Onderzoek naar de visoverleefbaarheid. Ennemaborgh op 23 oktober 2012
|
|
- Vera Verbeek
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzoek naar de visoverleefbaarheid bij vijzelgemaal Ennemaborgh op 23 oktober 2012 Rapport: VA2012_25 Opgesteld in opdracht van: Waterschap Hunze & Aa s januari 2013 door: Vis H., Q.A.A. de Bruijn & J.H. Kemper
2 Statuspagina Titel: Onderzoek naar de visoverleefbaarheid bij vijzelgemaal Ennemaborgh op 23 oktober 2012 Samenstelling: VisAdvies BV Adres: Twentehaven PT Nieuwegein Telefoon: Homepage: Opdrachtgever: Waterschap Hunze en Aa's Contactpersoon: Peter Paul Schollema Auteur(s): Vis H., Q.A.A. de Bruijn & J.H. Kemper adres: info@visadvies.nl Eindverantwoording Jan Kemper Aantal pagina s: 22 Trefwoorden: Vijzelgemaal, visschade, visoverleefbaarheid, gedwongen blootstelling Projectnummer: VA2012_25 Datum: 2 januari 2013 Versie: Definitief Bibliografische referentie Vis H., Q.A.A. de Bruijn & J.H. Kemper, Onderzoek naar de visoverleefbaarheid bij vijzelgemaal Ennemaborgh op 23 oktober VisAdvies BV, Nieuwegein. Projectnummer VA2012_25, 22 pag. Copyright: 2013 VisAdvies BV / Waterschap Hunze en Aa s Behoudens wettelijke uitzonderingen mag niets uit dit document worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaargemaakt, in enige vorm of op enige wijze hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van VisAdvies BV en Waterschap Hunze en Aa s.
3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Vraagstelling Methode en materialen Proefgebied Experimenten Proefdieren Wet op de dierproeven (WOD) Proefdieren Uitvoering experimenten Gedwongen blootstelling Verwerking van de vis Uitgestelde sterfte Statistische evaluatie Statistische evaluatie Beoordeling van visoverleefbaarheid Berekening Beoordeling Resultaten Visgegevens Directe schade en sterfte Linker vijzel 30 Hz Linker vijzel 50 Hz Rechter vijzel 30 HZ Rechter vijzel 50 Hz Betrouwbaarheidsintervallen sterftepercentages Schadeprofielen Uitgestelde sterfte Beoordeling visoverleefbaarheid opvoerwerktuig Linker vijzel 30 Hz Linker vijzel 50 Hz Rechter vijzel 30 Hz Rechter vijzel 50 Hz Eindscore Overzicht sterftepercentages Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Literatuurlijst VisAdvies BV
4 Inleiding 1 Inleiding Sinds een aantal jaren is er toenemende aandacht voor visschade bij gemalen. Zo neemt het Waterschap Hunze en Aa s o.a. deel aan het KRW innovatieproject Vissen zwemmen heen en weer. In het najaar van 2009 deed STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Water) onderzoek naar optredende visschade bij 26 verschillende opvoerwerken (Kemper et. al, 2011). Hieruit bleek dat de visschade tussen de opvoerwerken onderling sterk verschilde. Tevens bleek dat er visvriendelijke alternatieven beschikbaar zijn. Visvriendelijkheid van een opvoerwerk wordt gedefinieerd in twee dimensies (Kunst et al., 2008), namelijk vispasseerbaarheid (in welke mate is migratie van vis door het opvoerwerk mogelijk) en visoverleefbaarheid (in welke mate treedt schade en sterfte op aan vis bij passage door het opvoerwerk). Pompproducent Landustrie Sneek BV werkt aan de ontwikkeling van een visvriendelijke vijzel. Twee exemplaren hiervan zijn in gemaal Ennemaborgh geplaatst, in het beheergebied van waterschap Hunze en Aa s. Beide vijzels met een diameter van 1500 mm. zijn oorspronkelijk uitgevoerd met een buisvormig gedeelte voor de instroming met een lengte van 900 mm, met verlopende beschoeping van centrale buis naar mantelbuis, en een stromingsprofiel op de beginschoepen om slagschade te voorkomen. Verder is de spleet tussen betontrog en beschoeping geminimaliseerd, en is het beton extra glad uitgevoerd. In het najaar van 2009 is een onderzoek uitgevoerd om de visoverleefbaarheid bij de vijzels te evalueren. In de onderzoeksperiode bleek dat het visaanbod onvoldoende was om hierover een uitspraak te doen (Bonhof, 2009). Aanvullend op dit onderzoek zijn in het voorjaar van 2011 kunstvissen (dummy s) ingezet om een indruk te krijgen van de visoverleefbaarheid bij gemaal Ennemaborgh (Kemper & Vis, 2011). Hieruit volgden een aantal aanbevelingen die tot verbetering van de visoverleefbaarheid moesten leiden. Inmiddels zijn er aanpassingen uitgevoerd aan de constructie van het opvoerwerk. Alle openingen ter plaatse van de stuwkant zijn afgedicht voor beide vijzels. Op vijzel 2 (rechts) is een speciaal rubber afdichtprofiel aangebracht op de beschoeping, waardoor er in principe geen ruimte meer is tussen schoep en trog. Om inzicht te krijgen in de visoverleefbaarheid bij de vijzels na de aanpassingen, heeft waterschap Hunze en Aa s VisAdvies opdracht gegevens voor de uitvoering van een proef met gedwongen doorvoer van vis. VisAdvies BV 2
5 Inleiding 1.1 Vraagstelling Welk schade- en/of sterftepercentage treedt op bij de passage van de vijzelpompen van gemaal Ennemaborgh, als indicatie voor de visoverleefbaarheid? Wat zijn de verschillen in de schade- en sterftepercentages tussen soortgroepen en lengteklassen vis en tussen de twee vijzels? Is er sprake van uitgestelde sterfte na passage van de vijzels, en zo ja, in welke mate? 3 VisAdvies BV
6 Methode en materialen 2 Methode en materialen De methode en materialen zijn gebaseerd op het door VisAdvies BV. ontwikkelde protocol om (gemaal) pompen met een gestandaardiseerde methode te testen op visoverleefbaarheid (Vis et al., 2011). 2.1 Proefgebied Gemaal Ennemaborgh is gelegen nabij de Groningse plaats Winschoten (figuur 2.1). Het gemaal is gebouwd in 2009 en verzorgt de afvoer van een 620 ha groot gebied ten zuidwesten van het Oldambtmeer. figuur 2.1 Geografische ligging van gemaal Ennemaborgh ten noorden van Winschoten. figuur 2.2 Vijzelgemaal Ennemaborgh met vijzel 1 (links) en vijzel 2 (rechts). VisAdvies BV 4
7 Methode en materialen Gemaal Ennemaborgh is een opvoerwerk met twee vijzels met een maximum capaciteit van 80 m 3 /min (tabel 2.1). tabel 2.1 Eigenschappen gemaal Ennemaborgh. Type opvoerwerk Vijzels Aantal vijzels 2 Capaciteit 2x 40 m 3 /min 2.2 Experimenten Beide vijzels van gemaal Ennemaborgh zijn getest bij twee verschillende toerentallen (23,8 en 39,1). In totaal zijn er vier experimenten uitgevoerd (tabel 2.2). In het eerste en derde experiment zijn de vijzels met een toerental van 23,8 omwentelingen per minuut getest waarbij de 2 vijzels 23 m 3 water per minuut omhoog verplaatsten (per vijzel). In het tweede en vierde experiment zijn de vijzels met een toerental van 39,1 omwentelingen per minuut getest waarbij de vijzels 40 m 3 water per minuut omhoog verplaatsten (per vijzel). De opvoerhoogte van het gemaal is 2,3 meter. De bediening van het gemaal werd verzorgd door het waterschap Hunze en Aa s. tabel 2.2 Toerental, debiet en opvoerhoogte tijdens de verschillende experimenten Experiment Vijzel omw./min (frequentie) Debiet (m 3 /min) Opvoerhoogte (cm) 1 1 (links) 23,8 (30 Hz) (links) 39,1 (50 Hz) (rechts) 23,8 (30 Hz) (rechts) 39,1 (50 Hz) Proefdieren Wet op de dierproeven (WOD) Het gedwongen doorvoeren van vis valt onder de wet op dierproeven (WOD). De Dier-experimentencommissie (DEC) van het Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR heeft voor de aanvang van het experiment het ingediende proefplan goedgekeurd Proefdieren De drie visfamilies die in het onderzoek zijn gebruikt: Aal (anguillidae) Karperachtigen (cyprinidae) Baarsachtigen (percidae) Deze drie groepen worden representatief geacht voor de Nederlandse visfauna. De volwassen (schier-) aal neemt hierbij een bijzonder plaats in, omdat deze soort als enige, opvoerwerken moet passeren om de Noordzee te bereiken op weg naar het 5 VisAdvies BV
