Newcom Tech Monitor 2018 Kwart maakt zich zorgen over technologische ontwikkelingen

Transcriptie

1 Newcom Tech Monitor 2018 Kwart maakt zich zorgen over technologische ontwikkelingen Publicatiedatum: 6 december 2018 Uitgevoerd door: Auteurs: Newcom Research & Consultancy B.V. drs. H. Hoekstra; drs. S. Boekee

2 Inhoud 1. Achtergrond Opzet 2. Resultaten Status Verdieping Kansen 3. Hoofdlijnen 4. Bijlagen 2

3 1. Achtergrond Opzet

4 Hoe staat de adoptie van technologieën er in Nederland voor? De adoptie van nieuwe ontwikkelingen en technologieën gaat steeds sneller. Van de huidige adoptie van technologieën zijn vooral op internationaal niveau cijfers bekend. Specifiek voor Nederland zijn deze cijfers er veelal niet. Sinds 2014 wordt dit onderzoek jaarlijks uitgevoerd onder het Nederlands publiek. Daarbij onderzoeken we de houding ten aanzien van technologische ontwikkelingen en meten we bekendheid en gebruik van diverse technologische toepassingen. Titelstijl van model bewerken 4

5 Meten is keuzes maken Er zijn overweldigend veel ontwikkelingen en mogelijke nieuwe (technologische) trends. Goed onderzoek begint bij een goede afbakening. Om focus aan te brengen hebben we voor deze meting een deelselectie van specifieke technologische innovaties gekozen. In deze rapportage komen de bekendheid en het gebruik van vijf domeinen aan bod Contactloos betalen Online colleges Ridesharing ehealth toepassingen Smartwatches 5

6 Onderzoeksopzet Kwantitatief (online) onderzoek Meetperiode: 2018 Doelgroep: Nederlanders van 15 jaar en ouder Respons In totaal zijn Nederlanders van 15 jaar en ouder ondervraagd. De data zijn gewogen op basis van geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en provincie. De precieze samenstelling van de steekproef vindt u terug in de bijlagen. Focus In deze publicatie ligt de focus op de houding van Nederlanders ten aanzien van nieuwe technologieën en technologische ontwikkelingen. We zoomen daarbij in op verschillen tussen groepen. Welke groepen zijn positief, welke zijn sceptisch? 6 6

7 2. Status

8 1. Contactloos betalen blijft groeien in gebruik. Ook bij Ridesharing zien we (lichte) groei. MOOCS en E-Health groeien niet verder. 8

9 Contactloos betalen blijft groeien in gebruik. Ook bij Ridesharing zien we (lichte) groei. MOOCS en E-Health groeien niet verder. Bekendheid Ontwikkeling bekendheid Gebruik Ontwikkeling gebruik Contactloos betalen MOOCS (online colleges) Ridesharing E-Health Smartwatches Hoge bekendheid/gebruik (>50%) Beperkte bekendheid/gebruik (10-50%) Lage bekendheid/gebruik (<10%) Bekendheid van contactloos betalen is niet verder gegroeid, maar het gebruik groeit nog steeds door. Online colleges laten geen toename zien in bekendheid. Het gebruik blijft licht toenemen, maar is nog altijd een nicheverschijnsel. De bekendheid van Uber en Snappcar is licht toegenomen. Ridesharing als geheel groeit derhalve in bekendheid. Het gebruik blijft beperkt, maar groeit licht. De bekendheid van ehealth toepassingen neemt af. Het gebruik van ehealth toepassingen thuis blijft overwegend op peil. Qua bekendheid lijkt de smartwatch op zijn retour, maar het gebruik groeit nog wel.

