VGRAVENHAGE, 2 2 MAART

Transcriptie

1 Advies niet-ambtelijke adviescommissie WOB, ONDERWIJSRAAD O.R./200 WVO Bericht op het schrijven van ih januari 1982, WJZ 2656/3 i +33/3 1»35- Betreffende: Ontwerp-Eindexamenbesluit avondscholen m.e.a.o., wijziging van het Besluit dagscholen m.e.a.o., het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. en het Besluit avondscholen V.W.O., h.a.v.o., m.a.v.o. m.e.a.o. T/CR VGRAVENHAGE, 2 2 MAART Nassoulaan ó 2514 JS 's-grovenhage de staatssecretaris van onderwijs en wetens chappen, Nieuwe Uitleg 1, 's-gravenhage. AAN In antwoord op het "bovenvermeld schrijven inzake het Ontwerp-Eindexamenbesluit avond-scholen m.e.a.o. en wijziging van het Besluit dagscholen m.e.a.o., het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. en het Besluit avondscholen v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o., m.e.a.o., bericht de Onderwijsraad u als volgt, zulks op basis van een behandeling der stukken in de Achtste en de Vierde Afdeling. Voor wat het onderhavige ontwerp-besluit betreft verheugt het hem dat in artikel I het avond-m.e.a.o. een eigen eindexamenregeling wordt geboden. De Raad nam dan ook met bijzondere interesse kennis van dit artikel en tevens van de wijzigingen die dit naar uw oordeel ten gevolge moet hebben voor de reeds bestaande besluiten, genoemd in de artikelen II t/m IV van het ontwerp. Naar gelang het commentaar van de Raad van een meer algemene of bijzondere aard is, gelieve u dit onder het hoofd Algemeen of bij de opmerkingen per artikel hieronder aan te treffen. Algemeen. Voor wat de in het onderhavige ontwerp gevolgde wetgevingstechniek betreft, ziet de Raad het als een aanvechtbare constructie, dat via een regeling van het eindexamen voor avond-m.e.a.o., die op de inrichting van deze vorm van onderwijs stoelt, de inrichting zelf wordt gewijzigd niet alleen van het avond-m.e.a.o., doch bovendien van het dag-m.e.a.o. Te vreemder doet deze constructie aan, wanneer men er op let dat de regeling van artikel I, waarvoor blijkens de Nota van Toelichting de eindexamenbesluiten voor het dag-m.e.a.o. en voor de avondscholen v.w.o./h.a.v.o./m.a.v.o. inhoudelijk of formeel model hebben gestaan, op haar beurt in artikel III weer model staat voor het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. Als daarbij dan tenslotte ook nog komt dat het onderhavig ontwerp, ondanks de daarin besloten wijzigingen van inrichtingsbesluiten, in de considerans volstaat met een beroep op artikel 29 van de WVO, dan is hier volgens de Raad sprake van Men gelieve bij het antwoord dagtekening en nummer van dit schrijven te vermelden

