toekomstvisie Productschap Margarine, Vetten en Oliën Productschap Margarine, Vetten en Oliën Ampèrelaan 4D Postbus GB Rijswijk Nederland

Transcriptie

1 toekomstvisie Productschap Margarine, Vetten en Oliën Ampèrelaan 4D Postbus GB Rijswijk Nederland Tel.: +31 (0) Fax +31 (0)

2 In 2005 heeft het Productschap Margarine, Vetten en Oliën (MVO) een toekomstvisie opgesteld waarin een analyse is gemaakt van de uitdagingen voor de oliën- en vettenketen en de daaruit voortvloeiende taken voor MVO in de periode Ook is een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar het draagvlak voor de toekomstvisie bij het aangesloten bedrijfsleven. Het kabinet wil in 2006 naar aanleiding van de toekomstverkenningen van alle product- en bedrijfschappen een debat met de Tweede Kamer over de toekomst van de PBO. Uit onderzoek van het bureau Berenschot blijkt dat er een breed draagvlak bestaat voor het Productschap Margarine, Vetten en Oliën. Enkele cijfers: Bijna 80% van de ondernemers is positief tot zeer positief over het functioneren van het productschap in algemene zin. Vrijwel niemand is negatief. Een kleine groep geeft een neutraal oordeel. Meer dan 80% van de ondernemers is positief tot zeer positief over de wijze waarop het productschap hen informeert. Ook hier nagenoeg niemand die negatief is. Ongeveer 80% van de ondernemers vindt dat de heffing die men betaalt in redelijke verhouding staat tot de producten en diensten die het productschap levert. Van de bedrijven die oliën en vetten als kernactiviteit hebben, is 97% deze mening toegedaan. Een grote meerderheid (80-90%) van de ondernemers vindt het productschap belangrijk als overlegplatform, belangenbehartiger van de sector en dienstverlener. De verordende bevoegdheid wordt door 50% belangrijk gevonden. De kerntaken van het productschap en de prioriteiten per kerntaak voor de periode worden door een meerderheid van de ondernemers onderschreven. 3