10 Bekendheid van contactloos betalen is niet verder gegroeid, maar het gebruik groeit nog steeds door. 100% 80% Ontwikkeling bekendheid en gebruik contactloos betalen met bankpas 81% 91% 88% 60% 40% 63% 33% 47% 55% 20% 15% Contactloos betalen 0% Bekendheid Gebruik

11 De bekendheid van Uber en Snappcar is licht toegenomen. Ridesharing als geheel groeit derhalve in bekendheid. 100% Ontwikkeling bekendheid aanbieders ridesharing 80% Ridesharing Door particulieren via internet delen van automobielgebruik, eventueel inclusief bestuurder Gemeten toepassingen Uber* Snappcar Mywheels *Uber biedt op dit moment niet direct ride-sharing aan, aangezien zij gebruik maken van gelicenseerde bestuurders 60% 40% 20% 0% 62% 66% 53% 29% 29% 24% 25% 21% 21% 22% 14% Uber Snappcar Mywheels

12 2. De verwachting is dat technologische ontwikkelingen een grotere rol gaan spelen in de komende jaren, maar nu al maakt bijna een kwart van de Nederlanders zich zorgen. 12

13 Nederlanders verwachten dat technologische ontwikkelingen alleen maar een grotere rol gaan spelen in de komende jaren. Verwachtingen ten aanzien van technologische ontwikkelingen (NL totaal) Ik verwacht dat (technologische) ontwikkelingen een steeds grotere rol gaan spelen in mijn leven de komende jaren. 4% 24% 68% 4% Ik verwacht dat Nederland in de komende tien jaar ingrijpend gaat veranderen als gevolg van technische ontwikkelingen 6% 23% 67% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (Helemaal) niet mee eens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet/geen antwoord Vraagstelling: Kunt u aangeven in hoeverre u het eens dan wel oneens bent met onderstaande stellingen over nieuwe (technologische) ontwikkelingen in Nederland? 13

14 Bijna een kwart van de Nederlanders maakt zich zorgen over de huidige technologische ontwikkelingen. 50% Optimisme versus zorgen over technologische ontwikkelingen (NL totaal) 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 38% 30% 18% 9% 5% Ik ben optimistisch over de huidige technologische ontwikkelingen Ik maak me zorgen over de huidige technologische ontwikkelingen Vraagstelling: Welk van onderstaande uitspraken past het beste bij u? De tussenliggende opties kunt u gebruiken om uw antwoord te nuanceren. 14

15 In toenemende mate verwacht men dat technologische ontwikkelingen een grotere rol in ons leven gaat spelen. De groep die zich zorgen maakt lijkt eveneens (weer) te groeien. Verwachtingen en zorgen ten aanzien van technologische ontwikkelingen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ik verwacht dat Nederland in de komende tien jaar ingrijpend gaat veranderen als gevolg van technische ontwikkelingen Ik verwacht dat (technologische) ontwikkelingen een steeds grotere rol gaan spelen in mijn leven de komende jaren. Maakt zich zorgen over nieuwe technologieën 15

16 3. Verdieping

17 3. Angst voor nieuwe technologie zit met name in het tempo waarmee deze ons leven verandert. 17

18 Nederlanders staan (wel) overwegend positief tegenover de nieuwe technologieën an sich. Geeft u aan in hoeverre u het oneens dan wel eens bent met de volgende stellingen Nieuwe technologieen maken ons leven beter 9% 45% 46% Nieuwe technologieën maken me enthousiast 15% 39% 46% Nieuwe technologieen zorgen voor meer problemen dan oplossingen 30% 48% 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens 18

19 Men is echter wel soms bang over het tempo waarin nieuwe technologieën onze wereld veranderen. Geeft u aan in hoeverre u het oneens dan wel eens bent met de volgende stellingen Ik ben soms bang voor hoe de wereld kan veranderen door nieuwe technologieën 19% 36% 45% Technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat ik ze niet bij kan houden 21% 34% 45% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens 19

20 Angst voor en omarming van nieuwe technologieën groeien beiden licht en lijken hand in hand te gaan. 100% Geeft u aan in hoeverre u het oneens dan wel eens bent met de volgende stellingen 80% 60% 40% 41% 42% 45% 20% 0% Nieuwe technologieen maken ons leven beter Ik ben soms bang voor hoe de wereld kan veranderen door nieuwe technologieën 20

21 4. Vooral hoog opgeleiden en jongeren omarmen nieuwe technologieën. Onder laag opgeleiden bestaan de meest zorgen. 21

