opbrengstgericht werken in en door de sectie Opbrengstgericht leidinggeven aan de sectie

Transcriptie

1 opbrengstgericht werken in en door de sectie Opbrengstgericht leidinggeven aan de sectie APS en Kpc-groep

2 Colofon Deze uitgave maakt onderdeel uit van de publicatie Opbrengstgericht werkin in en door de sectie. Deze publicatie is voortgekomen uit een door APS en KPC groep ingediend voorstel ten behoeve van de Call for Proposals 2012, uitgezet door School aan Zet. Utrecht, 2013 Titel: Toetsanalyse door leerlingen Auteur(s): Guido van Hoek, Ilonka van der Knaap Coördinatie: Job Christians, Gea Spaans Tekstredactie: Jenny van Rooij Vormgeving: Stephanie van Besouw (Joeri Multimedia) Fotografie: Mark Verlijsdonk (Joeri Multimedia) Deze uitgave is digitaal beschikbaar via

3 DEZE UITGAVE De publicatieserie Opbrengstgericht werken in en door de sectie bevat de volgende titels: Scan voor de sectie Interventielijst voor de sectie om het opbrengstgericht werken te versterken De volgende uitgewerkte interventies: 1. Opbrengstgericht leidinggeven aan de sectie 2. Opbrengstgericht werken onderwerp van gesprek maken in de gesprekkencyclus 3. Werken met de sectie aan een OGW-cultuur 4. Afspraken maken in de sectie over de manier van opbrengstgericht werken in de klas 5. Opbrengstgerichte lessen. Een aanpak 6. Doelen stellen en succescriteria formuleren voor leerlingen. Informatie over doelen en succescriteria 7. Van lesplannen naar leerdoelen. Werkwijze om leerdoelen en succescriteria te formuleren 8. Feedback en evaluatie om leerprocessen van leerlingen te bevorderen 9. Toetsanalyse door leerlingen 10. Met leerlingen reflecteren op de toets 11. Met leerlingen eigen leeropbrengsten in beeld krijgen 3

4 INHOUDSOPGAVE Het onderdeel Toetsanalyse door leerlingen bevat de volgende hoofdstukken: Inleiding Bijlage 1 - Basisanalyseformulier kennisthema s Bijlage 2 - Uitbreiding 1 - typen vragen: oppervlakkig leren en leren met diepgang Bijlage 3 - Uitbreiding 2 - foutenanalyse Bijlage 4 - Informatie over oppervlakkig leren en leren met diepgang Bijlage 5 - Plan van aanpak Bijlage 6 - Activiteiten die leerlingen kunnen helpen om hun doelen te bereiken 4

5 INLEIDING Beter presteren vergt van scholen een ontwikkeling naar opbrengstgericht werken. Dit betekent werken aan het maximaliseren van onderwijsprestaties, heldere en ambitieuze doelstellingen hebben, daar doelgericht aan werken, (tussen)prestaties meten en analyseren, en de (les)aanpak aanpassen wanneer dat nodig is. Om dit op scholen voor elkaar te krijgen is een cruciale rol weggelegd voor de vaksectie. Deze groep heeft als doel om het maximale uit elke leerling te halen. Als secties meer opbrengstgericht werken versterkt dat het opbrengstgericht werken van de hele school. Om secties te ondersteunen bij de ontwikkeling naar opbrengstgericht werken zijn een aantal hulpmiddelen ontwikkeld: Een scan voor de sectie als zelfevaluatie-instrument om zicht te krijgen op de aspecten waarop de sectie al opbrengstgericht werkt en de aspecten waarop de sectie nog meer aan het begin staat. Een interventielijst waarmee de sectie zicht krijgt op mogelijke interventies om aspecten van opbrengstgericht werken verder te ontwikkelen. Elf uitgewerkte interventies die direct in de sectie inzetbaar zijn. Deze interventies zijn voorzien van een instructie voor de sectieleider/sectieleden en bevatten concreet werkmateriaal voor de sectiebijeenkomsten en in de klas. Voor u ligt de uitgewerkte interventie: Toetsanalyse door leerlingen. Met het basisanalyseformulier van deze interventie krijgen leerlingen inzicht in de onderwerpen/ thema s die in de toets opgenomen zijn en hoe ze daarop scoren. Met de uitbreidingen worden leerlingen in staat gesteld om daarnaast ook te kijken naar: typen vragen: oppervlakkig leren en leren met diepgang; welke fouten zij maken (aan de hand van een foutenanalyse); denk aan slordigheidsfouten, rekenfouten, fouten door slecht lezen, etc. Door leerlingen deze analyses te laten maken ontdekken zij zelf waar hun tekortkomingen liggen. 5

