Technologie in de zorg, zo simpel is het niet

Transcriptie

1 Technologie in de zorg, zo simpel is het niet 16 mei 2019 Robert Vonk Ingrid Hegger

2 VWS RIVM 2

3 Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) Wat? Strategische toekomstverkenning (horizon 2040) Basis voor beleid (landelijke / lokale nota s, Preventie Akkoord) Wettelijke basis Wet op het RIVM, 1996, artikel 3, lid 1, sub a en b; periodiek rapporteren over de toestand en de toekomstige ontwikkeling van de volksgezondheid; Hoe? Kwantitatieve en kwalitatieve methoden Samen met stakeholders Website:

4 Themaverkenningen: zorgvraag en technologie

5 Technologie: niet alleen maar high tech

6 Beeld van nabije toekomst In voor Zorg: Compilatie: Wat kan technologie betekenen in de zorg? (5 minuten)

7 Gartner Hype Cycle

8 Prul of Praal? Nieuwe technologie wordt vaak (opzettelijk) gehypet: nodig om steun voor de ontwikkeling te genereren Maar: hypes kunnen andere belangrijke ontwikkelingen verdringen opportunity costs of: wat had een ander gebruik van deze middelen opgeleverd? Als de hype over is, komt het realisme Gartner: de trog van desillusies

9

10 ehealth Filmpje van VWS

11 De eindeloze belofte van e-health e-health zorgt voor: slimmere, efficiëntere en goedkopere zorg meer autonomie en regie voor de patiënt minder ziekenhuis en meer zorg thuis de oplossing voor personeelsgebrek Kortom: e-health is de oplossing voor alles Maar wat is het eigenlijk? the use of ICT in health products, services and processes combined with organisational change in healthcare systems and new skills, in order to improve health of citizens, efficiency and productivity in healthcare delivery, and the economic and social value of health. - Europese Commissie

12 Elektronisch patiëntendossier (EPD) Slotervaartziekenhuis 2018

13 (filmpje van niet al te beste kwaliteit 9 min)

14 Een korte geschiedenis van het EPD 2000: Minister Els Borst Er moet een nationaal elektronisch patiëntendossier komen. Medicatiefouten, informatieachterstand, het kan mensenlevens redden 2002: NICTIZ moet het EPD gaan maken - zoekmachine 2005: veel maatschappelijke weerstand - Xs4all: ziekenhuizen lieten zich hacken 2008: Ab Klink opt-out-brief (wie niets laat weten, stemt toe) Nova: vraagt en krijgt inlognamen en wachtwoorden 2011: EPD-wet sneuvelt in de Eerste Kamer LSP via private constructie

15 2017: MedMij

16

17 Zorgpunt: ehealth voor iedereen Pharos: ehealth voor iedereen, ook met beperkte gezondheidsvaardigheden (2,5 min) 66I

18 De universele lessen van e-health Instituut voor briljante mislukkingen De lege plek aan tafel zijn alle belanghebbenden betrokken? De olifant heeft iedereen het wel over hetzelfde? De huid van de beer juich niet te vroeg Betrek alle stakeholders, creëer gedeelde verwachtingen en evalueer! De belangrijkste en tegelijkertijd meest vergeten partij is hierbij vaak de eindgebruiker (

19 Casus: da Vinci operatierobot

20 Operatierobot Telemanipulator ( robot) Op afstand bestuurbaar operatiehulpmiddel meest gebruikt voor laparoscopische prostaatverwijderingen Steeds vaker ook: cardiologie, gynaecologie, pulmonologie, KNO Voordelen nauwkeuriger opereren minder bloedverlies / kleinere littekens Kortere hersteltijd kortere leercurve ergonomische voordelen Maar ook: Kost meer tijd en uitkomsten vaak niet beter dan gewone kijkoperaties Wel: hogere tevredenheid bij artsen (betere houding)

21 Kosteneffectief? Waarom niet? CPB, RIVM, ZIN, KCE de aanschafprijs (circa 1.5 miljoen) onderhoudskosten ( ,- per jaar) monopoliemarkt Zit het in de basisverzekering (Zvw)? Ja, maar in segment-b (vrij onderhandelbaar) Zorgverzekeraars betalen niets extra s Waarom dan wel aangeschaft? nieuw, wetenschappelijk, concurrentie, het mag, publieke verwachtingen (Abrishami, 2017). Opportunity costs?

22 Kanker te genezen binnen 5 jaar Oncode instituut in DWDD Behandelingen 18 maanden eerder bij de patiënt

23 Advanced Therapy Medicinal Products

24 ATMPs: veelbelovend zorgenkind ATMPs zijn: geneesmiddelen voor geavanceerde therapie, celtherapie, gentherapie, tissue engineered products (of combinaties) ATMPs zijn meestal bedoeld om ernstige, vaak zeldzame aandoeningen te behandelen Bijvoorbeeld: SCID, Hemofilie A/B, leukemie, allerlei vormen van kanker Vraag van beleid en veld: Er is veel geld en energie gestoken in de ontwikkeling van ATMP s. Waar blijven de ATMP s?

25 Waar liggen nu de knelpunten? 1. Juridische aspecten bijvoorbeeld (inter)nationale geneesmiddelenwetgeving; 2. Financieel-economische aspecten, bijvoorbeeld vergoedingssystematiek en ontwikkelingskosten 3. Sociaal-culturele aspecten, bijvoorbeeld: wetenschappelijke prestatiecultuur, risico-denken 4. Technologische aspecten bijvoorbeeld: voortschrijdende innovatie

26 Ontwikkelingen blijven achter bij verwachtingen Nieuwe technologische toepassingen hebben dubbele fictie: social science fiction Onzekerheid over performance Onzekerheid over de impact & maatschappelijke inbedding Perspectief van ontwikkelaar en promotors: Identificatie met technologische innovatie De wereld wacht op dit product Perspectief van de wereld : Er zijn ook alternatieven Vergelijken en selecteren Selective comperators : professioneel of amateur

27 Gesignaleerde belemmeringen langdurige zorg Technologie te weinig vraag-gestuurd Technologie geeft wel verbetering zorgkwaliteit, maar geen oplossing personeelstekort Technologie biedt tijdelijke oplossing (bv. thuis wonen) Financiële besparing door technologie niet bij betalende partij Ontbrekende vaardigheden bij zorgvragers maar ook zorgverleners Verschillende belangen betrokkenen

28 Sociale inbedding Het proces van sociale inbedding van een nieuwe technologie is: continu en heel veranderlijk veel complexer dan meestal verwacht een onontkoombaar onderdeel van de implementatie geen weerstand, onbegrip, belemmering Technology and society are not mutually exclusive of one another; instead, they influence and shape one another. Payam Abrishami: De publieke waarde van zorginnovaties: een zoektocht voor ons allen (Proefschrift 2018)