22 Hoog opgeleiden zijn veel vaker optimistisch ten aanzien van technologie dan laag opgeleiden. Laatstgenoemde groep maakt zich relatief vaak zorgen. Welk van onderstaande uitspraken past het beste bij u? De tussenliggende opties kunt u gebruiken om uw antwoord te nuanceren Laag 7% 20% 42% 24% 7% Middelbaar 9% 31% 40% 15% 5% Hoog 13% 38% 30% 16% 3% Nederland totaal 9% 29% 38% 18% 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ik ben optimistisch over de huidige technologische ontwikkelingen Ik maak me zorgen over de huidige technologische ontwikkelingen 22

23 Vooral hoogopgeleiden zijn enthousiast over nieuwe technologieën en vinden dat deze ons leven beter maken. Kunt u aangeven in hoeverre u het eens dan wel oneens bent met onderstaande stellingen over nieuwe (technologische) ontwikkelingen in Nederland? 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 62% 67% 77% 68% Ik verwacht dat (technologische) ontwikkelingen een steeds grotere rol gaan spelen in mijn leven de komende jaren. 39% 57% 53% 52% 46% 45% 46% 48% 45% 41% 44% 45% 44% 45% 40% 34% Nieuwe technologieen maken ons leven beter Ik ben soms bang voor hoe de wereld kan veranderen door nieuwe technologieën Technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat ik ze niet bij kan houden Laag opgeleid Middelbaar opgeleid Hoog opgeleid Nederland totaal Nieuwe technologieën maken me enthousiast 23

24 4. Kansen

25 5. Relevantie, gemak, laagdrempeligheid en vertrouwen zijn de belangrijkste succesfactoren bij nieuwe innovaties. 25

26 Belangrijke succesfactoren van innovaties zijn gebruiksgemak en invullen van een behoefte, maar ook vertrouwen speelt een rol. Contactloos betalen MOOCS (online colleges) Ridesharing E-Health Ervaring met accu Waarom gebruikt? Gemakkelijk in gebruik Kost minder tijd Persoonlijke ontwikkeling Interesse voor het onderwerp Goedkoop Gemakkelijk Snel geregeld Flexibel Gemakkelijk in gebruik Beschikbaar op moment dat het mij uitkomt Gezondheidsfuncties (stappenteller, hartslagmeter) Gemakkelijk in gebruik Aantrekkelijk Waarom niet gebruikt? Heb er (nog) geen mogelijkheid toe / Weet niet hoe het werkt Vertrouw het (nog) niet Niet nodig/geen toegevoegde waarde Al een auto ter beschikking/ geen toegevoegde waarde Heb (nog) geen zorgbehoefte Te duur Overbodig / te weinig toegevoegde waarde

27 Op basis van de succesfactoren en drempels, kunnen we de volgende succesformule bij technologische innovaties opstellen: Relevant Gemak Laagdrempelig Vertrouwen Potentie Voorziet in een behoefte? Lost een pijnpunt op? Is het makkelijk te gebruiken/intuïtief? Is het afgestemd op individuele wensen? Is het niet te duur? Is er op een makkelijke manier aan te komen? Wekt de aanbieder vertrouwen? Is de techniek betrouwbaar? 27

28 Contactloos betalen is een mooi voorbeeld van de invulling van deze formule en wordt inmiddels breed omarmd. Relevant Gemak Laagdrempelig Vertrouwen Potentie Voorziet in een behoefte? Lost een pijnpunt op? ü Maakt pinnen/ doorstroom kassa sneller ü Pincode niet meer nodig Is het makkelijk te gebruiken/intuïtief? Is het afgestemd op individuele wensen? ü Zeer gemakkelijk in gebruik ü Nauwelijks uitleg nodig Is het niet te duur? Is er op een makkelijke manier aan te komen? ü Gratis bij nieuwe bankpas ü Snel bij veel winkels mogelijk gemaakt Wekt de aanbieder vertrouwen? Is de techniek betrouwbaar? ü Aandacht voor veiligheidsmaatregelen ü Max. 25 per transactie ü 88% bekendheid ü 55% gebruik 28

