende lucht in het westen van de Stille oceaan heeft een grote invloed op de stromingen in de atmosfeer waarmee de warme lucht in de richting van de polen wordt gevoerd. Als er een El Niño komt die dit gewone patroon verstoort zal het ook logisch zijn dat het weer overal ter wereld beïnvloed wordt. Als het belangrijkste gebied met stijgende lucht (het westelijke deel van Pacifische oceaan) van plaats verandert, verschuiven ook de andere gebieden met stijgende lucht (zoals het Amazonegebied en Tropisch Afrika) van hun plaats. Daarom is er rond de evenaar ook redelijk veel invloed van El Niño. Je hebt met droogte te maken in Indonesië, de Filippijnen en Noord-Australie. Tijdens een normaal patroon is het hier erg nat en warm, maar omdat tijdens El Niño het warme water naar het oosten gaat stijgt er ook minder warme lucht op waardoor er veel minder neerslag is. Aan de andere kant is valt er enorm veel regen langs de kust van Ecuador en Peru. Hier is het normaal superdroog want aan de kust heerst zelfs een Woestijnklimaat. Bovendien gaat El Niño vaak gepaard met droogte in het Amazonegebied, de Antillen en zuidelijk Afrika, en zijn er hevige regens in het najaar in Oost-Afrika. Ook wordt de Aziatische moesson (een periode van hevige regenval) soms door El Niño verzwakt wat voor droogte zorgt in bijv. India. De verstoringen in de atmosferische circulatie in de tropen hebben ook invloed op de kans op tropische orkanen. Door El Niño hebben het Caribische gebied en de oostkust van Noord- Amerika minder last van tropische stormen en orkanen. Daarentegen zijn er wel meer orkanen en tropische stormen aan de westkust van Noord-Amerika. Ook zijn in Polynesië meer orkanen, maar dit komt door het warmere zeewater van El Niño en niet door veranderde atmosferische circulaties. Ook buiten het tropengebied ondervindt men invloeden van El Niño. In het westen van de Stille Oceaan ontstaan ketens van hoge en lagedruk gebieden die naar het noorden en naar het zuiden gaan. Het noordelijke gedeelte loopt over het noorden van de Stille oceaan naar Noord-Amerika. Gemiddeld is hier dan een lagere druk als normaal. Het effect hiervan is vooral te merken in de winter. Hij zorgt voor milde winters in Alaska en het westen van Canada en voor koude en natte winters in Florida. Als er een sterke El Niño is dan zullen veel stormen de kust van Californië (niet gebruikelijk iets daar) de kust bereiken. In Zuid Amerika zijn dezelfde effecten te constateren. In Midden-Chili zijn veel meer stormen tijdens de winterperiode. In de eerste maanden van het jaar brengt El Niño regen in Uruguay en droogte in het noordoosten van Zuid- Amerika. La Niña. De effecten zijn over het algemeen het omgekeerde van El Niño, maar ze zijn lang niet zo makkelijk en duidelijk te constateren omdat een La Niña veel minder sterk is als een El Niño. De effecten die er zijn beperken zich tot de winter. Het hogedrukgebied zal bij Peru voor droog weer zorgen, wat daar normaal is (Tijdens el Niño valt hier enorm veel regen). Ook krijgt het Caribische gebied te maken met meer tropische orkanen dan tijdens el Niño. Het waait in dat gebied dan veel minder en ook op grote hoogtes. Hierdoor kunnen supercellen uitgroeien tot enorme stormen. Het zuidoosten van Afrika heeft in een La Niña jaar kans op een nattere en koelere periode. Daarnaast zie je dat in Zuidoost-Azie gebieden behoorlijk nat worden, maar ook koeler terwijl het daar normaal toch een stuk warmer is. Ook het gebied in het noorden van Amerika zie je dat een gebied dat tijdens El Niño warmer wordt dan het normale patroon nu kouder wordt onder invloed van El Niña. Ook wordt het aan de westkust van Noord-Amerika droger. Als je het kaartje van El Niño met het kaartje van La Niña vergelijkt zie je dat El Niña een aantal dingen omgekeerd doet als dat van El Niño. La Niña heeft ook invloeden die er juist voor zorgen dat het in gebieden koeler en natter wordt terwijl er bij El Niño juist weer meer gebied warm, droog en nat worden. Pagina 3 van 7