8 Methode en materialen paaigebied in de Sargassozee. Bovendien is het een soort die bescherming dient te krijgen in het kader van de EU aalverordening en is als zodanig prioritair in de ogen van de waterbeheerders. De karperachtigen en baarsachtigen zijn gekozen omdat deze twee families representatief zijn voor de Nederlandse visfauna. In verband met de betrouwbaarheid van de uitkomst is voorgesteld om ten minste per experiment 100 vissen door te voeren verdeeld over twee verschillende lengteklassen (tabel 2.3; Vis et al., 2012). In totaal zijn 4 experimenten uitgevoerd. tabel 2.3 Overzicht benodigde proefdieren. Soort Lengte Categorie (cm) Aantal per experiment Totaal aantal Aal 2 > Karperachtigen 4 > Baarsachtigen 6 > De karperachtigen en kleine baarsachtigen zijn verzameld door beroepsvisser dhr. M. Vos en in de periode voor het onderzoek enige dagen in opslag gehouden. Op de dag van de proef zijn de vissen op locatie aangevoerd. De (schier-) aal en grote baarsachtigen zijn door VisAdvies aangeleverd vanuit het benedenrivierengebied. Tijdens het transport zijn de vissen voorzien van de juiste zuurstofconcentratie d.m.v. beluchting pompen. 2.4 Uitvoering experimenten Gedwongen blootstelling figuur 2.3 Inspectieluiken nabij het einde van het toevoerkanaal. Voor het onderzoek naar de overleefbaarheid zijn de vissen handmatig via de inspectieluiken (figuur 2.3) in het aanvoerkanaal doorgevoerd. Op deze wijze werden de vijzels van begin tot eind gepasseerd, waarbij er nauwelijks kans op ontsnappen was. Aan de uitstroomzijde van het opvoerwerktuig werd de vis door de beroepsvisser opgevangen in een knooploos opvangnet Verwerking van de vis Nadat de vissen waren gepasseerd, werd het opvoerwerktuig uitgeschakeld en de vis uit het opvangnet gehaald. Alle vissen werden beoordeeld op schade. Er is onderscheidt gemaakt tussen vier schadecategorieën: VisAdvies BV 6
9 Methode en materialen 1. Onbeschadigde vissen 2. Licht beschadigde vissen. De vissen worden onderverdeeld in de volgende typen schade: rode en/of opgezette ogen, rode en/of beschadigde vinnen, lichte krassen. 3. Ernstig (terminaal) beschadigde vissen. De vissen worden onderverdeeld in de volgende typen schade: insnijding en/of doorsnijding, breuken en/of fracturen, schade aan (en/of ontbrekende) ogen, beschadiging aan (en/of omgeklapte) kieuwdeksels/bogen, bloeduitstortingen, abnormale zwembewegingen (zonder uiterlijke beschadigingen). 4. Dode vissen Uitgestelde sterfte Om inzicht te krijgen in welke mate vissen op een later tijdstip alsnog sterven, zijn de doorgevoerde alen voor een periode van 48 uur in opslag gehouden. Dit onderdeel richt zich op de overleving van aal. Uit ervaring is gebleken dat baarsachtigen en karperachtigen in mindere mate geschikt zijn om in opslag te houden en sterven er veel vissen door andere factoren dan de schade die veroorzaakt is door de pomp (Vis et al., 2012). Na afloop van de proef zijn de schubvissen uitgezet op de onderzoekslocatie en zijn de alen overgebracht naar VisAdvies in Nieuwegein. Hier zijn de alen in bassins van 1500 liter opgeslagen die continu worden doorgestroomd met water uit het aanliggende Merwedekanaal (figuur 2.4). figuur 2.4 Eén van de bassins met doorstroming van vers water vanuit het Merwedekanaal. De alen zijn per scenario opgeslagen. Als referentie zijn 20 alen in opslag genomen, die de vijzel niet hebben gepasseerd. De nulgroep wordt ingezet om na te gaan of er tijdens de opslag andere factoren, dan het blootstellen aan de vijzel, zijn die een rol spelen bij de opslag. De alen werden overdag om de drie uur gecontroleerd op sterfte of afwijkend gedrag. Na 48 uur is de definitieve uitgestelde sterfte bepaald. Vissen die een opvoerwerk levend en zonder enig waarneembare schade passeren kunnen ook na 48 uur alsnog sterven, als gevolg van interne beschadigingen (figuur 2.5). Rode vinnen kunnen wijzen op interne beschadigingen. Daarom zijn na 48 uur de alen met rode vinnen, inwendig onderzocht op breuken in de ruggengraat. Van 7 VisAdvies BV
10 Methode en materialen schieralen met breuken in de ruggengraat, wordt aangenomen dat zij de paaigronden (afstand >5000 km) niet zullen bereiken en worden deze individuen als dood beschouwd in de analyse. figuur 2.5 De aal onder met bloed onder de buikvin en boven een aal zonder enige schade. figuur 2.6 Afbeelding van een opengesneden aal met interne verwondingen. 2.5 Statistische evaluatie Statistische evaluatie Naast een schatting van de kans op schade aan de vissen, is ook aangegeven binnen welke grenzen deze kans ligt; het zogenaamde betrouwbaarheidsinterval. De geschatte kans op een bepaald type schade is gelijk aan het aantal beschadigde vissen gedeeld door het totaal aantal vissen dat het opvoerwerktuig passeerden. De variantie in het aantal beschadigde vissen is geschat met: 2 Waarin s (n) de geschatte variantie in het aantal beschadigde vissen, n en het aantal beschadigde vissen, N het totaal aantal vissen en de geschatte kans op beschadiging. De betrouwbaarheid van de bepaling is berekend met behulp van het betrouwbaarheidsinterval voor binomiaal verdeelde datasets (Clopper & Pearson, 1934). Het be VisAdvies BV 8
11 Methode en materialen trouwbaarheidsinterval is een interval rond het sterftepercentage, waarbinnen met 95% zekerheid kan worden gesteld dat het sterftepercentage daar daadwerkelijk binnenvalt. 2.6 Beoordeling van visoverleefbaarheid Berekening De visoverleefbaarheid bij opvoerwerktuigen wordt bepaald aan de hand van het aantal sterftegevallen (direct en of indirect) onder de doorgevoerde vissen, per soort en per lengteklasse. Voor het bepalen van de visoverleefbaarheid bij een opvoerwerktuig wordt uitgegaan van vissen die na passage door het opvoerwerktuig in de categorie dood zijn ingedeeld, waarbij: Sterftepercentage = totaal aantal dode vissen/ totaal aantal gepasseerde vissen, En het totaal aantal dode vissen = som directe en indirecte sterfte Beoordeling Voor elk getest scenario wordt een score bepaald tussen 0 en 1, waarmee de visoverleefbaarheid bij een opvoerwerktuig is vastgelegd. Een eindscore van 0 betekent dat een opvoerwerktuig een minimale visoverleefbaarheid heeft, en een eindscore van 1 betekent een maximale overleefbaarheid. Voor de bepaling van de mate van visoverleefbaarheid bij een opvoerwerktuig wordt voor elke vissoort en lengtecategorie een overleefbaarheids percentage bepaald. De verkregen overleefbaarheids percentages worden vervolgens ingedeeld in vier mogelijke overleefbaarheidsklassen (tabel 2.4). De indeling van deze vier klassen is volledig gebaseerd op de resultaten van de visoverleefbaarheid (per soort en per lengteklasse) uit de gemalenwijzer van het STOWA gemalen onderzoek fase 3 (Kemper et al., 2011). Per vissoort en lengteklasse wordt de totale visoverleefbaarheid uitgedrukt als percentage van het aantal doorgevoerde vissen in die klasse. Uiteindelijk leidt dit tot in totaal zes overleefbaarheids percentages per testscenario s (drie vissoorten met elk twee lengteklassen). tabel 2.4 Opbouw eindscore visoverleefbaarheid opvoerwerktuig. Lengte Overleefbaarheidsklassen (%) Wegings Soort Categorie factor Ontoereikend (cm) Zeer goed Goed Slecht , Aal 2 >45 0, , Cypr. 4 >15 0, , Perc. 6 >15 0, Score VisAdvies BV