3 Uitdagingen voor de oliën- en vettenketen De oliën- en vettensector is met een productiewaarde van 3 miljard euro een belangrijke speler in de Nederlandse economie. In 2004 werd voor 2,6 miljard euro aan grondstoffen ingevoerd. De waarde van de export bedroeg ongeveer 2,2 miljard euro. Het aantal werknemers in de sector is circa De Nederlandse oliën- en vettenketen is sterk internationaal georiënteerd. De keten kent een plantaardige en een dier-lijke component. Ruim 90% van de plantaardige grondstoffen komt uit het buitenland. Uit Noord- en Zuid-Amerika worden vooral sojabonen ingevoerd, terwijl Zuidoost-Azië vooral ruwe tropische oliën levert en Oost-Europa koolzaad en zonnebloempitten. Nederland is na Duitsland en Spanje de grootste verwerker van oliehoudende zaden in Europa. Oliehoudende zaden worden verwerkt tot plantaardige oliën en eiwithoudend meel. Als producent van geraffineerde en verder bewerkte plantaardige vetten en oliën behoort Nederland tot de grootste van Europa. De Nederlandse dierlijk-vetsector is voor zijn grondstoffenvoorziening voornamelijk op het binnenland aangewezen. Het uitgangsmateriaal van de dierlijk-vetsmelters wordt betrokken van de slachterijen. Oliën en vetten worden niet alleen verwerkt in margarines, mayonaises, slasauzen en spijsolie maar ook in vele andere levensmiddelen, in diervoeder en in non-food producten. Ongeveer 50% van de oliën en vetten die in Nederland worden verkocht gaat naar de voedingsindustrie, 30% wordt geleverd aan mengvoederbedrijven en 20% dient als grondstof voor producten als cosmetica, wasmiddelen, inkten, farmaceutische producten, zepen, verven, smeermiddelen en biobrandstoffen. Uitdagingen voor de oliën- en vettenketen in de komende jaren zijn: Grote aandacht voor voeding en gezondheid Duurzame grondstoffenvoorziening Nieuwe toepassingen: biobrandstoffen Energiebesparing door ketensamenwerking Maatschappelijke acceptatie nieuwe technologieën Transparante ketenborging (voedselveiligheid) Wegnemen handelsbelemmeringen Toenemende concurrentie Prioriteiten Productschap MVO De uitdagingen voor de sector vertalen zich in de volgende prioriteiten voor het productschap in de periode tot 2010: Bevordering van zelfregulering op het gebied van voeding en gezondheid, voedselveiligheid en duurzaamheid Informatievoorziening over ketenborging, duurzame teelt en productie, voeding en gezondheid en biobrandstoffen Bevordering van eenduidige en praktisch toepasbare wetgeving die een vrije grondstoffenvoorziening garandeert en innovatie stimuleert Voorlichting over de rol van oliën- en vettenproducten in een gezonde en eigentijdse voeding Analyseren van markt- en handelspolitieke ontwikkelingen en bedrijven hierover op maat informeren Het productschap behartigt de gemeenschappelijke belangen van alle bedrijven en hun werknemers in de Nederlandse oliën- en vettenketen. Dit zijn: Verwerkers van oliezaden Producenten van geraffineerde en verder bewerkte oliën en vetten Producenten van margarines, halvarines en bak- en braadproducten Sauzenproducenten Producenten van dierlijke vetten Producenten van oleochemische producten Importeurs en exporteurs van bovengenoemde producten Publiekrechtelijk Het Productschap Margarine, Vetten en Oliën is een publiekrechtelijke instantie. Dit betekent dat het productschap activiteiten ontplooit die in het belang van de keten zijn én het algemeen belang dienen. Het Productschap MVO wil de organisatie zijn die een gezonde sociaal-economische ontwikkeling van de oliën- en vettenketen bevordert. Een dergelijke ontwikkeling is volgens MVO alleen mogelijk als de keten zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt en producten levert die aansluiten op de wensen van de consument op het gebied van kwaliteit, gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. MVO onderscheidt zich van private brancheorganisaties doordat het zich richt op ketenissues waarbij niet alleen het sectorbelang maar ook het algemeen belang aan de orde is. MVO geeft hieraan invulling door met betrekking tot zaken die de hele keten aangaan en die dus de capaciteit en reikwijdte van individuele bedrijven of brancheorganisaties te boven gaan de rol te vervullen van initiatiefnemer, aanjager, coördinator, dienstverlener en informatiebron. Financiering Het productschap wordt volledig gefinancierd door de bedrijven in de oliën- en vettenketen en bestuurd door vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties. Zij bepalen samen waar de prioriteiten in de keten liggen en welke activiteiten het productschap dient te ontplooien. Arbeid De belangen van de werknemers zijn in zijn algemeenheid gebaat bij activiteiten die de sociaal-economische positie van de bedrijfstak in het maatschappelijke krachtenveld versterken. MVO zal samen met de werkgevers- en werknemersorganisaties de ondersteunende rol op het terrein van de factor arbeid verder uitbouwen. Dit betreft o.a. vervolgacties op de 2005 gehouden scholingsenquête, een tweemaandelijkse nieuwsbrief, regelmatige informatievoorziening via de website van MVO, een (bij)scholingsdag voor nieuwkomers bij MVO-bedrijven en een jaarlijks seminar over een maatschappelijk issue met betrekking tot de sector. Op het gebied van sociale aangelegenheden werkt MVO samen met de Akkerbouwproductschappen in het Samenwerkingverband Sociale aangelegenheden. In het kader van dit verband worden activiteiten uitgevoerd op het gebied van arbeidsmarkt, werkgelegenheid, scholing en arbeidsomstandigheden. MVO wil deze samenwerking continueren en zo mogelijk verder uitbouwen samen met andere productschappen. 4 5