29 5. Hoofdlijnen

30 De hoofdlijnen 1. Contactloos betalen blijft groeien in gebruik. Ook bij Ridesharing zien we (lichte) groei. MOOCS en E-Health groeien niet verder. 2. De verwachting is dat technologische ontwikkelingen een grotere rol gaan spelen in de komende jaren, maar nu al maakt bijna een kwart van de Nederlanders zich zorgen. 3. Angst voor nieuwe technologie zit met name in het tempo waarmee deze ons leven verandert. 4. Vooral hoog opgeleiden en jongeren omarmen nieuwe technologieën. Onder laag opgeleiden bestaan de meest zorgen. 5. Kennis en gebruik en technologische innovaties zijn relatief hoog onder hoog opgeleiden en jongeren en kan dus nog sterk groeien onder laag opgeleiden en ouderen. 30

31 Meer informatie? Neem contact met ons op! Newcom Research & Consultancy B.V. drs. Hans Hoekstra drs. Steven Boekee Vestiging Amsterdam Herengracht CH Amsterdam Vestiging Enschede Hengelosestraat AC Enschede T:

32 Wij geloven dat succesvolle organisaties in nauw contact staan met hun doelgroep. Dit betekent dat succesvolle organisaties de doelgroep écht kennen en begrijpen. Alleen dan zijn organisaties in staat de beste klantervaring te geven. en zijn labels van Newcom.

33 Newcom Research & Consultancy is een onafhankelijk bureau dat organisaties met full-service marktonderzoek inzicht geeft in hoe zij optimaal kunnen aansluiten bij de wensen van de doelgroep. Denk aan het testen van concepten, onderzoek naar de behoeften en tevredenheid van klanten en imago onderzoek. Newcom werkt vanuit kantoren in Enschede en Amsterdam. Newcom is aangesloten bij de MarktOnderzoekAssociatie (MOA), bestempeld als een Fair Data Company en bovendien is Newcom, NEN-ISO 9001, ISO en NEN 7510 gecertificeerd. Titelstijl van model bewerken * De certificering van ISO en NEN7510 zijn geregistreerd onder nummers en met de scope Het leveren, ontwikkelen en de support van de SAAS-oplossingen onderzoekstool.nl en explora-zorg.nl en het uitvoeren van klanten marktonderzoek. 33

34 6. Bijlagen

35 Bekendheid van contactloos betalen is niet verder gegroeid, maar het gebruik groeit nog steeds door. 100% 80% Ontwikkeling bekendheid en gebruik contactloos betalen met bankpas 81% 91% 88% 60% 40% 63% 33% 47% 55% 20% 15% Contactloos betalen 0% Bekendheid Gebruik

36 Verdere adoptie van contactloos betalen wordt vooral tegengehouden doordat men de mogelijkheid simpelweg nog niet heeft en een gebrek aan vertrouwen Redenen voor adoptie Gemakkelijk in gebruik Kost minder tijd Laggards Late majority Positie op adoptiecurve Barrières voor adoptie Heb er (nog) geen mogelijkheid toe / Weet niet hoe het werkt Vertrouw het (nog) niet Early majority Early adopters Introductie van nieuwe ontwikkeling Tijd Gebruik contactloos betalen met bankpas 55% Ontwikkeling heeft de markt verzadigd Opmerkelijk Zes op de tien personen die contactloos betalen met hun bankpas doen dit meerdere keren per week 36

37 Online colleges laten geen toename zien in bekendheid. 100% Ontwikkeling bekendheid aanbieders MOOCS 80% Online colleges Via internet volgen van colleges (inclusief studiemateriaal), ook wel bekend als MOOC (Massive Open Online Course) Gemeten toepassingen Coursera edx* itunes U *edx is een platform om online colleges aan te bieden, niet te verwarren met TEDx 60% 40% 20% 0% 25% 26% 18% 17% 3% 4% 7% 7% Coursera / edx (identiek) itunes U

38 Het gebruik van online colleges blijft licht toenemen, maar is nog altijd een niche-verschijnsel. 100% Ontwikkeling gebruik aanbieders MOOCS 80% 60% Online colleges Via internet volgen van colleges (inclusief studiemateriaal), ook wel bekend als MOOC (Massive Open Online Course) Gemeten toepassingen Coursera edx* itunes U *edx is een platform om online colleges aan te bieden, niet te verwarren met TEDx 40% 20% 0% 1% 4% 2% 4% 6% 3% 4% 7% Coursera / edx (identiek) itunes U