12 Methode en materialen Elke soort heeft voor elke lengtecategorie een eigen wegingsfactor. De totale wegingsfactor voor palingachtigen is hoger (0,4 uit 1) dan die voor karperachtigen (0,3 uit 1) en die voor baarsachtigen (0,3 uit 1). Dit heeft te maken met de grote migratiebehoefte van deze vissoort en de (geringe) mate van voorkomen in Nederland. Alle soorten hebben voor grotere vissen een hogere wegingsfactor dan voor de kleinere vissen vanwege: de grotere kans geraakt te worden door het opvoerwerktuig, en het belang van grotere exemplaren van elk soort voor het in standhouden van de soort. De subscore per soort en lengteklasse (1-6) wordt als volgt berekend: Subscore soort 1, lengteklasse 1 = wegingsfactor X beoordeling toetsing % overleefbaarheid. tabel 2.5 Klassenindeling van de visoverleefbaarheid. Eindscore Klassenindeling Kleurcodering 0,75-1 Zeer goed 0,5-0,75 Goed 0,25-0,5 Ontoereikend 0,0-0,25 Slecht De eindscore (tabel 2.5) van een opvoerwerktuig wordt verkregen door optelling van de zes subscores. Zo zal een opvoerwerk met eindcijfer 1 een score voor de visoverleefbaarheid hebben, die vergelijkbaar is met de best beoordeelde opvoerwerktuigen in Nederland, en een opvoerwerk met een eindcijfer van 0 een score voor visoverleefbaarheid hebben die vergelijkbaar is met de slechts beoordeelde opvoerwerktuigen. VisAdvies BV 10
13 Resultaten 3 Resultaten Bij de start van het onderzoek bleek een deel van de doorgevoerde vis achter te blijven in het uitstroomkanaal. Dit is bij alle vervolgscenario s goeddeels ondervangen door de vissen met een electrovis-aggregaat het opvangnet in te jagen. 3.1 Visgegevens Alle doorgevoerde vissen (tabel 3.1) waren in goede conditie voor de start van het experiment. In totaal zijn 433 vissen de linker vijzel gepasseerd verdeeld over twee verschillende snelheden: 30 Hz (n=243) en 50 Hz (n=190). In totaal zijn 416 vissen de rechter vijzel gepasseerd, eveneens verdeeld over twee snelheden: 30 Hz (n=156) en 50 Hz (n=260). tabel 3.1 Aantal proefdieren per soortgroep, lengteklasse en pomp scenario. Lengteklasse Pomp scenario soort (cm) Vijzel 1 30 Hz Vijzel 1 50Hz Vijzel 2 30 Hz Vijzel 2 50 Hz Aal 2 > Baarsachtigen 4 > Karperachtigen 6 > Totaal In tabel 3.2 zijn de gemiddelde lengtes en standaarddeviaties weergegeven van de proefdieren. In figuur 3.1 zijn de lengte-frequentiediagrammen van de proefdieren weergegeven. tabel 3.2 Gemiddelde totale lengte in cm (TL ± stdev) van de proefdieren Lengteklasse Pomp scenario Soort (cm) Vijzel 1 30 Hz Vijzel 1 50 Hz Vijzel 2 30 Hz Vijzel 2 50 Hz ,9±3,5 39,9±3,6 38,7±5,3 42,1±3,4 Aal 2 >45 59,5±8,5 62,7±6,1 61,8±9,7 63,2±7, ,1±2,5 10,6±1,9 10,4±2,5 10,2±2,1 Baarsachtigen 4 >15 25,3±5,0 26,1±3,6 27,6±6,3 26,2±4, ,8±1,8 11,3±1,5 12,2±1,7 11,2±1,5 Karperachtigen 6 >15 30,6±13,0 27,6±9,5 28,4±12,1 29,6±10, Alen Aantal Lengte (cm) 11 VisAdvies BV
14 Resultaten Aantal Aantal Karperachigen Lengte (cm) Baarsachtigen figuur Lengte (cm) Overzicht van de lengteopbouw van de ingezette vissen. 3.2 Directe schade en sterfte Linker vijzel 30 Hz Van de 10 doorgevoerde alen <45 cm raakten zes exemplaren (60%) licht beschadigd en één exemplaar (10%) werd onherstelbaar beschadigd (figuur 3.2). Van de 41 doorgevoerde alen >45 cm raakten vier exemplaren (10%) licht beschadigd en één exemplaar (2%) werd onherstelbaar beschadigd. Van de 87 doorgevoerde baarsachtigen <15 cm raakten één exemplaar (1%) licht beschadigd en vier exemplaar (5%) waren dood. Alle 41 doorgevoerde baarsachtigen >15 cm waren onbeschadigd. Alle 24 doorgevoerde karperachtigen <15 cm waren onbeschadigd. Van de 40 doorgevoerde karperachtigen >15 cm raakten twee exemplaren (5%) licht beschadigd. 100% Linker vijzel 30 Hz kleine vis Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen VisAdvies BV 12
15 Resultaten Linker vijzel 30 Hz grote vis 100% Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen figuur 3.2 Overzicht overlevingspercentages scenario 1 van drie soortgroepen voor kleine vis (boven) en grote vis (onder) Linker vijzel 50 Hz Van de 16 doorgevoerde alen <45 cm raakten drie exemplaren (19%) licht beschadigd en één exemplaar (6%) werd onherstelbaar beschadigd (figuur 3.3). Van de 22 doorgevoerde alen >45 cm raakten twee exemplaren (10%) licht beschadigd. De doorgevoerde baarsachtigen en karperachtigen waren allen onbeschadigd. 100% Linker vijzel 50 Hz kleine vis Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen Linker vijzel 50 Hz grote vis 100% Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen figuur 3.3 Overzicht overlevingspercentages scenario 2 van drie soortgroepen voor kleine vis (boven) en grote vis (onder). 13 VisAdvies BV
16 Resultaten Rechter vijzel 30 HZ Van de 14 doorgevoerde alen <45 cm raakten vijf exemplaren (36%) licht beschadigd en twee exemplaren (14%) werd onherstelbaar beschadigd (figuur 3.4). Van de 36 doorgevoerde alen >45 cm raakten zeven exemplaren (19%) licht beschadigd en vier exemplaren (11%) werd onherstelbaar beschadigd De doorgevoerde baarsachtigen en karperachtigen waren allen onbeschadigd. 100% Rechter vijzel 30 Hz kleine vis Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen Rechter vijzel 30 Hz grote vis 100% Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen figuur 3.4 Overzicht overlevingspercentages scenario 3 van drie soortgroepen voor kleine vis (boven) en grote vis (onder) Rechter vijzel 50 Hz Van de 19 doorgevoerde alen <45 cm raakten vijf exemplaren (26%) licht beschadigd en twee exemplaren (11%) werd onherstelbaar beschadigd (figuur 3.5). Van de 55 doorgevoerde alen >45 cm raakten 10 exemplaren (18%) licht beschadigd. De doorgevoerde baarsachtigen en karperachtigen waren allen onbeschadigd. VisAdvies BV 14
17 Resultaten Rechter vijzel 50 Hz kleine vis 100% Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen Rechter vijzel 50 Hz grote vis 100% Overleefbaarheid (%) 80% 60% 40% 20% Dood of onherstelbare schade Overleeft (lichte schade) Overleeft (geen schade) 0% Alen Baarsachtigen Karperachtigen figuur 3.5 Overzicht overlevingspercentages scenario 4 van drie soortgroepen voor kleine vis (boven) en grote vis (onder). 3.3 Betrouwbaarheidsintervallen sterftepercentages Voorafgaande aan de experimenten is berekend dat van elke soortgroep en lengteklasse 50 exemplaren moeten worden doorgevoerd om tot een betrouwbare schatting van het sterftepercentage te komen. In de praktijk zijn ook daadwerkelijk minimaal 50 exemplaren per soortgroep en lengteklasse doorgevoerd, echter konden niet alle exemplaren worden teruggevangen aan de uitstroomzijde. Hierdoor is het betrouwbaarheidsinterval voor een aantal soortgroepen wat groter. Voor kleine aal varieert het betrouwbaarheidsinterval van 30% tot 44% (tabel 3.3). Voor het bepalen van het overlevingspercentage wordt gestreefd naar een betrouwbaarheidsinterval <25%. Een betrouwbaarheidsinterval 25-50% is nog aanvaardbaar. Bij een betrouwbaarheidsinterval >50% kunnen er geen conclusies worden getrokken. Deze benadering is ook toegepast bij het opstellen van de gemalenwijzer binnen het STOWA gemalenonderzoek. 15 VisAdvies BV
18 Resultaten tabel 3.3 Betrouwbaarheidsintervallen per soortgroep, lengteklasse en experiment Experiment L-Klasse Soortgroep Dood N Proportie BinomHigh BinomLow Verschil 1 Klein Alen % 44,5% 0,3% 44% Baarsachtigen % 11,4% 1,3% 10% Karperachigen 24 0% 14,2% 0,0% 14% Groot Alen % 12,9% 0,1% 13% Baarsachtigen 41 0% 8,6% 0,0% 9% Karperachigen 40 0% 8,8% 0,0% 9% 2 Klein Alen % 30,2% 0,2% 30% Baarsachtigen 30 0% 11,6% 0,0% 12% Karperachigen 35 0% 10,0% 0,0% 10% Groot Alen 22 0% 15,4% 0,0% 15% Baarsachtigen 47 0% 7,5% 0,0% 8% Karperachigen 40 0% 8,8% 0,0% 9% 3 Klein Alen % 42,8% 1,8% 41% Baarsachtigen 29 0% 11,9% 0,0% 12% Karperachigen 26 0% 13,2% 0,0% 13% Groot Alen % 26,1% 3,1% 23% Baarsachtigen 23 0% 14,8% 0,0% 15% Karperachigen 28 0% 12,3% 0,0% 12% 4 Klein Alen % 33,1% 1,3% 32% Baarsachtigen 40 0% 8,8% 0,0% 9% Karperachigen 31 0% 11,2% 0,0% 11% Groot Alen 55 0% 6,5% 0,0% 6% Baarsachtigen 77 0% 4,7% 0,0% 5% Karperachigen 38 0% 9,3% 0,0% 9% 3.4 Schadeprofielen De schade bij de alen liep uiteen van lichte kneuzingen (lichte schade) tot breuken en open wonden (zware schade). De schade werd in alle in alle gevallen aangetroffen in de staartregio. figuur 3.6 Voorbeelden van lichte schade (links) en onherstelbare schade (rechts) direct na uitvoering van de proef. Bij de karperachtigen en baarsachtigen werd schade geconstateerd over het gehele lichaam van de vis. Beschadigingen aan vinnen en schubverlies waren voorkomende VisAdvies BV 16
