TWEEDE ADVIES SAMENLEVINGSOPBOUW ANTWERPEN PROVINCIE vzw betreffende:

Transcriptie

1 TWEEDE ADVIES SAMENLEVINGSOPBOUW ANTWERPEN PROVINCIE vzw betreffende: Voorontwerp van decreet tot wijziging van het decreet van 20 december 1996 tot regeling van het recht op minimumlevering van elektriciteit, gas en water, wat betreft elektriciteit en gas, het decreet van 17 juli 2000 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, wat betreft de openbaredienstverplichtingen en van het decreet van 6 juli 2001 houdende de organisatie van de gasmarkt, wat betreft de openbaredienstverplichtingen Voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot de sociale openbaredienstverplichtingen in de vrijgemaakte elektriciteits- en aardgasmarkt April 2007 Otterstraat 116, 2300 Turnhout T E anita.rimaux@samenlevingsopbouw.be

2 Uitgangspunt project energie en armoede: recht op energie! Het beschikken over energie is een basisrecht voor iedere mens. Afsluiting (ook het uitschakelen van de stroombegrenzer in de budgetmeter) kan voor ons niet tenzij er sprake is van gevaar of fraude. Dit omdat: - mensen die afgesloten zijn van energie in mensonwaardige omstandigheden moeten leven. - het afsluiten van energie nieuwe schulden (bv leningen met woekerinteresten, heraansluitingskosten, ) meebrengt. Of mensen geven voorrang aan hun energieschulden zodat ze moeten verzaken aan andere basisbehoeften (bv huishuur, ziekenhuiskosten,schoolkosten). Zo geraken mensen nog meer in de miserie. - we vinden dat er iets moet gedaan worden aan de oorzaken van de problemen: het te klein inkomen en het te groot aandeel van energiekosten in het gezinsbudget. - wij ervan overtuigd zijn dat niemand ervoor kiest om in de miserie te zitten. Dit basisrecht wordt niet op deze manier gegarandeerd en vertaald in de voorontwerpen. Vanuit mensenrechtenstandpunt is dit onaanvaardbaar! Positieve veranderingen in de voorontwerpen en in het minibesluit (februari 2007) In de voorontwerpen De verlenging van de opzegtermijn bij procedure van niet-betaling bij leverancier tot 60 dagen. Hierdoor hebben mensen meer tijd om een nieuwe leverancier te zoeken. Momenteel is het verdacht als je dringend een leverancier zoekt. Veel leveranciers vermoeden dan dat je een gedropte klant bent. Bovendien hebben mensen meer tijd om hun situatie met iemand te bespreken en om ondersteuning te zoeken bij hulpverleners (budgetbegeleider, thuisbegeleiding, ). Het wegvallen van de dropkosten. Ook voor niet-beschermde klanten. Er is een wettelijke regeling voor de meteropname bij de plaatsing van een budgetmeter / stroombegrenzer of bij de start van de levering door de distributienetbeheerder. Het is goed dat het noodkrediet voor iedereen 200 kwh is zodat de hoogte van het noodkrediet niet meer afhangt van de plaatselijke distributienetbeheerder. Door budgetmeters te voorzien in nieuwe sociale woningen werkt men minder stigmatiserend. Het is positief dat mensen zowel met cash geld als met proton hun kaart kunnen opladen. In het minibesluit van februari 2007 Iedereen die een budgetmeter moet hebben krijgt die gratis. Ook de niet-beschermde klanten. De minimumlevering die opgetrokken is van 6 ampère naar 10 ampère. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

3 Algemene opmerkingen en voorstellen bij de voorontwerpen 1. Statuut beschermde klant: uitbreiden categorie, automatische toekenning en meer toegankelijke informatie Uitbreiding van de categorie beschermde klant om meer mensen in armoede te bereiken. Deskundigen moeten onderzoeken welke criteria het beleid moet hanteren om categorieën af te bakenen (bv het niet belastbaar minimuminkomen, de criteria voor de toekenning van een studiebeurs, het deel van het inkomen dat niet vatbaar is voor beslag, ) De gehanteerde categorieën moeten regelmatig geëvalueerd worden. Dit omdat het maken van categorieën, ook al zijn ze uitgebreid, steeds mensen uitsluit. Zelf stellen wij volgende uitbreiding voor: - mensen die een aanvraag deden voor collectieve schuldbemiddeling. Mensen mogen niet het slachtoffer zijn van wachtlijsten van diensten. - alle erkende vormen van budgetbegeleiding (voorlopige bewindvoerders, CAW s, centra bijzondere jeugdzorg). En alle mensen die op een wachtlijst staan om begeleid te worden door een erkende vorm van budgetbegeleiding. - iedereen met een vervangingsinkomen of een inkomensvervangend inkomen, - mensen met een beperkt inkomen (bijvoorbeeld lage werkloosheidsuitkering, ). Automatische toekenning van het statuut beschermde klant (bijvoorbeeld via de kruispuntbank) zodat mensen die recht hebben op het statuut beschermde klant er ook gebruik van maken (zie ook advies SERV p 8). Dit is nu vaak niet het geval. Mensen die in aanmerking komen voor het statuut beschermde klant en hulpverleners die beschermde klanten begeleiden moeten op regelmatige basis geïnformeerd (voorwaarden, hoe aanvragen, voordelen verbonden aan het statuut beschermde klant, ) worden. 2. Meer contactmogelijkheden voorzien met leveranciers en distributienetbeheerders Meer bereikbare klantenkantoren van distributienetbeheerders en leveranciers waar mensen aan een loket terecht kunnen met vragen en problemen. De kantoren moeten voldoende open zijn (ook buiten de kantooruren). (zie advies Minaraad p2) Mensen moeten ook telefonisch iets kunnen regelen. Dit met gratis telefoonnummers om hoog oplopende telefoonrekeningen te vermijden. De leverancier of de distributienetbeheerder moet de afspraken voor de klant op papier zetten zodat hij een bewijs heeft van de gemaakte afspraken. 3. Naast de bescherming van de leveranciers en de distributienetbeheerders moet men ook de klant beschermen Wanneer de distributienetbeheerder fouten maakt moet de schadevergoeding naar de klant gaan. Hij is immers het slachtoffer van de fouten en ondervindt schade. Bij problemen mag de bewijslast niet steeds bij de klant gelegd worden. Nu moet de klant telkens aantonen dat hij geen schuld treft. Wij pleiten voor het gebruik van een zelfde regeling (werkdagen of kalenderdagen) voor het vastleggen van alle termijnen binnen deze regelgeving. Dit is eerlijker en zorgt ook voor Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

