Onderzoeksmatig werken doe je samen
|
|
- Joke de Ruiter
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VO - Praktijkgericht onderzoek naar het onderzoeksmatig handelen van docenten en schoolleiders in het voortgezet onderwijs Onderzoeksmatig werken doe je samen Wanneer je als schoolleiding wilt bevorderen dat docenten onderzoeksdata gaan benutten om het onderwijs te verbeteren, hoe pak je dat dan aan? Wat vraagt dat van schoolleiders en docenten en van de cultuur van de school waarin zij werken? Een praktijkverhaal van een school voor voortgezet onderwijs die het onderzoeksmatig werken van docenten en schoolleiders wil bevorderen. Door Marco van der Zwaard Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn docenten hun onderzoeksvaardigheden vergroten? Deze vraag van de bestuurder van een school voor voortgezet onderwijs vormde het vertrekpunt tijdens een gesprek tussen de bestuurder van de school en een onderzoeker. De onderzoeker was met de bestuurder in contact gekomen naar aanleiding van de verlegenheid die ervaren werd door de betrokken schoolleiders van de school op het gebied van onderzoeksmatig werken. Het was voor hen onduidelijk in welke mate docenten voldoende onderzoeksvaardigheden bezitten om de beschikbare data in hun school te benutten voor onderwijsverbetering. Er leefden verschillende beelden over de mogelijkheden en met name beperkingen van docenten als het om hun onderzoeksvaardigheden gaat. Bij het verkennen van de vraag en ideeën van de bestuurder bleek de verlegenheid sterk samen te hangen met de mate waarin de docenten en schoolleiding een onderzoekende houding vertonen en met de vraag of de cultuur van de school stimulerend is voor het onderzoeksmatig handelen van docenten en schoolleiders. Ook de beelden over wat onderzoeksmatig werken precies inhoudt, verschilden. Wat is onderzoeksmatig werken Het begrip onderzoeksmatig werken laat zich goed verduidelijken met de volgende definitie van onderzoeksmatig werken op basis van Earl & Katz (2006) en Krüger (2012; 2014): Onderzoeksmatig werken is samen met collega s (docenten en schoolleiders) systematisch gebruik maken van data op leerling- en schoolniveau om vanuit een onderzoekende houding beslissingen te kunnen nemen die leiden tot voortdurende verbetering van de eigen onderwijs- en schoolpraktijk. Er zijn verschillende kenmerken van onderzoeksmatig werken te benoemen (Admiraal, 2009; Bruggink & Harinck, 2009; Camp, 2013; Earl & Katz, 2006; Krüger, 2012; Janssen, 2010 en Uiterwijk, 2012), welke samen te vatten zijn met zes kernpunten: 1. het hebben van een onderzoekende houding 2. het beheersen van onderzoeksvaardigheden 3. efficacy-gevoel (geloof in eigen kunnen en dat van het team) 4. bereidheid tot (gezamenlijk) onderzoeksmatig werken (alleen docenten) 5. visie op onderzoeksmatig werken (alleen schoolleiders) 6. vormgeven van een onderzoekende cultuur in de school
2 Hieronder worden de zes kernpunten toegelicht. 1 Onderzoekende houding Een onderzoekende houding is te typeren met nieuwsgierigheid en zelfreflectie, jezelf vragen stellen, hypotheses genereren en deze toetsen aan de werkelijkheid met als doel jezelf verder te professionaliseren (Camp, 2013). Uiterwijk (2012, p. 10) heeft voor haar promotieonderzoek de beschrijvingen van de kenmerken van een onderzoekende houding als volgt samengevat: willen weten (meer willen weten, diepe interesse en initiële nieuwsgierigheid) willen begrijpen (écht begrijpen: verkrijgen van dieper inzicht, verder kijken dan de eerste nieuwsgierigheid, uitpluizen totdat er geen vragen meer zijn) willen bekritiseren (kritisch beoordelen van literatuur, werk van collega s, eigen werk en eigen resultaten, zaken vanuit verschillende perspectieven benaderen, vooronderstellingen verifiëren en funderen) willen delen (resultaten presenteren aan collega s en buiten de school, samenwerken, interactie) willen bereiken (discipline, doorzetten en doelgericht werken) willen innoveren (streven naar innovatieve ideeën en praktijken) 2 Onderzoeksvaardigheden Onderzoeksvaardigheden zou je kunnen zien als tools die je vanuit een onderzoekende houding kunt inzetten, waardoor je in staat bent iets goed uit te zoeken en eventueel uitgebreid onderzoek te doen. Bij onderzoeksmatig werken spelen reflectieve vaardigheden een grote rol om zo betekenis, belang en inzichten die worden verkregen te verbinden (Bruggink & Harinck, 2012, p. 50). Bij beheersing van onderzoekvaardigheden moet gedacht worden aan het herkennen van verschillende soorten data, het vraaggericht kunnen werken, opzetten en uitvoeren van een adequaat onderzoeksontwerp, kennis hebben van statistische begrippen, analyseren, interpreteren en evalueren en verslag uitbrengen aan verschillende soorten publiek (Uiterwijk, 2012, p. 11). 3 Efficacy Het begrip self-efficacy is goed te beschrijven als het geloof in eigen kunnen (Krüger, 2012; Krüger & Geijsel, 2010). Het vormt een belangrijke voorwaarde voor het leren van docenten (p. 9). Als een docent met voldoende geloof in eigen kunnen eigen beslissingen mag maken, lijkt dat positief uit te werken voor de houding ten aanzien van het gebruiken van (onderzoeks)gegevens. De docent kan dan eigen keuzes maken en voelt zich daarin gesteund. Naast het geloof in eigen kunnen wat betreft onderzoeksmatig werken is ook de collective efficacy een factor die meespeelt. Dit geloof in het gezamenlijk kunnen op het gebied van onderzoeksmatig werken kan onderling vertrouwen tussen docenten en de schoolleiding vergroten. Bij de schoolleider speelt self-efficacy een rol als het gaat om zelf data gebruiken en anderen daartoe te kunnen stimuleren (Vanhoof, 2013). In de basis zijn het dezelfde psychologische factoren die bij docenten en schoolleiders een rol spelen.