19 Resultaten vormen van lichte schade. Zware kneuzingen en verbrijzelingen van de staart en de kop waren vormen van zware schade. figuur 3.7 Twee dode baarzen met ernstige kneuzingen in het achterlijf, direct na uitvoering van de proef. Het is opvallend dat bij alle soortgroepen de meeste schade en sterfte optrad bij de kleinere exemplaren. Het lijkt zeer waarschijnlijk dat de schade het gevolg is van beknellingen in de zeer kleine ruimte tussen de fundering en de vijzels. Vanwege de platte en dunne vorm van de staart van een aal en in mindere mate karperachtigen en baarsachtigen, kunnen de kleinste ruimtes als schade veroorzaken gedurende de passage van de vijzel. Er zijn geen aanwijzingen dat er slagschade is opgetreden. 3.5 Uitgestelde sterfte Na afloop van de proef zijn alle schubvissen uitgezet aan de stroomafwaartse zijde van gemaal Ennemaborgh. De alen zijn overgebracht naar VisAdvies in Nieuwegein waar ze werden opgeslagen in visbekkens met vers doorstromend water. De alen werden gescheiden op basis van het scenario en het schadeprofiel. In de periode tot 48 uur na de uitvoering van de proeven, is de uitgestelde sterfte gerapporteerd. In totaal is bij drie exemplaren sterfte opgetreden (figuur 3.4). Deze alen waren direct na de proef al ingedeeld in de categorie met onherstelbare schade. De resultaten van de proef met de uitgestelde sterfte heeft dan ook geen invloed gehad op het totale sterftepercentage. Alle dode alen hadden zware insnijdingen en kneuzingen aan de staart. De overige alen uit de categorie onherstelbare schade leefden na 48 uur nog steeds. De situatie van deze alen was over het algemeen wel verslechterd. De wontabel 3.4 Overzicht uitgestelde sterfte. soort Lengteklasse (cm) 1 Vijzel 1 30 Hz Pomp scenario 2 Vijzel 1 50 Hz 3 Vijzel 2 30 Hz Aal 2 > Vijzel 2 50 Hz Totaal VisAdvies BV
20 Resultaten den waren opgezwollen en de huid rondom de wond was sterk verkleurd. De dode alen zijn na afloop van de proef opengesneden. Hierbij is gekeken naar interne verwondingen, naast de al zichtbare wonden in de staartregio. Er zijn hierbij geen afwijkingen vastgesteld aan bijvoorbeeld de kop en de organen. De aal is een zeer sterke soort, die nog lang kan doorleven met onherstelbare schade. Desondanks mag niet worden verwacht, dat dergelijke exemplaren ooit de paaigronden in de Sargassozee zullen bereiken. figuur 3.8 Wond van een aal, 48 uur na uitvoering van het experiment. 3.6 Beoordeling visoverleefbaarheid opvoerwerktuig Linker vijzel 30 Hz De score van de linker vijzel bij 30 Hz is uitgewerkt in tabel 3.5. Voor kleine aal is het overlevingspercentage 90% en valt daarmee binnen de categorie ontoereikend. Voor grote aal is het overlevingspercentage 98% en valt daarmee binnen de categorie zeer goed. Het overlevingspercentage van karperachtigen is voor beide lengteklassen 100%. Ook de baarzen >15 cm behalen de maximale score. Het overlevingspercentage van baarzen <15 cm is 95% en valt binnen de categorie ontoereikend. Wanneer alle deelscores worden verrekend met de wegingsfactoren behaald de linker vijzel bij 30Hz een score van 0,72 en valt daarmee binnen de categorie Goed. tabel 3.5 Overlevingspercentage en score visoverleefbaarheid linker vijzel 30 Hz. Lengte Overleefbaarheidsklassen (%) Wegings Soortgroep Categorie factor Ontoereikend (cm) Zeer goed Goed Slecht ,15 90% Aal 2 >45 0,25 98% ,1 100% Karper 4 >15 0,2 100% ,1 95% Baars 6 >15 0,2 100% Score Linker vijzel 50 Hz De score van de linker vijzel bij 50 Hz is uitgewerkt in tabel 3.6. Voor kleine aal is het overlevingspercentage 94% en valt daarmee binnen de categorie goed. Voor grote VisAdvies BV 18
21 Resultaten aal is het overlevingspercentage 100% en valt daarmee binnen de categorie zeer goed. Het overlevingspercentage van karperachtigen en baarsachtigen is voor beide lengteklassen 100%. Wanneer alle deelscores worden verrekend met de wegingsfactoren behaald de linker vijzel bij 50 Hz een score van 0,85 en valt daarmee binnen de categorie Zeer goed. tabel 3.6 Overlevingspercentage en score visoverleefbaarheid linker vijzel 50 Hz. Lengte Overleefbaarheidsklassen (%) Wegings Soortgroep Categorie factor Ontoereikend (cm) Zeer goed Goed Slecht ,15 94% Aal 2 >45 0,25 100% ,1 100% Karper 4 >15 0,2 100% ,1 100% Baars 6 >15 0,2 100% Score Rechter vijzel 30 Hz De score van de rechter vijzel bij 30 Hz is uitgewerkt in tabel 3.7. Voor kleine aal is het overlevingspercentage 86% en valt daarmee binnen de categorie Slecht. Voor grote aal is het overlevingspercentage 89% en valt daarmee eveneens binnen de categorie Slecht. Het overlevingspercentage van karperachtigen en baarsachtigen is voor beide lengteklassen 100%. Wanneer alle deelscores worden verrekend met de wegingsfactoren behaald de linker vijzel bij 50 Hz een score van 0,70 en valt daarmee binnen de categorie Goed. tabel 3.7 Overlevingspercentage en score visoverleefbaarheid rechter vijzel 30 Hz. Lengte Overleefbaarheidsklassen (%) Wegings Soortgroep Categorie factor Ontoereikend (cm) Zeer goed Goed Slecht ,15 86% Aal 2 >45 0,25 89% ,1 100% Karper 4 >15 0,2 100% ,1 100% Baars 6 >15 0,2 100% Score Rechter vijzel 50 Hz De score van de rechter vijzel bij 50 Hz is uitgewerkt in tabel 3.8. Voor kleine aal is het overlevingspercentage 89% en valt daarmee binnen de categorie Slecht. Voor grote aal is het overlevingspercentage 100% en valt daarmee eveneens binnen de categorie Zeer goed. Het overlevingspercentage van karperachtigen en baarsachtigen is voor beide lengteklasses 100%. 19 VisAdvies BV
22 Resultaten Wanneer alle deelscores worden verrekend met de wegingsfactoren behaald de linker vijzel bij 50 Hz een score van 0,79 en valt daarmee binnen de categorie Zeer goed. tabel 3.8 Overlevingspercentage en score visoverleefbaarheid rechter vijzel 50 Hz. Lengte Overleefbaarheidsklassen (%) Wegings Soortgroep Categorie factor Ontoereikend (cm) Zeer goed Goed Slecht ,15 89% Aal 2 >45 0,25 100% ,1 100% Karper 4 >15 0,2 100% ,1 100% Baars 6 >15 0,2 100% Eindscore Score tabel 3.9 Eindscore visoverleefbaarheid gemaal Ennemaborgh. Scenario Score 1 Linker vijzel 30 Hz 0,74 2 Linker vijzel 50 Hz 0,92 3 Rechter vijzel 30 Hz 0,70 4 Rechter vijzel 50 Hz 0,89 Gemiddelde 0,81 De eindscore voor het geteste opvoerwerk is een gewogen gemiddelde van alle vier geteste scenario s (tabel 3.9). Gemaal Ennemaborgh behaald een gemiddelde score van 0,81 en valt daarmee binnen de categorie Zeer goed. De linker vijzel behaald een licht hogere score dan de rechter vijzel. De rechter vijzel is voorzien van een speciale rubberen tochtstrip. Na inspectie bleek dat één van de drie delen rubberprofielen op de beschoeping had losgelaten, waardoor het resultaat van de rechter vijzel negatief beïnvloed kan zijn. Ten slotte valt op dat de vijzels bij 50 Hz een hogere score (0,91) behalen dan bij 30 Hz (0,72) Overzicht sterftepercentages Een overzicht van de sterftepercentages (direct+indirect) zijn weergegeven in tabel Het aantal proefdieren per scenario en soortgroep varieerde, waardoor een gewogen gemiddelde is berekend voor de verschillende scenario s. Het gemiddelde sterftepercentage per scenario varieert van 1% tot 4%. Het overal sterftepercentage (gewogen gemiddelde scenario 1 t/m 4) bedroeg 2%. tabel 3.10 Sterfte percentages (direct+indirect) per soortgroep, lengteklasse en experiment. *: gewogen gemiddelde van alle gepasseerde vissen Experiment L-Klasse Soortgroep Klein Alen 10% 6% 14% 11% Baarsachtigen 5% 0% 0% 0% Karperachigen 0% 0% 0% 0% Groot Alen 2% 0% 11% 0% Baarsachtigen 0% 0% 0% 0% Karperachigen 0% 0% 0% 0% Gemiddelde* 2% 1% 4% 1% VisAdvies BV 20