4 meer duidelijkheid. In de huidige teksten kiest men voor kalenderdagen of werkdagen in functie van het gemak van de energiesector. De federale ombudsdienst energie (zie advies Minaraad p 2) moet zo snel mogelijk operationeel zijn zodat klanten beschermd worden wanneer de energiesector flaters begaat (bv leveranciers die lange tijd geen facturen sturen, dubbele facturen bij verhuis, ten onrechte kosten aanrekenen aan beschermde klanten, ) 4. Uitwerking van de concrete toepassing van de wetgeving en evaluatie van de nieuwe wetgeving Veel punten vragen om verdere uitwerking. Dit moet in dialoog met mensen in armoede gebeuren. Brieven zullen binnen de procedure voorgelegd worden aan de VREG. Het is zinvol om deze brieven ook te bespreken met mensen in armoede. De nieuwe wetgeving verandert veel. Mensen in armoede moeten betrokken worden bij de evaluatie van de effecten van deze veranderingen op hun leven. 5. Aandacht voor het informeren van de burger Er moet nagedacht worden over hoe de burger in het algemeen en mensen in armoede in het bijzonder geïnformeerd zullen worden. Er moeten informatie-instrumenten ontwikkeld worden. Deze moeten getest worden op begrijpbaarheid en zo verspreid worden dat ze mensen in armoede bereiken. Specifieke opmerkingen en voorstellen bij de voorontwerpen 1. Opzegtermijn van 60 dagen bij de procedure bij niet-betaling van de factuur Leveranciers mogen niet kunnen zien dat je gedropt bent in het systeem dat de wisselingen van klanten bij leveranciers beheert (zie advies VREG p 11: informatielek ). Wanneer leveranciers zien dat iemand gedropt is omwille van betalingsproblemen zijn ze niet geneigd om die persoon als klant te aanvaarden. Er moeten plaatsen gecreëerd worden waar mensen terecht kunnen met hun vragen en energieproblemen (bv hoe sluit ik een contract af, wat is voor mij het voordeligst, hoe zoek ik een nieuwe leverancier, ). Dit om problemen te voorkomen en ervoor te zorgen dat mensen zolang mogelijk binnen het gewone circuit blijven. (zie advies SERV p 8) Er is nood aan regelgeving over waarborgen. Nu vragen leveranciers hoge waarborgen (tot 4 keer het voorschotfactuur) waardoor het soms onmogelijk is een leverancier op de vrije markt te vinden of te houden. Het is onduidelijk waar de waarborg naartoe gaat en hoe je hem kan terugkrijgen. Leveranciers gebruiken een systeem van slechte punten. Als je teveel slechte punten hebt kan de leverancier een waarborg vragen. Slechte punten krijg je bijvoorbeeld bij herinneringen en ingebrekestellingen. Het sociaal energiefonds kan gebruikt worden om mensen financieel te ondersteunen bij betalingsproblemen. Dit moet men zowel aan de klanten als aan de hulpverleners bekendmaken. Mensen moeten meer tijd krijgen om te betalen (30 dagen) zodat men rekening houdt met het moment waarop mensen hun inkomen krijgen. Mensen hebben zo ook meer tijd om bij Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