4 Zelfregulering Serviceverlening en informatievoorziening aan de bedrijven in de sector Belangenbehartiging Productschap Margarine, Vetten en Oliën Informatievoorziening aan externe stakeholders Productvoorlichting Marktonderzoek Kerntaken Voor de periode heeft het productschap 6 kerntaken gedefinieerd: 1. Zelfregulering Een gezonde economische ontwikkeling van de oliënen vettensector op de (middel)lange termijn is alleen mogelijk als de sector zelf tijdig en adequaat inspeelt op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen. Als publiekrechtelijke organisatie maken we ons hier sterk voor. 2. Serviceverlening en informatievoorziening aan de bedrijven in de sector Het in een vroegtijdig stadium ontsluiten en analyseren van informatie over voor de sector relevante maatschappelijke trends, overheidsbeleid en marktontwikkelingen is de kern van onze dienstverlening aan de bedrijven. Centraal staat het leveren van informatie op maat. 3. Belangenbehartiging Een transparante en praktisch toepasbare wetgeving die een vrije grondstoffenvoorziening mogelijk maakt en ruimte biedt aan innovaties vormt de inzet van onze belangenbehartigende activiteiten voor de sector. 4. Informatievoorziening aan externe stakeholders De behoefte aan informatie over de wijze waarop de oliënen vettenketen anticipeert op maatschappelijk gewenste ontwikkelingen neemt toe. Als spreekbuis van de sector zal het productschap deze behoefte adresseren. De dialoog met maatschappelijke organisaties wordt intensiever. 5. Productvoorlichting Aan eenduidige informatie over de rol van oliën en vetten in een gezonde, gevarieerde voeding is meer behoefte dan ooit. Het Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën vervult deze taak. Het productschap blijft de komende jaren de actitiviteiten van het Voorlichtingsbureau ondersteunen. 6. Marktonderzoek Op basis van zelf verzamelde data en externe bronnen worden markttrends, exportkansen en de effecten van overheidsbeleid voor de sector inzichtelijk gemaakt. Extra aandacht zal uitgaan naar de implicaties van de snelle groei van de biobrandstoffenmarkt. 6 7

5 zelfregulering De speerpunten op het gebied van zelfregulering zijn: Verbetering van de vetzuursamenstelling van de voeding Het productschap geeft leiding aan de Task Force Verantwoorde Vetzuursamenstelling waarin betrokken voedingssectoren zich hebben gecommitteerd aan een ambitieus programma om de vetzuursamenstelling van onze voeding in de periode te verbeteren. Duurzame grondstofvoorziening De komende decennia neemt de mondiale vraag naar palm- en sojaolie fors toe. Daarom breidt ook het oliepalm en soja-areaal aanzienlijk uit. Hierbij zijn in toenemende mate duurzaamheidsvragen in het geding. Het productschap is actief betrokken bij initiatieven zoals de Roundtable for Sustainable Palm Oil, het Partnership Palm Oil en soortgelijke initiatieven bij de productie van soja om deze uitbreiding op een duurzame manier te laten plaatsvinden. Het productschap ondersteunt het initiatief van de Round Table on Responsible Soy. Energiebesparing door ketensamenwerking Het productschap is de drijvende kracht achter het energiebesparingsconvenant met de overheid. Sinds 1991 heeft de sector al 21% energie bespaart. Dit komt overeen met circa 13 Peta Joule, vergelijkbaar met het jaarlijks energieverbruik van huishoudens oftewel een stad als Den Haag. De komende jaren wordt ingezet op innovatieve vormen van energiebesparing door ketensamenwerking. Versterking zelfregulering op het gebied van voedselveiligheid Op het gebied van voedselveiligheid hechten de oliën- en vettenbedrijven bijzonder aan de platformfunctie van het productschap. De komende jaren zal het productschap zich richten op Europese harmonisatie van veiligheidssystemen, het up to date houden van de risico-analyses van de oliënen vettenketens, sectormonitoring op contaminanten en normering en standaardisatie van analysemethoden. informatievoorziening aan de bedrijven Voor alle terreinen waar het productschap zich op richt zijn e-nieuwsbrieven ontwikkeld. Deze nieuwsbrieven die in een duidelijke behoefte voorzien worden de komende jaren gecontinueerd. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van alle e-nieuwsbrieven. Nieuwsbrief Productschap Margarine, Vetten en Oliën Informeert de sector over Voeding en Gezondheid Voedingsbeleid, voedingsvoorlichting, voedingstrends Onderzoek Vetten en Gezondheid Wetenschappelijk onderzoek over relatie vetten en gezondheid Kwaliteit en Voedselveiligheid Private ketenborging, wetgeving en praktische toepassing Energie en Milieu Wetgeving, technische ontwikkelingen Marktonderzoek Marktonderzoek, statistische publicaties en updates van de databanken Handelspolitiek WTO-zaken, EU-handelsakkoorden en updates van de databanken Wetgeving dierlijk vet Veterinaire aangelegenheden met de nadruk op wetgeving en uitvoeringstechnische kwesties Biobrandstoffen Biotransportbrandstoffen en biomassa voor stationaire energieopwekking Sociale aangelegenheden Arbeidsomstandigheden, werkgelegenheid 1) Diervoederveiligheid GMP-aangelegenheden, feed safety wetgeving Biotechnologie Etikettering, toelatingen, nieuwe toepassingen, traceerbaarheid en veiligheid 2) 1) Samen met Hoofdproductschap Akkerbouw 2) Samen met het productschap Granen, Zaden en Peulvruchten en Productschap Diervoeder De speerpunten voor informatievoorziening zijn: Voeding en gezondheid Meer aandacht zal worden besteed aan mondiale trends en nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van vetten en gezondheid. Voedingswetenschappers en -voorlichters zullen regelmatig worden uitgenodigd om het debat aan te gaan met het MVO-bedrijfsleven om nieuwe inzichten te duiden. Sociale aangelegenheden De werknemers in de sector en hun vertegenwoordigers van de vakbonden zullen frequenter worden geïnformeerd over arbeidsomstandigheden, sociaal-economische kerngegevens en maatschappelijke issues. Biobrandstoffen De opmars van biobrandstoffen is van grote invloed op de oliën en vettensector. Het productschap zal het biobrandstoffenbeleid in Europa en daarbuiten en de wijze waarop de markt hierop inspeelt nauwgezet monitoren en de bedrijven hierover informeren. 8 9