2 OR/200 WVO -2- niet geheel zorgvuldige wetgeving. De juiste volgorde was zijns inziens geweest dat eerst de inrichtingsbesluiten voor avond- en dag-m.e.a.o. gewijzigd waren bij aparte besluiten en daarna pas de aan de inrichting secundaire eindexamenbesluiten hun nieuwe vorm gekregen zouden hebben. De Raad moge in dit verband verwijzen naar het integraal vierjarig worden van het m.a.v.o., waarvan de gevolgen ten aanzien van het eindexamen aan scholen voor dag-m.a.v.o. en voor dag/avond-m.a.v.o. ook in verschillende (concept-) besluiten zijn verwerkt. Verder bevreemdt het de Raad, dat hij eerst thans op de hoogte wordt gesteld van uw voornemens met betrekking tot de inrichting van het m.e.a.o., terwijl toch het hierop betrekking hebbende rapport van de Stuurcommissie M.E.A.O., dat in de concept-nota van toelichting wordt genoemd, reeds dateert van maart 1979» De Raad is door u nimmer over de inhoud van dit rapport advies gevraagd, ook al kon uit het ongevraagde advies van de Raad van 2k mei 1977 (OR Vil/76 en 77 MEA) over het Interimrapport M.E.A.O. van vorenbedoelde Stuurcommissie worden opgemaakt, hoe groot de belangstelling daarvoor bij de Raad was. Bovendien is door uw ambtsvoorganger bij brief van lil september 1977, VO/LMB/MEL/ , toegezegd, dat de Raad over de eindrapportage van de Stuurcommissie M.E.A.O. zou worden gehoord. De Raad betreurt deze gang van zaken des te meer, daar in het voorliggende concept-besluit slechts verwezen wordt naar bepaalde voorstellen in het rapport van maart 1979 en de wijzigingen in de inrichting van het m.e.a.o. verder nauwelijks worden gemotiveerd. Ook is de Raad niet bekend, om welke redenen u bepaalde andere voorstellen van de Stuurcommissie M.E.A.O. niet hebt overgenomen. Ten aanzien van het tweede rapport van de Stuurcommissie M.E.A.O. van oktober 1981 verwacht de Raad te zijner tijd bij de finale advisering over uw beleidsvoornemens ter zake te zullen worden betrokken. In afwachting daarvan verzoekt hij u thans reeds dit rapport hem ter kennisneming toe te zenden. Een andere opmerking van meer algemene aard betreft de mate van gedetailleerdheid waarmee artikel I het eindexamen regelt voor het avond-m.e.a.o. Hoewel de Raad er alle begrip voor heeft dat, zoals in de Nota van Toelichting wordt gesteld, bestaande regelingen model hebben gestaan voor het onderhavige ontwerp, zulks vermoedelijk mede in verband met de beoogde gelijkwaardigheid van de diploma's van het dag- en het avondm.e.a.o., die gelijkwaardigheid impliceert volgens hem niet, dat de examenregelingen voor deze soorten onderwijs waar mogelijk gelijk worden gehouden. Indien men dat namelijk doet, kan het gevolg zijn dat de regelingen te weinig worden toegesneden op de geaardheid van de doelgroepen waarvoor zij zijn bestemd. En daar die doelgroep bij artikel I uit leerlingen bestaat die, gezien hun omstandigheden, als volwassenen worden aangemerkt,

3 OR. '200 WVO -3- art. 1: art. 2, lid 1: past die groep niet het strakke keurslijf, dat voor de leerlingen in het dagonderwijs noodzakelijk, althans gebruikelijk is, zoals uw ambtsvoorganger volgens de Raad geheel terecht opmerkte in de Nota van Toelichting op het Besluit avondscholen v.w.o./h.a.v.o./m.a.v.o./m.e.a.o. van 19 april 1979, Stb Reeds in het advies van 10 juni 1970 (OR VII 22, 26 en 29 MEA) over het rapport "Samenvatting dag-avond economisch en administratief onderwijs" pleitte de Raad voor een eigen, van het dagonderwijs afwijkende structuur, hetgeen uiteraard ook van toepassing is op het eindexamen. Ook in het advies van 11 juni 1975 (OR 102 WVO-2) wees de Raad een te strak keurslijf voor het eindexamen op scholen voor dag-/avondm.e.a.o. af. Het stelt de Raad teleur, dat in het onderhavige artikel I van enigerlei lossere insnoering van dit keurslijf zo weinig is gebleken. Al onderkent de Raad als eerste dat, als men in het kader van zo'n losser verband bijvoorbeeld zou denken aan een verlichting der verplichting om in het eindexamenpakket een economisch vak te kiezen of aan een verruiming van de pakketkeus door de introductie van toeristische vakken, er legio problemen rijzen onder meer in verband met de identiteit van het m.e.a.o., de gelijkwaardigheid van de diploma's bij dag- en avondonderwijs, de aantrekkingskracht van de avondscholen op leerlingen van het dagonderwijs, en een maar beperkte behoefte op de arbeidsmarkt aan een toeristische oriëntatie, dit doet naar zijn oordeel niet aan de noodzaak af om naar een betere aansluiting van het avond-m.e.a.o. aan gerechtvaardigde verlangens bij voortduring te blijven zoeken. Opmerkingen per artikel. Artikel I. De definitie van "gecommitteerde" geeft net als bij het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. aanleiding tot verwarring, omdat daarmee zowel de Rijksgecommitteerde als de leraargecommitteerde, belast met de tweede correctie, kan bedoeld zijn. Die verwarring kan worden opgeheven door ofwel de definitie te schrappen en uit de artikelen zelf, waarin van gecommitteerde gewaagd wordt, voldoende duidelijk te laten blijken, welke categorie bedoeld wordt - want dit is geen taak van de Nota van Toelichting anders dan de toelichting op artikel 10 hier suggereert - ofwel door bij de definities beide categorieën onder eigen benaming te omschrijven. In dit lid wordt niet aangegeven dat het hier gaat om leerlingen van het laatste of hoogste leerjaar en is een inschrijving dus kennelijk voldoende voor deelneming aan het examen. In feite wordt hiermee de weg geopend voor een staatsexamen. Al valt daar misschien op zichzelf iets voor te zeggen,