4 Dit alles heeft natuurlijk te maken met het warme en het koele water uit de Stille oceaan. 1.5 Wat voor gevolgen El Niño en La Niña voor de mens (economische gevolgen)? El Niño en la Niña hebben enorm veel gevolgen de mens. Helaas kun je beiden niet voorkomen en het enige wat je kunt doen is jezelf erop voorbereiden en maatregelen te treffen om de schade zoveel mogelijk te beperken. El Niño zorgt voor spanning bij handelaren in agrarische producten. Een voorteken dat El Niño eraan komt is als de vissers uit Peru melding maken dat ze met een steeds slechtere visvangst te maken hebben, omdat er dus warm water uit het westen komt waardoor de vissen wegtrekken of sterven. Handelaren in agrarische producten zoals maïs en tarwe hebben er behoefte aan om te weten wanneer dit gebeurd, want hierdoor kunnen ze anticiperen op een slechte oogst vanwege de weersveranderingen door El Niño. Een handelaar probeert hier zijn voordeel dus uit te halen, want zodra er een slechte oogst is stijgen de prijzen van de agrarische producten en probeert hij dus zoveel mogelijk producten goedkoop in te kopen en daarna tijdens El Niño weer voor meer geld te verkopen. Helaas voor deze handelaren hebben de vissers het niet altijd goed waardoor de handelaren als het ware op het verkeerde been worden geholpen en dan opgescheept zitten met een flinke voorraad producten waar ze alleen maar kosten van hebben. Ook heb ik een kaart gevonden in de Atlas met daarop allerlei gevolgen voor Zuidoost Azië door toedoen van El Niño in 1997/1998. Ten eerste zijn er enorm veel bosbranden geweest. Dit komt mede doordat de lokale bevolking de bossen afbrandde voor landbouw gebied. Helaas is tijdens een El Niño dit gebied heel erg droog waardoor de branden flink uit de hand lopen. Hierdoor gaat kostbaar oerwoud verloren en is er weer flinke uitstoot van Co2 gassen die meehelpen aan de klimaatverandering. Het schijnt in dit jaar zelfs zo erg te zijn dat er ruim 30 miljard ton Co2 de lucht werd geblazen door branden. Dit is natuurlijk niet alleen het geval in Zuidoost Azië. Ook in andere gebieden waar het droger en warmer wordt gaan enorme stukken bos kapot door vuurhaarden. Hierdoor verdwijnen kostbare stukken natuur die vaak beschermd zijn. Ook de luchtvervuiling neemt tijdens el Niño toe door de vele brandhaarden, maar ook door de warmte die hij veroorzaakt in sommige gebieden zorgen ervoor dat er smog blijft hangen en deze hoeveelheden zijn niet klein. Het was zelfs zo erg dat het zeer gevaarlijk was voor de mensen. Ook werden luchthavens afgesloten door de rookoverlast. Ook was er in deze periode een hongersnood want door het aanhoudende droogte en bevriezing stierven gewassen en vee. Maar niet alleen in Zuidoost Azië waren er gevolgen. In Peru bijvoorbeeld. Dit land exporteert vogelpoep (ook wel guano genaamd) en door El Niño trekken enorm veel vogels weg. Ook gaat het enorm veel regenen waardoor veel van de verse poep wegspoelt. Hierdoor stopt zowat de gehele productie van vogelpoep en hebben ze dus niet veel meer om te exporteren. Peru heeft ook een behoorlijke economie wat betreft visvangst en deze neemt af zodra El Niño op gang komt omdat het koude (visrijke) water wordt verdrongen door het warme water. Hierdoor trekken de vissen weg omdat ze niet in de water kunnen leven. Gevolg is dat de visvangst stopt. Waterkrachtcentrales leveren ook een probleem op. Omdat door de droogte het waterpeil snel zakt neemt de capaciteit van waterkrachtcentrales ook af. Hierdoor heeft men veel minder elektriciteit tot beschikking en de elektriciteit is toch al schaars vanwege het overmatige gebruik van airco s. Daarnaast zorgen overstromingen door de vele regenval voor het mislukken van de oogst, en ook worden enorm veel mensen dakloos door de overstromingen en de modderstromen e.d. Droogte zorgt in veel landen ook voor problemen. Mensen hebben weinig tot geen drinkwater, maar ook de landbouw heeft enorme last van de droogte. Mensen kunnen hun gewassen geen water meer geven en deze sterven af. Ook vee heeft water nodig. Dit leidt weer tot economische schade en nog erger tot een hongersnood. Ook trekken veel (giftige) dieren of ziektedragende insecten door de warmte naar koelere gebieden. In deze gebieden heeft men vaak minder Pagina 4 van 7