6 belangenbehartiging De speerpunten voor de belangenbehartiging zijn: Ruimte voor productinnovaties Op het gebied van levensmiddelenwetgeving streeft het productschap naar wettelijke eisen die ruimte geven aan innovatieve producten met een verantwoorde vetzuursamenstelling en/of een extra voedingskundige waarde. Multisourcing strategie biotransportbrandstoffen De EU heeft vastgesteld dat in ,75 procent van alle transportbrandstoffen uit hernieuwbare bronnen afkomstig moet zijn. Het productschap zet in op een multisourcing strategie voor biobrandstoffen. Dit is van belang om kansen optimaal te benutten en marktverstoringen zoveel mogelijk te voorkomen. Liberalisering van de handel Liberalisering van de mondiale handel, toetreding van o.a. Rusland en Oekraïne tot de WTO en uitbreiding van EU-vrijhandelsovereenkomsten zijn handelspolitieke zaken die de komende jaren op de agenda staan. Uitgangspunt voor onze belangenbehartigende activiteiten in dit veld is liberalisering volgens het level playing field -principe. EU-harmonisatie en eenduidige toepassing wetgeving dierlijke vetten Regelmatig zien we dat EU-lidstaten met eigen regels komen waardoor de interne markt voor dierlijke vetten wordt ontregeld. Ook kunnen verschillen in uitvoering en handhaving door (lokale) overheden een concurrentieverstorend effect hebben. Het productschap zet zich in voor EU-harmonisatie en eenduidige toepassing van de wetgeving in de praktijk. Wegnemen knelpunten voor inzet van bijproducten voor energieopwekking Bijproducten zoals gebruikte frituurvetten en vetzuren kunnen dankzij een KIWA- kwaliteitssysteem dat op initiatief van het productschap tot stand is gekomen, nu veel gemakkelijker als vloeibare biobrandstof worden aangewend. MVO wil ook andere producten zoals dierlijke vetten onder de KIWA-Beoordelingsrichtlijn brengen. 11