4 lid 2: de keuze hiervoor moet bewust geschieden en mag niet worden geïntroduceerd op een verkapte wijze. De toevoeging "aan dezelfde school" impliceert dat een kandidaat een onbeperkt aantal keren examen af kan leggen, zij het aan een andere school. 3, lid 3: De Raad geeft u ter overweging om het vak informatica onder te brengen bij lid 2 ad c, zulks mede ter ondervanging van de problematiek met betrekking tot de vrouwelijke deelnemers aan de secretariële richting, die onvoldoende vooropleiding gehad hebben in de economische vakken. In verband met het aspect van herprofilering en naofwel bijscholing, zo belangrijk voor het dag/avondonderwijs, had gedacht kunnen worden aan de introductie van de vakken Toerisme en Geografie. Ook al is de vraag op de arbeidsmarkt naar een toeristische oriëntatie beperkt, van de leerlingen bij het volwassenenonderwijs mag voor de situatie op de arbeidsmarkt wellicht meer oog worden verwacht dan van hun collega's bij het dag-m.e.a.o. Er zijn gronden om aan te nemen dat het avond- en dag-avondonderwijs, gezien zijn schoolorganisatie, cursusduur, relatie met het bedrijfsleven en évaluâtie-mogelijkheden, beter dan het dagonderwijs geëquipeerd is voor een start met nieuwe ontwikkelingen. art. k: De vraag rijst of de in het eerste lid genoemde vakkencombinaties het avond-m.e.a.o. in haar hoedanigheid van volwassenenonderwijs voldoende speling laten. In elk geval had de toelichting aan het belang der nieuwe vakken in verband met de richtingen, als vermeld in lid 2, meer aandacht mogen schenken. art. 5: Zie de opmerking ad artikel 3. art. 7: art. 9-* art. 10: art. 12: De Raad stemt gaarne in met dit artikel. Een overeenkomstige bepaling mist hij echter in het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o., dat in artikel 19 alleen een regeling kent voor de lichamelijk gehandicapten. Waarom hier 15 januari, nu het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. 15 september hanteert als de uiterlijke datum? Zie de opmerking ad artikel 1 ten aanzien van een nadere aanduiding van de gecommitteerden. Ingevolge artikel 1 wordt hier met inspecteur bedoeld de inspecteur, belast met het toezicht op het eindexamen. De vraag is of de eigen inspecteur van de school niet op de hoogte moet worden gesteld. Al is de onderhavige bepaling gelijk aan haar pendant uit het Eindexamenbesluit dagscholen,

5 -5 art. 22: art. 23: ook daar is het bevreemdend dat aan de eigen inspecteur teveel voorbij gegaan wordt. Dag-avondscholen hebben veel problemen met de datum van 1 oktober. In verband met de vakantiespreiding zijn er scholen, die pas in september weer beginnen. Hoewel artikel 7 van het Eindexamenbesluit dagscholen 3 deskundigen toestaat, is het een publiek geheim dat de zogenaamde adviescommissies in de praktijk bestaan uit 5 man. Het komt de Raad als zinnig voor dat, als de praktijk uitwijst dat de opstelling van examens voor 3 deskundigen teveel is, dit aantal officieel op 5 gebracht wordt. art. 2k: art. 26: De voorschriften met betrekking tot het openen van de enveloppen zijn in grote scholen moeilijk toepasbaar, daar na de opening in een examenzaal de opgaven vaak over meer zalen verdeeld dienen te worden. Men zou ze kunnen wijzigen door het mogelijk te maken dat de enveloppen voor de aanvang van het examen geopend worden in aanwezigheid van twee examinatoren. Men kan dan rustig de benodigde aantallen aftellen per examenzaal en op tijd doen distribueren. In geval sprake is van meer gebouwen kent de praktijk toch ook de mogelijkheid al van een gescheiden en verzegelde toezending door de Staatsdrukkerij? Hoe is de afronding geregeld in lid drie? art. 27: art. 30: Omdat daaraan niet altijd kan worden voldaan, wordt voorgesteld om in het vierde lid de woorden "tweede en" te schrappen. Heeft een kandidaat, die zich terugtrekt voor het mondeling, examen gedaan? Is hij gezakt of heeft hij zich terug getrokken? Daarover moet een duidelijke uitspraak komen in verband met het aantal keren dat een examen aan dezelfde school mag worden afgelegd. art. 32/33: Waarom geen regels voor herkansing, ook voor de deelexamenkandidaten? De toelichting gaat daarop zelfs niet in. art. 37: Het vijfde lid laat veel teveel aan duidelijkheid te wensen. art. k2 : Waarom geen herexamens voor de deelstudie kandidaten? Artikelen II, III en IV. Zoals in het Algemeen gedeelte van dit advies vermeld, acht de Raad deze Artikelen te summier gemotiveerd in de concept-nota van toelichting. Een simpele verwijzing naar een rapport, dat drie jaar geleden verschenen is, is niet voldoende. Bovendien is daarmee niet verklaard, waarom bepaalde

6 -6- voorstellen van de opstellers van dat rapport wel en andere niet zijn gevolgd. Met name acht de Raad meer inzicht gewenst in de motieven die hebben geleid tot een zo geringe vermindering van het aantal verplichte uren (artikel 9), terwijl de Stuurcommissie M.E.A.O. een veel drastischer verlaging voorstelde. Met de wijzigingen in de benamingen van bepaalde vakken en studierichtingen stemt de Raad in. Ook tegen de invoering van de nieuwe vakken informatica, assurantie, distributie en vervoer en wiskunde heeft hij geen bezwaar. Wel dienen ten aanzien van het vorenstaande de bevoegdheden tijdig te worden geregeld, evenals eventuele bijscholings- en applicatiecursussen. Voor het voorstel van de Stuurcommissie M.E.A.O. de verplichting tot het volgen van het onderwijs in een tweede vreemde taal te laten vallen zijn, naar het oordeel van de Raad, goede argumenten aan te voeren. In het ontwerp-besluit wordt daarop echter niet ingegaan. Ten aanzien van het gewijzigde artikel 3, zesde lid, van het Eindexamenbesluit dagscholen m.e.a.o. (zie Artikel III) geeft de Raad de voorkeur eraan het vak informatica als volgt afzonderlijk te vermelden: het vak informatica wordt schriftelijk en praktisch geëxamineerd. Voor wat artikel IV tenslotte nog betreft, is het de Raad niet duidelijk waarom het Spaans speciaal wordt genoemd en niet van andere door de school onderwezen vreemde talen wordt gesproken. Men maakt het onderwijs in andere vreemde talen, zoals bijvoorbeeld Russisch en Italiaans, zo bij voorbaat onmogelijk. In aansluiting op wat hij hierboven onder artikel I opmerkte ten aanzien van artikel 3, lid 3, geeft de Raad u tevens hier ter overweging om het vak informatica van artikel 15j eerste lid onder d over te hevelen naar letter c van dit lid. De Raad meent met vorenstaande opmerkingen vooralsnog te kunnen volstaan. Namens de Onderwijsraad, (prof. dr. I.A. Diepenhorst, voorzitter), (mr. H. Drop, secretaris).