39 De belangrijkste reden om geen online colleges te volgen is een gebrek aan behoefte. Er valt hier dan ook geen grote stijging te verwachten. Redenen voor adoptie Laggards Positie op adoptiecurve Persoonlijke ontwikkeling Interesse voor het onderwerp Late majority Barrières voor adoptie Niet nodig/geen toegevoegde waarde Early majority Early adopters Introductie van nieuwe ontwikkeling Tijd Gebruik itunes U 7% Gebruik Coursera en edx 4% Ontwikkeling heeft de markt verzadigd Opmerkelijk De motivaties om online colleges liggen nog nauwelijks op het gebied van carrière. Men doet dit voornamelijk nog voor de persoonlijke ontwikkeling en/of uit interesse. 39

40 De bekendheid van Uber en Snappcar is licht toegenomen. Ridesharing als geheel groeit derhalve in bekendheid. 100% Ontwikkeling bekendheid aanbieders ridesharing 80% Ridesharing Door particulieren via internet delen van automobielgebruik, eventueel inclusief bestuurder Gemeten toepassingen Uber* Snappcar Mywheels *Uber biedt op dit moment niet direct ride-sharing aan, aangezien zij gebruik maken van gelicenseerde bestuurders 60% 40% 20% 0% 62% 66% 53% 29% 29% 24% 25% 21% 21% 22% 14% Uber Snappcar Mywheels

41 Het gebruik van ridesharing blijft beperkt, maar groeit licht. 100% Ontwikkeling gebruik aanbieders ridesharing 80% Ridesharing Door particulieren via internet delen van automobielgebruik, eventueel inclusief bestuurder Gemeten toepassingen Uber* Snappcar Mywheels *Uber biedt op dit moment niet direct ride-sharing aan, aangezien zij gebruik maken van gelicenseerde bestuurders 60% 40% 20% 0% 3% 5% 2% 2% 2% 3% Uber Snappcar Mywheels

42 Het ruime autobezit in Nederland maakt een verdere adoptie van ridesharing op de korte termijn niet aannemelijk Redenen voor adoptie Laggards Positie op adoptiecurve Goedkoop Gemakkelijk Snel geregeld Flexibel Late majority Early majority Barrières voor adoptie Gebruik alle drie samen 7% Early adopters Al een auto ter beschikking Introductie van nieuwe ontwikkeling Tijd Ontwikkeling heeft de markt verzadigd

43 De bekendheid van ehealth toepassingen neemt af. ehealth toepassingen Zorgdiensten thuis die gebruik maken van communicatie via internet Gemeten toepassingen 100% 80% 60% 40% 20% 0% Ontwikkeling E-health toepassingen - bekendheid 71% 70% 72% 48% 49% 51% 43% 38% 37% Zorg op Afstand Medicijnen via internet / Thuisapotheek 60% 42% 30% Medicijnen via internet / Thuisapotheek Zorg op Afstand Op zorg gerichte apps voor smartphone of tablet Op zorg gerichte apps voor smartphone of tablet (bijvoorbeeld de EHBO app, thuisarts app)

44 Het gebruik van ehealth toepassingen thuis blijft op peil, behalve voor Medicijnen via Internet/Thuisapotheek. 100% 80% 60% 40% Ontwikkeling E-health toepassingen - gebruik ehealth toepassingen Zorgdiensten thuis die gebruik maken van communicatie via internet Gemeten toepassingen 20% 0% 17% 16% 17% 10% 9% 10% 14% 10% 3% 2% 2% 2% Zorg op Afstand Medicijnen via internet / Thuisapotheek Medicijnen via internet / Thuisapotheek Zorg op Afstand Op zorg gerichte apps voor smartphone of tablet Op zorg gerichte apps voor smartphone of tablet (bijvoorbeeld de EHBO app, thuisarts app)

45 Verdere adoptie van deze ehealth toepassingen is niet te verwachten zolang deze geen bredere zorgbehoefte aanspreken Redenen voor adoptie Gemakkelijk in gebruik Beschikbaar op moment dat het mij uitkomt Laggards Late majority Positie op adoptiecurve Barrières voor adoptie Heb (nog) geen zorgbehoefte Early majority Early adopters Introductie van nieuwe ontwikkeling Tijd Gebruik Thuisapotheek 14 % Gebruik zorgapps 10% Gebruik Zorg op Afstand 2% Ontwikkeling heeft de markt verzadigd 45