5 problemen de situatie met een hulpverlener te bespreken. Voor de herinneringsbrief mogen geen extra kosten aangerekend worden. 2. Contractloze levering In het geval van een contractloze levering moet men mensen niet afsluiten, maar begeleiden om een leverancier te vinden (de voordeligste, zonder waarborg, ) en bekijken waarom ze geen contract hebben (in een sociaal onderzoek). In afwachting van het afsluiten van een contract met een leverancier moet de distributienetbeheerder de mensen onderbrengen bij zijn noodstroomleverancier. Redelijkerwijs : men legt de bewijslast bij de klant. Hoe zal men redelijkerwijs interpreteren? Voor mensen in armoede is het niet eenvoudig te bewijzen dat ze moeite gedaan hebben om een leverancier te vinden. Het al dan niet hebben van kennis en begrip van de leefomstandigheden van mensen in armoede zal hier bepalend zijn voor een juiste beoordeling. 3. Problematische verhuis Deze regeling leidt tot afsluiting (zie uitgangspunt p 2). Er mag nooit afgesloten worden zonder de bijeenkomst van de LAC en zonder een sociaal onderzoek. Dit is belangrijk om de redenen te kennen voor het niet hebben van een leverancier (vragen van waarborgen, niet weten hoe te beginnen, ). De termijn om de verhuis te regelen moet verlengd worden tot 60 dagen. Op die manier is de regeling ook gelijklopend met de regeling bij de drop. Dit vereenvoudigt de regelgeving. Nu is de tijd om te reageren slechts 10 dagen. Dit is kort (zie ook advies SERV p 11): De klant kan een periode niet thuis zijn (in het ziekenhuis liggen, elders verblijven, ) en daardoor de brief niet tijdig vinden. De klant moet de tijd krijgen om uitleg te gaan vragen bij ondersteunende diensten (thuisbegeleiding, budgetbegeleiding, ). Hiervoor moet vaak een afspraak gemaakt worden. Ook de termijn van twee weken om een nieuw bezoek te regelen is te kort. De verhuisproblemen die de klant ervaart komen niet aan bod in de nieuwe wetgeving. Ook al geven mensen hun verhuis correct door, merken we dat er dikwijls heel wat fout loopt vooraleer een verhuis in orde is. (zie advies VREG p2) Het is niet correct dat mensen verplicht zijn klant te worden bij de leverancier van de vorige bewoner. Gezien de talrijke fouten die gebeuren wanneer mensen van leverancier wisselen is het geen goed idee om eerst een contract af te sluiten bij de vorige leverancier en dan binnen de maand te veranderen van leverancier. 4. Fraude De distributienetbeheerder mag de situatie ter plaatse gaan controleren, moet vervangen worden door de distributienetbeheerder moet de situatie ter plaatse gaan controleren. Fraude mag men niet tolereren. Om mensen niet ten onrechte van fraude te beschuldigen moet er een degelijk onderzoek gevoerd worden. Een onafhankelijke derde moet fraude bewijzen en vaststellen (zie advies VREG p 14). De klant moet ook de mogelijkheid hebben zich te verdedigen. Fraudedossiers moeten voor de LAC komen. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

6 Wanneer mensen frauderen omwille van sociale redenen (bv. mensen zonder papieren die geen afbetalingsplan kunnen afsluiten omdat ze geen inkomen kunnen verwerven, daklozen, ) moet er gezocht worden naar structurele oplossingen voor het sociale probleem. 5. Termijn plaatsen budgetmeter In het minibesluit van februari staat dat de distributienetbeheerder een budgetmeter moet plaatsen 60 dagen na de ingebrekestelling van de klant door de distributienetbeheerder. We betreuren deze tussenstap die ervoor zorgt dat de klant minder snel een budgetmeter krijgt. Zo is de kans weer groter dat de klant extra schulden opbouwt. De distributienetbeheerder moet ook s avonds of op zaterdag budgetmeters plaatsen voor mensen die overdag werken. De distributienetbeheerder moet de budgetmeter steeds plaatsen in aanwezigheid van de klant of zijn vertegenwoordiger. Dit om te vermijden dat, bv. bij appartementen met vrij toegankelijke meterruimten, er onvoldoende moeite wordt gedaan om de klanten te contacteren. 6. Keuze voor budgetmeter of stroombegrenzer valt weg Zelfs als de budgetmeter gratis is moeten mensen de vrijheid hebben om te kiezen voor een budgetmeter of een stroombegrenzer. Mensen die stroom verbruiken via de netbeheerder betalen vaak een duur tarief. Dit terwijl het doorgaans om mensen met beperkte financiële mogelijkheden gaat. (zie advies Minaraad p 3). Indien men omwille van technische redenen geen budgetmeter kan plaatsen, moet de klant via de gewone meter beleverd worden en niet via een stroombegrenzer. Het gaat vaak om mensen die in zeer slechte woningen wonen. Zij mogen niet het slachtoffer worden van eigenaars die woningen verhuren die niet in orde zijn. De VREG moet vastleggen wanneer het technisch onmogelijk is om een budgetmeter te plaatsen. Wanneer de distributienetbeheerder minder dan 100 huishoudelijke klanten heeft dan is opnieuw de klant het slachtoffer. Zelfs als hij een budgetmeter wil, kan hij er geen krijgen. Alle meters zouden vervangen moeten worden door een budgetmeter die men al dan niet kan activeren (zie p 9). 7. Minimale levering van 10 ampère Minstens twaalf ampère voor iedereen. Wie verplicht is om te verwarmen met elektriciteit moet meer dan twaalf ampère hebben. Men moet nagaan wat een gezin juist nodig heeft. Men kan op basis van het gemiddeld verbruik van de huishoudtoestellen die een gezin nodig heeft, berekenen hoeveel ampère het nodig heeft om te leven. De nieuwe regelgeving spreekt van een budgetmeter voor de levering van gas door de distributienetbeheerder. Voorziet men hier ook een minimumlevering of is het alles of niets? Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