3 4 Bereidheid tot onderzoeksmatig werken De attitude die een docent of schoolleider heeft ten opzichte van onderzoeksmatig werken is van invloed op het uiteindelijk onderzoeksmatig werken van deze persoon (Vanhoof, 2013). Professionals zijn gemotiveerd om te veranderen of vernieuwingen door te voeren wanneer dit oplossingen biedt voor problemen die ze in hun eigen praktijk ervaren. (Van Kan, 2007, p. 103). Deze motivatie, evenals het ervaren van steun en wederzijds vertrouwen, draagt bij aan onderzoeksmatig werken. Bij sommige docenten en schoolleiders speelt de druk van externen een rol (Vanhoof, 2013). 5 Visie op onderzoeksmatig werken Van schoolleiders wordt verwacht dat zij de schoolontwikkeling op gang houden en daarbij de aanwezige data weten te benutten. Bovendien dienen zij onderzoek te stimuleren (Horst & Velden, 2007, p. 14). Krüger (2012, p. 10) geeft aan dat het helpt als schoolleiders enthousiast zijn over data en het gebruiken ervan. Het vraagt van schoolleiders dat zij in staat zijn hun ideeën en ervaringen te communiceren en dat zij een stimulerende omgeving weten te creëren waarin mensen gemotiveerd raken (Krüger, 2012, p. 77). Een schoolleider moet docenten kunnen inspireren en het goede voorbeeld geven, zeggen Van der Horst & Van Velden (2007, p. 11). Ook Rankin & Ricchiuti (2007, p. 5) geven aan dat de schoolleider een goed voorbeeld moet geven voor een succesvol verloop van werken met data in de school. 6 Vormgeven aan een onderzoekende cultuur in de school Een schoolleider kan door het uitdragen van zijn visie op onderzoeksmatig werken, bijdragen aan een cultuur waarin deze manier van werken verwacht wordt en mensen daarin ondersteund worden (Krüger, 2012). In een onderzoekende cultuur worden de docenten door de schoolleider gestimuleerd een onderzoekende houding aan te nemen en hun onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen en in te zetten (Horst & Velden, 2007). Dit leidt in een onderzoekende cultuur tot samenwerking van docenten in het onderzoeken van hun eigen praktijk. Aan de slag met het onderzoek Als eerste, en zoals later bleek, cruciale stap is ervoor gekozen om een onderzoeksgroep in het leven te roepen waar een aantal docenten en schoolleiders en de onderzoeker deel van uit maken. Zij kregen van de bestuurder de opdracht om te onderzoeken hoe de schoolleiding het onderzoeksmatig werken van docenten kan bevorderen, zodat het onderwijs hierdoor verbetert. De onderzoeksgroep heeft met behulp van vragenlijsten op de school de opvattingen van de docenten en de schoolleiders in beeld gebracht ten aanzien van hun huidige wijze van onderzoeksmatig werken. De leidinggevenden worden in dit onderzoek als één groep onder de naam schoolleiders benaderd. Deze groep bestaat uit bestuurders, locatiedirecteuren, afdelingsleiders en teamleiders. De zes kernpunten uit de literatuur, zoals hiervoor beschreven, vormden de basis van de vragenlijsten. De resultaten van de vragenlijsten zijn teruggelegd in twee specifieke focusgroepen: één met schoolleiders en één met docenten, om samen deze resultaten te analyseren en er betekenis aan te geven met oog op vervolgstappen.
