Studiedag energie. Sociaal energiebeleid. 18 september 2017

Transcriptie

1 Studiedag energie Sociaal energiebeleid 18 september 2017

2 ENERGIE CENTRAAL IN ONS LEVEN Ons energiegebruik heeft impact op: Woon- en levenskwaliteit, gezondheid Gezinsbudget, koopkracht Economie en welvaart Klimaat en Leefmilieu Duurzame beschikbaarheid van energie is cruciaal Verbruik drastisch verlagen Om energieproductie uit hernieuwbare bronnen mogelijk te maken Energiearmoede is reëel én hardnekkig 2

3 ENERGIEARMOEDE Traditionele definitie (kwalitatief) vs wetenschappelijk (kwantitatief) Basis: ruim 2,6 miljoen Vlaamse huishoudens / woningen Traditionele definitie: betalingsproblemen energiefacturen Indicatoren: aantal afbetalingsplannen voor energieschulden, aantal opgezegde leveringscontracten, aantal klanten beleverd door netbeheerders, aantal budgetmeters, (sociale statistieken VREG) 3

4 ENERGIEARMOEDE Budgetmeter bij < 2 % van alle afnemers > 50 % van de door de sociale leverancier van elektriciteit (distributienetbeheerder) beleverde huishoudens wordt beleverd via een budgetmeter Budgetmeters elektriciteit: bij ruim 25% is de minimale levering aan 10 ampère uitgeschakeld na een LAC-advies ( naakte meter ): enkel levering na voorafbetaling, dus geld op = geen stroom 4

5 ENERGIEARMOEDE Wetenschappelijkere definities: kwantitatiever ingevuld A) Woonlasten > 40 % van het beschikbare inkomen 8% van de Vlamingen ( personen / gezinnen (Armoedemonitor 2014) 5

6 ENERGIEARMOEDE B) Meer dan 10 % van het beschikbare inkomen besteden aan energie In België hebben gezinnen (1 op 7) af te rekenen met energiearmoede. In het Vlaamse gewest 1 op 10 of gezinnen Vlamingen (11%, ca gezinnen) leven onder de armoederisicodrempel (60% mediaan inkomen) De rijksten geven slechts 5 procent van het inkomen aan energie uit, terwijl dat bij de armste huishoudens oploopt tot 19 procent. (tweejaarlijkse Huishoudbudgetonderzoek van de FOD Economie) 6

7 OORZAKEN ENERGIEARMOEDE Stijgende prijzen! Kwaliteit van de woningen! Laag inkomen! Prijzen Van 2005 tot 2013 zijn de consumptieprijzen voor energieproducten met 44% gestegen tov 19% totale index Elektriciteitsfactuur gemiddeld gezin steeg nadien verder met 30-45% of gemiddeld 250 euro/jaar. Aardgas stabiel / licht dalend. Btw terug van 6% naar 21% Gratis kwh stopt vanaf 2016 Verhoging nettarieven (groene stroom certificaten, vennootschapsbelasting) 2017: gemiddeld verbruik elektriciteit = euro per jaar of 350 euro meer dan in januari 2015 (+52%) 2017: gemiddeld verbruik gas = euro per jaar of 136 euro minder dan in januari 2015 (-10%) 7

8 OORZAKEN ENERGIEARMOEDE Woningkwaliteit 1 miljoen Vlaams woningen van ontoereikende kwaliteit, waarvan voor structurele ingrepen zijn vereist. Woningen van structureel ontoereikende kwaliteit, komen dubbel zo veel voor op de huurmarkt (21% in de private huur, 24% in de sociale huur) dan op de eigendomsmarkt (10%). Renovatiegraad globaal < 1% Gezinnen met een zwak socio-economisch profiel zijn sterk oververtegenwoordigd in de huurmarkt waar beduidend minder wordt gerenoveerd en waar de energieprestaties zwak zijn. (Grote Woononderzoek 2013) 8

9 OORZAKEN ENERGIEARMOEDE Woningkwaliteit - energieprestatie Energieverbruik Belgische woning (kwh/m²/jaar) ligt 70% hoger dan het Europese gemiddelde 9

10 OORZAKEN ENERGIEARMOEDE Uit bijna energieprestatiecertificaten voor woningen blijkt dat de energie-efficiëntie van huizen van vóór 1970 ( > 57% van de woningvoorraad) erg laag ligt. Gemiddeld drie keer meer energieverbruik dan recente huizen. Enorm potentieel energiebesparing, broeikasgasreductie en bestrijding energiearmoede Sectoren bouw, energie- en milieudiensten 25% BNP en 13% tewerkstelling 10