5 ervaring met deze beesten en vallen er veel slachtoffers door. Bovendien hebben veel landen ook enorme schade opgelopen door orkanen die o.i.v. El Niño en La Niña zijn ontstaan. Ook de economische schade door toedoen van El Niño en La Niña is enorm. Landen verliezen enorm veel exportproducten, slecht weer zorgt voor weinig toeristen Hieronder heb ik de economische schade van een aantal landen na de El Niño van 1997/1998. Dit betreft alleen nog maar de agrarische sector. à Costa Rica $ Het uitblijven van regen. à Honduras $ Vernietiging van maïs en suiker door droogte. à El Salvador $ Het uitblijven van regen. Dit zijn maar enkele landen en een gedeelte van hun economie, maar de totale schade van de El Niño en La Niña liepen in het jaar 1997/1998 op tot een geschatte 33 miljard dollar wereldwijd. Voor elk land is het vervelend dat ze schade hebben, maar vooral landen als El Salvador en dergelijke zijn niet rijk en kunnen niet veel hebben qua economische schade en is een El Niño vaak funest. Hebben El Niño en La Niña ook positieve gevolgen? El Niño en La Niña hebben enorm veel nadelen, maar hebben ze ook positieve gevolgen? Naar mijn mening zijn er maar enkele positieve gevolgen en deze wegen lang niet op tegen alle nadelen. Zo zijn de Caribische landen vaak blij met El Niño. Hij zorgt er namelijk voor dat er minder orkanen in het gebied voorkomen en ook valt er minder regen. De gebruikelijke schade is hierdoor veel minder en zullen er meer toeristen komen door het betere weer wat weer inkomsten oplevert dat gebied. In gebieden waar het normaal droog is, valt o.i.v. El Niño meer regen. Dit is positief voor de boeren want dit betekent een betere oogst en dus veel meer opbrengst. Ook zorgt el Niño ervoor dat gebieden juist warmer worden waardoor er meer toeristen komen want de meeste komen voor het lekkere weer. Voor de toeristen zelf is het natuurlijk niet vervelend dat het een stuk warmer of droger is want ze blijven toch maar enkele weken in dat gebied. Verder hebben handelaren ook profijt van El Niño en La Niña. Als ze goed de voorspellingen blijven volgen en weten wanneer er een El Niño aankomt kunnen ze daar op anticiperen. Goedkoop producten inkopen (die duurder worden door El Niño dus o.a. agrarische producten) en zodra El Niño er is worden deze producten verkopen voor een veel hogere prijs. Dus het zorgt voor meer inkomen. Bovendien zijn er ook een aantal voordelen voor de natuur. Zo is er door de enorme regenval in Peru een meer ontstaan ( dit meer heet La Niña) en is er dus op een natuurlijke manier nieuw leefgebied gecreëerd voor dieren en planten. 1.6 Hoe ziet de toekomst eruit met El Niño en La Niña? De toekomst van El Niño en La Niña is nog lang niet met 100 % zekerheid te voorspellen. Ik heb voor deze deelvraag het geluk gehad dat ik na lang zoeken op een site van de KNMI kwam waar een onderzoek naar de verandering van El Niño en La Niña werd gedaan in de komende 100 jaar onder invloed van de klimaatverandering. Ze hebben bij dit onderzoek gebruik gemaakt van de uitvoer van klimaatmodellen voor het vierde IPCC (Assessment Report) wat in 2007 zal verschijnen. Deze klimaatmodellen geven die nieuwste informatie over El Niño en La Niña, maar de vraag is en blijft: Hebben deze klimaatmodellen gelijk? De meeste modellen late een El Niño zien die te ver naar het westen ligt, met een te korte periode. Deze modellen laten zien dat de ENSO aangedreven worden door oppervlakteprocessen (zeewater- en oppervlakte temperatuur), terwijl het de onderwaterprocessen zijn die veruit de meeste invloed hebben op El Niño hebben. Een andere groep modellen laat een te sterke El Niño en La Niña zien. Ten slotte is er nog een groep modellen die in het huidige klimaat ongeveer dezelfde El Niño s en La Niña s simuleren zoals ze waren in de afgelopen eeuw en zijn in redelijke overeenstemming met o.a. waarnemingen door weerstations en dergelijke. Veranderingen in de algemene eigenschappen van El Niño en La Niña door klimaatverandering. De meeste modellen laten geen grote veranderingen zien bij El Niño en La Niña. Sommige laten veranderingen zien aan de oppervlaktetemperatuur van het zeewater en de luchtdruk op zeeniveau Pagina 5 van 7