7 8. Oplaadpunten - betaalmogelijkheden Oplaadpunten moeten vlot bereikbaar zijn: op loopafstand (cfr. de normen voor de haltes van het openbaar vervoer). Als men deze normen niet oplegt, moet het oplaadpunt door iedereen op zijn minst rechtstreeks (dus zonder overstappen) met het openbaar vervoer te bereiken zijn. De nieuwe regelgeving in verband met de spreiding van de oplaadpunten is een achteruitgang. In gemeenten met uitgestrekte deelgemeenten wonen sommige mensen ver van het oplaadpunt, bijvoorbeeld 17 km van centrum. Indien men maar 1 oplaadpunt per gemeente voorziet is dit onbereikbaar voor hen. Bovendien moeten mensen hun kaart kunnen opladen op verschillende publieke en toegankelijke plaatsen (bankautomaat (cfr. pay & go), post, ). Dit is minder stigmatiserend dan een oplaadpunt bij het OCMW. Er moet een systeem uitgedacht worden waardoor men zijn kaart kan opladen via andere elektronische dragers (SIS-kaart, elektronische identiteitskaart, ). (zie ook advies SERV p 13: ook zij vragen een alternatief oplaadsysteem voor minder mobiele klanten en ter bescherming van de privacy van klanten met betalingsproblemen). Naast de spreiding moeten er ook minimumvoorwaarden vastgelegd worden in verband met de openingsuren. Wij sluiten ons aan bij het advies van de VREG (p 15) dat elk oplaadpunt ook minstens eenmaal per week buiten de kantooruren open moet zijn. De plaats en openingsuren van oplaadpunten moeten duidelijk bekendgemaakt worden. Wanneer de vastgelegde voorwaarden in verband met de spreiding van de oplaadpunten en de openingsuren niet voldaan zijn, is het niet toegestaan een budgetmeter te plaatsen. Men moet ook gewoon met een bankkaart kunnen betalen. Niet iedereen heeft proton. Mensen worden verplicht om met een budgetmeter te werken dus mogen ze er geen extra kosten (bankkosten) aan hebben. Mensen met een budgetmeter hebben doorgaans een beperkt budget. Het is niet rechtvaardig dat zij een deel van hun geld moeten besteden aan oplaadkosten. Bovendien laden sommige mensen hun kaart vaak op met kleine bedragen. Het kan niet dat er dan telkens bankkosten aangerekend worden. 9. Verrekenen schulden bij het opladen van de kaart voor de budgetmeter 35% afhouden voor het aanzuiveren van de schulden bij de distributienetbeheerder is veel. Dit percentage moet verlaagd worden. Daarbovenop moet men een maximum bedrag bepalen dat per oplaadbeurt afgehouden mag worden. Bovendien mogen alleen de schulden voor het verbruik van de minimumlevering verrekend worden. Voor de andere schulden (schulden bij de distributienetbeheerder voor het verbruik vooraleer er een budgetmeter is geplaatst) moet een haalbaar afbetalingsplan opgesteld worden. Er mag geen verschil zijn tussen het bedrag waarboven men alles kan afhouden bij gas (65 euro) en elektriciteit (50 euro). Mensen die verwarmen met elektriciteit hebben hetzelfde probleem als mensen die met gas verwarmen. Het percentage dat men mag afhouden bij het opladen moet in heel Vlaanderen hetzelfde zijn. Nu staat er in de wetgeving: de distributienetbeheerder MAG 10. Uitschakelen en herinschakelen van de stroombegrenzer Het uitschakelen van de stroombegrenzer in een budgetmeter staat voor ons gelijk aan afsluiten. Wanneer mensen geen geld hebben, hebben ze geen stroom. Bovendien leven mensen zonder stroom zonder dat iemand dit weet. De problemen en de situatie waarin Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

