Samenvatting Aardrijkskunde Nederland

Transcriptie

1 Samenatting Aardrijkskunde Nederland Samenatting door S woorden 24 juni ,5 6 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1.1 De grootste riieren an Nederland: De Rijn Stroomgebied in 9 landen Grens tussen 2 stroomgebieden is waterscheiding Waterafoer in kubieke meters per seconde = debiet Gemengde riier Regiem = erdeling an waterafoer oer een riier Wel afhankelijk an: Klimatologische omstandigheden Voeding door smelt- en/of regenwater De doorlaatbaarheid an de bodem De aanwezigheid an begroeiing Eerst was het regiem betrekkelijk regelmatig à gunstig oor beaarbaarheid Vertragingstijd = de tijd die erstrijkt tussen de neerslag ergens in het stroomgebied en het moment dat het waterpeil in de riier gaat stijgen. Door menselijk ingrijpen; kanalisatie en bedijking, is het water gedwongen zich snel te erplaatsen à de ertragingstijd is dus korter. Stroomstelsel an de Rijn begint in Zwitserland. Het eral = het hoogteerschil tussen 2 plaatsen langs een riier Het erang = het eral per kilometer Dwarsprofiel in Nederland: zomerdijk, uiterwaard, winterdijk In de zomer + najaar is de waterafoer an de Rijn meestal laag à riierbedding tussen de zomerdijken In de winter + oorjaar stroomt het water oer de zomerdijken in de uiterwaarden à riier tussen winterdijken Pagina 1 an 5

2 De Maas Stroomgebied in 4 landen Regenriier (= betrekt water uit neerslag) Veel stuwen en sluizen oor beaarbaarheid 1.2 intergoernmental Panel on Climate Change (IPCC) erwacht klimaaterandering en daardoor: Meer en grotere schommelingen in de hoeeelheid neerslag oer een jaar gaan plaatsinden (neerslag regime) & ersterkt broeikaseffect. è Perioden met extreme neerslag en meer kans op natte jaren è Stijging temperatuur è Zeespiegelstijging door: opwarming an oceaanwater (thermische expansie) door: afsmelten an gletsjers en landijs Afhankelijk an bodemdaling- of stijging, de oceaancirculatie, het zoutgehalte, plaatselijke temperaturen en de wind. Bodemdaling ergroting an het probleem waterafoer, erschillende oorzaken: Door bedijking: het afgezette zand en klei dat roeger de bodemdaling compenseerde in een groot gebied naast de riier wordt nu niet meer afgezet. Het sedimentatie materiaal blijft tegenwoordig achter op de uiterwaarden, waardoor het waterbergend ermogen hier afneemt. Van nature beatten de grondsoorten een en zand klei eel water, maar door wegpompen oor landbouw (erlaging waterstand) à inklinking Veenoxidatie = proces waarbij het een dat boen het grondwater uitkomt, wordt afgebroken door blootstelling aan de lucht Door aardgaswinning dalen stukken an Nederland Tijdens de laatste grote ijstijd zakte het continent onder Scandinaië naar beneden, nu herstelt het eenwicht zich à West- Nederland daalt en Oost en Zuid-Nederland stijgen iets = het kanteleffect Klimaaterandering In het stroomgebied an de Rijn zal in de winter de waterafoer toenemen. In de winter erhoogde piekafoer In de zomer ook iets meer erdamping (maar dit compenseert niet genoeg) = eranderlijk regiem De Maas krijgt meer neerslag in de winter in haar stroomgebied, in de zomer zullen de afoeren door de hogere erdamping wat lager worden è Lage zomerpeil; oerlast scheepaart Maatgeende afoer = oor het bepalen an eilige dijkhoogten, de maximale hoeeelheid water die de riier nog eilig kan erwerken, zonder dat het riierengebied oerstroomt. 1.3 Nederlandse riieren zijn genormaliseerd oor een snelle afoer an water en een betere beaarbaarheid; maatregelen die de riier zo gelijkmatig mogelijk moeten laten stromen en erosie aan de oers an de riier moeten Pagina 2 an 5

3 tegengaan. Aanleg kribben (/bochten afsnijden); riier word smaller gemaakt en stroomsnelheid neemt toe. Hierdoor schuurt het midden an de riier erder uit en daalt de riierbodem. Stuwen in riieren om in droge tijden oldoende diepte te houden. Hij is altijd gesloten alleen bij eel water in de wintermaanden is hij soms open. Door erstedelijking; water snel afgeoerd ia o.a. het rioleringsstelsel naar het opperlakte water à weinig regenwater rechtstreeks in het grondwater. Dit zorgt op grote schaal oor erstening. (uiterwaarden sinds jaren 80 bebouwd) Dijkerhoging maar ook dijkerzwaring. Er heeft intensiering plaats geonden; land achter de dijken daalde en aantal mensen namen toe. 2.1 Ter erkoming an problemen met de hoeeelheid (grond)water, moet het water in alle ruimtes astgehouden kunnen worden. Of water bergen en als het echt nodig is laten afoeren. = drietrapsstrategie: asthouden, berging en afoer. Rekening houden met water: watertoets Keuze oor de locatie mag geen belemering zijn oor het asthouden (retentie), bergen en afoer an water in dat gebied. Er mag geen afwenteling an waterproblemen plaatsinden à water moet ter plekke worden astgehouden, geborgen en afgeoerd. Riier meer ruimte geen: Retentiebekken = binnendijks gebied dat tijdelijk water opslaat in de perioden an extreem hoogwater. Noodoerloopgebied = hetzelfde als retentiegebied maar word alleen ingezet in een noodsituatie. Riierbederruiming (door erdieping) = technische ingrepen om hoge waterafoer op te angen. Door erdieping: Vergraen an de uiterwaarden waardoor deze geheel/deels erlaagd word zodat er meer water in het winterbed past. Verdiepen an het zomerbed. Riierbederruiming door: Verbreding; de winterdijk landinwaarts erplaatsen zodat het winterbed breder wordt. Obstakelerwijdering, in het winterbed weghalen an bij. bruggen/begroeiing. Het graen/uitdiepen an neengeulen in de uiterwaard. Of nieuwe riierloop buiten de bestaande winterbed (= hoogwatergeul en ligt tussen 2 hoge dijken). Verlaging an kribben, want die zorgen bij hoogwater oor opstuwing. Door erlagen wordt het water gemakkelijker afgeoerd. 3.1 Steden en dorpen erschillen: Inwoneraantallen Bestuur - Gemeente: een gebied met dorpen en/of steden waar een eigen bestuur is (met burgemeester) Aanwezige centrale diensten Leefstijl (sociale controle in de stad is minder groot) Pagina 3 an 5

4 Maat oor stedelijkheid = adressendichtheid (per km²) 4 Grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht Verzorgingsgebied = gebied waar klanten, die gebruik maken an diensten en winkels, wonen. Reikwijdte = de maximale afstand die de klant af wil leggen oor de dienst. Amsterdam: hoofdstad, financiële diensterlening is sterk (zuidas) mainport Schiphol. Rotterdam: mainport; haen Rotterdam + industrie. Den Haag: politiek; bestuur/rechtspraak, ambassades internationaal; strafhof (VN). Samenwerkingserbanden an steden, doel: efficiënt met ruimte en oorzieningen om kunnen gaan. Bestuurlijke netwerken, b: Randstad Holland, BrabantStad, enz. Een andere orm: WGR+ gebieden (Wet gemeenschappelijke regeling+) stedelijke kernen werken in aantal inhoudelijke thema s met elkaar samen. Publiek-priate samenwerking (financiële) samenwerking tussen bedrijen (priaat) en bestuur (publiek) (PPS). Aanleiding: gebrek aan specialistische kennis of geld. 3.2 Meer actiiteiten buitenshuis leidt tot combinatieritten. Ruimtelijke ordening moet dierse doelen dienen: Veiligheid Parkeeroorziening Milieu Stedelijke distributie (beoorrading) aanpassen door: Venstertijden Slimme berachting Milieu zones Files tussen stede zullen toenemen, maar uitbreiding wegen lastig im leefbaarheid en landschap. Infrastructuur Randstad zit aan capaciteitsgrenzen à daarom: milieucompensatie, aanullend eroer (HSL) milieu regels bij groei Schiphol. 3.3 Versterken regionale economie: Naast harde esting factoren aandacht oor zachte factoren Harde factoren Huurprijzen Bereikbaarheid Aanbod an bedrijfsruimtes Zachte factoren Aantrekkelijk woonklimaat Tolerantie Talent = creatiee steden passen bij ontwikkeling als kenniseconomie innoatie toe (= ontwikkelen an nieuwe producten en diensten) à kenniseconomie om concurrentie met andere ontwikkelde landen/gebieden. Pagina 4 an 5

5 Duale arbeidsmarkt = een arbeidsmarkt met een slecht geschoolde kansarme groep en een beter geschoolde kansrijke groep. VB: Randstad; grootste aanbod an banen en grootste werkloosheid onder jongeren. Techniek: regionale samenwerking is nodig om innoatiee clusters te financieren. VB: samenwerking Brabantse steden. Tolerantie. 3.5 Buurtprofiel Bewonerskenmerken Huishoudingsgrootte Etniciteit Inkomen Gezinsfase Woningkenmerken Ouderdom Woningtype Ligging (afstand buurtoorziening) Eigendom (koop/huur) Waarde Onderhoud 3.6 Sociale cohesie = het cement an de samenleing, geormd in: gezin, school, erenigingen. Segregatie = gescheiden wonen an beolkingsgroepen. Sociale netwerken = het patroon an onderlinge relaties en contacten waaroer de bewoners an bijoorbeeld een buurt beschikken. Blijers (oudere bewoners) Kansrijke nieuwkomers Allochtone bewoners Urbanisatie fase (1900): mensen kwamen in de stad wonen anwege werk. Snelle, goedkope en slechte woningbouw Suburbanisatiefase (na 1960): mensen trokken weeg uit de stad, maar bleen er wel werken en reisden heen en weer. Oude woonwijken en binnenstad raakten in eral Re-urbanisatie (na 1980): mensen gingen weer in de stad wonen Stadsernieuwing in de binnenstad en oude woonwijken en nieuwe wijken aan de rand an de stad Pagina 5 an 5