6 op dezelfde manier als El Niño er in ons huidige klimaat uitziet, maar deze is dan veel minder sterk. In andere modellen is deze voorspelling juist omgekeerd. Bovendien zijn andere verschuivingen in ons klimaat veel belangrijker, dus verwachten de onderzoekers op basis van de huidige modellen geen verandering in de gemiddelde toestand van El Niño en La Niña. De meeste modellen laten een afwijking zien ongeveer 20 %. Als je dit vergelijkt met de periode zie je dat de afwijking ongeveer hetzelfde is. Daar valt uit af te leiden dat natuurlijke oorzaken nog steeds de hoofdoorzaak zijn van de sterkte van El Niño en La Niña en klimaatverandering bijzaak is. Veranderingen in de mechanismen van El Niño en La Niña door klimaatverandering. De aarde warmt waarschijnlijk de komende honderd jaar met gemiddeld 3 graden op, maar wat voor invloed heeft dit nou op de mechanismen van El Niño en La Niña? In eerste opzicht leken de mechanismen niet veel te veranderen in de klimaatmodellen, maar na grondig onderzoek zijn er toch flink wat veranderingen te vinden, maar toevallig werken deze elkaar allemaal tegen. Door de hogere temperatuur ontstaan er volgens de modellen meer wolken boven de evenaar waardoor El Niño verzwakt, maar hij wordt weer versterkt door twee andere factoren die ontstaan door het warmer worden van de aarde. Dit zijn de invloeden van de thermoklien en de afwijkingen van de passaatwind die hierdoor ontstaan. De thermoklien komt o.i.v. het warmere weer, iets omhoog. Dit is dus de reden waardoor hij een grotere invloed krijgt. De passaatwind krijgt een grotere invloed omdat, de menglaag (dun laagje water vlak onder de oppervlakte) dunner wordt. Hierdoor zal de wind meer effect hebben op de stroming in de menglaag waardoor water sneller van warm naar koud of koud naar warm zal worden getransporteerd. 1.7 Conclusie: Is El Niño nu een vloek en La Niña een zegen? Na mijn onderzoek ben ik tot de conclusie gekomen dat El Niño een vloek is. La Niña ook, maar ze is vooral een zegen. Dit hangt wel af op welke plek ze voorkomen en hoe sterk ze zijn. El Niño is een vloek, omdat het hele sterke veranderingen heeft op het normale patroon. La Niña is ook een vloek (want ze versterkt het normale patroon), maar vooral een zegen, omdat ze als het ware de problemen opheft die El Niño heeft gecreëerd. Het is meestal zo dat er eerst een El Niño komt en daarna een La Niña. Als voorbeeld neem ik Zuidoost Azië. Hier is het tijdens het normale patroon is het hier warm en nat. Zodra er een El Niño komt wordt het er droog en warm. Dit levert veel schade op zoals bosbranden en dergelijke. Als er dan na een El Niño een La Niña komt wordt het in dit gebied juist weer natter dan normaal en in sommige gedeelten ook weer koeler dan normaal waardoor het elkaar opheft (dit is niet erg want La Niña heeft veel minder kracht dan een El Niño) het probleem is dus dat de schade dan al berokkend is (El Niño een vloek). Doordat het evenwicht nu weg is door de bijvoorbeeld enorme droogte, of warmte is El Niña heel nuttig. Zij versterkt namelijk het gewone patroon (veel regen) waardoor er als het ware weer snel een evenwicht wordt gecreëerd. Met dit evenwicht bedoel ik dat het bijv. dat er door de droogte heel veel water nodig is die El Niña dan brengt. Dus El Niño is een vloek en La Niña is een zegen. Het kan natuurlijk ook anders zijn dat El Niña in bepaalde gebieden juist weer een vloek is omdat het daar juist weer voor overlast zorgt omdat er het evenwicht daar niet uit balans is en zijzelf dus het balans uit evenwicht brengt. Dit evenwicht zal zich ook weer herstellen, maar dan langzamer. Ook zijn er natuurlijk enkele positieve gevolgen van beiden. Goed weer trekt toeristen aan en beetje extra regen kan nooit kwaad. Bovendien zorgen El Niño en La Niña ervoor dat in bepaalde gebieden minder tropische stormen zoals orkanen voorkomen. Maar zodra de invloeden van vooral El Niño en La Niña te extreem worden gaat het dus mis. In de toekomst hoeven we niet te verwachten dat El Niño en La Niña onder invloed van de klimaatverandering versterkt of juist verzwakt zullen worden, want de veranderingen die door de klimaatverandering zullen plaatsvinden heffen elkaar op. Misschien zouden we ons meer druk moeten maken over andere gevolgen van de klimaatverandering want El Niño en La Niña blijven gewoon hun gangetje gaan. Bronnenlijst: Internetsites: Pagina 6 van 7

7 s[backpid]=502&chash=6673dccc65 _news]=72&tx_ttnews[backpid]=502&chash=02b3ef52ea Boeken: Grote Bosatlas Editie tweeënvijftig. Het klimaat onthuld William J. Burroughs Pagina 7 van 7

Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh?

Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh? Moesson Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh? Sanne Sas - 19 april 2017 MOESSON - H2A 1 Voorwoord Wat is moesson? Wat doet het? Wanneer is het aanwezig? Waardoor wordt het veroorzaakt? Wat zijn

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8

Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8 Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8 Samenvatting door Anouk 747 woorden 19 januari 2018 6,3 7 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H.2 Klimaat 1 De stralingsbalans van de aarde

Nadere informatie

Profielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni

Profielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni Profielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni Profielwerkstuk door een scholier 3597 woorden 16 maart 2004 o 6,7 93 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoud Deelvraag 1: Hoe ontstaat El Niño en wat is La Niña?

Nadere informatie

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?

1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? 1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat

Nadere informatie

Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.

Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen. Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet

Nadere informatie

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen. Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het

Nadere informatie

6,5. Onderzoeksvraag: Deelvragen: Extra: Werkstuk door Een scholier 4385 woorden 19 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. 1.

6,5. Onderzoeksvraag: Deelvragen: Extra: Werkstuk door Een scholier 4385 woorden 19 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. 1. Werkstuk door Een scholier 4385 woorden 19 maart 2004 6,5 22 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Inleiding De afgelopen twee jaar is er veel geschreven en gesproken over El Niño. Veel natuurrampen werden

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6

Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:

Nadere informatie

Aardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.

Aardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1

Nadere informatie

EL NIÑO EN HET JAARGETIJDE

EL NIÑO EN HET JAARGETIJDE Afbeelding A1 Gebieden El Niño. EL NIÑO EN HET JAARGETIJDE Groepsleden Myron Caasenbrood August Coenders Jitse Ickenroth Aaron Saam Docent Dhr. Afman Module 3 Biosfeer Weblog anwmaja.wordpress.com Inleverdatum

Nadere informatie

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15, 16, 17, 18, 19,

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect

Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?

Nadere informatie

7,3. Werkstuk door een scholier 2946 woorden 25 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Wat voor een verschijnsel is el Niño?

7,3. Werkstuk door een scholier 2946 woorden 25 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Wat voor een verschijnsel is el Niño? Werkstuk door een scholier 2946 woorden 25 augustus 2002 7,3 133 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat voor een verschijnsel is el Niño? De laatste paar jaren is el Niño steeds bekender geworden door

Nadere informatie

2 Landschapszones op aarde SO 1

2 Landschapszones op aarde SO 1 Aardrijkskunde 1 havo/vwo 2 Landschapszones op aarde SO 1 Deze toets bestaat uit tien vragen: open vragen en meerkeuzevragen. Ook zijn er vragen waarbij de atlas (Grote Bosatlas, editie 54) nodig is. Bij

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.

7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in

Nadere informatie

Klimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/

Nadere informatie

Droogte en honger in Afrika

Droogte en honger in Afrika Droogte en honger in Afrika Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn

Nadere informatie

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en

Nadere informatie

Hoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?

Hoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand? Klimaat Wat is klimaat? Klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode op een bepaalde plaats. Veel meteorologische instituten hanteren een periode van 30 jaar voor de berekening

Nadere informatie

Wat is Meteorologie?

Wat is Meteorologie? Meteorologie Niek van Andel www.alweeronline.nl Wat is Meteorologie? Latijn: Meteorologia Grieks: Meteorologos metewros (hoog in de lucht) logos (leer van) Leer van iets, hoog in de lucht (abstract) 1

Nadere informatie

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat

Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Antwoorden Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: dinsdag 31 januari 2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15,

Nadere informatie

Bedreigingen. Broeikaseffect

Bedreigingen. Broeikaseffect Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd

Nadere informatie

6,1. Werkstuk door een scholier 2176 woorden 28 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,1. Werkstuk door een scholier 2176 woorden 28 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 2176 woorden 28 mei 2002 6,1 98 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat is het weer precies? Als je naar buiten kijkt dan gebeurt er wel iets met de lucht. Het regent, sneeuwt

Nadere informatie

Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat

Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat 5.1 Wordt het warm vandaag Lees het verhaal Wat is het weer? Kijk naar de boom Kijk naar de muts en de wanten Wat denk jij? Is het koud? In de zomer is het warm In

Nadere informatie

De super El Nino

De super El Nino De super El Nino 2015-2016 Jan Stel* & Hans Pirlet** * Janstel@skynet.be ** Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) Gemiddeld om de 3-4 jaar horen we erover. Dan berichten de media over het weerfenomeen El