8 mensen leven zijn niet meer gekend. Het is belangrijk dat er cijfers bijgehouden worden over de frequentie en de hoogte van de opladingen van mensen waarvan de stroombegrenzer uitgeschakeld is. Wanneer de LAC beslist tot het uitschakelen van de stroombegrenzer moet de LAC de klant informeren over de kosten van de schorsing en de herinschakeling van de stroombegrenzer. De klant moet de herinschakeling van de stroombegrenzer vragen. Mensen moeten geïnformeerd worden over de stappen die ze moeten zetten opdat de distributienetbeheerder de stroombegrenzer zou herinschakelen. De LAC moet de dossiers waarbij ze beslist de stroombegrenzer uit te schakelen opvolgen. De stroombegrenzer moet heringeschakeld worden zodra er een haalbaar afbetalingsplan afgesproken is (en niet nadat er 50% van de schulden bij de distributienetbeheerder afbetaald is. Dit is teveel.) Wanneer mensen lange tijd op de minimumlevering leven moet de LAC bekijken welke de oorzaken hiervoor zijn. Bij mensen die zich nestelen in het leven met 10 ampère moet onderzocht worden waarom ze met 10 ampère leven. Het beperkt in grote mate de mogelijkheden van een gezin om normaal te functioneren. 11. Kosten procedure bij niet betaling bij de distributienetbeheerder De distributienetbeheerder mag voor niemand kosten aanrekenen bij de procedure van niet-betaling. Als mensen bij de distributienetbeheerder terecht komen wijst dit op financiële problemen. Aanrekenen van kosten zorgt voor toename van de schulden. 12. Redenen om voor de LAC te komen Redenen om mensen op te roepen voor de LAC Herhaaldelijk niet verschijnen voor de LAC mag geen reden tot afsluiting zijn. Er kunnen belangrijke redenen zijn om niet te verschijnen. Het is belangrijk deze redenen te onderzoeken. (zie ook advies SERV p 11) Het begrip behoorlijk opgeroepen moet verduidelijkt worden (zie ook advies SERV p 11): gebeurt dit enkel schriftelijk, moet er een huisbezoek gebeuren, hoe vaak moet men proberen op huisbezoek te gaan, op welke tijdstippen,. Wanneer mensen hun afbetalingsplan niet naleven moet men nagaan of het afgesproken afbetalingsplan wel haalbaar is in de concrete situatie van de mensen. Op een bepaald moment kan de financiële toestand van mensen zo precair zijn dat afbetalen onmogelijk is. De LAC moet de situatie dan herbekijken en op zoek gaan naar alternatieve oplossingen: bijvoorbeeld een tussenkomst van het energiefonds, uitstel, Er zijn geen duidelijke criteria om te beslissen wanneer er sprake is van toegang weigeren om een budgetmeter te plaatsen of de stroombegrenzer uit te schakelen. Bovendien gaat de eigenaar van de woning soms niet akkoord met de plaatsing van een budgetmeter waardoor er geen budgetmeter geplaatst kan worden bij een klant (zie advies VREG p 16). In dit geval is het onrechtvaardig om af te sluiten. Wanneer men de mogelijkheid behoudt om een stroombegrenzer in een budgetmeter uit te schakelen moet dit steeds voor de LAC komen! Wanneer de klant geen contract wil sluiten nadat hij een bepaalde periode is beleverd door de distributienetbeheerder kan hij opgeroepen worden voor de LAC. Hij kan afgesloten worden tenzij hij kan aantonen dat hij geen contract heeft kunnen sluiten. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

9 Wij sluiten ons aan bij het advies van de Inspectie van Financiën. Volgens hen is deze regel een snelweg richting afsluiting. Aangezien er contractvrijheid is, zal deze categorie klanten niet aantrekkelijk zijn voor leveranciers en zullen zij moeite hebben om een contract af te sluiten. Wanneer mensen een budgetmeter krijgen vraagt dit veel van hen om er mee te leren werken. Veel mensen ervaren dat er ook voordelen verbonden zijn aan een budgetmeter: de schulden kunnen niet hoog oplopen, mensen staan meer stil bij hun verbruik. Distributienetbeheerders verplichten mensen na een bepaalde periode om terug te gaan naar de vrije markt. Veel mensen vinden dit moeilijk omdat ze tevreden zijn met de budgetmeter. Zo blijft het hebben van een budgetmeter stigmatiserend. De leveranciers op de vrije markt zouden met budgetmeters moeten werken zodat mensen die stroom via een budgetmeter willen dit zouden kunnen hebben op de vrije markt. Ook wanneer men wil afsluiten omwille van leegstand, fraude of weigering tot ondertekenen van leveringscontract MOET er een beslissing van de LAC zijn. Het afsluiten van elektriciteit en aardgas brengt mensen in mensonwaardige omstandigheden. Daarom moeten de dossiers minstens grondig bestudeerd worden en moeten deze mensen de kans krijgen om zich te verdedigen. Werking van de LAC Het begrip klaarblijkelijke onwil wordt uit de wetgeving gehaald, maar wordt met andere woorden terug ingevoerd. Wij sluiten ons aan bij het advies van de VREG( p 5) dat de sociale bescherming die met de voorgestelde aanpassingen aan de decreten beoogd wordt staat of valt met de werking van de LAC s. En bij het advies van de SERV (p 4) dat er een aanzienlijke interpretatieruimte voor de LAC s blijft bestaan. Er mag nooit afgesloten worden zonder dat de LAC samenkomt en zonder dat de LAC de eventueel gewijzigde - situatie van het gezin bekijkt door middel van een sociaal onderzoek. De LAC moet ook een zitting s avonds organiseren zodat ook mensen die werken aanwezig kunnen zijn. De concrete werking van de LAC (de samenstelling, hoe het sociaal onderzoek eruit moet zien, hoe mensen uitgenodigd moeten worden, ) wordt niet uitgewerkt. Graag wil het project energie en armoede betrokken worden bij de verdere uitwerking hiervan. 13. Sociaal onderzoek Een sociaal onderzoek is een belangrijk instrument om een rechtvaardige beslissing van de LAC te garanderen. Het is noodzakelijk te concretiseren hoe een goed sociaal onderzoek eruit ziet. Mensen in armoede moeten hierbij betrokken worden. Het contradictoir onderzoek moet volgens de wet een antwoord bieden op de vraag of een huishoudelijke klant niet in een situatie verkeerd waardoor afsluiting onverantwoord zou zijn. Voor ons is afsluiting in ieder geval onverantwoord. (zie uitgangspunt pagina 2) De LAC moet elke keer opnieuw een sociaal onderzoek doen wanneer de situatie van een klant besproken wordt. De toestand van de klant kan immers veranderd zijn. 14. Winterperiode Deze regeling gaat uit van afsluiting (zie uitgangspunt pagina 2) terwijl energie een basisrecht is. Een huishouden heeft niet alleen verwarming nodig. Ook in de zomer heeft men een koelkast, verlichting, fornuis, wasmachine, nodig. De winterperiode moet uitgebreid worden: bijvoorbeeld van 1 november tot eind april. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