4 Van wie is de vraag Het onderzoek is opgezet volgens de principes van het praktijkonderzoek dat gericht is op het ontwikkelen van een praktijk, door middel van systematische onderzoekstappen en het bewerkstelligen van gedeelde inzichten op basis van data over de eigen praktijk. Uitgangspunt is de echte vraag van de betrokkenen uit die praktijk. Het creëren van gedeelde inzichten tussen opdrachtgever, onderzoeker en betrokkenen veronderstelt gezamenlijke betekenisgeving bij de verzamelde data over de eigen praktijk. Deze gedeelde inzichten zijn nodig voor het delen van het urgentiegevoel en het draagvlak voor de veranderingen die uit het onderzoekstraject kunnen voortkomen. Op deze school wordt gedurende dit ontwikkeltraject gewerkt met een onderzoeksgroep van schoolleiders en docenten, gefaciliteerd door een onderzoeker. Door samen na te denken over de inrichting van het onderzoekstraject, het vaststellen van het onderzoeksdoel en de onderzoeksvragen en het tussentijds monitoren van het onderzoeksproces wordt de invloed schoolleiders en docenten versterkt op de ontwikkeling die wordt beoogd en op de verantwoordelijkheid daarvoor. Met de praktijkgerichte onderzoeksmethodiek wordt in de kern niet beoogd de waarheid te vinden of generale conclusies voor het hele voortgezet onderwijs te kunnen trekken. De praktijkgerichte onderzoeksmethodiek bepaalt de betrokkenen gezamenlijk bij de vragen: Wat is de echte vraag van de school? Wat is het ontbrekende inzicht waardoor wij als schoolleiders en docenten onze doelen kunnen bereiken? Welke data willen wij verzamelen om onszelf inzicht te verschaffen over onze praktijk? De eerste resultaten Op basis van de resultaten tot nu toe is een drietal conclusies te trekken met oog op de vraag hoe de schoolleiding het onderzoeksmatig handelen kan bevorderen ter verbetering van het onderwijs. 1. De mate van onderzoeksmatig samenwerken door schoolleiders en docenten Zowel de schoolleiding als de docenten scoren hun eigen onderzoekende houding en hun onderzoeksvaardigheid hoog, als zij worden bevraagd op de mate waarin zij onderzoeksmatig handelen. Opvallend is daarbij wel, dat zij hun geloof in eigen kunnen en hun persoonlijke intenties ten aanzien van onderzoeksmatig werken lager scoren dan hun perceptie van hun onderzoekende houding en onderzoeksvaardigheden. Men geeft daarbij aan dat er een sterke behoefte is het begrip onderzoeksmatig werken schoolbreed betekenis te geven, zodat men nauwkeuriger kan aangeven in welke mate men onderzoeksmatig kan en wil werken. 2. Behoefte aan samenwerken binnen een onderzoekende cultuur op de school Er worden enerzijds enkele kenmerken van een onderzoekende cultuur zichtbaar in de kritische houding naar onderzoeksmethoden en de daaruit voortkomende data, het naar elkaar luisteren en het elkaar bevragen en confronteren met andere diverse inzichten. Anderzijds blijkt echter dat de docenten de mate van samenwerking en het geloof in het gezamenlijke kunnen (collective efficacy) relatief laag scoren. Er is behoefte om de samenwerking in het onderzoeken van de eigen praktijk te versterken.
5 3. Twee werelden Er is een verschil waar te nemen in de opvattingen van de schoolleiders en de docenten. De schoolleiders menen dat de mate waarin zij het onderzoeksmatig handelen van de docenten stimuleren sterker is dan de mate waarin deze stimulans door docenten ervaren wordt. Men praat tijdens de gesprekken met een toon van onderlinge distantie in wij en zij, alsof het twee verschillende werelden betreft. Onderzoeksmatig werken verder stimuleren Op basis van bovenstaande conclusies wil de school een aantal vervolgstappen zetten om het onderzoeksmatig werken verder te stimuleren: - Allereerst is het noodzakelijk dat er middels de professionele dialoog een sterke visie op onderzoeksmatig handelen wordt gevormd op basis van de gezamenlijke beelden van schoolleiders en docenten over de meerwaarde van onderzoeksmatig werken. - De onderzoeksgroep wil op de andere locaties van de school ook focusgroepen met de docenten houden, omdat het gesprek over de resultaten van de vragenlijst een doel op zich is in het verkrijgen van inzichten over de eigen praktijk. - In dit nieuwe schooljaar wordt door de schoolleiding ruimte gecreëerd om nieuwe onderzoeksactiviteiten te ontplooien met behulp van de beschikbare data. De onderzoeksgroep krijgt de opdracht om dit proces te volgen, om de schoolleiding en docenten feedback te geven en om te zien of dit het onderzoeksmatig handelen bevordert. In deze onderzoeksfase is de vraag nog niet beantwoord hoe het onderwijs te verbeteren is met deze onderzoeksmatige wijze van werken. Deze vraag bepaalt de richting van het vervolg van dit onderzoekstraject, waarbij de inzichten van het traject tot nu toe worden ingezet om gezamenlijk als schoolleiders en docenten vorm te geven aan een onderzoekende cultuur. Marco van der Zwaard is als adviseur, docent en onderzoeker in dienst van Viaa Hogeschool Zwolle en voert dit onderzoek uit vanuit de kenniskring van het lectoraat Leiderschap in het onderwijs van dr. Meta Krüger, Penta Nova Academie voor schoolleiderschap. m.vanderzwaard@viaa.nl Literatuur Bruggink, M., & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33 (3), Camp, G. (2013). De onderzoekende leraar. Van twaalf tot achttien. Vakblad voor voortgezet onderwijs., 23 (6), Earl, L., & Katz, S. (2006). Leading schools in a data-rich world. Harnessing data for school improvement. Thousand Oaks: Corwin Press. Geijsel, F. (2005). Leren van onderzoek: De benutting van datafeedback ten behoeve van schoolontwikkeling. Pedagogische Studiën, 82 (4), Horst, van der, R., & Velden, van, W. (2007). Basiscompetenties schoolleider VO. Praktische handleiding voor het werken met basiscompetenties. Meppel: Giethoorn ten Brink.