Nadere informatie

inhoudsopgave voorwoord Blz. 2 inleiding Blz. 3 hoofdstukken Blz. 4 nawoord Blz. 11 bibliografie Blz. 12

inhoudsopgave voorwoord Blz. 2 inleiding Blz. 3 hoofdstukken Blz. 4 nawoord Blz. 11 bibliografie Blz. 12 Het weer Ruben 6B inhoudsopgave voorwoord Blz. 2 inleiding Blz. 3 hoofdstukken Blz. 4 Temperatuur blz. 4 De seizoenen blz. 5 Wind + windkracht blz. 6 Wolken blz. 7 Neerslag blz. 9 nawoord Blz. 11 bibliografie

Nadere informatie

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering

Nadere informatie

6,2. Werkstuk door een scholier 1474 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,2. Werkstuk door een scholier 1474 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 1474 woorden 7 mei 2006 6,2 123 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave 1. Inleiding. 3 2. Vergelijking van inwoners. 4,5 3. De culturen. 6 3.1 De taal. 6 3.2 De eetgewoonten.

Nadere informatie

Werkblad:weersverwachtingen

Werkblad:weersverwachtingen Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf

Nadere informatie

Het begin van de winter

Het begin van de winter WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:

Nadere informatie

Weer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Weer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/87209 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

2 Natuurlandschappen op aarde

2 Natuurlandschappen op aarde 2 Natuurlandschappen op aarde Start 1 a 1 bos 2 zee b thuis/hotel c nat / droog dichtbegroeid / onbegroeid koud / warm hoog / laag 2 a nat / droog dichtbegroeid / weinig begroeiing - onbegroeid koud /

Nadere informatie

bij een examen de antwoorden van iemand anders proberen te lezen en te gebruiken

bij een examen de antwoorden van iemand anders proberen te lezen en te gebruiken Woordenlijst Thema 3 aandoen aankomen aanraden aantrekken afkijken aflopen afsluiten afzeggen aldus ANWB (de) behoren tot bewolkt bibberen blauw van de kou blazen bliksem (de) botsen branden deskundige

Nadere informatie

Woordenlijst - Aarde

Woordenlijst - Aarde Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens

Nadere informatie

5,8. Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1

5,8. Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober 2010 5,8 129 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1 1.2 Bevolkingsspreiding: de manier

Nadere informatie

foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016

foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016 foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016 1 De meeste jongeren (34%) houden zich niet bezig met de gevolgen van klimaatverandering Toch

Nadere informatie

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari 2011 6,6 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 1: 1a rijst, zon, massage, kruiden, palmbomen, vruchtbaar land B 1(B) 2(E) 3(G) 4(A) 5(K)

Nadere informatie

Problemen met water vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Problemen met water vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 13 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63438 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Naam: WATER. pagina 1 van 8

Naam: WATER. pagina 1 van 8 Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te

Nadere informatie

klimaatverandering Planet

klimaatverandering Planet klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn

Nadere informatie

Klimaten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Klimaten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 November 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82688 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Leren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5

Leren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5 Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en

Nadere informatie

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?

Nadere informatie

LES 2: Klimaatverandering

LES 2: Klimaatverandering LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met

Nadere informatie

Klimaatverandering vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82684

Klimaatverandering vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82684 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82684 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Een les met WOW - Temperatuur

Een les met WOW - Temperatuur Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering

Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering Werkstuk door een scholier 2433 woorden 25 april 2004 6,5 277 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Veranderend klimaat De afgelopen jaren is het klimaat vaak

Nadere informatie

Een les met WOW - Temperatuur

Een les met WOW - Temperatuur Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website HAVO - VWO WOW handleiding 1 Colofon Deze les is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 2. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 2.  1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 2 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt.

Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt. leestoets Opdracht 1 en 2 In de volgende teksten staan heel wat woorden te veel. Dat komt doordat er iets fout is gelopen bij het printen van de teksten: er zat een virus op de computer en daardoor zijn

Nadere informatie

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11

Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 11 Geogenie p. 76-83 Atlas p.... Spanningen en ecologische problemen binnen regio s 5.. Amazoniië,, van werelldwiijjd bellang 1. De ecologie van het regenwoud Noteer met behulp van je atlas de jaarlijkse

Nadere informatie

BANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad

BANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld

Nadere informatie

VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde

VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin

Nadere informatie

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam

Nadere informatie

Lees de tekst hieronder. Er staan geen leestekens: geen hoofdletters, geen punten en geen komma s in het verhaal.