10 Mensen die afgesloten zijn moeten bij de start van de winterperiode heraangesloten worden. 15. Heraansluiten Mensen die afgesloten zijn moeten duidelijke informatie krijgen over de stappen die ze moeten zetten om heraangesloten te worden. Mensen die afgesloten worden moeten duidelijk geïnformeerd worden over de hoogte van de kosten die afsluiten en heraansluiten zullen meebrengen. Als de LAC mensen afsluit, moet ze zorgen voor de opvolging van de dossiers. De LAC moet regelmatig de situatie van de mensen die afgesloten werden herbekijken en zoeken naar een oplossing zodat zo snel mogelijk heraangesloten kan worden. We sluiten ons aan bij de VREG die zich in zijn advies (p 8) afvraagt of het billijk is dat de kosten ten laste van de huishoudelijke afnemer zijn als er onterecht afgesloten is. De boete bij het laattijdig heraansluiten van mensen gaat naar het energiefonds. Nochtans is de klant het slachtoffer van deze fout. Bovendien vragen wij ons af wie dit laattijdig heraansluiten aan de VREG moet melden. De vraag tot heraansluiting moet eerst aan de distributienetbeheerder gesteld worden (alvorens het aan de LAC gevraagd wordt). Kan de distributienetbeheerder beboet worden wanneer hij nalaat op deze vraag te antwoorden? 16. Nieuwe sociale woningen Eerst moet er een budgetmeter geplaatst worden bij iedereen die er één nodig heeft. Dan pas kan men starten om budgetmeters in nieuwe sociale woningen te plaatsen. Men moet zo snel mogelijk alle woningen voorzien van een budgetmeter. Bij alle nieuwe aansluitingen moet men een budgetmeter plaatsen in de plaats van een gewone meter. Het moet mogelijk zijn om gratis een budgetmeter te vragen zonder dat je gedropt bent door de leverancier. Dit kan mensen (die dit willen) helpen om energie te besparen en schulden te voorkomen. Zo zal de budgetmeter ook niet meer als straf beschouwd worden maar als middel om het energieverbruik onder controle te houden. 17. Gemengde afnemers We sluiten ons aan bij het advies van de SERV (p 4) dat afnemers bij het afsluiten van een leveringscontract voor een gemengde aansluiting goed geïnformeerd moeten worden over de verschillen inzake sociale bescherming afhankelijk van de ondertekenaar van het contract. De VREG zegt in zijn advies (p 7) dat door de wijzigingen in de definitie huishoudelijke klant de gemengde afnemers geen recht meer hebben op de sociale openbaredienstverplichtingen. Daardoor bestaat volgens de VREG de kans dat gezinnen met kinderen worden afgesloten als gevolg van uitsluiting van gemengde afnemers. 18. Wat wij verder nog graag veranderd of aangevuld zouden zien Het tarief van de distributienetbeheerder zou niet hoger mogen zijn dan het sociaal tarief. Het sociaal tarief moet het laagste tarief zijn. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

11 Er moet een beroepsmogelijkheid voorzien worden voor de beslissing van de LAC. Wanneer mensen verhuizen zou ook het recht hebben op sociaal tarief of op het statuut beschermde klant moeten overgaan zonder dat de klant iets moet doen. De kosten die in de winter hoger zijn dan in de zomer (meer verwarmen, meer binnen, ) voor mensen die een budgetmeter hebben zouden gespreid moeten worden. Wanneer er ook budgetmeters zijn voor aardgas zullen mensen met twee budgetmeters in de winter echt veel meer moeten opladen. Dan wordt het nog belangrijker dat men bij het opladen in een spreiding van de kosten over heel het jaar voorziet. Vragen Bij het lezen van de voorontwerpen hadden we volgende vragen (de cijfers bij de vragen verwijzen naar de indeling die gebruikt werd in ons advies): Algemene opmerkingen bij de voorontwerpen 1. Uitbreiding categorie beschermde klanten en automatische toekenning - Wat met co-ouderschap indien een kind rechthebbende is? Welke ouder krijgt de voordelen verbonden aan het statuut beschermde klant? - Hoe moet het statuut van beschermde klant aangevraagd worden? Dit staat niet in de voorontwerpen. Specifieke opmerkingen bij de voorontwerpen 1. Opzegtermijn van 60 dagen bij de procedure bij niet-betaling van de factuur - Wanneer begint deze opzegtermijn te lopen? Staat deze datum in de dropbrief? - Ten laatste twee dagen: hoe zit het juist? Wat gebeurt er juist in die periode? 2. Contractloze levering - Moedwilligheid - onwetendheid: hoe vult men dit in? 3. Problematische verhuis - Hoe weet de distributienetbeheerder wie verhuisd is? - Wat gebeurt er met mensen die nog geen klant waren (mensen die alleen gaan wonen, gezinnen die opsplitsen, )? - Wat is de inhoud van het regularistatiedocument? - Wat als de vorige bewoner geen leverancier had? 4. Fraude - Wat verstaat men concreet onder fraude? - Welk rechtsverweer is er wanneer men afgesloten wordt omwille van fraude? 5. Termijn plaatsen budgetmeter - Wanneer heb je geen normale toegang? Als de mensen niet thuis zijn? Hoe dikwijls moet de distributienetbeheerder langsgaan? - Wat gebeurt er als je verhuist? Mag je de budgetmeter meenemen? - Zijn er kosten als je ergens gaat wonen en er al een budgetmeter is(bv. activatiekosten)? - Wanneer men bij de uitzonderingsgevallen een stroombegrenzer plaatst, is die dan voor iedereen gratis? 9. Verrekenen schulden bij budgetmeter? - Hoe zuivert men het verbruikte noodkrediet aan: onmiddellijk volledig of hanteert men hier ook de 35%-regel? Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