23 Conclusies en aanbevelingen 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies 4.2 Aanbevelingen Gemaal Ennemaborgh behaald een gemiddelde score van 0,81 voor de visoverleefbaarheid en valt daarmee binnen de categorie Zeer goed ; De linker vijzel behaald een licht hogere score voor de visoverleefbaarheid dan de rechter vijzel; Bij 50 Hz is de score voor de visoverleefbaarheid hoger dan bij 30 Hz; Het sterftepercentage voor aal < 45 cm varieerde van 6%-14%; Het sterftepercentage voor aal > 45 cm varieerde van 0%-11%; Het sterftepercentage voor kleine baarsachtigen (<15 cm) varieert van 0% tot 5%; Het sterftepercentage voor grote baarsachtigen was in alle geteste scenario s 0%; Het sterftepercentage voor karperachtigen (klein en groot) was in alle geteste scenario s 0%; Het overal sterftepercentage (gewogen gemiddelde scenario 1 t/m 4) bedroeg 2%; Er is geen uitgestelde sterfte geconstateerd in de groep met onbeschadigde en licht beschadigde alen. In de groep alen met onherstelbare schade is bij drie exemplaren sterfte opgetreden. De overige alen uit de categorie onherstelbare schade leefden na 48 uur nog steeds maar de situatie van deze alen was over het algemeen wel verslechterd. De aal is een zeer sterke soort, die nog lang kan doorleven met onherstelbare schade. Desondanks mag niet worden verwacht, dat dergelijke exemplaren ooit de paaigronden in de Sargassozee zullen bereiken. De geconstateerde schade is in alle gevallen zeer waarschijnlijk het gevolg van beknellingen tussen de vijzel en de buitenwand. Er zijn geen aanwijzingen dat er slagschade optreed tijdens het passeren van de vijzels. Deze constatering sluit aan bij de resultaten uit het voorgaande onderzoek in De geconstateerde schade aan vis gedurende deze proef lijkt op te treden door beknellingen tussen de vijzel en de fundering. Het is zeer belangrijk dat de ruimtes tussen de vijzel en de fundering minimaal zijn. Indien deze ruimtes verder kunnen worden geminimaliseerd is het mogelijk om de visoverleefbaarheid verder te vergroten. 21 VisAdvies BV
24 Literatuurlijst 5 Literatuurlijst Bonhof G.H., Memo monitoring visschade gemaal Ennemaborgh. Memo , Koeman en Bijkerk bv, Haren. Kemper J.H., H. Vis, F.T. Vriese, J. Hop & J. Kampen, Gemalen of vermalen worden. Subtitel: Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 26 opvoerwerktuigen. VisAdvies BV, Nieuwegein. Projectnummer VA2009_33, 73 pag. Kemper, J.H & H. Vis, Onderzoek naar de visvriendelijkheid van vijzelgemaal Ennemaborgh. VisAdvies BV, Nieuwegein. Projectnummer VA2010_47, 13 pag. Kunst, J.M., B. Spaargaren, F.T. Vriese, M.J. Kroes, C. Rutjes, E. van der Pouw Kraan, & R.R. Jonker, Gemalen of vermalen worden Subtitel : Onderzoek naar visvriendelijkheid van gemalen Projectnummer: Referentienummer: I&M MK. Grontmij BV en VisAdvies BV. I.o.v. STOWA. Vis H., Q.A.A. de Bruijn & J.H. Kemper, Guideline to test and evaluate fish survivability in pumping station pumps. VisAdvies BV, Nieuwegein, the Netherlands. Project number VA2011_38, 23 pages. Vis H. J.H. Kemper & I. Spierts, Test fish survivability Bedford Pumps SAF pump at 330 rpm (1.3 m3/s). VisAdvies BV, Nieuwegein, the Netherlands. Project number VA2011_28, 17 pag. VisAdvies BV 22
25 Twentehaven PT Nieuwegein t e. info@visadvies.nl K.V.K ; ABN-AMRO: Aansprakelijkheid: VisAdvies BV, noch haar aandeelhouders, vertegenwoordigers of werknemers, zijn aansprakelijk voor enige directe, indirecte, incidentele of gevolgschade dan wel boetes of andere vormen van schade en kosten die het gevolg zijn van of voortvloeien uit het gebruik van het advies van VisAdvies BV door opdrachtgever of voortvloeien uit toepassingen door opdrachtgever of derden van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van VisAdvies BV. Opdrachtgever vrijwaart VisAdvies BV voor alle aanspraken van derden en de door VisAdvies BV daarmee te maken kosten (inclusief juridische bijstand) indien de aanspraken op enigerlei wijze verband houden met de voor de opdrachtgever door VisAdvies BV verrichtte werkzaamheden. Niettegenstaande het voorgaande is elke aansprakelijkheid van VisAdvies BV uit hoofde van de overeenkomst van opdracht tussen VisAdvies BV en opdrachtgever beperkt tot het bedrag dat in het betreffende geval onder de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van VisAdvies BV wordt uitbetaald, vermeerderd met het bedrag van het eigen risico dat volgens de verzekering ten laste komt van VisAdvies BV. Indien geen uitkering mocht plaatsvinden krachtens genoemde verzekering, om welke reden ook, is de aansprakelijkheid van VisAdvies BV beperkt tot [twee keer] het bedrag dat door VisAdvies BV in verband met de betreffende opdracht in rekening is gebracht [en tijdig is voldaan in de twaalf maanden voorafgaande aan het moment waarop de gebeurtenis die tot de aansprakelijkheid aanleiding gaf plaatsvond,] met een maximumaansprakelijkheid van [ ]. 1 VisAdvies BV
Vistoets Opsterlandse Compagnonsvaart
Vistoets Opsterlandse Compagnonsvaart Rapport: VA2012_36 Opgesteld in opdracht van: Tijhuis Ingenieurs BV 22 november 2012 door: Q.A.A. de Bruijn Statuspagina Statuspagina Titel: Vistoets Opsterlandse
Nadere informatieBijlagenrapport 6 Hidrostalpompen
Bijlagenrapport 6 Hidrostalpompen Rapport: VA9_ Bijlagenrapport 6 bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase ). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen. (Kemper et al.,)
Nadere informatieSterfte van migrerende zalmsmolts bij de stuw en waterkrachtcentrale
Sterfte van migrerende zalmsmolts bij de stuw en waterkrachtcentrale Linne. Rapport: VA2010_18 Opgesteld in opdracht van: Rijkswaterstaat Limburg Juli 2010 door: Kemper Jan H., I.L.Y Spierts & H. Vis Statuspagina
Nadere informatieBijlagenrapport 8 Gesloten schroefpompen
Bijlagenrapport 8 Gesloten schroefpompen Rapport: VA9_33 Bijlagenrapport 8 bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase 3). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen. (Kemper
Nadere informatieBijlagenrapport 4 Centrifugaalpompen
Bijlagenrapport Centrifugaalpompen Rapport: VA9_ Bijlagenrapport bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase ). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen. (Kemper et al.,)
Nadere informatieFlora- en faunawetbemonstering Hoorn-Enkhuizen
Flora- en faunawetbemonstering Hoorn-Enkhuizen Rapport: VA2009_32 Opgesteld in opdracht van: Tijhuis Ingenieurs Juni, 2009 door: Martin Kroes & Robin Blokhuizen Statuspagina Titel: Flora- en faunawetbemonstering
Nadere informatieBijlagenrapport 10 Visvriendelijke hidrostal en Amarex KRT(D)
Bijlagenrapport 10 Visvriendelijke hidrostal en Amarex KRT(D) Rapport: VA2009_33 Bijlagenrapport 10 bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase 3). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 26
Nadere informatieBijlagenrapport 9 Open schroefpompen
Bijlagenrapport 9 Open schroefpompen Rapport: VA9_ Bijlagenrapport 9 bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase ). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen. (Kemper et al.,)
Nadere informatieHydraulische evaluatie vispassages "Meele" en "Wijhe"
Hydraulische evaluatie vispassages "Meele" en "Wijhe" Project: VA2012_08 Opgesteld in opdracht van: Ploegam noord BV maart 2012 door: Q. de Bruijn & H. Vis Statuspagina Statuspagina Titel: Hydraulische
Nadere informatieBijlagenrapport 7 Gesloten schroefpompen (compact)
Bijlagenrapport 7 Gesloten schroefpompen (compact) Rapport: VA9_33 Bijlagenrapport 7 bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase 3). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen.