Lees de tekst hieronder. Er staan geen leestekens: geen hoofdletters, geen punten en geen komma s in het verhaal. OEFENBLAD 1/6 2.2 Leestekens Lees de tekst hieronder. Er staan geen leestekens: geen hoofdletters, geen punten en geen komma s in het verhaal. Plaats leestekens. Schrijf elke zin op een nieuwe regel. Let

Nadere informatie

Een les met WOW - Neerslag

Een les met WOW - Neerslag Een les met WOW - Neerslag Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het

Nadere informatie

Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1

Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1 Woordenschat - memory Taal Actief groep 4 Thema 3 Les 1 de berg Is een hoog stuk land. Soms ligt er sneeuw bovenop. de top Het hoogste stukje van de berg. Hoger kun je niet klimmen. de beek Dit is een

Nadere informatie

Weerkaarten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82687

Weerkaarten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82687 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 oktober 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82687 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Werkblad bij de geoquest Vulkanen

Werkblad bij de geoquest Vulkanen Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Landschapszones

Praktische opdracht Aardrijkskunde Landschapszones Praktische opdracht Aardrijkskunde Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2835 woorden 20 juli 2012 5,8 112 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding De wereld. Heel veel natuurlijke elementen

Nadere informatie

Manieren om een weersverwachting te maken Een weersverwachting kun je op verschillende manieren maken. Hieronder staan drie voorbeelden.

Manieren om een weersverwachting te maken Een weersverwachting kun je op verschillende manieren maken. Hieronder staan drie voorbeelden. Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland

Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk Aardrijkskunde Nieuw-Zeeland Werkstuk door een scholier 1094 woorden 13 februari 2006 4,9 106 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Nieuw Zeeland Inhoudsopgave Inleiding Nieuw Zeeland Algemene dingen

Nadere informatie

e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 De continenten Dit boek gaat over het continent Australië. Het is speciaal gemaakt voor

e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 De continenten Dit boek gaat over het continent Australië. Het is speciaal gemaakt voor rsiteit van Cambridge (Engeland). formatieve kinderenboeken. erwerpen: atieve kinderboeken geschreven. vrouw, kinderen en honden. e-book: 978-94-6175-815-6 Ook beschikbaar als gebonden versie: 978-90-5566-715-4

Nadere informatie

PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD

PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Zuid-Afrika

Werkstuk Aardrijkskunde Zuid-Afrika Werkstuk Aardrijkskunde Zuid-Afrika Werkstuk door een scholier 1950 woorden 16 februari 2003 5,4 269 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Dit werkstuk gaat over de armoede in Zuid-Afrika. Ondanks

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS

Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS Werkstuk door een scholier 1543 woorden 8 januari 2003 6,5 185 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding In dit werkstuk wil ik

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, les 1,2,3

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, les 1,2,3 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1, les 1,2,3 Samenvatting door M. 941 woorden 8 oktober 2012 6 113 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Paragraaf 1, Regio in beeld: Zuid-Afrika Hoogteligging

Nadere informatie

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau B

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau B Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau B Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip ga je vaak op zoek naar verbanden in de tekst. Wat zijn verbanden? Een tekst bestaat uit zinnen. Het

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14

Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 1 november 2008 7,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Begrippenlijst Ak Interglaciaal

Nadere informatie

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA

INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren

Nadere informatie

Wordt de klimaatsverandering veroorzaakt door de mens, of is het een natuurlijk proces?

Wordt de klimaatsverandering veroorzaakt door de mens, of is het een natuurlijk proces? Werkstuk door een scholier 1718 woorden 9 februari 2009 5,3 20 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding. De aarde warmt op. Daarover gaat deze praktische eindopdracht van ANW. Dit verslag gaat over klimaatverandering.

Nadere informatie

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar.

1 De tropische regenwouden liggen.. de evenaar. 2 Nederland ligt.de evenaar. 3 Het Amazone gebied ligt. de evenaar. Lees de uitleg over het regenwoud. Ik ga op bezoek in het Amazone gebied, dat is een groot tropisch regenwoud. Zie je de rode lijn? Dat is de evenaar. Zie je de donker-groene kleur? Dat zijn tropische

Nadere informatie

Storm in het nieuws!

Storm in het nieuws! Kopieerblad 1 Storm in het nieuws! Storm in het nieuws! Wat weet je over de storm die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de storm plaatsgevonden? Duid dit aan op de wereldkaart. Voeg hier eventueel een artikel

Nadere informatie

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet

Nadere informatie

Begrijpend Iaen. IIJIER 3 Herhaling: remediëring. .. Wat is droogtd' 2 Wat Is het nut van bomen?