11 Energiearmoedeprogramma Basis in Regeerakkoord en Beleidsnota Energie via versterkte ondersteuning energiebesparende maatregelen het energieverbruik structureel verlagen doeltreffende en maatgerichte samenwerking tussen netbeheerders, OCMW s en andere actoren om energiearmoede maximaal te vermijden Kadert in Vlaams Actieplan Armoedebestrijding Link Renovatiepact Signaal fase 1: grote nood aan Maatwerk / doelgroepsegmentatie Ontzorging 11

12 Energiearmoedeprogramma Participatief traject doorlopen September 2015 Stakeholderoverleg > 30 stakeholders Input / aanbevelingen verzameld Aanbevelingen voor acties voor: sociale bescherming van de energieklant structurele verbetering energieprestatie woningen kwetsbare burgers Conceptnota Vlaamse Regering 4 maart 2016 Proces gefaseerde uitwerking 34 acties opgestart Waar nodig: aanpassing regelgeving 24 maart 2017 voortgangsrapportage aan de Vlaamse Regering 12

13 Energiearmoedeprogramma Voorbeelden van acties sociale bescherming Betaalplannen voor energieschulden reguleren / uniformer maken > 40% wordt niet nageleefd! Duidelijkere voorwaarden bij het vragen van waarborgen door de leveranciers Toepassingstermijn voor tussenkomst voor aardgas voor klanten met een budgetmeter verruimen Pro-actievere gegevensuitwisseling om schulden te voorkomen Systematisch toepassen van een Armoedetoets op nieuwe regelgeving 13

14 Energiearmoedeprogramma Voorbeelden van acties rationeel energieverbruik Doelgroep energielening verruimen met beschermde afnemers (recht op sociale maximumprijs energie) De gratis huishoudelijke energiescans evalueren en optimaliseren Sociale programma s private huurmarkt voor spouwmuurisolatie en hoogrendementsglas Volgens principe bestaande sociale dakisolatieprojecten Hoge premie (23 euro per m²) Trajectbegeleiding 14

15 Sociale maximumprijs Is een elektriciteits- of aardgasprijs die lager is dan het normale tarief. Elke leverancier moet u deze prijs automatisch aanrekenen als u daar recht op hebt. Vanaf 2010 wordt het sociaal tarief automatisch toegepast. Om de sociale maximumprijs te bepalen, wordt om de 6 maanden gezocht naar de goedkoopste leverancier in het goedkoopste netgebied in België. 15

16 Sociale maximumprijs: wie? leefloon; gewaarborgd inkomen voor bejaarden of een inkomensgarantie voor ouderen; tegemoetkoming voor gehandicapten met blijvende arbeidsongeschiktheid ongeschiktheid van minstens 65 %; inkomensvervangende tegemoetkoming aan gehandicapten; integratietegemoetkoming aan gehandicapten behorende tot categorieën 2,3 en 4; tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden ongeacht de categorie; tegemoetkoming voor hulp van derden; bijkomende kinderbijslag voor kinderen die getroffen zijn door een lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid van minstens 66% Sociale huurders die een woongelegenheid betrekken in appartementsgebouwen met verwarming op aardgas door middel van een collectieve installatie 16

17 Beschermingsmaatregelen Grondige evaluatie in 2012 Vlaamse bescherming is relatief uitgebreid Meer nadruk op preventie leggen Doorgevoerde optimalisaties Uitzonderlijke weigeringsgronden voor nieuwe klanten vastgelegd Proactieve sensibilisering om voordeligere leverancier te zoeken Onterecht afgesloten klanten < 24u terug aansluiten Goede praktijk afbetaalplannen leveranciers 2014 Optimalisatie briefwisseling wanbetaling (besparing 4 mio port) Selfservice oplaadterminals voor budgetmeters Verdere mogelijkheden Regeling voor waarborgen door leveranciers Afbetalingsplannen optimaliseren Gerichte premies voor energiebesparing 17

18 Beschermingsmaatregelen Wat als u niet betaalt? Geen onmiddellijke afsluiting Uw leverancier stuurt u een factuur met een vervaltermijn van minstens 15 dagen Geen betaling? Herinneringsbrief Mogelijkheid voor afbetalingsplan via klantendienst, OCMW, schuldbemiddelaar Kosten brief voor klant, behalve indien beschermde afnemer Opnieuw termijn van 15 dagen Geen betaling/afbetalingsplan? Aangetekende ingebrekestelling Kosten brief voor klant, behalve indien beschermde afnemer 18