6 6

7 instructie en materiaal Doelgroep Leraren Tijd Een lesuur + 20 minuten voorbereiding Benodigd materiaal Analyseformulieren: basis en uitbreidingen (zie bijlage 1, 2 en 3) Informatie over oppervlakkig leren en leren met diepgang (zie bijlage 4) Opzet voor een plan van aanpak (zie bijlage 5) Lijst met activiteiten die leerlingen kunnen helpen om hun doelen te bereiken (zie bijlage 6) Werkwijze Klassikaal, maar het kan ook individueel worden ingezet. Beoogde opbrengst Bewustwording van leemte bij leerlingen, zowel qua inhoud als qua vaardigheden of leeractiviteiten. En materiaal voor de leraar om met de leerling in gesprek te gaan over de aanpak en het leerproces. Om leerlingen een goede analyse te laten maken zijn de volgende voorbereidende stappen nodig (voor de leraar): Maak zelf de toets en zet de nummers van de vragen boven de kolommen. Zet onder de nummers de maximaal haalbare score. Schrijf de kennisthema s die in de toets aan bod komen in de linkerkolom. Arceer per onderwerp de bijbehorende cellen in de tabel. TIP: Het is ook nuttig om in deze stap de leerlingen gestructureerd zelf de toets op deze wijze te laten bestuderen. Bijvoorbeeld: Maak een reflectieopdracht: Zoek uit welke kennisthema s je niet beheerst. 7

8 Toepassing in de praktijk: Deel een nagekeken toets uit en de voorbereide analyseformulieren. Laat de leerlingen individueel de vragen bestuderen en categoriseren. Laat de leerlingen hun scores verwerken in het analyseformulier. Laat ze dit vervolgens delen met de groepsgenoten. Sluit de uitkomsten klassikaal kort met de reflectieopdracht. Leerlingen kunnen naast de basisanalyse op onderwerpen een aantal eenvoudig in te zetten uitbreidingen maken. Hierbij kunt u als leraar differentiëren door sommige leerlingen een foutenanalyse erbij te laten maken, terwijl andere kijken hoe zij op vraagtypen of vraagsoorten scoren. Na het analyseren van de cijfers en de toets gaat de leerling kijken naar wat hij wil verbeteren. Hij stelt zijn verbeterpunten vast, gevolgd door zijn doel: wat wil ik bereiken? Bijvoorbeeld: Ik wil hoger scoren op onthoudvragen. De leerling benoemt hoe hij dit doel wil bereiken in een plan van aanpak. In bijlage 5 treft u een plan van aanpak voor leerlingen met daarin de volgende punten: Verbeterpunten aan de hand van de analyse van de cijfers en de toets Wat is je doel? Wat wil je bereiken? Hoe ga je dit doel bereiken? Welke hulp heb je hulp nodig en van wie? Wat zijn bedreigingen/gevaren voor het behalen van je doel? Evalueren: Wat ging goed? Wat kan je verbeteren? Om leerlingen te ondersteunen bij verbeteractiviteiten is in bijlage 6 een lijst opgenomen met activiteiten die leerlingen kunnen helpen als zij bezig zijn met het maken van hun plan van aanpak. 8

9 BIJLAGE 1 Visieontwikkeling in de sectie 9

10 TOETSANALYSEFORMULIER VAK:..... Niveau:..... Jaar:..... Vraag (nummers invullen) Ook deelvragen (bijv. 1a, 1b apart) MAXIMALE SCORE Kennisthema s Totaal maximale score Totaal Totaal Verdeling punten punten te in % behaald behalen 10