Begrijpend Iaen. IIJIER 3 Herhaling: remediëring. .. Wat is droogtd' 2 Wat Is het nut van bomen? Kopieerblad 9 Begrijpend Iaen.. Wat is droogtd' Droogte treedt op als de regen die mensen verwachten niet komt. Er is nergens water. De bodem droogt uit en rivieren en meren komen droog te staan. Gewassen

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Het tropisch regenwoud

Werkstuk Natuurkunde Het tropisch regenwoud Werkstuk Natuurkunde Het tropisch regenwoud Werkstuk door een scholier 1967 woorden 7 oktober 2006 5,8 189 keer beoordeeld Vak Natuurkunde HET TROPISCH REGENWOUD Inhoud: 1. Wat en waar ligt het regen woud?

Nadere informatie

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen.

Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Aarde Opgave 3 Klimaat in Siberië Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. Gebruik de bronnen 1 en 2 en de atlas. In zowel Chatanga als Ojmjakon valt weinig neerslag

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo 2010 - I

Eindexamen aardrijkskunde oud progr vwo 2010 - I Actieve aarde Opgave 7 Platentektoniek en klimaat Bestudeer bron 1 die bij deze opgave hoort. 1p 25 Welke atlaskaart moet je gebruiken om inzicht te krijgen in de plaattektonische bewegingen vanaf het

Nadere informatie

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.

Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?

Nadere informatie

Het soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.

Het soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is. Meander Samenvatting groep 6 Thema 4 Streken en klimaten Samenvatting Klimaatgebieden De aarde kun je verdelen in gebieden met verschillende klimaten. Nederland heeft een zeeklimaat. Dat is een gematigd

Nadere informatie

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is

Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is Klare taal Inleiding Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is ook een kwetsbare provincie. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt door klimaatverandering. Er

Nadere informatie

klimaatverandering en voedsel

klimaatverandering en voedsel klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

Water - Problemen met water. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Water - Problemen met water. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd 31 December 2013 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/45135 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Klimaten hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Klimaten hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 02 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52491 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Klimaat in de 21 e eeuw

Klimaat in de 21 e eeuw Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke

Nadere informatie

KLIMAATVERANDERING. 20e eeuw

KLIMAATVERANDERING. 20e eeuw KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met

Nadere informatie

Welke soort winden en zeestromen speelden een rol bij de historische vaarroutes van de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie?

Welke soort winden en zeestromen speelden een rol bij de historische vaarroutes van de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie? Praktische opdracht Aardrijkskunde In hoeverre wordt bij de zeilvaart over de oceaan rekening gehouden met het vaste luchtcirculatiesysteem van de aarde en de zeestromen? Praktische-opdracht door een scholier

Nadere informatie

Leesboekje de seizoenen

Leesboekje de seizoenen Leesboekje de seizoenen Leesboekje De Seizoenen Pagina 1 Dit is de winter. Dit is de sneeuw. Dit is de hagel. Dit is de ijzel. Dit is het ijs. Dit is het donker. Dit is het licht. Dit is de kat. Dit is

Nadere informatie

klimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk

klimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen

Nadere informatie

Opdrachten bovenbouw hv

Opdrachten bovenbouw hv Opdrachten bovenbouw hv Dit is de laatste actuele lesopener van dit jaar. Deze keer kiezen we voor een quiz over weer, klimaat en klimaatverandering, waarin je jouw kennis kunt meten met andere leerlingen

Nadere informatie

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7

Braziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7 Braziliaanse regenwoud Jesse Klever Groep 7 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik dit een heel interessant onderwerp vind. We hebben er al op school over gesproken en het leek mij wel een leuk

Nadere informatie

Les 1. de top. De berg. Het dal. De beek

Les 1. de top. De berg. Het dal. De beek Les 1 De beek: De berg: De top: Het dal: De kust: De duin: Het zand: De woestijn: Het oerwoud: Een beek is een smal riviertje. Een beek is niet diep. Een beek stroomt van de berg af naar beneden. Een berg

Nadere informatie

LAAT DE WIND WAAIEN

LAAT DE WIND WAAIEN LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa

Nadere informatie

Problemen met water hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52486

Problemen met water hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52486 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52486 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

BOSSEN WERELDWIJD 8 + EDUKIT 4

BOSSEN WERELDWIJD 8 + EDUKIT 4 8 BOSSEN WERELDWIJD Verschillende soorten bossen In de vorige edukit hebben we het gehad over de 2 grote categorieën in bomen, loofbomen en naaldbomen. Nu wordt het uitzicht van een bos niet enkel bepaald

Nadere informatie