19 Beschermingsmaatregelen Uw leverancier mag uw contract opzeggen als: u binnen vijftien dagen na de ingebrekestelling niet hebt betaald of niet schriftelijk aan uw leverancier hebt laat weten dat u een betaalplan wil; u binnen vijftien dagen nadat u de leverancier hebt laten weten hoe u uw schuld zal regelen toch niet hebt betaald of toch geen betalingsplan hebt aanvaard; u na het afspreken van een betaalplan toch niet stipt betaalt. Uw leverancier moet een opzegtermijn van 60 dagen naleven. Hij stuurt u een opzegbrief met de einddatum van uw contract en verwittigt uw netbeheerder. Let op: uw schulden blijven ook na opzegging van het contract bestaan. 19

20 Beschermingsmaatregelen Tijdens de opzegtermijn zoekt u best zo snel mogelijk een nieuwe leverancier. Hiervoor doet u best de V-test. De leverancier mag u niet weigeren tenzij in volgende vijf gevallen: De leverancier levert alleen in een bepaald gebied en u woont niet in dat gebied De leverancier levert nog niet in uw netgebied De leverancier levert enkel aan bepaalde segmenten van afnemers en u behoort niet tot dat segment (bijvoorbeeld alleen aan bedrijven) De leverancier is actief als coöperatieve vennootschap en u weigert om te voldoen aan de voorwaarden om vennoot/lid te worden zoals bijvoorbeeld het kopen van een aandeel U (of een van uw gezinsleden die op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn) hebt nog openstaande schulden bij de leverancier 20

21 Beschermingsmaatregelen U zoekt/vindt geen nieuwe leverancier: dan wordt u na het einde van het contract beleverd door uw netbeheerder Beschermde afnemers hebben ook bij de netbeheerder recht op de sociale maximumprijs De prijzen die uw netbeheerder aanrekent als u nietbeschermde afnemer bent zijn zeker niet de goedkoopste. Als u geen schulden hebt bij uw netbeheerder of u hebt uw schulden bij uw netbeheerder afgelost, gaat u best op zoek naar een nieuwe (goedkopere) leverancier met de V- test. Ten laatste 30 dagen na het einde van de opzegtermijn wordt uw meterstand opgenomen. Uw netbeheerder geeft de meterstand door aan uw vorige leverancier. Die stuurt u een eindfactuur. Een energieleverancier kan uw elektriciteit en aardgas dus niet afsluiten als u zijn factuur niet betaalt. Hij kan wel uw contract opzeggen. 21

22 Beschermingsmaatregelen Levering door de netbeheerder Als u ook uw energiefactuur bij de netbeheerder niet betaalt, stuurt hij u een herinneringsbrief met de vraag om binnen de 15 dagen te betalen. Als u niet reageert, stuurt hij u een ingebrekestelling. Als u dan nog niet betaalt, plaatst de netbeheerder binnen de 60 dagen gratis een budgetmeter. In dat geval kunt u enkel energie verbruiken als u de budgetmeter oplaadt. Is het opgeladen bedrag opgebruikt, dan kunt u tot de volgende oplaadbeurt tijdelijk verbruiken via het hulpkrediet. Voor elektriciteit bedraagt dit minstens 200kWh, voor aardgas 1.000kWh. Voor elektriciteit komt dat momenteel overeen met een bedrag van 50 euro en voor aardgas van 70 euro. 22

23 19/09/

24 Beschermingsmaatregelen Als ook het hulpkrediet voor elektriciteit opgebruikt is, schakelt de lege budgetmeter automatisch over op de minimale levering van elektriciteit van 10 ampère. Voor aardgas kunt u ook een minimale levering aanvragen bij het OCMW. Als het OCMW na onderzoek beslist heeft dat u er recht op hebt, krijgt u een bedrag om uw budgetmeterkaart op te laden. De omvang van dat bedrag hangt af van uw woning (rijhuis, halfopen bebouwing, open bebouwing, appartement, ) en of u een beschermde klant bent of niet. Het verbruik van het hulpkrediet en het elektriciteitsverbruik op 10 ampère is niet gratis. Dit verbruik wordt terugbetaald via de opladingen van uw budgetmeter. 24

25 Beschermingsmaatregelen Als u gedurende 60 dagen uw budgetmeter voor elektriciteit niet oplaadt, bekijkt de netbeheerder uw laatst opgeladen bedrag en uw verbruikspatroon. Als hij vermoedt dat het krediet is opgebruikt en u dus mogelijk verbruikt op 10A, stuurt hij u een brief met de vraag om binnen de 15 dagen te komen opladen of contact op te nemen. Komt er geen reactie, dan zal u 15 dagen later een tweede brief ontvangen. Wanneer ook binnen 15 kalenderdagen na verzending van de aangetekende brief geen reactie komt, kan de netbeheerder een dossier indienen bij de Lokale Adviescommissie (LAC) met de vraag de minimale levering te mogen uitschakelen. De netbeheerder betaalt dan de kosten voor het uitschakelen van deze minimale levering. 25