6 Ikemoto, G. (2007). Cutting through the "data-driven" mantra: Different conceptions of datadriven decision making. P. Moss, Evidence and decision making (pp ). Malden: Blackwell. Janssen, T. (2010). De onderzoekende docent. M. van Riessen, Academisch werk in uitvoering. (pp ). Amsterdam: Vossiuspers. Kan, van, C. (2007). Actief je onderwijspraktijk onderzoeken (Vol. Kwaliteit vraagt een onderzoekende houding.). (Red. V. Hendrix). Mechelen: Wolters Plantyn. aanpassen Krüger, M. & Geijsel, F. (2010). De invloed van schoolleiderschap op het onderzoeksmatig handelen van leraren. ORD, Enschede 2010 Krüger, M. (2012). Onderzoeksmatig leidinggeven in de onderzoekende school. In G. van Luin & K. Pit (Red.), MESOFocus. Rijnlands schoolleiderschap (Vol. 87, pp ). Deventer: Kluwer. Krüger, M. (red.) (2014). Leidinggeven aan onderzoekende scholen. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Rankin, L., & Ricchiuti, L. (2007). Data-driven decision making. Connected Newsletter, 4-6. Uiterwijk, L. (2012). Onderzoeksmatig leiden en leren in de basisschool. Onderzoeksvoorstel promotieonderzoek. Vanhoof, J. (2013). Data use by flemisch school principals: impact of attitude, self-efficacy and external expectations. Educational Studies.
Praktijkgericht onderzoek naar het onderzoeksmatig handelen van docenten en schoolleiders in het voortgezet onderwijs
Praktijkgericht onderzoek naar het onderzoeksmatig handelen van docenten en schoolleiders in het voortgezet onderwijs Angela Giezen en Marco van der Zwaard Inleiding De laatste jaren is er veel aandacht
Nadere informatieLeidinggeven aan onderzoekende scholen in de 21 ste eeuw
Leidinggeven aan onderzoekende scholen in de 21 ste eeuw Vier jaar onderzoek naar onderzoeksmatig leiderschap: welke inzichten levert het op? Meta Krüger Lector leiderschap in het onderwijs Inhoud lezing
Nadere informatieKennisbenutting in onderzoekende scholen. Anje Ros Lector leren en innoveren, Fontys HKE
Kennisbenutting in onderzoekende scholen Anje Ros Lector leren en innoveren, Fontys HKE Onderzoeksproject 3-jarig NRO-traject: sept 2015 sept 2018 16 PO-scholen, 4 VO-scholen Doel: kennis over Bevorderen
Nadere informatieDe waarde van de AOS in beeld. Anje Ros Lector, Fontys HKE Janneke van der Steen Onderzoeker, HAN Miranda Timmermans Lector, Pabo Avans
De waarde van de AOS in beeld Anje Ros Lector, Fontys HKE Janneke van der Steen Onderzoeker, HAN Miranda Timmermans Lector, Pabo Avans Welkom Programma PO 13:30 Presentatie 14:00 Parallelsessies: posterpresentaties
Nadere informatieWerken met data in de onderzoekende school
Werken met in de onderzoekende school SOK-congres Affligem, 6 juni 2014 Meta Krüger Lector leiderschap in het onderwijs Waarom onderzoeksmatig werken? Onderzoekende scholen: perspectieven op werken met
Nadere informatieEvidence-based werken in het onderwijs
Evidence-based werken in het onderwijs Het belang van een onderzoekende houding Gastcollege Hanzehogeschool Groningen Lectoraat Integraal jeugdbeleid 12 november 2008 Meta Krüger Opbouw college Evidence-based:
Nadere informatieSchoolManagement. Vaardigheden vergroten. Best presterende scholen. Kwaliteit van het lesgeven. Hoogbegaafdheid. Wetswijziging buitenonderhoud
totaal SchoolManagement 4 vakblad voor management, bestuur en toezicht Jaargang 16 September 2014 Onderzoeksmatig handelen docenten en schoolleiders Vaardigheden vergroten Best presterende scholen Kwaliteit
Nadere informatiespoorzoeken en wegwijzen
spoorzoeken en wegwijzen OVERZICHT OPLEIDINGEN OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP Opbrengstgericht leiderschap Opbrengstgericht werken en opbrengstgericht leiderschap zijn termen die de afgelopen jaren veelvuldig
Nadere informatieConferentie: 23 mei 2012. Wat levert het op? Opbrengsten van opbrengstgericht werken voor leerlingen, de school en u. Overzicht workshops
Conferentie: 23 mei 2012 Wat levert het op? Opbrengsten van opbrengstgericht werken voor leerlingen, de school en u Overzicht workshops Workshops Workshopleider Organisatie Titel workshop 1. Dr. Margot
Nadere informatieKenniskring leiderschap in onderwijs. Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie
Kenniskring leiderschap in onderwijs Voorbeeld onderzoek in eigen organisatie Onderzoek doen Wie aanwezig? Wat wilt u weten? Beeld / gedachte / ervaring Praktijkonderzoek in de school = Onderzoek dat wordt
Nadere informatiePlan onderzoek OS Boss po Bijlage 7. Kenniscentrum Talentontwikkeling
Plan onderzoek OS Boss po Bijlage 7 Kenniscentrum Talentontwikkeling Visie op Onderzoek in Opleidingsschool BOSS po Binnen OS BOSS po streven we ernaar om leerkrachten op te leiden die onderzoekend, intentioneel
Nadere informatieSamen het onderwijs verbeteren met behulp van onderzoek: Heeft jouw school een onderzoekscultuur?