7 informatievoorziening aan externe stakeholders De speerpunten voor de informatievoorziening aan externe stakeholders zijn: Voeding en gezondheid Externe stakeholders gaan uitgebreider geïnformeerd worden over de inspanningen van de sector om de vetzuursamenstelling van onze voeding te verbeteren en de wijze waarop de voedselveiligheidsborging in de oliënen vettenketen is georganiseerd. Organisatie van de dierlijk-vetsector Over de dierlijk-vetsector bestaat bij veel stakeholders behoefte aan meer informatie. Het productschap gaat hierin voorzien door uitgebreide informatie te verschaffen over hoe de dierlijk-vetketen is georganiseerd, welke bedrijven er werkzaam zijn, welke producten worden gemaakt etc. Genetisch gemodificeerde gewassen Mondiaal gezien neemt de commerciële teelt van genetisch gemodificeerde gewassen steeds verder toe. Het productschap blijft alle partijen de komende jaren voorzien van feitelijke informatie over genetisch gemodificeerde oliezaden. Meer aandacht zal worden besteed aan internationale ontwikkelingen en mogelijke implicaties daarvan voor de sector. Duurzame grondstofvoorziening Over de uitbreiding van de teelt van soja en oliepalm en de consequenties daarvan voor natuur en milieu wordt veel gepubliceerd. Feiten en fictie worden daarbij soms met elkaar verward. Het productschap zal de dialoog met maatschappelijke organisaties en andere stakeholders over duurzame grondstofvoorziening intensiveren. Inzet daarbij is dat de discussie op basis van feiten worden gevoerd o.a. door het organiseren van informatie- en discussiebijeenkomsten met experts en intensieve informatie-uitwisseling met de productielanden. Productvoorlichting De kerntaak van het Voorlichtingsbureau MVO is eenduidige en genuanceerde informatievoorziening over oliën- en vettenproducten. Dit doet het Voorlichtingsbureau door het uitgeven van lespakketten en foldermaterialen, het voeren van campagnes en intensieve samenwerking met stakeholders. In de boodschap van het Voorlichtingsbureau spelen de gezondheidsaspecten van de MVO-producten een belangrijke rol. Het Voorlichtingsbureau richt zich hierbij tot intermediairen en via intermediairen ook tot consumenten. De belangrijkste intermediaire doelgroepen zijn: voedingsvoorlichters zoals diëtisten, huisartsen, consultatiebureau-artsen, wijkverpleegkundigen, voedingsspecialisten werkzaam bij overheid en maatschappelijke organisaties, wetenschappers, onderwijzers, horeca-ondernemers en journalisten Voor de komende jaren zal de strategie van het Voorlichtingsbureau worden herzien en worden afgestemd op de veranderende omgeving. De speerpunten zijn: Aanscherping doelgroepcommunicatie Door het aantal nieuwsbrieven uit te breiden en door de nieuwsbrieven meer toe te spitsen op de doelgroepen wil het Voorlichtingsbureau haar relatie met de doelgroepen versterken. Ook door meer aanwezig te zijn tijdens congressen wil het Voorlichtingsbureau haar relatie met de doelgroepen versterken. Sponsoring van bepaalde activiteiten kan hier onderdeel van uitmaken. Voortzetting huidige succesvolle campagnes en voorbereiding voor eventuele nieuwe campagnes De campagne Verantwoord Frituren richt zich tot horecaondernemers en heeft tot doel het gebruik van vloeibaar frituurvet te bevorderen. De campagne Smeer je Groot! richt zich tot ouders van jonge kinderen en geeft aan waarom het goed is om het brood te besmeren met margarine. Voortzetting lespakketten en gastlessen voor het onderwijs Versterking persbenadering Het Voorlichtingsbureau gaat de contacten met de pers versterken om zodoende te zorgen dat de boodschap vaker voor het voetlicht gebracht wordt. Marktonderzoek Het productschap verzamelt en analyseert gegevens van de Nederlandse oliën- en vettenmarkt, de EU- en een groot aantal andere belangrijke exportmarkten. De statistische informatievoorziening van het productschap kenmerkt zich door toegankelijkheid, snelle beschikbaarheid en een detailniveau dat aansluit op de commerciële behoeften van de bedrijven. De volgende marktpublicaties worden de komende jaren gecontinueerd: MVO-publicaties marktonderzoek Nederland Maandoverzicht Nederlandse handelscijfers Kwartaaloverzicht Nederlandse productie en afzet Statistisch jaarboek EU-landen Jaarlijkse EU-concurrentieanalyse Landenstudies van EU-toetreders Overige landen Landenstudies van (potentiële) EU-kandidaattoetreders Landenstudies van Noord-Afrikaanse landen MVO-databanken Databank Handelsgegevens Databank Prijzen Databank Productinformatie Met ingang van 2006 zijn de volgende nieuwe publicaties gepland: Marktrapportages biobrandstoffen Trendanalyses soja, raap en palm 12 13

8 De volledige toekomstverkenning van het Productschap MVO en het rapport van Berenschot zijn te vinden op onze website: