Milieubeleidsplan afdeling Afvalwaterketen. Rotterdam,

Transcriptie

1 Maasboulevard 123 Postbus AB Rotterdam T F Milieubeleidsplan afdeling Afvalwaterketen Rotterdam, J.P. Speelman Afdel i ngshoofd Afva Iwaterketen Directievertegenwoordiger Akkoord, d.d. '21 _ II _ Zo If DROGE VOETEN EN SCHOON WATER

2

3 Inhoud VOORWOORD Waarom milieubeleid? Beleidskader Waterbeheerplan "Met mensen en water" Meerjarenplan afvalwaterketen "... samen op weg naar duurzaam beheer" Nota Duurzaamheid leeswijzer 11 2 UITGANGSPUNTEN Taken afdeling Afvalwaterketen Uitgangspunten voor het milieubeleid Compliance Preventie Stand-still beginsel Vermijden van onnodige milieubelasting Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 (energie) Afweging milieu versus kosten 14 3 HET MILIEUBELEID Milieuwet- en regelgeving Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken waterverontreiniging Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken bodemverontreiniging Beleid Doelen Taken Voorkomen / beperken luchtverontreiniging en geuroverlast Beleid Doelen Taken Preventie en adequate verwijdering van afvalstoffen Beleid 2I Doelen Taken 22

4 3.6 Voorkomen / beperken van geluidsoverlast Beleid Doelen Taken Gevaar / externe veiligheid Beleid Doelen Taken Energie Beleid Doelen Taken Grondstoffen Doelen Taken Terreinbeheer 26 Doelen 26 Taken 26 4 COMMUNICATIE Publieks milieujaarverslag Elektronisch Milieujaarverslag (e-mv J) MJA-3 monitoring KJimaatmonitor 28 5 VERKLARENDE WOORDENLlJST 29 LITERATUUR 30 BIJLAGE 1 OVERZICHT STAKEHOLDERS 31

5 Voorwoord Voor u ligt het milieubeleidsplan van de afdeling Afvalwaterketen (AWK) van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK). Voorliggend plan geeft de intenties van de afdeling Afvalwaterketen weer ten aanzien van het milieu. Ten behoeve van de uniformiteit wordt het milieubeleidsplan net als het Waterbeheerplan van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard voor de periode vastgesteld. Bij nieuwe / gewijzigde ontwikkelingen blijft het vanzelfsprekend mogelijk het plan tussentijds aan te passen. Inmiddels is een nieuwe versie van de ISO norm (2015) beschikbaar gekomen. Aangezien in juni 2017 een hercertificering audit is uitgevoerd, is er voor gekozen om het Q-systeem dan ISO-14001(2015) gereed te hebben. Per 31 oktober 2017 is het Q systeem gecertificeerd voor onder andere ISO (2015). Dit milieubeleidsplan beschrijft in hoofdlijnen de doelen voor de periode 2017 tot en met Jaarlijks zullen in het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen de doelen en onderliggende taken verder worden gespecificeerd. De resultaten van dit milieubeleid worden beschreven in de jaarlijkse directiebeoordeling. loktober 2017 Pagina 5 van 31

6 Inleiding 1.1 Waarom milieubeleid? De afdeling Afvalwaterketen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard streeft naar integrale kwaliteitszorg. Dit houdt in dat deze afdeling systematisch en continu werkt aan de verbetering van de totale prestatie, zodat op de meest effectieve en efficiënte manier kan worden voldaan aan de verwachtingen van zowel de externe als de interne klant (stakeholders). De afdeling Afvalwaterketen maakt hierbij gebruik van een geïntegreerd managementsysteem voor Kwaliteit, ARBO, Milieu en energie (Q), dat tot doel heeft alle bedrijfsprocessen te beheersen en, op basis van de doelstellingen, continu en op beheerste wijze de bedrijfsvoering te verbeteren. Voor de milieuzorg wordt daarbij rekening gehouden met de kaders zoals geschetst in de gecombineerde Q-beleidsverklaring van de afdeling Afvalwaterketen die is vastgesteld op 23 mei 2017 (zie figuur 1). Pagina 6 van 31

7 ~ ~ '._,...,.odkf>.. """ ~ Schieland en de Krimpenerwaard 1.3 Q-beleidsverklaring Pagina 1 van 1 Auteur: BA Vel8nlWOOfdelilke: AH AWK Datum: Versie: 7 Filenaam (word): 1.3 a-beleidsvetklaring vt JPS7 KWALITEIT-, ARBO- MILIEU- en ENERGIE BelEIDSVERKLARING De afdeling Afvalwaterketen van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is zich bewust van de invloed die de uitvoeringstaken hebben op de mensen in het verzorgingsgebied, de werkzame personen bij de afdeling en het milieu. De afdeling neemt In deze haar verantwoordelijkheid door zich in te spannen voor tevreden klanten, veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en bescherming van het milieu, met hierbij apart aandacht voor energie. Dit wil de afdeling realiseren door het continu verbeteren met behulp van het aanwezige kwaliteit-, arbo-, milieu- en energie- (Q) managementsysteem. De uitgangspunten voor dit managementsysteem zijn: Voldoen aan complianceverplichtlngen (relevante wetten en andere eisen). Voldoen aan de verwachtingen/eisen van de (externe en interne) belanghebbende. Streven naar preventie van letsel en ziekte bij medewerkers en derden die werkzaamheden onder het gezag van de afdeling uitvoeren. Dit wordt onder andere gerealiseerd door continu maatregelen te treffen die passen bij de aard en omvang van de risico's op het gebied van veiligheid, gezondheid en psvchosoclale welzijn. De arbocatalogus van de Waterschappen speelt hierin een belangrijke rol. Streven naar preventie van de milieuvervuiling. Dit wordt onder andere gerealiseerd door het verminderen van het gebruik van milieubelastende grond- en hulpstoffen. Streven naar beperking van het energieverbruik (MJA-3 convenant), het vergroten van de (eigen) duurzame energieopwekking en het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in de eigen bedrijfsvoering. De Integrale aanpak in het Q-managementsysteem leidt tot maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Bij iedere beslissing wordt een afweging gemaakt tussen de verschillende belangen. Het Q-managementsysteem is een zich herhalend proces dat bestaat uit de volgende onderdelen: Het vaststellen van kwaliteits-, arbo- en milieubeleid, -doelstellingen en -processen. Het implementeren van de processen en het uitvoeren van de daaruit voortvloeiende activiteiten. Met regelmaat nagaan of de uitvoering van de activiteiten in overeenstemming is met het beleid en de doelstellingen. Het uitvoeren van maatregelen om de prestaties te verbeteren. Als bewijs van het correct functioneren van het Q-managementsysteem is deze gecertificeerd voor ISO 9001, OHSAS 18001, ISO en ISO Een goed werkend Q-managementsysteem kan echter alleen bereikt worden met een positieve Inzet van iedereen binnen de afdeling. Het is dan ook van groot belang dat elk personeelslid zijn/haar bijdrage levert binnen het Q-managementsysteem. Vastgesteld: f2.. '3 - ö r- - < o I 7- Rotterdam, J.P. Speelman Afdelingshoofd Afvalwate Figuur 1: Milieubeleidsverklaring afdeling Afvalwaterketen Pagina 7 van 31

8 In het kader van het Q-managementsysteem van de afdeling Afvalwaterketen is de afdeling verplicht milieubeleid op te stellen en beschikbaar te stellen aan derden. Normelement 5.2 van de :2015 geeft daarbij het volgende aan: De directie moet een milieubeleid vaststellen, implementeren en onderhouden dat, binnen het gedefinieerde toepassingsgebied van haar milieumanagementsysteem : a) passend is voor het doel en de context van de organisatie, waaronder de aard omvang en milieueffecten van haar activiteiten, producten en diensten; b) een kader biedt voor het vaststellen van milieudoelstellingen; c) een verbintenis omvat tot bescherming van het milieu, waaronder preventie van milieuvervuiling en (een) andere voor de context van de organisatie relevante specifieke verbintenis(sen); OPMERKING Andere specifieke verbintenissen tot bescherming van het milieu, waaronder preventie kunnen onder ander bestaan uit duurzaam gebruik van hulpbronnen, het tegen gaan van en aanpassen aan klimaatverandering, en het beschermen van biodiversiteit en ecosystemen. d) Een verbintenis tot het voldoen aan haar complianceverplichtingen omvat; e) Een verbintenis bevat tot continue verbetering van het milieumanagementsysteem om milieuprestaties te verbeteren; Het milieubeleid moet: Als gedocumenteerde informatie wordt onderhouden; Worden gecommuniceerd binnen de organisatie; Beschikbaar zijn voor belanghebbende. Volgens van de norm is de directie: Persoon of groep van personen die een organisatie op het hoogste niveau bestuurt en beheert. Opmerking 2: Indien het toepassingsgebied van het managementsysteem slechts een deel van een organisatie omvat, dan verwijst de directie naar degenen die dat gedeelte van de organisatie besturen en beheren. Voor de afdeling afvalwaterketen is dat het afdelingshoofd. In voorliggend milieubeleidsplan zijn de uitgangspunten voor de komende planperiode vastgelegd. De doelen zijn op hoofdlijnen geformuleerd. Jaarlijks zullen in het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen de specifieke doelen en onderliggende taken verder worden uitgewerkt. 1.2 Beleidskader Voor het opgestelde milieubeleid hebben een aantal beleidsstukken gediend als basis. De belangrijkste beleidsstukken en de relevante aspecten uit deze stukken die van toepassing zijn op de afdeling Afvalwaterketen zijn in deze paragraaf beschreven Waterbeheerplan "Met mensen en water" Het (integrale) Waterbeheerplan schetst de hoofdlijnen van het beleid voor de vier primaire taken van HHSK tot in 2021, te weten de waterveiligheid (waterkeringenbeheer), het watersysteembeheer (oppervlaktewater en grondwater), het wegenbeheer in de Krimpenerwaard en het beheer van de waterketen en emissies. De laatste primaire taak wordt verzorgd door onder andere de afdeling Afvalwaterketen. Bij de ontwikkeling van het plan is rekening gehouden met het beleid van andere overheden. Pagina 8 van 31

9 In het plan is onderscheid gemaakt tussen het beheer van het watersysteem en het beheer van de waterketen. Onder het watersysteem wordt verstaan het samenhangend geheel van grond- en oppervlaktewater dat binnen het gebied van HHSK aanwezig is. Bij de waterketen gaat het bij HHSK om het verzamelen, transporteren en zuiveren van afvalwater en het beperken van verontreiniging van het oppervlaktewater door lozi ngen (em issies). Afvalwaterketen en emissies: afvalwaterzuiveringsinstallaties verwerken het afvalwater uit het gebied efficiënt en duurzaam. Het transport van afvalwater en het na zuivering lozen van het effluent op sloten en rivieren gebeurt doelmatig en verantwoord. Het efficiënt gebruik van installaties en transportsystemen levert maatschappelijke winst op in de vorm van energieterugwinning en kostenbesparing. Met optimalisatie en innovatie van de zuiveringsprocessen zetten we in op duurzaamheid: bijvoorbeeld door lozingen te verminderen, grondstoffen terug te winnen en energie te besparen of op te wekken. We doen dit alles in nauwe samenwerking met onder meer gemeenten en d ri n kwaterbed rijven. Het emissiebeheer is gericht op het minimaliseren van emissies van milieuverontreinigende stoffen bij de bron, zodat deze geen beperkende factor zijn bij het bereiken van de doelstellingen voor de chemische en ecologische waterkwaliteit. Met de doelgroepen, zoals sectororganisaties, wordt de samenwerking gezocht om de doelstellingen te realiseren. De koers van het hoogheemraadschap is als volgt: We streven naar een doelmatig en duurzaam waterbeheer, zodat de mensen in ons beheersgebied veilig en aangenaam kunnen wonen, werken en recreëren. Hierbij staat het hoogheemraadschap in directe verbinding met de omgeving en is alert bij het signaleren van de veranderingen en speelt daarop tijdig in. We hebben een open houding, zijn betrokken en handelen zorgvuldig. De tevredenheid van burgers en bedrijven is belangrijk en telt in de organisatie. Belangen worden zichtbaar tegen elkaar afgewogen en bestuurlijke keuzes zijn transparant. We gaan doelmatig om met de beschikbare middelen en schuiven problemen niet door naar de toekomst. Het door burgers en bedrijven opgebrachte belastinggeld wordt doelmatig en zorgvuldig besteed. Pagina 9 van 31

10 1.2.2 Meerjarenplan afvalwaterketen "... samen op weg naar duurzaam beheer" Het Meerjarenplan Afvalwaterketen , samen op weg naar duurzaam beheer' van HHSK, afgekort meerjarenplan, is de beleidsvisie voor het zuiveren (inclusief slibverwerking) en het transporteren van afvalwater en de emissies van de afvalwaterketen voor de komende jaren. Het meerjarenplan beschrijft vanuit de afvalwaterketen de ambities, doelstellingen en maatregelen voor de komende jaren. Het meerjarenplan bestaat uit een 'statisch' deel met daarin de ambities en doelen. Daarnaast kent het meerjarenplan een 'dynamisch deel' C.q. uitvoeringsplan, met daarin de uitwerking van doelen tot actueel gehouden maatregelen. Het meerjarenplan is ook een belangrijke bouwsteen voor het Waterbeheerplan gebleken. In het meerjarenplan zijn de afvalwaterketenzaken meer uitgebreid behandeld dan in het Waterbeheerplan. Samengevat is de visie op de afvalwaterketen : HHSK is goed in het zuiveren en transporteren van afvalwater nu en in de toekomst. Het gaat uit van de landelijke voorkeursvolgorde voor de waterkwaliteit: schoonhouden, scheiden en zuiveren van afvalwaterstromen. HHSK wil de samenwerking in de afvalwaterketen verder bevorderen en streeft hierbij voortdurend naar het verbeteren van de samenwerking met derden. Doel is het behalen van een adequaat milieurendement onder de voorwaarde van maatschappelijke doelmatigheid in bedrijfseconomische lasten en kwaliteit. Duurzaamheid en robuustheid van de maatregelen, beperking energieverbruik en innovatie zijn hierbij belangrijke pijlers Nota Duurzaamheid Op 29 maart 2017 heeft de Verenigde Vergadering de Nota Duurzaamheid vastgesteld. In grote lijnen geeft deze nota het volgende aan: Klimaatverandering, energietransitie en circulaire economie zijn belangrijke lange termijn ontwikkelingen die van onze organisatie de komende jaren een actieve bijdrage vragen. Verschillende (sectorale) afspraken zijn daarover vastgelegd, waaraan ook onze organisatie zich heeft gecommitteerd (zie tabel). Daarnaast werkt de organisatie er naar toe dat de duurzaamheidsaspecten op een vanzelfsprekende wijze en zichtbaar worden meegewogen in al onze bedrijfsprocessen (beheer, inkoop en aanbesteding). Hierover zijn eveneens afspraken gemaakt, in de onlangs ondertekende green deal duurzaam GWW 2.0. De doelen voor duurzaamheid worden (integraal) nagestreefd vanuit alle afdelingen. De coördinator duurzaamheid houdt zicht op de (samenhangende) doorwerking van het duurzaamheidsbeleid en stimuleert, samen met diverse collega's uit de afdelingen, nieuwe initiatieven waar dat nodig en/of kansrijk is. Pagina 10 van 31

11 Energie Klimaat Grondstoffen Jaarlijks 2% besparing Jaarlijks 1% minder op energieverbruik uitstoot van koolstofdioxide (in % minder uitstoot dan in 1990) In 2020 minimaal 40% van energiegebruik zelf duurzaam opgewekt In % zelf duurzaam opgewekt (= energieneutraal) In 2050 géén netto uitstoot van broeikasgassen (= emissieneutraal) In % "circulair inkopen" (hergebruik van grondstof en/of geen ongewenst afvalproduct) In % circulair In 2050 een volledig "circulaire economie" Overzicht afspraken voor energie, klimaat en grondstoffen De nota duurzaamheid biedt het hoogheemraadschap een herijkt perspectief op duurzaam waterbeheer, met als speerpunten energie, klimaat, grondstoffen en kennis delen. De principes van maatschappelijk verantwoord ondernemen blijven daarbij aan de basis staan, zoals gedefinieerd door het algemeen bestuur in 2010: "MVa is een proces waarmee de organisatie verantwoordelijkheid neemt voor de consequenties van haar handelen op sociaal, ecologisch en economisch gebied, in de hele keten, waarbij zij verantwoording aflegt en de dialoog aangaat met de betrokken belanghebbenden" In de huidige situatie hanteert het hoogheemraadschap de (landelijke) criteria van maatschappelijk verantwoord inkopen, bij inkoop van diensten en producten. En in de aanbesteding van (omvangrijke) GWW-werken weegt onze organisatie de impact op mensen en milieu expliciet en zichtbaar mee. Met het nieuwe beleid streven we ernaar dat in al onze bedrijfsprocessen (beheer, inkoop en aanbesteding) duurzaamheidsaspecten op een vanzelfsprekende en zichtbare wijze worden meegewogen. En in die afwegingen zullen de speerpunten van het nieuwe beleid moeten doorklinken om de sectorale afspraken na te komen. Dat betreft zowel de afwegingen binnen onze kerntaken, als binnen kleinere ondersteunende (bedrijfs)onderdelen. Dat vraagt om aandacht en steun van alle medewerkers om zich daarvoor in te zetten. Kortom, duurzaamheid wordt een vanzelfsprekend uitgangspunt in ons dagelijks werk. We handelen daar naar en stralen dat ook uit naar onze omgeving. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 van dit milieubeleidsplan geeft een overzicht van de hoofdtaken van de afdeling Afvalwaterketen en gaat in op enkele uitgangspunten die hebben geleid tot het milieubeleid van de afdeling. Het daadwerkelijke milieubeleid komt in hoofdstuk 3 aan de orde. Daarin wordt per milieucompartiment het beleid, de doelen en de taken verwoord. Aangezien dit milieubeleidsplan voor een periode van zes jaar geldig is wordt voor een verdere concretisering van de maatregelen verwezen naar het jaarlijkse afdelingsplan. Pagina 11 van 31

12 2 Uitgangspunten 2.1 Taken afdeling Afvalwaterketen De hoofdtaken van HHSK zijn samengevat in het motto "Droge voeten en schoon water". De afdeling Afvalwaterketen houdt zich primair bezig met het onderdeel: schoon water. In het Waterbeheerplan staat hierover: Schieland en de Krimpenerwaard zorgt voor schoon oppervlaktewater door het afvalwater van huishoudens en bedrijven te transporteren en te zuiveren, zodat het veilig kan worden geloosd op sloot of rivier. Het vuil uit de awzi's wordt verzameld als zuiveringsslib. Daaruit kunnen we energie en grondstoffen terugwinnen. Dat gebeurt op een duurzame, kostenefficiënte manier en in nauwe samenwerking met de waterpartners. We innoveren en vernieuwen continu. Voor het verwerken van regenwater en afvalwater hanteren we de landelijke voorkeursvolgorde voor waterkwaliteit: schoonhouden, scheiden en zuiveren. Schoonhouden gebeurt met een zogeheten 'brongerichte benadering': ongewenste lozingen aanpakken. Riool- en regenwater scheiden voorkomt dat niet of slechts licht verontreinigd water in de riolering terechtkomt. Afvalwater zuiveren is de laatste stap. We werken aan het efficiënter maken van de zuiveringsprocessen en het terugwinnen en hergebruiken van energie en waardevolle stoffen. Samen met gemeenten, drinkwaterbedrijven en de glastuinbouwsector vergroten we de duurzaamheid, onder meer door grondstoffen terug te winnen, en verlagen we de kosten binnen de waterketen. Innovatie vindt continu plaats, om ambitieuze landelijke doelstellingen over energiebesparing en efficiëntie te kunnen halen. We zoeken naar nieuwe technologieën en naar nieuwe manieren van samenwerken. Samen met de gemeenten, drinkwaterbedrijven en de glastuinbouwsector vergroten we de duurzaamheid, onder meer door grondstoffen terug te winnen, en verlagen we de kosten binnen de waterketen. Innovatie vindt continue plaats, om ambitieuze landelijke doelstellingen over energiebesparing en efficiëntie te kunnen halen. We zoeken naar nieuwe technologieën en naar nieuwe manieren van samenwerken. Het doel van de afdeling is de genoemde taken tegen de laagst mogelijke (maatschappelijke) kosten uit te voeren. Hierbij moet minimaal worden voldaan aan de wettelijke eisen en wordt rekening gehouden met de wensen van onze klanten. Enkele belangrijke aspecten in dit kader zijn: Het wettelijk kader; de eisen in de diverse vergunningen (Wet Milieubeheer, Waterwet, e.d.); het voorkomen van overlast (hinder / schade) aan de omgeving; Pagina 12 van 31

13 maximale aandacht voor aspecten als arbo (veiligheid, gezondheid en welzijn); beperking van (bedrijfs)storingen met name buiten werktijd; aandacht voor het milieu in het algemeen. Dit milieubeleidsplan milieu. is erop gericht specifieker in te gaan op de aandacht voor het 2.2 Uitgangspunten voor het milieubeleid In deze paragraaf zijn de belangrijkste uitgangspunten voor het milieubeleid van de afdeling Afvalwaterketen beschreven Compliance Het voldoen aan wet- en regelgeving ziet de afdeling Afvalwaterketen als een basisvereiste voor milieuzorg. De afvalwaterzuiveringsinstallaties vallen vanaf 1 maart 2014 onder het activiteitenbesluit Milieubeheer, waarin algemene regels zijn gesteld voor de activiteiten die op de awzi's worden uitgeoefend. Voor een aantal awzi's zijn echter maatwerkvoorschriften opgesteld. De diverse eisen en voorschriften uit het activiteitenbesluit, alsmede de maatwerkvoorschriften gelden als uitgangspunt voor het milieubeleid. Met behulp van de Activiteitenbesluit internet module (AIM) wordt regelmatig, doch minimaal eenmaal per jaar en per object een checklist gemaakt om af te kunnen vinken of voldaan wordt aan de eisen die gesteld zijn in het activiteiten besluit. Naast de eisen die voortvloeien uit de wet- en regelgeving, zijn er ook wensen en verwachtingen die onze stakeholders hebben. In bijlage 1 zijn de stakeholders van de afdeling Afvalwaterketen schematisch opgenomen. De wensen en verwachting van deze stakeholders zijn bij de afzonderlijke milieuaspecten in dit plan opgenomen Preventie Bij de formulering van beleid en de doelen staat preventie voorop. Het voorkomen van het ontstaan van milieubelasting is beter dan het achteraf minimaliseren van de milieueffecten Stand-still beginsel Het zogenoemde 'stand-still beginsel' houdt in dat voorop staat dat de kwaliteit van het milieu niet mag verslechteren. Behouden moet blijven wat ons nog aan natuur rest Vermijden van onnodige milieubelasting Het beginsel dat onnodige milieubelasting moet worden vermeden is een belangrijk principe. Dit houdt in dat wanneer de uitstoot van stoffen lager is dan de streefwaarde (norm), deze kwaliteit behouden blijft, mits dit geen hoge extra kosten of mankracht met zich meebrengt Meerjarenafspraken energie-efficiëntie MJA3 (energie) In mei 2009 heeft de afdeling Afvalwaterketen zich geconformeerd aan de afspraken op energiegebeid die gemaakt zijn in het kader van de zogenaamd MJA3. Hierin is afgesproken dat de waterschappen in de jaren streven naar een jaarlijkse energie-efficiëntie van 2 %, hetgeen moet leiden tot een totale verbetering van de energie-efficiëntie van 30% in Pagina 13 van 31

14 2.3 Afweging milieu versus kosten Indien afwijkend op de uitgangspunten, zoals beschreven in paragraaf 2.2, de wil er is (vanuit de afdeling Afvalwaterketen) om extra aandacht aan het milieu te schenken, moet dit duidelijk geformuleerd worden in een plan. Dit plan dient inzicht te geven in de kosten en de baten ten aanzien van het milieu, oftewel wat de verwachte verbetering van milieurendement is en welke kosten nodig zijn om dit verbeterde milieurendement te behalen. Als het gaat om kosten tot 5000,- zal het milieu zonder nadere onderbouwing voorrang krijgen. Dit komt dan ten goede van het imago van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Voor een goede beoordeling van de milieuaspecten is in het Q-handboek een proces opgenomen (4.307), waarin de door AWK gebruikte methode staat voor het vaststellen van de risico's en kansen van de diverse milieuaspecten. Een top drie van deze risico's en kansen is opgenomen in het overzicht "5.3 Overzicht milieu- en energieaspecten". Deze dient minimaal eenmaal per jaar geactualiseerd te worden. 3 Het milieubeleid Dit hoofdstuk beschrijft het milieubeleid voor de afdeling Afvalwaterketen. Van de diverse milieuaspecten (ingedeeld op basis van de compartimenten) is aangegeven wat het beleid is van de afdeling Afvalwaterketen, welke doelen zij de komende jaren wenst te bereiken en welke concrete maatregelen nodig zijn om deze doelen te realiseren. De maatregelen die voortkomen uit het milieubeleid zijn op hoofdlijnen geformuleerd. Jaarlijks zullen deze maatregelen via het afdelingsplan van de afdeling Afvalwaterketen verder worden uitgewerkt. 3.1 Milieuwet- en regelgeving Beleid Het voldoen aan de milieuwet- en regelgeving ziet de afdeling Afvalwaterketen (vanzelfsprekend) als basisuitgangspunt voor milieubeleid. De afdeling Afvalwaterketen voldoet in grote mate aan de normen en wet- en regelgeving. Daarnaast vindt de afdeling Afvalwaterketen het belangrijk tijdig in te spelen op toekomstontwikkelingen. De afdeling Afvalwaterketen wil minimaal voldoen aan de vigerende milieuwet- en regelgeving. Het uitgangspunt daarbij is dat de huidige milieukwaliteit gewaarborgd blijft ('stand still beginsel'). Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen tijdig inspelen op eventuele aangescherpte milieueisen Doelen Doelen die worden nagestreefd: Minimaal voldoen aan de vigerende milieuwet- en regelgeving Taken Taken die gerealiseerd worden: Bijhouden of er wijzigingen in wet- en regelgeving zijn, die gevolgen kunnen hebben voor de afdeling Afvalwaterketen. Hiervoor is een abonnement afgesloten met de KWA (onder de naam Make clear). Het bedrijf stuurt ieder kwartaal een update van het "register wet- en regelgeving", de relevante wijzigingen en de eventuele acties die moeten worden ondernomen. Pagina 14 van 31

15 Jaarlijks, per object, controleren of voldaan is aan de eisen en voorschriften, zoals opgenomen in de wet- en regelgeving (zie ook Compliance). We maken bij het opstellen, controleren en verantwoorden gebruik van een landelijk geïmplementeerd systeem (Z-info), waarin verplichte (verantwoording) rapportages zijn geüniformeerd voor alle schappen. Hiermee zijn gegevens uitwisselbaar maar bovenalook betrouwbaar en snel beschikbaar waardoor uitschieters en afwijkingen sneller kunnen worden geconstateerd. Voor de awzi Kralingseveer wordt jaarlijks het elektronisch milieujaarverslag ingevuld. Daarnaast wordt het bevoegd gezag (Rijkswaterstaat) gerapporteerd over de werking van de afvalwaterzuiveringsinstallaties. Ten behoeve van een goede monitoring van de werking van de diverse processen in de afvalwaterketen is een dashboard ontwikkeld. Dit dashboard is beschikbaar op P:\Dashboards afdelingen\awk 4 Dashboards 20l'Z en wordt maandelijks geactualiseerd en besproken in het clusteroverleg BPR. Naast prestatie indicatoren op het gebied van de zuiveringsprocessen is ook een aantal procesindicatoren opgenomen ten behoeve van het milieu. Als voorbeelden kunnen genoemd worden: "de naleving van de lozingseisen", chemicaliënverbruik" en "de afhandeling van klachten". 3.2 Voorkomen / beperken waterverontreiniging Beleid A fva Iwa terakko orden HHSK wil samen met gemeenten afvalwaterakkoorden opstellen om afspraken te maken voor (verdere) verbetering van riolering en afvalwaterketen. De belangrijkste aanleiding voor het opstellen van een afvalwaterakkoord zijn afspraken met gemeenten over: 1. lozingen en emissies vanuit riolering en afnameverplichting 2. uitkomsten van optimalisatiestudies afvalwatersysteem (OAS) Ad.l) Een afvalwaterakkoord is een instrument om met gemeenten afspraken te maken over emissies vanuit riolering op oppervlaktewater en afnameverplichting van afvalwater naar zuivering. Hierin worden ook uitvoeringsmaatregelen, beheer-/onderhoudszaken en kosten (verdeling) vastgelegd. Ad.2) Voor het verzorgingsgebied van alle awzi's is of wordt een optimalisatiestudie afvalwatersysteem (OAS) uitgevoerd. Het doel hiervan is een optimalisatie van het afvalwatersysteem (riolering, transportsysteem en awzi): reguleren emissies en verminderen emissies naar oppervlaktewater waar dit gewenst is, betere benutting berging-afvoer van het systeem, terugdringen van rioolvreemd water en inzicht in planning en kosten van eventuele benodigde capaciteitsvergroting en/of Real Time Control (RTC). Een OAS wordt uitgevoerd samen met de gemeente(n) en er worden zo nodig maatregelen bepaald voor een doelmatige en duurzaam functionerend afvalwatersysteem. De afspraken zijn/worden vastgelegd in een afvalwaterakkoord. Landelijke ontwikkeling samenwerking afvalwaterketen HHSK werkt samen met gemeenten als het gaat om rioleringsplannen en afvoer van afvalwater naar de AWZI en/of overstorten op watergangen. In de samenwerking werkt HHSK samen met gemeenten aan: integrale investeringsprogrammering op het schaalniveau van zuiveringseenheden, visie en strategieontwikkeling voor een toekomstbestendige afvalwaterketen en verder scheiden van schone en vuile (afval)waterstromen In de beleidsplannen van zowel gemeenten (GRP's) als HHSK (WBP) worden de gezamenlijke doelen verwoord. Specifieke afspraken tussen HHSK en gemeenten worden gemaakt in de eerder genoemde afvalwaterakkoorden, die jaarlijks worden besproken op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau. Pagina 15 van 31

16 Pagina 16 van 31

17 Aanpak / afspraken diffuse bronnen en emissies HHSK heeft vanwege de stofgerichte aanpak en doelstellingen die voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op zuiveringstechnische voorzieningen, het beleidsterrein diffuse bronnen en emissies ondergebracht bij de afdeling Afvalwaterketen. Om in de komende jaren weer richting te geven aan de activiteiten op het gebied van emissies van stoffen in relatie tot waterkwaliteit is het "Uitvoeringsplan emissiebeheer , Samen aan de slag" opgesteld. Dit is de opvolger van het "Emissiebeheerplan , Met de doelgroepen op het netvlies". Op dit beleidsterrein wordt ingezet op een concrete aanpak van de emissies waarbij verschillende (beleids)instrumenten naast elkaar in de volle breedte worden ingezet. De gedachte is dat deze verschillende instrumenten elkaar ondersteunen en dat daarmee de kosteneffectiviteit wordt bevorderd. Het betreft het stellen van beleidskaders en het mee-ontwikkelen van relevante wetgeving, directe beïnvloeding van de lozers door samenwerking, het mee-ontwikkelen van zuiveringstechnieken en -installaties, maar ook handhaving daar waar normen en regels worden overtreden. Eén gedachte staat bij de hele werkwijze centraal: een kosteneffectieve aanpak zo dicht mogelijk bij de bron. Het terugdringen van diffuse verontreiniging van het oppervlaktewater is niet mogelijk als niet nadrukkelijk wordt samengewerkt met de rijksoverheid, gemeenten en bedrijfssectoren zoals de agrarische sector en de bouwsector. Concreet zet HHSK voor de planperiode in op: Een waterbeheerplan met concrete doelen en maatregelen om de belasting van het oppervla ktewater te verm inderen; Bij nieuwontwikkelde glastuinbouwclusters worden (voor samenwerking in de waterketen) installaties in gebruik genomen die afvalwater geschikt maken voor gebruik als gietwater; Om emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen zijn voor de bedrijven concrete maatregelen beschikbaar. HHSK is betrokken bij de ontwikkeling van deze maatregelen; Zuiveren van afvalwater Eén van de taken van de afdeling Afvalwaterketen is het zuiveren van afvalwater. De kwaliteit van het effluent is afhankelijk van de mate waarin de awzi's het afvalwater kunnen zuiveren, maar is ook afhankelijk van de kwaliteit van het aangevoerde afvalwater (influent). Het influent wordt, net als het gezuiverde afvalwater (effluent), op frequente wijze bemonsterd en geanalyseerd, waardoor de afdeling Afvalwaterketen continu op de hoogte is van de zuiveringsprestaties van de awzi's. Het effluent van een aantal awzi's van HHSK wordt geloosd op zogenaamd eigen water. Voor de lozing van het effluent gelden de lozingseisen zoals die zijn gesteld in het activiteitenbesluit c.q. - regeling. In een enkel geval is door de vergunningverlener afgeweken van de genoemde eisen en is zogenaamd maatwerk opgesteld, waarmee afwijkende lozingseisen kunnen worden opgelegd. Deze voorwaarden en eisen worden regelmatig gecontroleerd door de afdeling Publiekszaken van HHSK. In de afgelopen jaren is steeds meer aandacht gekomen voor de lozing van microverontreinigingen op het oppervlaktewater. Gebleken is dat de lozing van medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, microplastics, etc. een grote impact kunnen hebben op de ecologie van het ontvangende oppervlaktewater. Eind 2014 hebben de Unie van Waterschappen en de VEWIN een gezamenlijk 'Plan van Aanpak geneesmiddelen in de waterketen' aan de staatsecretaris gestuurd, met daarin een aanpak in drie sporen (probleemdefinitie, bronaanpak en aanpak binnen de waterketen). Hierin is toegezegd dat de waterschappen en waterbedrijven het spoor 'aanpak in de waterketen' oppakken. In de Commissie Waterketens en Emissie (CWE) is besloten de waterschappen te adviseren een hotspotanalyse uit te voeren en bevindingen daarvan ter kennis van het Uniebureau te brengen. Pagina 17 van 31

18 In dit kader wordt onder 'hot spots' verstaan, die AWZI's die een zodanige bijdrage leveren aan de kwaliteit van het oppervlaktewater wat betreft geneesmiddelen dat de waterkwaliteit relatief sterk beïnvloed wordt. Er is een sterke behoefte aan een landelijk beeld van de hot spots om landelijk te kunnen beoordelen welke AWZI's de grootste negatieve impact op het ontvangend watersysteem hebben, waar maatregelen mogelijk en zinvol zijn en wat de consequenties van het nemen van maatregelen zijn. In 2017 zal de hotspotanalyse worden uitgevoerd. Het uitgangspunt van de afdeling Afvalwaterketen is het waarborgen van de huidige milieukwaliteit ('stand still beginsel'). Daar waar de kwaliteit van effluent beter is dan de norm voorschrijft, probeert de afdeling Afvalwaterketen deze kwaliteit te behouden, mits dit geen hoge extra kosten of menskracht met zich meebrengt. Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen tijdig inspelen op eventuele scherpere effluentnormeringen. De afdeling Afvalwaterketen wil het gebruik van milieubelastende hulpstoffen (o.a. metaalzouten) zoveel mogelijk beperken Doelen Doelen die worden nagestreefd: Voorkomen dat de goede werking van de awzi's wordt verstoord. Bij lozing van het effluent minimaal voldoen aan de lozingseisen genoemd in het activiteitenbesluit Milieubeheer en de maatwerkvoorschriften van de awzi's. Een maximale biologische verwijdering van fosfaat met eventueel een marginale aanvullende chemische verwijdering (dosering metaalzouten). Het voorkomen van overschrijdingen van de milieunormen door fouten in de bed rijfsvoeri ng. Het zoveel als mogelijk voorkomen van overschrijdingen van de milieunormen door externe invloeden. Het ruimschoots blijven voldoen aan de 75%-gebiedsrendement voor stikstof en fosfaat Taken Taken die gerealiseerd worden: Optimale monitoring influent- en effluentkwaliteit met behulp van applicaties zoals Z info, PA (proces automatisering)en het dasboard. Door gebruikmaking van beluchtersturing op basis van REDOX-potentiaalmeting (her)-introduceren van biologische defosfatering. Alleen indien de verwachting is dat de effluenteis aan fosfaat niet behaald gaat worden zal een zo beperkt mogelijke dosering aan metaalzouten plaatsvinden. Maken van een influentbuffer en een waterharmonica op de awzi Berkenwoude in 2017/2018. Verzamelen van kennis en normen over nieuwe verwijderingstechnieken. 3.3 Voorkomen / beperken bodemverontreiniging Beleid Lokale bodemverontreiniging kan zijn ontstaan door onder meer lekkages uit opslagtanks en installaties, en door bijvoorbeeld onzorgvuldig omgang met giftige stoffen. Door lokale bodemverontreiniging kan plaatselijk sprake zijn van verhoogde risico's voor de volksgezondheid. Twee objecten van HHSK bevinden zich op verontreinigde grond, te weten; de awzi Kralingseveer en de awzi Kortenoord. Pagina 18 van 31

19 In verband met de uitbreiding van de awzi Kortenoord is in 1995 de bodem van het terrein gesaneerd. De reden voor de sanering was de aanwezigheid van verontreinigd stortmateriaal op drie plaatsen op het terrein. De sanering betrof een deelsanering, waarbij alle aanwezige verontreiniging onder de aanlegniveaus van de nieuwbouw is verwijderd. Buiten de nieuwbouw is het verontreinigde stortmateriaal niet verwijderd. In verband met de achtergebleven verontreiniging is door de provincie Zuid-Holland nazorg geëist. Doelstelling van deze nazorg is te waarborgen dat de (natuurlijke) isolatie voor onbepaalde tijd in stand blijft, door voortdurende controle op de bodemkwaliteit rond en onder de restverontreiniging. In 2009 heeft een uitgebreide bemonstering plaatsgevonden. Hierbij is vast gesteld dat de verontreinigingen in een stabiele, immobiele toestand aanwezig zijn. Op basis van de resultaten van dit onderzoek is vervolgens door het bevoegd gezag (provincie Zuid-Holland) toegestaan om de nazorg verder tot een minimum te beperken. Monitoring van de verontreinigingen werd niet meer nodig geacht en is gestaakt. De awzi Kralingseveer is in het verleden gebouwd op een terrein die is opgehoogd met baggerspecie. In verband met de uitbreidingen in de jaren 1995 en 1996 is een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de zandige toplaag. Daaruit is gebleken dat sommige zware metalen net boven de streefwaarde uitkwamen. Deze gemeten gehalten aan zware metalen brachten geen risico's voor de volksgezondheid en het milieu met zich mee. Na beëindiging van de bouwactiviteiten is ervoor gekozen de afdeklaag te hergebruiken, waardoor de leeflaag op de awzi Kralingseveer sindsdien bestaat uit licht verontreinigde grond. Uit onderzoek is gebleken dat bij werkzaamheden in deze licht verontreinigde grond de humane risico's beneden het niveau van de maximaal toelaatbare risico's blijven. Volgens artikel 3.5d lid 2 van het activiteitenbesluit milieubeheer moet "ter bescherming van de bodem het gedeelte van de waterlijn, vanaf het ontvangstwerk tot de selector of beluchtingstank, alsmede van het gedeelte van de awzi waar slibontwatering, opslag en leidingwerk met primair slib plaatsvindt, bodembeschermende voorzieningen en bodembeschermende maatregelen worden getroffen waarmee een aanvaardbaar bodemrisico wordt gerealiseerd. Om hieraan gevolg te geven is voor alle awzi's een bodembeschermingsplan opgesteld. Dit plan is een uitwerking van het activiteitenbesluit milieubeheer en de activiteitenregeling. Een belangrijk onderdeel van dit plan is de aanleg van een grondwatermonitoringssysteem, bestaande uit een aantal peilbuizen. Deze peilbuizen dienen jaarlijkse te worden bemonsterd en de monsters dienen te worden geanalyseerd op ammonium en CZV. De resultaten worden vergeleken met de monsters uit de referentiepunten, zodat kan worden vastgesteld of er sprake is van een mogelijke lekkage van een onderdeel van de awzi, die bodembedreigend kan zijn. Voor een gedetailleerde beschrijving van het grondwatermonitoringssysteem wordt verwezen naar de bodembeschermingsplannen. De afdeling Afvalwaterketen wil dat de bedrijfsactiviteiten geen potentiële risico vormen voor verontreiniging van de bodem en het grondwater. De verontreinigingen die zich al bevinden op de terreinen van de awzi's Kralingseveer en Kortenoord mogen geen risico's hebben voor mens en milieu Doelen Doelen die worden nagestreefd: voorkomen van bodemverontreiniging door controle op de lekdichtheid van de diverse installatie-onderdelen. Pagina 19 van 31

20 3.3.3 Taken Taken die gerealiseerd worden: Registratie van alle handelingen (waaronder onderhoud groenvoorzieningen) die in de bodem worden uitgevoerd voor de awzi Kralingseveer. het in stand houden van een monitoringssysteem (systeem van peilbuizen, zie hiervoor de bodembeschermingsplannen van de awzi's) en het jaarlijks rapporteren van de resultaten. 3.4 Voorkomen / beperken luchtverontreiniging en geuroverlast Beleid Uit onderzoek op de awzi's Kralingseveer en Kortenoord, dat in samenwerking met STOWA is uitgevoerd, blijkt dat de broeikasgassen lachgas (N20) en methaan (CH4) in meer of mindere mate worden geëmitteerd. De hoeveelheden zijn, afhankelijk van de awzi, een significant deel van de CO2-footprint. Verder STOWA-onderzoek zal moeten uitwijzen of er maatregelen zijn te treffen om deze emissie terug te dringen. Indien er inderdaad mogelijkheden zijn, die ook financieel uit te voeren zijn, zullen deze worden geïntroduceerd op de betreffende awzi. Geurhinder kan gezien worden als een belangrijk maatschappelijk probleem. Anders dan vele andere vormen van milieuverontreiniging kan het probleem door het draaien van de wind verdwijnen. De afdeling Afvalwaterketen heeft de nodige maatregelen genomen om zo min mogelijk geurhinder te veroorzaken. Op alle awzi's en rioolgemalen zijn de onderdelen die geuroverlast veroorzaken afgedekt. Een aantal awzi's zijn zelfs volledig afgedekt, met uitzondering van de nabezinktanks. De vrijkomende lucht wordt door biofilters geleid. Op de awzi Kralingseveer wordt de lucht ook nog eens door een ozongaswasinstallatie geleid. Deze ozongaswasser is als middelvoorschrift opgenomen in de vergunning. Bij de bouw van de awzi Kralingseveer in de 80-iger jaren van de vorige eeuw werd verondersteld dat de reinwaterkelders van het aangrenzende drinkwaterproductiebedrijf zouden kunnen worden besmet met pathogenen afkomstig uit de afgeblazen lucht van de awzi. Uit overleg met Evides, de huidige drinkwaterproducent, is echter gebleken dat het proces van dergelijke betrouwbare filters is voorzien, dat besmetting vanuit de awzi Kralingseveer kan worden uitgesloten. Het wassen van de lucht met ozon zou dus kunnen worden gestaakt. In de vergunningsaanvraag voor de awzi is aan de ozongaswasser geen geurbestrijdende functie meegegeven. Uitzetten van de ozongaswasser (en mogelijk een groter deel van de luchtbehandeling) kan grote energiebesparing opleveren. In de komende periode zal de luchtbehandeling worden doorgelicht, waarbij twee zaken voorop staan: is er energie te besparen, voorkomen we geuroverlast? In het verleden was op de awzi Kralingseveer de verlading van slib vanuit de slibsilo in de vrachtwagens die het slib afvoeren naar de slibverbrandingsinstallatie een grote bron van stank. Inmiddels zijn de open vrachtauto's vervangen door gesloten auto's. Dit is een innovatie van de slibverwerker HVC samen met de deelnemende waterschappen. Deze bron van geuroverlast behoort hiermee tot het verleden. Het slib van de overige awzi's wordt vloeibaar, in tankauto's afgevoerd naar de awzi Kralingseveer om daar vergist te worden. Deze tankauto's zijn volledig gesloten, waardoor er geen geuroverlast optreedt. Alle rioolgemalen van HHSK zijn voorzien van de nodige geurfilters. De afdeling Afvalwaterketen onderzoekt samen met STOWA of de emissie van de broeikasgassen lachgas en methaan kan worden gereduceerd en zal, indien mogelijk maatregelen hiervoor treffen. Pagina 20 van 31

21 De afdeling Afvalwaterketen wil zoveel als mogelijk overlast door geurhinder voor de omgeving voorkomen. Daarbij wil de afdeling tenminste voldoen aan geurimmissieconcentraties, zoals vastgesteld in de geldende wet- en regelgeving van de awzi's en daar waar nodig is verdergaan om een "goede buur" te zijn Doelen Doelen die worden nagestreefd: Reductie van de emissie van lachgas en methaan. Een professionele afhandeling van klachten. Optimale luchtbehandeling op de awzi's Taken Taken die gerealiseerd worden: Deelnemen aan onderzoeken naar de (reductie van) emissie van lachgas en methaan op de awzi's. Indien mogelijk maatregelen treffen om de emissie van lachgas en/of methaan op de awzi's te verminderen. Professionele afhandeling van klachten door middel van het bijhouden van goede registratie en administratie. Doorlichten van de luchtbehandeling van de awzi Kralingseveer gericht op het voorkomen van klachten en vermindering van het energieverbruik. Het waarborgen van een juiste werking van de biofilters door een gedegen monitoring en een juiste sturing van de filters op zowel de awzi's als de rioolgemalen. 3.5 Preventie en adequate verwijdering van afvalstoffen Beleid Bij het zuiveren van afvalwater komen diverse afvalstoffen vrij. De grootste hoeveelheid bestaat daarbij uit zuiveringsslib. Dit slib wordt met behulp van centrifuges en door toevoeging van polymeer zoveel als mogelijk ontwaterd, waarna het afgevoerd wordt naar een slibverbrandingsinstallatie. Daar wordt het slib verbrand en wat overblijft na verbranding (de asrest) wordt grotendeels gebruikt als grondstof voor de productie van vulstoffen voor asfalt. Vanaf 2018 zal de fosfor worden teruggewonnen uit de as. Bij de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden komt ook afval vrij, zoals afgewerkte olie, vetten, poetsdoeken, accu's, spuitbussen en lege emballage. Op de awzi's worden ook analyses uitgevoerd voor de dagelijkse procesvoering. Hierbij komt ook afval vrij in de vorm van cuvetten met resten van chemicaliën. Deze cuvetten worden teruggenomen door de leverancier. Als laatste komt ook afval vrij bij de kantoorwerkzaamheden (papier, toners, e.d.). Om het ontstane afvalprobleem bij de oorsprong aan te pakken, ligt het zwaartepunt van het beleid bij preventie; het ontstaan van afvalstoffen moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het gebruik van oplaadbare batterijen, gesloten lagers (minder vet gebruik) en het zoveel mogelijk digitaal afhandelen van gegevensverwerking en correspondentie. Voor het afval dat toch ontstaat, zal maximaal hergebruik worden nagestreefd. Niet-herbruikbaar afval moet op zodanige manier verwijderd worden dat de risico's voor het milieu aanvaardbaar zijn. In de Wet milieubeheer is een voorkeursvolgorde voor de verwijdering van afvalstoffen vastgelegd (de 'Ladder van Lansink'). Deze is: 1. Preventie 2. Producthergebruik 3. Materiaal hergebruik 4. Nuttige toepassing Pagina 21 van 31

22 5. Verwijdering met omzetting in energie 6. Verwijdering op andere wijze dan storten 7. Storten De basis voor deze voorkeursvolgorde is de principiële keuze om het storten van afvalstoffen tot het minimum te beperken. Redenen hiervoor zijn het ruimtebeslag van stortplaatsen. De afdeling Afvalwaterketen wil het ontstaan van afvalstoffen zoveel als mogelijk beperken. Waar mogelijk wil de afdeling Afvalwaterketen milieuvriendelijke(re) producten toepassen, waarbij de milieuvriendelijkheid wordt afgemeten in de keten van productie - gebruik - afvoer. De afdeling Afvalwaterketen streeft naar een zoveel mogelijke gescheiden inzameling van afvalstoffen. Daarnaast wil de afdeling Afvalwaterketen het gebruik van hulpstoffen voor het zuiveren van afvalwater (ijzerzouten) en het verwerken van het zuiveringsslib (polymeren) zoveel mogelijk beperken Doelen Doelen die worden nagestreefd: het gebruik van onderhoudsmiddelen wordt tot een minimum beperkt. Zoveel mogelijke gescheiden inzameling van afvalstoffen die opgeslagen worden volgens de geldende wet- en regelgeving. Waar mogelijk terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater en/of zuiveringsslib Taken Taken die gerealiseerd worden: Monitoring van de kwaliteit van olie, waardoor het verbruik verminderd kan worden. Verlengen van de standtijd van synthetische smeermiddelen. Centrale opslag (depot) van (gescheiden) afvalstoffen op Kralingseveer is geheel ingericht en in gebruik. De afdeling Afvalwaterketen is lid van de energie- en grondstoffenfabriek en onderzoekt (mede) de mogelijkheden om grondstoffen uit het afvalwater en/of zuiveringsslib terug te winnen. 3.6 Voorkomen / beperken van geluidsoverlast Beleid Veel mensen in Nederland ervaren hinder door geluidsoverlast. Deze hinder wordt veroorzaakt door een min of meer ernstige blootstelling aan geluid. De awzi's van de afdeling Afvalwaterketen zijn ofwel volledig overdekt ofwel liggen zo landelijk, waardoor de kans op geluidsoverlast zeer beperkt is. Dit blijkt ook uit de soorten meldingen en klachten van de laatste jaren. Geen enkele keer is een melding of klacht bij HHSK binnengekomen over enige vorm van geluidsoverlast. Op de awzi Kralingseveer kan het slib ook 's nachts worden verladen. Hierdoor kunnen files worden vermeden, waardoor de uitstoot van uitlaatgassen door de vrachtwagens zoveel als mogelijk wordt beperkt. Het kan echter ook 's nachts geluidoverlast door transportbewegingen met zich meebrengen. De awzi ligt op geruime afstand van de woonbebouwing en vlakbij de A16. Extra geluidoverlast bij woningen zal daarom niet merkbaar zijn. De afdeling Afvalwaterketen wil zoveel als mogelijk klachten voorkomen door geluidhinder voor de omgeving te verminderen. Daarbij wil de afdeling tenminste voldoen Pagina 22 van 31

23 aan de contouren, zoals vastgesteld in de geldende wet- en regelgeving Doelen Doelen die worden nagestreefd: Géén klachten over geluidsoverlast. Een professionele afhandeling van klachten Taken Taken die gerealiseerd worden: Professionele afhandeling van klachten door middel van het bijhouden van goede registratie en administratie. Het optimaliseren van het beheer en onderhoud van de awzi's (implementatie onderhoudsprogramma Ultimo). 3.7 Gevaar / externe veiligheid Beleid 'Externe veiligheid' is de veiligheid van omwonenden in de omgeving van 'bedrijfsmatige activiteiten'. De afdeling Afvalwaterketen ziet een calamiteit als een voorval, waarbij de afdeling Afvalwaterketen de situatie zelf niet meer in de hand heeft en de hulp nodig heeft van externe partijen, zoals bijvoorbeeld de brandweer. Bij een calamiteit kunnen nadelige effecten voor het milieu optreden. Daarbij valt te denken aan bijvoorbeeld het ontstaan van emissies naar de lucht of de bodem. Potentiële veroorzakers voor milieurisico's worden vooral bepaald door: (pers)leidingbreuken, storingen in het proces, storingen door stroomuitval, bypasses e.d. In 2017 wordt in samenwerking mat de STOWA een "Handleiding calamiteiten technologen" opgesteld. Deze handleiding kan een goede aanvulling zijn op de opgestelde ca lamiteitenjbed rijfsnood pia n nen. De afdeling Afvalwaterketen streeft naar een zodanig beheer en onderhoud van de afvalwaterzuiveringsinstallaties en de transportsystemen (rioolgemalen en persleidingen) dat calamiteiten worden voorkomen (preventie boven reactie). Indien een calamiteit zich toch voordoet moet de milieuschade zo beperkt mogelijk blijven Doelen Doelen die worden nagestreefd: Voor de afdeling Afvalwaterketen is een goed werkend calamiteitenjbedrijfsnoodplan opgesteld, ingevoerd en wordt onderhouden Taken Taken die gerealiseerd worden: Actueel houden van een calamiteitenjbedrijfsnoodplan voor de afdeling Afvalwaterketen in de planperiode. 3.8 Energie Beleid Om afvalwater te kunnen zuiveren is elektrische energie nodig. Deze energie wordt gebruikt om het afvalwater naar de awzi's te transporteren, het afvalwater daadwerkelijk Pagina 23 van 31

24 te zuiveren en de ontstane hoeveelheid slib te verwerken. Bij dit laatste onderdeel wordt naar elektrische energie ook thermische energie gebruikt voor het op temperatuur houden van de twee slibgistingstanks. Op de awzi Kralingseveer wordt, voor 75% van het totale verbruik van de installatie, energie opgewekt door de warmtekrachtinstallatie (WKK). In deze installatie wordt de vrijgekomen biogas uit de slibgistingstanks omgezet in energie. Deze energie wordt voornamelijk toegepast voor beluchting, verwarmen van de slibgistingstanks en voor verwarming van het bedrijfsgebouw. Op de overige acht awzi's wordt uitsluitend gebruik gemaakt van 'ingekochte' groene energie. HHSK heeft er belang bij dat er voortvarender wordt gewerkt aan de beperking van de CO2-uitstoot om de klimaatsverandering en de daarmee gepaard gaande wateroverlast en langdurige droogte te beperken. HHSK wil daarom een voorbeeldfunctie vervullen. HHSK koopt al vanaf % groene stroom in. Sinds 2012 koopt HHSK 100% groen gas in op basis van het zogenaamde bos gecompenseerd gas. De inkoop door HHSK van zowel groene stroom als groen gas (beiden voor 100%) wordt voortgezet conform het rijksbeleid voor duurzaam inkopen. De Unie van Waterschappen heeft op 1 juli 2008 een meerjarenafspraak met het ministerie van Economische Zaken getekend. Dit houdt in dat alle waterschappen hebben afgesproken om elk jaar bij de zuiveringstak de energie-efficiëntie met 2% te verbeteren. Om dit te bereiken is bij HHSK een MJA3 team gevormd onder leiding van de MJAcoördinator. Hierin wordt besproken welke mogelijke maatregelen genomen kunnen worden om de energie-efficiëntie te bereiken. Alle geplande maatregelen voor de periode 2013 tim 2016 zijn opgesteld in het EEP2. In 2016 is het EEP3 geschreven welke een looptijd heeft van Ook hierin zijn maatregelen opgenomen die ervoor zorgen dat we - via Proces efficiëntie, Keten efficiëntie of opwekking Duurzame Energie - 2% minder elektriciteit per jaar gaan verbruiken. Nieuw hierbij is dat het EEP3, wat goedgekeurd wordt door de RvO en onder toezicht van de Omgevingsdienst wordt uitgevoerd, voor de gehele organisatie geldt. Dus niet alleen de zuiveringstak, maar ook voor watersysteem en waterkeringen. Geplande maatregelen voor het nieuwe EEP voor de zuiveringstak zijn onder andere: Verbeteren van de beluchtingsefficiency op de awzi's Kortenoord en Groenedijk Introductie van een nieuwe slibvoorbehandelingsmethode op de awzi Kralingseveer. Hiermee kunnen we: de bestaande capaciteit van de slibgistingstanks op de awzi Kralingseveer verder uitnutten meer biogas opwekken en dus meer elektriciteit een betere ontwatering van het slib realiseren waardoor we minder restproduct hoeven te laten verwerken Optimaliseren van alle processen mogelijk gemaakt door de volledige procesautomatiseri ng De afdeling Afvalwaterketen wil het gebruik van fossiele brandstoffen en de uitstoot van C02 minimaliseren. Daarom wordt energie zo efficiënt als mogelijk ingezet, wordt zoveel als mogelijk duurzame energie opgewekt en zelf verbruikt en kopen we het resterende deel van de benodigde energie voor 100% groen in Doelen Doelen die vastgesteld zijn: Voldoen aan de MJA3afspraken door per jaar een energie-efficiency te bereiken van 2% tot minimaal 30% in 2020 ten opzichte van 2005 Het verhogen van het aandeel eigen opgewekte energie op de awzi Kralingseveer of elders Pagina 24 van 31

25 Bovenstaande moet resulteren in een zogenaamde Energiefabriek Kralingseveer in 2020 Uiteindelijk is de doelstelling om in 2025 een energieneutraal waterschap te zijn Taken Taken die gerealiseerd worden: Optimaliseren van de energieopwekking (warmtekrachtinstallatie) op de awzi Kralingseveer (ontwikkelen rekenmodel WKK). Het inkopen van groene energie en het verder vergroten van het aandeel eigen duurzaam opgewekte energie Inzetten van beluchtingsvormen met een hoger rendement en lager energieverbruik. 3.9 Grondstoffen De afdeling Afvalwaterketen werkt actief aan het sluiten van ketens en levert daarmee een belangrijke bijdrage levert aan de circulaire economie. Bijvoorbeeld: het zuiveringsslib van Kralingseveer wordt aangeboden aan HVC, die deze verbrandt en uit de asresten fosfaat laat terugwinnen (vanaf 2018 door Ecophos). Daarnaast onderzoekt HHSK samen met verschillende partijen de mogelijkheden om uit het zuiveringsslib zware metalen te onttrekken. Met Evides wordt gedemonstreerd hoe op decentrale schaal de afvalwaterketen meer circulair kan functioneren (project RINEW). Voor OASEN verwerken we op onze zuivering in Schuwacht hun restproduct. waardoor OASEN niet hoeft te investeren in een eigenstandig zuiveringsproces. Waar we nog te winnen hebben is het minder verbruiken van grondstoffen (metaalzouten en polymeren) in - met name - het zuiveringsproces. (Nota Duurzaamheid). De afdeling Afvalwaterketen streeft naar maatschappelijk verantwoord inkopen. Zoveel als mogelijk hergebruik van grondstof en/of geen ongewenst afvalproduct. Zoveel als mogelijk "maatschappelijk verantwoord" inkopen Doelen Doelen die worden nagestreefd: In % 'circulair inkopen' van grondstoffen. Terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater en/of zuiveringsslib. Zoveel als mogelijk "Maatschappelijk verantwoord inkopen Taken Taken die gerealiseerd worden: Bij het inkopen wordt gebruik gemaakt van de notitie: "Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Waterzuiveringsinstallaties en slibbehandeling (inclusief aanschaf chemicaliën) Versie 7 mei 2015". Dit is beschikbaar op de website van PIANOO. Het terug laten winnen van fosfaat uit verbrandingsas (Ecophos) vanaf (Mee- )onderzoeken naar mogelijkheden van het terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater en/of slib en het,indien mogelijk, het introduceren hiervan op de awzi's en/of asroute (HVC). Pagina 25 van 31