Nadere informatieBijlagenrapport 3 Vijzels; faunapomp
Bijlagenrapport Vijzels; faunapomp Rapport: VA9_ Bijlagenrapport bij het hoofdrapport: Gemalen of vermalen worden (fase ). Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen. (Kemper et al.,)
Nadere informatieFlora- en faunabemonstering Capreton en Linge
Flora- en faunabemonstering Capreton en Linge Rapport: VA 2010_06 Opgesteld in opdracht van: Tijhuis Ingenieurs BV Juni, 2010 door: I.L.Y. Spierts Statuspagina Statuspagina Titel: Flora- en faunabemonstering
Nadere informatieSchroefcentrifugaalpompen
BIJLAGENRAPPORT GEmALEN Of vermalen worden fase 3 Schroefcentrifugaalpompen RAPPORT w BIJLAGENRAPPORT Gemalen of vermalen worden fase 3 Schroefcentrifugaalpompen RAPPORT w Bijlagenrapport bij het hoofdrapport
Nadere informatieBIJLAGENRAPPORT 9. GEmALEN Of vermalen worden fase 3 OPEN SCHROEFPOMPEN. w09 RAPPORT
BIJLAGENRAPPORT 9 GEmALEN Of vermalen worden fase OPEN SCHROEFPOMPEN RAPPORT w9 BIJLAGENRAPPORT 9 Gemalen of vermalen worden fase Open schroefpompen RAPPORT w9 Bijlagenrapport 9 bij het hoofdrapport Gemalen
Nadere informatieEindverslag. De glasaalcollector, een innovatieve maatregel voor monitoring en herstel van de glasaalintrek: pilotgebied Delfland.
Eindverslag De glasaalcollector, een innovatieve maatregel voor monitoring en herstel van de glasaalintrek: pilotgebied Delfland. Rapport: VA2008_41 Opgesteld in opdracht van: Ministerie van LNV Januari
Nadere informatieBIJLAGENRAPPORT 3. GEmALEN Of vermalen worden fase 3 VIJZELS & FAUNAPOMP. w03 RAPPORT
BIJLAGENRAPPORT 3 GEmALEN Of vermalen worden fase 3 VIJZELS & FAUNAPOMP RAPPORT w3 BIJLAGENRAPPORT 3 Gemalen of vermalen worden fase 3 VIJZELS & FAUNAPOMP RAPPORT w3 Bijlagenrapport 3 bij het hoofdrapport
Nadere informatieOnderzoek naar de visvriendelijkheid van vijzelgemaal Ennemaborgh
Onderzoek naar de visvriendelijkheid van vijzelgemaal Ennemaborgh Rapport: VA2010_47 Opgesteld in opdracht van: Waterschap Hunze & Aa s April 2011 conceptversie door: Kemper Jan H. & H.Vis Statuspagina
Nadere informatieBiomassaschatting van de pelagische visstand in een haven van de Antwerpse Linkerscheldeoever
Biomassaschatting van de pelagische visstand in een haven van de Antwerpse Linkerscheldeoever Mei 2007 Versie 1 door: Kemper, Jan H. Statuspagina Statuspagina Titel Biomassaschatting van de pelagische
Nadere informatieOnderzoek naar de visveilige axiaalpomp en buisvijzel
Onderzoek naar de visveilige axiaalpomp en buisvijzel Rapport: VA2009_19 Opgesteld in opdracht van: FishFlow Innovations Augustus 2009 door: Auteur(s): F.T. Vriese (VisAdvies). Statuspagina Statuspagina
Nadere informatieSonaronderzoek naar het visbestand in het Netekanaal in het Vlaamse Gewest. zomer 2010.
Sonaronderzoek naar het visbestand in het Netekanaal in het Vlaamse Gewest. zomer 2010. Project VA2010_22 Opgesteld in opdracht van: Agentschap voor Natuur en Bos door: Kemper Jan H. & H. Vis Statuspagina
Nadere informatieVisschade door vijzel- en schroefpompgemalen:
Visschade door vijzel- en schroefpompgemalen: Focus op schieraal David Buysse, Raf Baeyens, Maarten Stevens, Ans Mouton, Emilie Gelaude, Yves Jacobs, Seth Martens, Tom Van den Neucker & Johan Coeck Pompgemalen
Nadere informatieVismarkt 2012: Nederland werkt hard aan verbeteren visstand en vismigratie
Vismarkt 2012: Nederland werkt hard aan verbeteren visstand en vismigratie Op donderdag 29 maart vond in Groningen de eerste nationale Vismarkt plaats. De deelnemers aan de dag werden op de hoogte gebracht
Nadere informatieOnderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar
Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar december 2006 Versie 1 door: Kemper Jan H. Statuspagina Titel Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar Samenstelling:
Nadere informatieInventarisatie beschermde vissoorten Vreeland
Inventarisatie beschermde vissoorten Vreeland Rapport: VA2008_11 Opgesteld in opdracht van: Tijhuis Ingenieurs BV Maart, 2008 door: R. Caldenhoven Statuspagina Statuspagina Titel: Inventarisatie beschermde
Nadere informatieGemalen of vermalen worden fase 3
Gemalen of vermalen worden fase 3 Subtitel: Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 26 opvoerwerktuigen Rapport: VA29_33 (hoofdrapport) Opgesteld in opdracht van: STOWA maart, 211 door: Kemper J.H., H.
Nadere informatieMONITORING VAN VISMIGRATIEVOORZIENINGEN VOORJAAR 2012
MONITORING VAN VISMIGRATIEVOORZIENINGEN VOORJAAR 2012 WATERSCHAP AA EN MAAS 20 september 2012 076534150:0.7 - Definitief C01012.100177.0100 5 Waterschap Aa en Maas Hevelpassage Kaweise Loop 5.1 KAWEISE
Nadere informatie2 Materiaal en methode
2 Materiaal en methode 2.1 MONITORINGSMETHODE ALGEMEEN De STOWA richtlijnen voor bemonstering schrijven voor dat een monitoring, indien mogelijk continue dient te worden uitgevoerd. Continue monitoring
Nadere informatieVissen zwemmen weer heen en weer
Eindrapport van de praktijktoetsing van innovatieve Fina l re port voorzieningen op gemalen Vissen zwemmen weer heen en weer rapport 212 37 Vissen zwemmen weer heen en weer Eindrapport van de praktijktoetsing
Nadere informatieVissen zwemmen weer heen en weer
Vissen zwemmen weer heen en weer Praktijktesten met innovatieve vismigratievoorzieningen en pompconcepten Achtergrond nog altijd toenemende mate van versnippering opgenomen in meeste waterbeheerplannen
Nadere informatieGemalen of vermalen worden?
Winde Onderzoek naar de visvriendelijkheid van 6 opvoerwerktuigen Gemalen of vermalen worden? 4 Gemalen of vermalen worden? colofon Amersfoort, maart Uitgave Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer,
Nadere informatieVisserij Service Nederland sterk in viswerk Glasaalonderzoek Kinderdijk
Visserij Service Nederland sterk in viswerk Glasaalonderzoek Kinderdijk Onderzoek aanbod glas- en pootaal met glasaaldetector Rapport VSN 2016.06 In opdracht van Waterschap Rivierenland 19 juli 2016 Glasaalonderzoek
Nadere informatieExperimentele inventarisatie van visschade bij gemalen
VisAdvies BV Postadres Vondellaan 14 3521 GD Utrecht Nederland ABN-AMRO Rek.nr. 40.01.19.528 Experimentele inventarisatie van visschade bij gemalen KvK nr. 30207643 t. 030 285 10 66 e. info@visadvies.nl
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieOnderwerp: Voorlopige resultaten doortrekmetingen vislift H&Z polder Datum: 24-6-2013 Kenmerk: 20121066/not02 Status: Definitief Opsteller: J.