Samen het onderwijs verbeteren met behulp van onderzoek: Heeft jouw school een onderzoekscultuur? Martin Vos Lerarenopleider en docent, FLOT Anje Ros Lector leren en innoveren, FHKE Programma 1. Belang
Nadere informatieCompetenties directeur Nije Gaast
Competenties directeur Nije Gaast De s voor directeuren van Nije Gaast zijn vertaald in vijf basiss. De beschrijving is gebaseerd op de schoolleiderscompententies die landelijk zijn vastgesteld en zijn
Nadere informatieNaar een onderzoekscultuur in de school: Interventies van schoolleiders
Symposium Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies van schoolleiders 3 NRO projecten praktijkgericht onderzoek aug 2015- aug 2017 Programma 1 Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies
Nadere informatieDe professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur. Masterclass 3
De professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur Masterclass 3 De professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur Thomas Friedman (2005) The world is flat Onderwijs is zeer traag
Nadere informatieONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE
ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE Onderwijs zoals we dat vroeger kenden, bestaat al lang niet meer. Niet dat er toen slecht onderwijs was, maar de huidige maatschappij vraagt meer van de leerlingen
Nadere informatieCompetenties Schoolleider. Voor ieder kind het beste bereiken met passie, plezier en professionaliteit
Competenties Schoolleider Voor ieder kind het beste bereiken met passie, plezier en professionaliteit SOPOH Competenties schoolleiding 1 Inleiding: Voor het benoemen van de competenties voor de functionerings-/
Nadere informatiePRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK NAAR HET ONDERZOEKSMATIG WERKEN VAN DOCENTEN EN SCHOOLLEIDERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS
2016 PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK NAAR HET ONDERZOEKSMATIG WERKEN VAN DOCENTEN EN SCHOOLLEIDERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS MARCO VAN DER ZWAARD KENNISKRING PENTA NOVA Academie voor schoolleiderschap Voorwoord
Nadere informatieOnderzoekend werken van lerarenopleiders. Hilda Paalman Opleiding Leraar Basisonderwijs 16 maart 2017
Onderzoekend werken van lerarenopleiders Hilda Paalman Opleiding Leraar Basisonderwijs 16 maart 2017 Lectoraat Leiderschap in het onderwijs Kenniskring docentonderzoekers uit hogescholen en onderzoekende
Nadere informatie12. Kennisbenutting door onderzoek
12. Kennisbenutting door onderzoek Kennisbenutting door onderzoek: Hoe zorg ik dat mijn onderzoek wordt gebruikt? Anje Ros Lector Leren en Innoveren, Fontys Wie ben ik Lector FHKE Leren & Innoveren AOS
Nadere informatieIk zou meer willen weten over. Ik ben niet zo gelukkig met.. Wat ik graag zou willen verbeteren is. Waar ik steeds tegen aanloop is
Ik zou meer willen weten over. Ik ben niet zo gelukkig met.. Wat ik graag zou willen verbeteren is Waar ik steeds tegen aanloop is Wat ik eens zou willen uitproberen is.. Ik weet niet wat ik aan moet met.
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieHANDELINGSGERICHT WERKEN BELEIDSVOEREND VERMOGEN BELEIDSVOEREND VERMOGEN. Onderwijsbehoeften van de leerling 11/09/2013
Gericht Werken als bril om naar het zorgbeleid te kijken zorg Handelings- Leerlingenbegeleiding fase 0 fase 1 HGW HGW Leren & studeren Studieloopbaanbegeleiding Socioemotioneel fase 2 fase 3 HGW HGW centrale
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatie6/25/2019. Academische Opleidingsschool. Waarom docentonderzoek? Docentonderzoek Academische Opleidingsschool
Docentonderzoek Academische Opleidingsschool Ik zou meer willen weten over. Ik ben niet zo gelukkig met.. Wat ik graag zou willen verbeteren is Waar ik steeds tegen aanloop is Wat ik eens zou willen uitproberen
Nadere informatieLeraarschap en leiderschap. Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding
Leraarschap en leiderschap Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding Inhoud De opkomst van de leraar Beelden over leiderschap Shit & assholes Leiderschapskwaliteiten Structuur
Nadere informatieScan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut
Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur op scholen is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver
Nadere informatieGaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen?
Gaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen? Sanneke Bolhuis emeritus lector Fontys Lerarenopleiding senior onderzoeker Radboudumc zetel praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Stuurgroep
Nadere informatiePraktijkgericht W&T onderzoek door leerkrachten: een case study
Praktijkgericht W&T onderzoek door leerkrachten: een case study Martijn Weesing, ipabo Amsterdam Erna van Hest, Vrije Universiteit Amsterdam St. Jan School, Amsterdam EWT Conferentie, NEMO, 22 mei 2013
Nadere informatieDoelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel
Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Auteurs: Sara Diederen Rianne van Kemenade Jeannette Geldens i.s.m. management initiële opleiding (MOI) / jaarcoördinatoren 1 Inleiding Dit document is bedoeld
Nadere informatieOntwikkelingen rondom onderzoek in de school
1 Ontwikkelingen rondom onderzoek in de school 6 De Nieuwe Meso juni 2014 nummer 2 PRAKTIJK Methodiek Janneke van der Steen is onderzoeker bij het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren van de Hogeschool van
Nadere informatieBijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)
Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een
Nadere informatieDe leraar van de toekomst is een onderzoekende leraar Onderzoek in het curriculum van de Fontys Hogeschool Kind & Educatie
De leraar van de toekomst is een onderzoekende leraar Onderzoek in het curriculum van de Fontys Hogeschool Kind & Educatie door: Wietse van der Linden Onderzoek??? Waarom moeten studenten leren onderzoek
Nadere informatieProject Innoveren en Excelleren in Onderwijs INSTEEK:
In de Review Wat Werkt? van Kim Bellens en Bieke De Fraine (2012) lezen we in verband met de CIPO Proces Instructiestijl dat het vooropstellen van duidelijke doelen door de leerkracht en deze communiceren
Nadere informatieII.1 Leidinggeven aan een onderzoekende cultuur
II.1 Leidinggeven aan een onderzoekende cultuur schoolleiderschap en de onderzoekende leraar Meta Krüger De laatste decennia is er internationaal een trend tot vergroting van de autonomie van scholen,
Nadere informatieScan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut
Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur in teams is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver het
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatieEen academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015
Een academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015 Bernard Teunis & Nienke van der Steeg b.teunis@poraad.nl n.vandersteeg@poraad.nl Opzet workshop 1. Voorstellen 2. Answergarden
Nadere informatieVisie op Onderwijs en Onderzoek: Van strangers in the night naar een gelukkig huwelijk?