12 Indien men het noodkrediet volledig aanzuivert mag men de oplading niet als een onvoldoende oplading beschouwen en de mensen oproepen voor de LAC. - Op welke manier krijgen mensen een overzicht van de schulden die ze nog hebben bij de distributienetbeheerder en de bedragen die al afbetaald zijn. - Wat als je oplaadt voor meer dan 50 euro? Kan dan alles boven die 50 euro afgehouden worden voor het aanzuiveren van de schulden? (zie advies VREG p 15) Indien het antwoord op deze vraag positief is, zijn mensen verplicht om vaak te gaan opladen ook al beschikken ze op een bepaald moment over wat meer geld. Gezien de toch nog zeer beperkte oplaadmogelijkheden is dit niet correct. 11. Kosten procedure niet betalen bij distributienetbeheerder - Wie bepaalt hoogte van de kosten? Zijn de distributienetbeheerders vrij om zelf de hoogte van de kosten te bepalen of wordt dit wettelijk geregeld? - Indien er toch kosten aangerekend worden, staat dit dan duidelijk op de factuur zodat mensen geïnformeerd zijn. - Rekent men interesten aan op de schulden van de distributienetbeheerder? - Gelden dezelfde termijnen als bij de leveranciers? Zijn de termijnen voor alle distributienetbeheerders dezelfde? 12. Redenen om voor de LAC te komen - Welke procedure volgt er na onveiligheid? Wat gebeurt er met de gedupeerde? - Hoe ziet de inventaris van leegstand eruit? Welke criteria gebruikt men en hoe verloopt de procedure? Is dit van gemeente tot gemeente verschillend? Kan dit aanleiding geven tot onterechte afsluitingen? 13. Sociaal onderzoek - Contradictoire onderzoek. Wij begrijpen dit begrip als volgt. Op elk moment van de LAC-procedure moeten mensen zich kunnen verweren en zowel het OCMW die het onderzoek doet als de klant moet de mogelijkheid hebben om zijn standpunt uiteen te zetten. Wordt dit ook zo bedoeld in de wet? Hoe garandeert men dat er moeite gedaan wordt om de klant op de LAC te krijgen (bereiken van mensen)? 14. Winterperiode - Welke procedure is er om te bepalen of de winterperiode verlengd wordt? Om effect te hebben moet deze procedure snel inspelen op weersomstandigheden. 16. Nieuwe sociale woningen - We veronderstellen dat de geïnstalleerde budgetmeters in nieuwe sociale woningen niet geactiveerd zijn en werken als een gewone meter. Klopt dit? Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw Project Armoede en Energie Mieke Clymans, Ellen Dries, Anita Rimaux Otterstraat Turnhout tel: 014/ mail: mieke.clymans@samenlevingsopbouw.be ellen.dries@samenlevingsopbouw.be anita.rimaux@samenlevingsopbouw.be Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

13 Hoe dit advies tot stand kwam Een tweede advies Dit tweede advies is een aanvulling op het advies dat we in september 2006 formuleerden. Het past het eerste advies aan aan de veranderingen die gebeurden aan de voorontwerpen die toen besproken werden. Het eerste advies Participatie is de rode draad binnen het project energie en armoede van Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw. Het advies is de neerslag van een evaluatie van mensen in armoede die betrokken zijn bij het project energie en armoede. Zij zijn het best geplaatst om de effecten die de nieuwe regelgeving op hun leven heeft, in te schatten. Zij zien problemen in de voorgestelde wetgeving en kunnen oplossingen voorstellen die rekening houden met de leefsituatie van mensen in armoede. We organiseerden twee vergaderdagen in Brussel: - donderdag 7 september (24 aanwezigen) - zaterdag 9 september (17 aanwezigen) Verder brachten een aantal mensen, elk op hun eigen manier (schriftelijk, per mail, telefonisch, bij een bezoekje op onze bureau, ) hun opmerkingen tot bij ons. Volgende organisaties of diensten waren vertegenwoordigd op deze vergaderingen: o Samenlevingsopbouw Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw Project Armoede en Energie Samenlevingsopbouw Gent vzw Duurzaam Huis - (z)onderstroom o OCMW Mol PAO (Permanent Armoedeoverleg) o Bond Beter Leefmilieu o Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting (Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding) o Vlaamse Ombudsdienst o Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen o Verenigingen waar armen het woord nemen: Mensen voor Mensen (Aalst) Recht-Op (Antwerpen) De Lage Drempel (Mechelen) De Keeting (Mechelen) Open Huis (Antwerpen) Solidariteit zonder Grenzen (Gent) Wieder (Brugge) De Brug ( Hasselt) T AnTWOORD (Turnhout) t Groot Licht (Turnhout) t Hope (Roeselare) ALARM (Geel) Ecoploeg Leren Ondernemen (Leuven) Wijkcentrum De Kring (Eeklo) De Vrolijke Kring (Ronse) o Welzijnszorg o Buurthuis Ommekaar Halle o Woonwinkel Meetjesland Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