11 BIJLAGE 2 UITBREIDING 1 typen vragen: oppervlakkig leren en leren met diepgang 11

12 Vraag (nummers invullen) Ook deelvragen (bijv. 1a, 1b apart) MAXIMALE SCORE Vraagtype Oppervlakkig leren Leren met diepgang Totaal maximale score Totaal punten behaald Totaal punten te behalen Verdeling in % 12

13 BIJLAGE 3 UITBREIDING 2 foutenanalyse 13

14 TOETSANALYSEFORMULIER VAK:..... Niveau:..... Jaar:..... Vraag (nummers invullen) Ook deelvragen (bijv. 1a, 1b apart) MAXIMALE SCORE Foutenanalyse Geef het aantal gemiste punten aan per item (max - eigen score) Rekenfouten Leesfouten Slordigheid Mis gegevens/kan niet vinden Mis kennis... Totaal maximale score Gemiste punten Totaal maximum score Verdeling in % 14

15 BIJLAGE 4 Informatie over oppervlakkig leren en leren met diepgang 15

16 Oppervlakkig leren (onthouden en/of begrijpen) Onthouden Je kunt benoemen, beschrijven Je kunt vertellen hoe Je kunt de stappen aangeven van Je kunt definities geven van Je kunt de woorden, begrippen, jaartallen, namen reproduceren Je kunt de regels opzeggen voor Leren met diepgang (gebruiken van het geleerde) Je kunt classificeren, rubriceren Je kunt relaties aangeven tussen Je kunt aantonen hoe Je kunt aangeven wat er gebeurt als (als, dan ) Je kunt voorspellen hoe Je kunt patronen vaststellen van Je kunt beargumenteren hoe Je kunt de kenmerken analyseren van Je kunt een brief opstellen met als onderwerp Je kunt een ontwerp maken voor Je kunt een onderzoeksopzet maken voor de probleemstelling (inclusief hypothese) Begrijpen Je kunt in eigen woorden weergeven Je uitleggen hoe Je kunt voorbeelden geven van Je kunt verklaringen geven voor Je kunt aangeven wat niet thuishoort bij Je kunt berekenen (met geoefende regels) Je kunt verwijswoorden aangeven voor Je kunt een samenvatting geven van Je kunt bewijzen voor je conclusies aangeven Je kunt beargumenteerde keuzes maken Je kunt een artikel/essay schrijven over Je kunt een bouwplan maken voor Je kunt (in een andere taal dan Nederlands) een brief schrijven waarin je verduidelijkt 16

17 BIJLAGE 5 plan van aanpak 17

18 Naam: Vak: Verbeterpunten aan de hand van de analyse van de cijfers en de toets Wat is je doel? Wat wil je bereiken? Hoe ga je dit doel bereiken? Welke hulp heb je nodig en van wie? Welke afspraken ga je maken met je ouders/vrienden/leraren? Wat zijn bedreigingen/gevaren voor het behalen van je doel? Hoe ga je die bedreigingen aanpakken? Evalueren: Wat ging goed? Wat kan je verbeteren? 18

19 BIJLAGE 6 Activiteiten die leerlingen kunnen helpen om hun doelen te bereiken 19

20 Ik maak een weekplanning. Ik laat me overhoren door Ik leer een toets of so verspreid over meerdere dagen. Ik schrijf bij het vak de woordjes die ik moet leren zelf op. Ik maak mijn huiswerk en neem mijn spullen mee. Ik ga alleen of vooraan zitten bij het vak Ik ben stil tijdens de uitleg. Ik stel minimaal twee vragen tijdens de les van het vak Ik noteer het huiswerk dagelijks in mijn agenda. Ik werk elke dag minuten aan het vak Ik gebruik post-its voor de moeilijke begrippen en plak deze op zodat ik ze regelmatig zie. Ik streep met een markeerstift de belangrijkste delen in een tekst aan. Ik maak een samenvatting bij het vak Ik verwerk de stof met behulp van een mindmap. Ik geef mezelf een beloning wanneer ik een 7 haal voor het vak Ik maak toetsvragen voor het vak Ik maak oefenopdrachten voor het vak Ik gebruik het computerprogramma voor het leren van mijn huiswerk. Ik vraag hulp aan bij het vak Ik geef niet op als het moeilijk is. 20

21 School aan Zet Lange Voorhout EE Den Haag Postbus CN Den Haag