Visie op Onderwijs en Onderzoek: Van strangers in the night naar een gelukkig huwelijk? Sanneke Bolhuis Lector Fontys Lerarenopleiding Tilburg (www.fontys.nl/lectoraten/leerstrategieen) Conferentie Lessen
Nadere informatieElementen van een professionele leergemeenschap
Professioneel Statuut Op de Groen van Prinstererschool werken we aan een professionele leergemeenschap: een cultuur waarin alle betrokkenen in de school samenwerken, reflecteren, onderzoeken en professionaliseren.
Nadere informatieActieonderzoek als stimulans voor een positieve leesattitude bij studenten uit de lerarenopleiding (HBO)
Actieonderzoek als stimulans voor een positieve leesattitude bij studenten uit de lerarenopleiding (HBO) Deeviet Caelen Inge Landuyt Magda Mommaerts Iris Vansteelandt 1 Actieonderzoek als stimulans 1 Situering
Nadere informatieLeiderschap. in een onderzoekende school
Leiderschap in een onderzoekende school Workshop Deel 1 Uw kijk op de onderzoekende school Deel 2 Onze kijk op de onderzoekende school: ons onderzoek en onze bevindingen Deel 3 Reflectie Uw kijk op de
Nadere informatieTRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN
TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN Dr. Mascha Enthoven, Prof. dr. Ron Oostdam, dr. Bert van Veldhuizen, Kenniscentrum
Nadere informatieDe Community of Practice onderzoeksmatig leiderschap
De Community of Practice onderzoeksmatig leiderschap Meta Krüger, Penta Nova Academie voor Schoolleiderschap Samenvatting Het lectoraat Leiderschap in het Onderwijs is ingesteld door Penta Nova, Academie
Nadere informatieFemke Geijsel Instituut voor de lerarenopleiding Universiteit van Amsterdam. De onderzoekende leraar
Femke Geijsel Instituut voor de lerarenopleiding Universiteit van Amsterdam De onderzoekende leraar Dit college... Waarom de onderzoekende leraar? - Context van evidence based - Perspectief docent Maurik
Nadere informatiePijnpunten PBS. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Pijnpunten PBS Programma Welkom en voorstellen Pijnpunten SWPBS - Pijnpunten kort toelichten - World café: pijnpunten verkennen - Plenair inventariseren Wettelijk kader SWPBS Pedagogische kwaliteit van
Nadere informatieSTICHTING KINDANTE. Visie Personeel
STICHTING KINDANTE Visie Personeel Visie Personeel 1 Inleiding De onderwijskundige visie van stichting Kindante vormt de basis voor de wijze waarop de Kindantescholen hun onderwijs vormgeven. Dit vraagt
Nadere informatieKenniskring ARS Leren van binnenuit
Kenniskring ARS Leren van binnenuit ARS: schoolontwikkeling, innovatie en professionalisering door praktijkonderzoek De ARS is een academische opleidingsschool waar door leerkrachten en studenten wordt
Nadere informatieDeelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek
Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept
Nadere informatieUitwerkingen van Brainpower sessies
Hieronder zijn de resultaten van de Brainpower ingeklonken weergegeven. We zijn zo dicht mogelijk gebleven bij de geschreven teksten, maar hebben de tweedeling leraar/directeur weggelaten. Het is voor
Nadere informatieNaar een professionele cultuur
Naar een professionele cultuur Cultuur is de allesbepalende factor van organisatie-effectiviteit. Een cultuur is op zich niet goed of fout; ze past wel of niet bij de omstandigheden waarin een school zich
Nadere informatieInformatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1
Informatie Innovatietraject Voortgezet Leren Serie 1 1 Inhoudsopgave Over het programma Voortgezet Leren... 3 Aanleiding... 4 Bouwstenen van het innovatietraject... 5 Bouwstenen op de school: wat vraagt
Nadere informatieSOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België
SOK-studiedag Effectief onderwijs: de leraar doet er toe! 7 december 2012 Affligem, België De principes van opbrengstgericht werken Linda Odenthal Opbrengstgericht werken is geen doel maar een middel!