26 Beschermingsmaatregelen Als de stroombegrenzer in uw budgetmeter is uitgeschakeld na toestemming van het LAC, kunt u enkel nog elektriciteit verbruiken door de budgetmeter op te laden. Het enige verschil is dat zodra het opgeladen bedrag is verbruikt, de budgetmeter niet meer op 10 ampère overschakelt. In plaats van een fysieke afsluiting kan de netbeheerder klanten met een budgetmeter ook van op afstand afsluiten via een oplaadblokkade. U kan dan niet langer opladen. Als u gaat opladen in een oplaadpunt verschijnt de boodschap dat u contact moet opnemen met de netbeheerder of het OCMW om een oplossing te zoeken. De netbeheerder mag alleen een oplaadblokkade instellen als er effectief een beslissing tot afsluiting is. De oplaadblokkade is een (goedkoper) alternatief voor een echte afsluiting. Bovendien kan de netbeheerder de oplaadblokkade ook dadelijk terug opheffen als er een oplossing is. 26

27 Beschermingsmaatregelen In een aantal situaties kan de distributienetbeheerder de toevoer van elektriciteit en/of gas afsluiten: bij een onveilige situatie; bij een leegstaande woning; bij fraude door de klant; als een klant na verhuis niet laat weten welke leverancier hij wil; als de klant weigert met de distributienetbeheerder een afbetalingsplan af te sluiten of het niet nakomt; als de klant de normale toegang weigert tot de plaats waar de elektriciteits- of gasmeter staat opgesteld; als de klant het verbruik van de minimale levering van elektriciteit aan 10 ampère niet betaalt; als de klant die geen budgetmeter heeft, zijn rekeningen bij de distributienetbeheerder niet betaalt; 27

28 Beschermingsmaatregelen als het leveringscontract met de klant is opgezegd om een andere reden dan wanbetaling en de klant binnen 90 dagen vanaf het moment dat de distributienetbeheerder hem energie levert, geen contract afsluit met een leverancier; als een klant gedurende 180 kalenderdagen zonder schuld werd beleverd door de distributienetbeheerder en binnen de 60 dagen die daarop volgen geen contract wil afsluiten met een leverancier. 28

29 Beschermingsmaatregelen In de eerste 3 gevallen kan de distributienetbeheerder zelf de beslissing nemen tot afsluiting. In de andere gevallen geniet de klant een bijkomende bescherming en moet de distributienetbeheerder zijn verzoek tot afsluiting voor advies overmaken aan de Lokale Adviescommissie (LAC) die in elke gemeente is opgericht. Daarin zetelen de volgende leden: de hoofd-maatschappelijk werker van de sociale dienst van het OCMW (die ook voorzitter van de LAC is); een lid van de Raad voor Maatschappelijk Welzijn van het OCMW; een vertegenwoordiger van de betrokken netbeheerder; Om klanten tijdens de winterperiode niet zonder energie te zetten, mag nooit worden afgesloten in de periode van 1 december tot 1 maart.. 29

30 Beschermingsmaatregelen Minimale levering aardgas In tegenstelling tot de minimale levering aan 10 ampère via budgetmeter voor elektriciteit, biedt de budgetmeter voor aardgas geen technisch betrouwbare en veilige mogelijkheid daartoe Om te vermijden dat mensen vanwege een gebrek aan geld om op te laden in de winter zonder verwarming vallen, kan het OCMW s aan behoeftigen een beperkte financiële steun toekennen om op te laden 70% daarvan kan na de winterperiode worden teruggevorderd bij het OCMW Toepassingsperiode 2 maanden uitgebreid: november tot en met maart 30

31 Beschermingsmaatregelen Minimale levering aardgas: halfmaandelijkse bedragen afgelopen winter 31

32 Beschermingsmaatregelen Hebt u een klacht tegen uw leverancier en/of netbeheerder? Dan moet u uw leverancier en/of netbeheerder hierover schriftelijk (via of per brief) contacteren. Gaat u niet akkoord met het antwoord? Dan kunt u bij de federale Ombudsdienst voor Energie terecht om uw klacht te behandelen. De voorwaarden voor het indienen van een klacht vindt u op de website van de Ombudsdienst voor Energie. Ombudsdienst voor Energie Koning Albert II - Laan 8 bus Brussel Tel. 02/ Fax 02/

33 Vragen of suggesties 33