Aan: P.C. Jol Onderwerp: Voorlopige resultaten doortrekmetingen vislift H&Z polder Datum: 24-6-2013 Kenmerk: 20121066/not02 Status: Definitief Opsteller: J. Hop Inleiding Omstreeks begin mei 2013 is de
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieSonaronderzoek naar het visbestand in het Albertkanaal in het Vlaamse Gewest. zomer 2010
Sonaronderzoek naar het visbestand in het Albertkanaal in het Vlaamse Gewest. zomer 21 Project VA21_21 Opgesteld in opdracht van: Agentschap voor Natuur en Bos door: Kemper Jan H. & H. Vis Statuspagina
Nadere informatieDe weg naar visvriendelijke pompgemalen in Vlaanderen. Koen Martens Vlaamse Milieumaatschappij
De weg naar visvriendelijke pompgemalen in Vlaanderen Koen Martens Vlaamse Milieumaatschappij Paling doet het niet goed Sinds jaren 80 sterke achteruitgang Europese palingbestanden Evaluatiestudies van
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieHet visperspectief. Een blije blik? Veel vragen, weinig antwoorden! Peter Heuts Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
Het visperspectief Een blije blik? Veel vragen, weinig antwoorden! Peter Heuts Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Intro Foto: Wikipedia Deel 1: De leefgebieden, de knelpunten en de oplossingen Deel
Nadere informatieKWR 05.026 april 2005
KWR 05.026 april 2005 Kiwa N.V. - 1 - april 2005 KWR 05.026 april 2005 2005 Kiwa N.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,
Nadere informatieOnderzoek naar visbeschermende maatregelen bij waterkrachtcentrales in de Maas
Onderzoek naar visbeschermende maatregelen bij waterkrachtcentrales in de Maas Harriet Bakker Studiedag Benelux 30 april 2015 Indeling Waterkracht in de Maas en vissterfte Beleid en politiek Studie effectiviteit
Nadere informatieMigratiemogelijkheden voor trekvissen, 2015
Indicator 16 juni 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen vanuit zee of
Nadere informatieGeautomatiseerde monitoring van vismigratie door de vispassage bij de Bieberg (NB), 2006
Geautomatiseerde monitoring van vismigratie door de vispassage bij de Bieberg (NB), 2006 Rapport: VA2006_09 Opgesteld in opdracht van: Waterschap Brabantse Delta Augustus 2006 door: M.C. de Lange & M.J.
Nadere informatieMigratiemogelijkheden voor trekvissen
Indicator 15 juli 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen slechts weinig
Nadere informatieInnovatief visonderzoek: Tussen fuik en digitaal.
f visonderzoek: Tussen fuik en digitaal. Technieken: theorie, praktijk en toekomst door Igor L.Y. Spierts, en Jan H. Kemper VisAdvies BV, Twentehaven 5, 3433 PT Nieuwegein www.visadvies.nl VisAdvies Kiem
Nadere informatieVisveilige pompen Gezien vanuit het oogpunt van Flowserve
Visveilige pompen Gezien vanuit het oogpunt van Flowserve Informatiebijeenkomt visvriendelijke en veilige pompen Door: Lars Krakers Datum: 20 okt 2015 Locatie: NEN, Delft Inhoud 1. Inleiding 2. Huidige
Nadere informatieUltrasone bestrijding blauwalg - effecten op vis
Ultrasone bestrijding blauwalg - effecten op vis Rapport: VA2007_28 Opgesteld in opdracht van: Hoogheemraadschap van Rijnland Oktober, 2007 2 e concept door: M.C. de Lange Statuspagina Statuspagina Titel:
Nadere informatieWarmwaterbehandeling van Allium tegen krokusknolaaltje
Warmwaterbehandeling van Allium tegen krokusknolaaltje Onderzoek van 2003 t/m 2006 P.J. van Leeuwen, P. Vink en J.P.T. Trompert Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bollen november 2006 PPO nr.
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieMonitoring vismigratie - najaar 2013/ voorjaar 2014
In samenwerking met Monitoring vismigratie - najaar 2013/ voorjaar 2014 A&W-rapport 2030 in opdracht van Monitoring vismigratie - najaar 2013/ voorjaar 2014 A&W-rapport 2030 M. Koopmans Foto Voorplaat
Nadere informatie1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het testen van een nieuw calciumfosfaat keramiek met botgroeistimulerende eigenschappen (EpitaxOs) als botvervanger in mond- kaak en aangezichtschirugische
Nadere informatieCorrectievoorschrift VMBO-GL en TL 2013
Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 2 wiskunde CSE GL en TL Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5
Nadere informatieNiet technische samenvatting. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niettechnische samenvatting 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) in kalveren 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) Oktober 2015 oktober 2020
Nadere informatieJan Kemper (VisAdvies) Sterfte zalmsmolts en schieraal bij stroomafwaartse migratie over stuw en WKC Linne
Vissennetwerkbijeenkomst 10 maart 2011, te Linne Thema Vis, Waterkrachtcentrales, gemalen en koelwater. Aantal deelnemers: 81 Presentaties: Openingswoord door Willie van Emmerik. Inmiddels is het de 29
Nadere informatieWaterkwaliteit KRW, 2015
Indicator 12 januari 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen
Nadere informatieSpirit en Mirage Plus tegen roest - Consultancy
Spirit en Mirage Plus tegen roest - Consultancy Projectnummer PT: 14216.12 In opdracht van: Productschap Tuinbouw Postbus 280 2700 AG Zoetermeer Uitgevoerd door: Cultus Agro Advies Zandterweg 5 5973 RB
Nadere informatieBevindingen praktijkproef. gebruik Ultima. in de gemeente Rotterdam
Bevindingen praktijkproef gebruik Ultima in de gemeente Rotterdam Peter van Welsem Gebruik Ultima op verhardingen november 2013 2013 Deventer, Peter van Welsem Advies en Begeleiding Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieVismigratie onder het kanaal
Vismigratie onder het kanaal Is de langste en diepste onderleider van Nederland vispasseerbaar? Door Hendry Vis VisAdvies B.V. Monitoring vispassages in Nederland Compilatie monitoringsresultaten door
Nadere informatieRekenen Groep 6-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
Nadere informatieSchieraalmigratie vanuit de Zwarte Sluispolder naar de Westerschelde. Johan Coeck, David Buysse, Ans Mouton
Schieraalmigratie vanuit de Zwarte Sluispolder naar de Westerschelde Johan Coeck, David Buysse, Ans Mouton 30 april 2015 Inleiding Inleiding Intrek glasaal: sinds jaren 80 sterke achteruitgang Europese
Nadere informatie3D telemetrie onderzoek naar schieraalmigratie bij maal- en spuicomplex IJmuiden.
3D telemetrie onderzoek naar schieraalmigratie bij maal- en spuicomplex IJmuiden. Rapport: VA2009_36 Opgesteld in opdracht van: RWS Noord Holland juni 2010 door: I.L.Y. Spierts, H. Vis & J. H. Kemper Statuspagina
Nadere informatieOptimalisatie glasaalcollector: hydraulische metingen
Optimalisatie glasaalcollector: hydraulische metingen Project: VA2008_41 Opgesteld in opdracht van: Ministerie van LNV februari 2009 door: Igor L.Y. Spierts en Jan H. Kemper Statuspagina Statuspagina
Nadere informatieKenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen Statistiek 2009 Versie 2
Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie sociale en regionale statistieken (SRS) Sector statistische analyse voorburg (SAV) Postbus 24500 2490 HA Den Haag Kenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen
Nadere informatieStatistische controle Balgengasmeters en Ultrasone gasmeters
GT - 120429 4 april 2013 Statistische controle Balgengasmeters en Ultrasone gasmeters Poolbesluit controlejaar 2012 Aanvullingen controlejaar 2011 4 april 2013 Statistische controle Balgengasmeters en
Nadere informatieInventarisatie van de ernst van de bloedingziekte in paardenkastanjebomen in Den Haag
Inventarisatie van de ernst van de bloedingziekte in paardenkastanje in Den Haag 2011 A.J. van Kuik en L. Slingerland Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen,
Nadere informatieBiomassaschatting van de pelagische visstand in het Veerse Meer, mei 2006
Biomassaschatting van de pelagische visstand in het Veerse Meer, mei 2006 Mei 2006 Versie 1 door: Jan H. Kemper Statuspagina Statuspagina Titel Biomassaschatting van de pelagische visstand in het Veerse
Nadere informatieGemeente Papendrecht Constructief advies Gemeente Papendrecht Urgentierapport verkeersbrug Jan Steenlaan (KW-nr. 1056)
Gemeente Papendrecht Constructief advies Gemeente Papendrecht Urgentierapport verkeersbrug Jan Steenlaan (KW-nr. 1056) INNI140138-RAP-0001 Iv-Infra b.v. i Opdrachtgever: Gemeente Papendrecht Projectnummer
Nadere informatieVroege bloemverdroging bij narcis cultivar Bridal Crown
Vroege bloemverdroging bij narcis cultivar Bridal Crown Voortgezet diagnostisch onderzoek 2012 Peter Vink, Peter Vreeburg en Paul van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieEU-Intercalibratie maatlatten M-typen. Meten = Weten?
EU-Intercalibratie maatlatten M-typen Meten = Weten? Inhoud presentatie Aanleiding Kort maatlatten M-typen Aanpak onderzoek Resultaten buitenland deel Resultaten binnenland deel Vergelijking maatlatten
Nadere informatieWorden vissen in de maling genomen?
Blankvoorn in paaikleed Samenvatting van het STOWA-onderzoek naar de mogelijke schade aan vissen bij het passeren van gemalen. Worden vissen in de maling genomen? 2010 21 101 WORDEN VISSEN IN IN DE DE
Nadere informatieDeelnemende Vissers Rotgans/Bakker Schilder/Smit Last Klop. Rapportage door; Arjan Heinen Adviseur visserijbeheer bij de Combinatie van Beroepsvissers
Kenniskring IJsselmeervisserij & Kenniskring Binnenvisserij www.kenniskringvisserij.nl Onderzoek naar bijvangsten aan aal in aangepaste hokfuiken en schietfuiken. Verslag van een proef Deelnemende Vissers
Nadere informatieKenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie sociale en regionale statistieken (SRS) Sector statistische analyse voorburg (SAV) Postbus 24500 2490 HA Den Haag Kenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen
Nadere informatieVisseninventarisatie terrein Simon Loos
Visseninventarisatie terrein Simon Loos resultaten visseninventarisatie Definitief Grontmij Nederland B.V. Alkmaar, 26 oktober 2011 Verantwoording Titel : Visseninventarisatie terrein Simon Loos Subtitel
Nadere informatieBestrijding van koolvlieg in radijs
Bestrijding van koolvlieg in radijs A.A.E. Bulle, G.J. Messelink Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen augustus 2007 Projectnummer 3242018600 2007 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieBrunelleschi. De Dom van Florence
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv, Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieOnderzoek naar bijvangsten aan aal in aangepaste hokfuiken en schietfuiken. Verslag van een experiment
Kenniskring IJsselmeervisserij & Binnenvisserij www.kenniskringvisserij.nl Onderzoek naar bijvangsten aan aal in aangepaste hokfuiken en schietfuiken. Verslag van een experiment Rapportage door Arjan Heinen
Nadere informatieHet effect van waterkrachtcentrales op migrerende paling
9 tijdschrift Het effect van waterkrachtcentrales op migrerende paling Jan Kemper De vooruitzichten voor de Europese aal zijn somber. Vooral het aanbod van jonge glasaal op de kust neemt jaarlijks af.
Nadere informatieGeen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieDNV KEMA Energy & Sustainability. Rapport. Kwantitatieve Risicoanalyse Gastransportleiding N-568-10
DNV KEMA Energy & Sustainability Rapport Kwantitatieve Risicoanalyse Gastransportleiding N-568-10 Groningen, 14 september 2012 74101761-GCS 12.R.53074 Kwantitatieve Risicoanalyse Gastransportleiding N-568-10
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen
Niet-technische samenvatting 2015310 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De invloed van nierfalen op weefselconstructie van bloedvaten 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieRapport Cliëntervaringsonderzoek. Hof en Hiem Totaal + spiegelinformatie. Bewoners intramuraal Verslagjaar 2014
0 Rapport Cliëntervaringsonderzoek Hof en Hiem Totaal + spiegelinformatie Bewoners intramuraal Verslagjaar 2014 Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Kenmerken cliënten...
Nadere informatieWat vinden uw cliënten van de zorg thuis?
Wat vinden uw cliënten van de zorg thuis? onderzoek naar ervaringen met de zorg Opdrachtgever: dr. D.H.M. Frijters D.J. Homberg, MSc dr. H.C.M. Kamphuis drs. S.J.W. de Kroon drs. J.J.A. Stavenuiter drs.
Nadere informatieVergelijking resultaten
Vergelijking resultaten 2016 2 e nameting Uitkomsten cliëntenraadpleging Careander Utrecht, december 2016 Geschreven door: Drs. Dominique van t Schip Postbus 8224 3503 RE Utrecht Telefoon: 030 293 76 64
Nadere informatievan Spuitlijmconcurrent B.V. Artikel 1: Definities 1.1. In deze algemene verkoop- en leveringsvoorwaarden wordt verstaan onder:
ALGEMENE VERKOOP- EN LEVERINGSVOORWAARDEN van Spuitlijmconcurrent B.V. Artikel 1: Definities 1.1. In deze algemene verkoop- en leveringsvoorwaarden wordt verstaan onder: a. Spuitlijmconcurrent: de besloten
Nadere informatieMigratiemogelijkheden voor trekvissen, 2018
Indicator 19 april 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen vanuit zee of
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2016483. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Vijf jaar
Niet-technische samenvatting 2016483 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het Korhoen komt terug naar Het Nationale Park De Hoge Veluwe 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieEvaluatie stroboscooplampen en FishTrack bij gemaal Offerhaus. Stroomafwaartse migratie
Evaluatie stroboscooplampen en FishTrack bij gemaal Offerhaus Stroomafwaartse migratie 25 januari 2013 Evaluatie stroboscooplampen en FishTrack bij gemaal Offerhaus Stroomafwaartse migratie Verantwoording
Nadere informatieRisicoberekening LPG tankstation Total Drentse Poort Nieuw Buinen
Risicoberekening LPG tankstation Total Drentse Poort Nieuw Buinen Opdrachtgever: Gemeente Borger-Odoorn Mevrouw M. Sieders Postbus 3 7875 ZG EXCLOO Opdrachtnemer: AM&V bv Hoofdstraat 86 9531 AJ Borger
Nadere informatieHoogheemraadschap van Rijnland. Monitoring van stroomafwaartse migratie van vis bij gemaal Katwijk
Hoogheemraadschap van Rijnland Monitoring van stroomafwaartse migratie van vis bij gemaal Katwijk Onder mede-financiering van Rijkswaterstaat Zuid-Holland en Rijkswaterstaat Noord-Holland Van Twickelostraat
Nadere informatieOplossingen voor vismigratie bij gemalen
Wat te doen voor vismigratie bij gemalen Tim Vriese 11 november 2009 Rotterdam vriese@visadvies.nl Wat te doen Zijn er wel oplossingen Hmm. Beperkt! Da s niet zo gek. Jaartal 1300 Graaf van Jülich: Alle
Nadere informatieAANPASSINGEN / TOEVOEGINGEN VOOR HANDBOEK HOGE DRUK 7 E DRUK, JULI 2008
Algemeen In het gehele handboek is het woord spuitkop vervangen door nozzle of is verwijderd. De definitie van een nozzle is aangepast. Zie hiervoor onderstaande aanpassingen. Een opsomming van de pagina
Nadere informatieP7_TA-PROV(2013)0358 Maatregelen voor het herstel van het bestand van Europese aal ***I
P7_TA-PROV(2013)0358 Maatregelen voor het herstel van het bestand van Europese aal ***I Wetgevingsresolutie van het Europees Parlement van 11 september 2013 over het voorstel voor een verordening van het
Nadere informatieRapport Cliëntervaringsonderzoek. Hof en Hiem totaalrapportage alle locaties. PG-vertegenwoordigers Verslagjaar 2014
1 Rapport Cliëntervaringsonderzoek Hof en Hiem totaalrapportage alle locaties PG-vertegenwoordigers Verslagjaar 2014 Uitgevoerd door Bureau De Bok, Franeker 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Kenmerken
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling
Niet-technische samenvatting 2016605 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het identificeren en karakteriseren van nieuwe concepten voor koemelkallergische patienten. 1.2 Looptijd van het project
Nadere informatieAantasting van Alliumbollen door Fusarium
Aantasting van Alliumbollen door Fusarium Voortgezet diagnostisch onderzoek 2006/2007 Peter Vink, Trees Hollinger, Paul van Leeuwen en Khanh Pham Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen Augustus
Nadere informatieQuickscan Bedrijven. n en milieuzonering Binnenweg 31 te Tw. wello Project
Quickscan Bedrijven n en milieuzonering Binnenweg 31 te Tw wello Project projectnummer project Binnenweg 31 te Twello opdrachtgever Te Kiefte Architecten versie concept datum 5 december 2011 auteur ing.
Nadere informatiePraktijktest antifouling op touwen
Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV Postbus 68 Postbus 77 1970 AB IJmuiden 4400 AB Yerseke Tel.: 0255 564646 Tel.: 0113 672300 Fax.: 0255 564644 Fax.: 0113 573477 Internet:postkamer@rivo.dlo.nl
Nadere informatieAdvies aanpassing vispassage gemaal Den Deel
Advies aanpassing vispassage gemaal Den Deel November 2017 Inhoud 1 Aanleiding... 3 1.1 Beleid... 3 1.1.1 Europese Kaderrichtlijn Water... 3 1.1.2 Visie van Wad tot Aa... 4 2 Typen vispassages en hun functioneren...
Nadere informatie