Nadere informatieOnderzoeksvraag Uitkomst
Hoe doe je onderzoek? Hoewel er veel leuke boeken zijn geschreven over het doen van onderzoek (zie voor een lijstje de pdf op deze site) leer je onderzoeken niet uit een boekje! Als je onderzoek wilt doen
Nadere informatieDe schoolleider van de toekomst: onderzoeksmatig leiderschap
De schoolleider van de toekomst: onderzoeksmatig leiderschap Congres VO-Raad: kiezen voor klasse Nieuwegein,14 maart 2013 Meta Krüger Lector Leiderschap in het Onderwijs Op zoek naar nieuw leiderschap:
Nadere informatieKwaliteitskaart Kennis- en kwaliteitsontwikkeling
Kwaliteitskaart Kennis- en kwaliteitsontwikkeling Vier kwaliteitsaspecten staan centraal in Kennis- en kwaliteitsontwikkeling 1. Strategisch kwaliteitsmanagement (Kwaliteitszorg, dat zijn wij) 2. Professionele
Nadere informatieNIEUW LEADERSHIP IN EDUCATION MASTER
NIEUW LEADERSHIP IN EDUCATION MASTER Leadership IN EDUCATION (MASTER) Van leidinggevenden in het onderwijs wordt verwacht dat zij in staat zijn duurzame schoolontwikkeling te realiseren en onderwijsinnovatie
Nadere informatieLeiding geven aan leren 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS. saxion.nl/apo
Leiding geven aan leren 2015-2016 ACADEMIE PEDAGOGIEK EN ONDERWIJS saxion.nl/apo Leiding geven aan leren Waarom en voor wie Onderwijsgevenden in het primair onderwijs (regulier en speciaal onderwijs),
Nadere informatie2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs :
2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs : Onderzoek in de onderwijspraktijk van Fontys Wat doen we? Hoe gaat het? Wat levert het op? KEY NOTE: ANOUKE BAKX & JOS MONTULET Onderzoek binnen de
Nadere informatieSpecialisatie jonge kinderen
Als leraar staat u voor de taak om passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen. Ook aan de jonge kinderen, zij gedragen zich anders en leren op een andere manier dan oudere kinderen. Dit vraagt van
Nadere informatieVRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT
VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Feedforward en beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase studiejaar 2014-2015 VT-DT Feedforwardformulier afstudeeronderzoek:
Nadere informatieInhoud. Vechten voor wie je bent! Illustratie van een docent 11
Inhoud Vechten voor wie je bent! Illustratie van een docent 11 Leidinggevende wie ben je? Inleiding op het centrale thema 13 Dolf van den Berg, namens alle auteurs en andere betrokkenen Wie is het die
Nadere informatieSamen bouwen aan schoolontwikkeling
H og er o n d e r w ij s School ont wi kk ing el S c h o ol k Wer der e n An j e p a r ti pl a at so nd e r w ij s o n d e e rzo k Samen bouwen aan schoolontwikkeling Een werkmodel voor onderzoekssamenwerking
Nadere informatieSTICHTING KINDANTE. Visie Personeel
STICHTING KINDANTE Visie Personeel Visie Personeel 1 Inleiding De onderwijskundige visie van stichting Kindante vormt de basis voor de wijze waarop de Kindantescholen hun onderwijs vormgeven. Dit vraagt
Nadere informatieBox 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatiethomas more hogeschool Leiderschapsacademie
thomas more hogeschool Leiderschapsacademie Colofon 2015 Rotterdam, mei 2015 Thomas More Hogeschool, Rotterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in
Nadere informatieProfessionaliseringstraject voor de LC/LD docent
Amersfoortse Docenten Academie Professionaliseringstraject voor de LC/LD docent in samenwerking met: Professionaliseringstraject voor de LC/LD docent De Academie nodigt jou uit om deel te nemen aan ons
Nadere informatieFricolore Academy in samenwerking met Penta Nova. Middenmanagement (MMOT)
Fricolore Academy in samenwerking met Penta Nova Middenmanagement (MMOT) Doelgroep Inhoud Docenten die belangstelling hebben voor een functie als team- of afdelingsleider. Oriëntatie op management is bedoeld
Nadere informatieOnderzoeksrapport Onderzoek in de opleiding
Onderzoeksrapport Onderzoek in de opleiding Helmond, 4april 2017 Yvette Thielen Master Onderwijswetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Begeleiding Monique van der Heijden Jeannette Geldens Kempelonderzoekscentrum
Nadere informatie36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk
36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk DE MASTERLERAAR ALS BRUGGENBOUWER Marco Snoek en Gonny Farley-Reijnen DE LERAAR ALS SLEUTEL Lerarenbeurs, Masterambitie OCW, Initiatieven
Nadere informatieDNA van het (team)leiderschap. Regie nemen over je eigen professionalisering
DNA van het (team)leiderschap Regie nemen over je eigen professionalisering Wie zijn wij? Leezan van Wijk Schoolleider Directeur SRVO Frank Looijen Directeur Mollerlyceum Bestuurslid NvS 2 1. Hoe pak je
Nadere informatieVragenlijst Leiderschap in Professionele Leergemeenschappen
Vragenlijst Leiderschap in Professionele Leergemeenschappen Geachte schoolleider, Met deze brief vraag ik u om mee te werken aan een onderzoek naar de ontwikkeling van leiderschap in onderwijs. Dit onderzoek
Nadere informatieperspectief voor professionele ontwikkeling
Actie-onderzoek als perspectief voor professionele ontwikkeling Workshop ALTHUS-Seminar 6 maart 2012 Geert Kelchtermans (KU Leuven) 1. What s in a name? 1. Term: veelgebruikt; uitgehold? In literatuur:
Nadere informatieTijd voor onderzoek. Voordelen van het onderzoeksmatig innoveren
Tijd voor onderzoek Door Relinde van Leijden Praktijkonderzoek wint langzaam terrein op basisscholen. Leerkrachten beginnen voorzichtig kennis te maken met het uitvoeren van praktijkonderzoek in het onderwijs,
Nadere informatieExpertisenetwerk School of Education. Zomerschool Praktijkgericht Onderzoek voor lerarenopleiders. 5-7 september 2012 Leuven
Expertisenetwerk School of Education Zomerschool Praktijkgericht Onderzoek voor lerarenopleiders 5-7 september 2012 Leuven Drie stenen in de kikkerpoel Situering, omschrijving en belang van praktijkgericht
Nadere informatieOnderzoek met effect! Hoe kan onderzoek op school leiden tot betere innovaties? Anje Ros Lector Fontys Hogescholen Sr onderzoeker KPC Groep
Onderzoek met effect! Hoe kan onderzoek op school leiden tot betere innovaties? Anje Ros Lector Fontys Hogescholen Sr onderzoeker KPC Groep Drie beelden over onderzoek Het verdwijnt altijd in de onderste
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen Kenniskringonderzoek Onderzoek naar onderzoek
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Kenniskringonderzoek Onderzoek naar onderzoek Jeannette Geldens Miep van Himbergen Richard Steinfort 20 maart 2006 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Onderzoek
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieAan de slag met toetsgegevens: van valkuil naar stappenplan. Jan Vanhoof. SOK-studiedag 7 december 2012
Aan de slag met toetsgegevens: van valkuil naar stappenplan Jan Vanhoof SOK-studiedag 7 december 2012 0 Inhoud van deze lezing 1. Het concept geïnformeerde (school)ontwikkeling 2. Wat weten we hierover?
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieOpbrengstgericht werken (OGW)
ALITEITSKAART werken (OGW) werken (OGW) OPBRENGSTGERICHT LEIDERSCHAP PO werken (OGW) is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. De uitkomsten van onderzoek van de resultaten
Nadere informatieOpleiden in de school Catent/KPZ
Opleiden in de school Catent/KPZ Startbijeenkomst Steunpunt (Academische) Opleidingsscholen PO-VO 10 juni 2014 Samen sparren, samen bedenken, samen doen 1 Agenda 1. Toelichting op Opleiden in de School:
Nadere informatie(Samen)werken aan christelijk leraarschap
(Samen)werken aan christelijk leraarschap Laura Boele de Bruin MSc Dit materiaal is onderdeel van het compendium over christelijk leraarschap, van het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar hogeschool.
Nadere informatieKern van leidinggeven in het nieuwe cluster
Kern van leidinggeven in het nieuwe cluster a. weet wat zij/hij wil; kan mee ontwerpen, kan het ontwerp in een nieuwe dagelijkse routine vertalen en in korte cycli snel verbeteren; b. heeft een fase-bewustzijn;
Nadere informatieNieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek. Prof. dr. Perry den Brok
Nieuwe didactiek vwo 2 en 3 Connect College: resultaten van een onderzoek Prof. dr. Perry den Brok Betrokkenen Connect College (opdrachtgever) Kennisnet (subsidie onderzoek) Technische Universiteit Eindhoven
Nadere informatieVan wiel naar vliegwiel! Over het delen van kennis in en tussen scholen
Van wiel naar vliegwiel! Over het delen van kennis in en tussen scholen Hoe sturen op kennisdeling opdat niet elke school Uw expeditieleiders: Wim Folker SKPCPO Delta Herman Nijhuis & Wilma Weekenstroo
Nadere informatieSWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding
SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding Inleiding Het LEOZ (Landelijk Expertisecentrum Onderwijs en Zorg) is een samenwerkingsproject van: Fontys Hogescholen, Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg,
Nadere informatieBox 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Doel
Nadere informatieAppendix A Checklist voor visible learning inside *
Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze
Nadere informatieOpbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord
Opbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord Schoolpsychologencongres, Amsterdam 15 maart 2013 Drs. Klaartje Kuitenbrouwer kkuitenbrouwer@hetabc.nl Opbrengstgericht Werken (OGW)
Nadere informatieBijeenkomsten 2012-2013
Bijeenkomsten 2012-2013 Datafeedforward Intervisie Lezing/masterclass gekoppeld aan professionele leergemeenschap Werken in een Professionele LeerGemeenschap Motto: Professionals doen het samen en doen
Nadere informatieHet meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding
1 Het meesterstuk in de Jenaplan opleiding Het meesterstuk binnen de Jenaplan opleiding Binnen de Jenaplanopleidingen is gekozen voor het meesterstuk als afronding van de opleiding. Met het meesterstuk
Nadere informatieStudenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen. Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek
Studenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek Tijdschema Inleiding Anje (15 minuten) Praktijk casus Anja (10
Nadere informatieSamen op pad: de school als professionele leergemeenschap
& Samen op pad: de school als professionele leergemeenschap Henk Sligte (Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam) Wouter Schenke (Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam) Wilfried Admiraal
Nadere informatie