46 Qua bekendheid lijkt de smartwatch op zijn retour, maar het gebruik groeit nog wel. 100% Ontwikkeling bekendheid en gebruik smartwatches 80% 79% 87% 80% 60% 67% 40% Smartwatches Gemeten toepassingen 20% 0% 1% 3% 5% 7% Samsung Gear Apple Watch Pebble Sony smartwatch Bekendheid Gebruik

47 Gezondheidsfuncties vormen in toenemende mate een reden om de smartwatch te gebruiken. Redenen voor adoptie Kan er mee op mijn gezondheid letten (stappenteller, hartslagmeter, etc.) Gemakkelijk in gebruik Ziet er aantrekkelijk uit Barrières voor adoptie Te duur Overbodig / te weinig toegevoegde waarde Laggards Late majority Early majority Early adopters Introductie van nieuwe ontwikkeling Positie op adoptiecurve Gebruik totaal 7% Tijd Bekendheid Apple Watch 58% Bekendheid Samsung Gear 43% Bekendheid Sony Smartwatch15%, LG Watch 12% Ontwikkeling heeft de markt verzadigd Opmerkelijk Ten opzichte van vorig jaar vormen de gezondheidsfuncties van de smartwatch een steeds belangrijker motief voor adoptie. 47

48 Sterke groei van bekendheid VR is tot stand gekomen. De verwachte impact groeit nog wel. 100% Bekendheid van en verwachte impact VR 80% 60% 40% 20% 0% 58% 49% 34% 27% 18% 14% 9% 9% VR (Virtual Reality) Bekendheid % bevolking dat hiervan (zeer) grote impact verwacht in komende 5 jaar

49 De verwachte impact van de inzet van drones door politie en veiligheidsdiensten is verder toegenomen 100% 80% 60% 40% Bekendheid en verwachte impact door inzet van drones door politie en veiligheidsdiensten 80% 88% 53% 54% 92% 58% 84% 68% 20% 0% Bekendheid Drones % bevolking dat hiervan (zeer) grote impact verwacht in komende 5 jaar

50 Hoe hoger het opleidingsniveau, des te vaker nieuwe technologische toepassingen gebruikt worden. 100% 90% Gebruik nieuwe technologieën - naar opleidingsniveau 80% 70% 60% 55% 62% 66% 50% 40% 30% 24% 24% 20% 10% 0% Gebruikt één of meer toepassingen voor bankieren (bv. Myorder Cashless, Smartpass) 6% 12% 13% 9% 8% 2% Gebruikt één of meer toepassingen voor e-learning (bv. edx, Coursera) Gebruikt één of meer toepassingen voor ridesharing (bv. Uber, Snappcar) 15% Gebruikt één of meer toepassingen voor e-health (bv. Zorg op Afstand) 5% 7% 9% Gebruikt één of meer smartwatches (bv. Samsung Gear, Pebble) Laag Middelbaar Hoog Vraagstelling: In welke mate bent u bekend met en gebruikt u.? 50

51 Jongeren maken in alle categorieën het vaakst gebruik van nieuwe technologische toepassingen. 100% Gebruik nieuwe technologieën - naar leeftijd 90% 80% 80% 70% 60% 65% 59% 55% 56% 50% 40% 30% 20% 10% 20% 15% 15% 14% 9% 8% 5% 4% 3% 4% 27% 22% 20% 19% 20% 14% 8% 6% 5% 5% 0% Gebruikt één of meer toepassingen voor bankieren (bv. Myorder Cashless, Smartpass) Gebruikt één of meer toepassingen voor e-learning (bv. edx, Coursera) Gebruikt één of meer toepassingen voor ridesharing (bv. Uber, Snappcar) Gebruikt één of meer toepassingen voor e-health (bv. Zorg op Afstand) Gebruikt één of meer smartwatches (bv. Samsung Gear, Pebble) 15 t/m 24 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 49 jaar 50 t/m 64 jaar 65 jaar of ouder Vraagstelling: In welke mate bent u bekend met en gebruikt u.? 51