14 BIJLAGE Energie: een afdwingbaar recht voor iedereen! In september 2006 formuleerde samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw een advies met betrekking tot de voorontwerpen in verband met de sociale openbare dienstverplichtingen in verband met energie 1. Dit advies bespreekt in detail knelpunten, pluspunten en voorstellen die in de voorontwerpen aan bod komen. Het is belangrijk om steeds stil te staan bij het uitgangspunt van het project armoede en energie: Energie als een afdwingbaar recht voor iedereen! Er is pas sprake van een afdwingbaar recht op energie voor iedereen wanneer elk van de volgende eisen zijn gerealiseerd. 1. Recht op energie is een zaak voor iedereen. Iedereen moet beschikken over een gratis en leefbaar minimumpakket aan energie. De samenstelling en de noden van het gezin bepalen dit minimumpakket. Er moet een hogere prijs per eenheid betaald worden voor wat er meer verbruikt wordt dan gratis voorzien. 2. Slechte woning = hoog energieverbruik. Er moet geïnvesteerd worden in een beter woonbeleid. Eigenaars moeten op hun verantwoordelijkheid gewezen worden wanneer zij slechte woningen verhuren. 3. Meer rationeel energiegebruik De mogelijkheden voor rationeel energieverbruik moeten uitgebreid worden voor iedereen, zeker voor mensen in armoede. 4. Sociaal tarief: het laagste. Het aantal mensen die in aanmerking komen voor sociaal tarief moet uitgebreid worden. Het sociaal tarief moet automatisch toegekend worden en moet steeds het laagste zijn. 1 Het gaat om de volgende voorontwerpen: - Voorontwerp van decreet tot wijziging van het decreet van 20 december 1996 tot regeling van het recht op minimumlevering van elektriciteit, gas en water, wat betreft elektriciteit en gas, het decreet van 17 juli 2000 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, wat betreft de openbaredienstverplichtingen en van het decreet van 6 juli 2001 houdende de organisatie van de gasmarkt, wat betreft de openbaredienstverplichtingen. - Voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot de sociale openbaredienstverplichtingen in de vrijgemaakte elektriciteits- en aardgasmarkt. Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april

15 5. Meer beschermde klanten De categorie beschermde klanten moet uitgebreid worden zodat meer mensen in aanmerking komen voor de voordelen ervan. 6. De knip erop met de budgetmeter. Iedereen die erom vraagt krijgt gratis een budgetmeter. Mensen moeten op loopafstand en zonder kosten de kaart voor hun budgetmeter kunnen opladen. 7. Afsluiten is uitsluiten. Wij pleiten voor een verbod op volledige afsluiting van energievoorzieningen. Afsluiten is uitsluiten. Budgetmeters moeten steeds uitgerust zijn met een stroombegrenzer zodat iedereen steeds een leefbaar minimum aan energie heeft. 8. Van Lokale Adviescommissie (LAC) naar een Raad voor Energiewelzijn. De LAC s moeten Raden voor Energiewelzijn worden. Samen met de mensen die problemen met energie ervaren wordt dan gezocht naar haalbare oplossingen. 9. De energiemarkt: klant is koning? Zowel leveranciers als distributienetbeheerders moeten klantvriendelijker zijn en toegankelijker. Er moet een onafhankelijke ombudsdienst geïnstalleerd worden die kan bemiddelen bij klachten. En dit over de verschillende bevoegdheidsgrenzen heen. In een vrijgemaakte energiemarkt moet een doorgedreven controle van de leveranciers gegarandeerd zijn zodat mensen die in armoede leven geen slachtoffer worden van de vrije energiemarkt. Klanten mogen niet het slachtoffer zijn van fouten van leveranciers (bijvoorbeeld bij verhuis, bij verandering van leverancier, oneerlijke handelspraktijken, ) 10. De onmacht van de armoede. Oorzaak van vele problemen. Er moeten oplossingen gezocht worden voor de armoedeproblematiek in het algemeen. Meer informatie over het project energie en armoede? Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw Adres: Otterstraat 116 te 2300 Turnhout Tel : of mail: mieke.clymans@samenlevingsopbouw.be ellen.dries@samenlevingsopbouw.be anita.rimaux@samenlevingsopbouw.be Tweede advies Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw april