De toekomst van detailhandel in een slimme gemeente 21 maart 2019

Transcriptie

1 De toekomst van detailhandel in een slimme gemeente 21 maart 2019 Verslag workshop Leegstand digitaal aanpakken Spreker Daisy Verstrepen, deskundige lokale economie stad Aarschot Pandendatabank Aarschot Detailhandel in Aarschot: Uit een sterkte-zwakteanalyse is gebleken dat de historische winkelstraat van Aarschot gekenmerkt wordt door veelal verouderde panden, kleiner inzake omvang (WVO). Swot-analyse deels in eigen beheer, deels uitbesteed. Omwille van deze kleinschaligheid is het niet evident in dialoog te gaan met winkelketens, die gericht zoeken naar ruimere handelspanden. De stad heeft ervoor geopteerd om specifiek binnen de kern, de kleinere handelspanden een unieke invulling te geven: authenticiteit, uniciteit en specialiteit in het kernwinkelgebied, aanvullend aan / in combinatie met baanwinkels en shopping centers op perifere locaties. De pandendatabank is dan ook een van de middelen die worden ingezet om leegstand in de kern tegen te gaan. En is onderdeel van een algemeen plan van aanpak rond handelskernversterking. Pandendatabank: Doel: winkels gelegen in het kernwinkelgebied van Aarschot en die langer leegstaan, een extra boost geven. Samenbrengen van vraag en aanbod. Hoe? Belangrijk is om met de eigenaars van de leegstaande panden in gesprek te gaan, niet alleen telefonisch effectief face-to-face. Dikwijls betreft het eigenaars op leeftijd die moeten worden overtuigd van het digitale verhaal. Zij worden overhaald van het nut van de databank, omdat de dienst Economie de ganse omkadering meegeeft. 1

2 Praktisch: Interleuven heeft de eerste inventarisatie van leegstaande commerciële panden, gelegen in het kernwinkelgebied, uitgevoerd. Eveneens de eerste gesprekken met eigenaars gevoerd, wat niet altijd evident was. Nu doet de stad Aarschot zelf maandelijks een update en worden vervolgens de eigenaars gecontacteerd. Contacteren van eigenaars geen probleem, enthousiasmeren wel. Omkadering vanuit de dienst Economie is dus belangrijk; de pandendatabank is geen alleenstaand initiatief in de bestrijding van de leegstand. Stad gaat ook na of het pand stedenbouwkundig in orde is en vergund voor handel en horeca. Wat: Gratis aanbod om pand op website te plaatsen. Heel eenvoudig opgebouwd ofwel in lijst, ofwel op kaart. Type pand, te koop/te huur, oppervlakte en prijs. Alles verloopt via de eigenaars, niet via immokantoren. Relatie stad Aarschot en immokantoren: Indien een pand wordt aangeboden door een immokantoor, neemt de stad contact op met immo en eigenaar. Aan de eigenaar van het pand om te beslissen of het pand ook (aanvullend) wordt opgenomen in pandendatabank. Stad Aarschot gaat enkel panden opnemen die 6 maanden of langer leegstaan. Meestal zijn de contracten afgesloten met immokantoren van kortere termijn. Momenteel enkel leegstaande panden in kernwinkelgebied. In toekomst evenwel uitbreiden naar deelgemeenten en/of deelkernen. Maatwerk: Panden activeren regelmatig contact met eigenaars: renovatie, samenvoegen van verschillenden panden stad EN eigenaars zoeken gezamenlijk naar oplossingen. Momenteel geen winkels die zijn bewoond. Wel gelijkvloers winkel, boven woont eigenaar is moeilijker om verhuurd te krijgen. Mogelijkheden met stedenbouw bespreken (bijvoorbeeld aparte ingang bovenwinkelwonen) en eigenaar hierover informeren. Wat met langdurige leegstand. Heeft de stad hierover een visie uitgewerkt, bijvoorbeeld omzetten van winkel- naar woonfunctie? Neen, zal per case worden bekeken; afhankelijk van onder meer ligging en grootte van het pand. Momenteel 15 panden op website, maar dubbel geteld horeca en handel (9 panden in totaal). Vrijblijvend aanbod, niet gekoppeld aan leegstandsheffing. 2

3 Faciliterende maatregelen: Pandendatabank is geen alleenstaand feit; werkt in combinatie met andere acties Kost van bestickering leegstaande panden wordt gedragen door de stad Aarschot. Bestickering om pand vlugger ingevuld te krijgen én te komen tot een netter straatbeeld. Pop-up subsidie voor starters: wanneer de stad Aarschot wordt gecontacteerd door starters, zal Aarschot vervolgens de eigenaar contacteren. starter/ondernemer euro eigenaar/verhuurder 500 euro. Leegstandsheffing; geen renovatiepremies Stadsfabriek: de stad huurt een leegstaand en beeldbepalend pand. Dit pand wordt opengesteld voor allerhande activiteiten (Stadsfabriek is gratis, wel aan een aantal voorwaarden voldoen): mini-onderneming, cultuur, educatie, pop-up (tijdelijk huur). Pand wordt ter beschikking gesteld met faciliteiten, inrichting verder in te vullen door de starter zelf. Vele van de ondernemers die gestart zijn vanuit de Stadsfabriek, hebben nog steeds hun zaak in de stad. Vorige 2 gebouwen van de Stadsfabriek zijn ondertussen ingevuld. Het plaatsen van het leegstaand pand op de pandendatabank is evenwel geen voorwaarde om subsidies vanuit de stad te verkrijgen en omgekeerd. Een aantal panden zijn vergroot, vernieuwd of samengevoegd. Is aanvullend op pandendatabank. Qua invulling van het pand geen restrictie. Conclusie: Bewuste keuze om niet bizlocator te gebruiken, maar wel eigen tool te ontwikkelen om stad en eigenaar dichter bij elkaar te brengen (persoonlijk contact). Is dus aanvullend aan bizlocator. Op pandendatabank soms eigenaars die niet minder gericht zijn op directe/vlugge verhuur. Dialoog is heel belangrijk, persoonlijk contact met de eigenaar. Stad schetst een volledig beeld om eigenaars mee te krijgen in het verhaal. Kleinschaligheid: de pandendatabank uitgewerkt door de stad Aarschot, is succesvol omdat het kernwinkelgebied van Aarschot kleinschalig is. Voor grotere steden zeker geen evidentie om een gelijkaardig initiatief uit te werken. Wel een aanrader voor (kleinere) gemeenten, want pandendatabank van Aarschot heeft effect: de leegstand in het kernwinkelgebied van Aarschot is gedaald. Succesfactoren zijn zowel het gratis aanbod vanuit de stad, als de persoonlijke contacten tussen de stad en eigenaars. Vooral dit laatste is heel belangrijk. In de toekomst zal de pandendatabank evenwel worden uitgebreid naar deelgemeenten of deelkernen van Aarschot. 3

4 Persoonlijk contact en maatwerk: feit dat je de eigenaar kent van het pand, is een meerwaarde: Om gesprekken op te starten. Om de reden van de leegstand te kennen. Om de toekomstplannen van de eigenaar ten aanzien van het pand te kennen, bijvoorbeeld is er bereidheid van de eigenaar om het pand te verbouwen? Instrument voor dienst lokale economie: de pandendatabank is eveneens een instrument voor de dienst lokale economie/detailhandel; wordt regelmatig geraadpleegd in functie van acties en beleidsbeslissingen. Spreker Jeremy Roels, relatiebeheerder lokale besturen VLAIO bizlocator Wat: bizlocator is een online platform dat handelaars en ondernemers helpt in hun zoektocht naar een passende bedrijfslocatie. Resultaat van een samenwerking tussen VLAIO en ORIS nv, dochteronderneming CIB Vlaanderen. 3 stakeholders: Ondernemer: aanbod vinden in de gewenste regio en rechtsreeks contact met lokale besturen (is project vergunbaar, zijn er opstartsubsidies, renovatie mogelijk, wordt begeleiding geboden, enz.) Ook met VLAIO kan rechtstreeks contact worden opgenomen. Immokantoren: bizlocator is een extra aanbod om doelpubliek te bereiken. Widget kan worden geplaatst op website van de lokale besturen. Lokaal bestuur: data over vraag en aanbod uit het platform verkrijgen. Verzamelen van informatie over aanbod: scraping (van andere website info halen), API (rechtstreeks met kantoorsoftware van makelaar communiceren), manueel panden en percelen in bizlocator inbrengen. Deelname van een lokaal bestuur / plaatsen van een widget is gratis. 4

5 Hoe is bizlocator tot stand gekomen en wat in de toekomst? Oorspronkelijk (2014) gestart vanuit subsidieoproep Gent en Kortrijk hebben gefungeerd als pilootcases. Dus aanvankelijk verspreid over West- en Oost- Vlaanderen. Via intercommunale Igemo komt nu ook provincie Antwerpen in beeld. In provincies Limburg en Vlaams-Brabant zijn er geleidelijk aan meer deelnemers. Bedoeling is om bizlocator kostendekkend te maken, via abonnementsformules voor aanbieders (nog uit te werken met gradaties). Februari 2019 overeenkomst tussen VLAIO en ORIS om op lange termijn dit platform verder te ontwikkelen voor bedrijfsvastgoed in Vlaanderen. Momenteel wordt databank uitsluitend gevuld door immokantoren. Lokale besturen en private eigenaars van de panden kunnen in principe ook nu reeds, onder dezelfde voorwaarden van de aanbieders, de leegstaande panden op het platform plaatsen (momenteel: gratis, toekomst: gelijkaardige abonnementen). Daartoe wordt een service design traject doorlopen met een aantal steden en gemeenten (GIScomponent en bizmart). Ondertussen voor gans Vlaanderen 200 aanbieders, panden, 50-tal gemeenten en intercommunales maken gebruik van bizlocator of verwijzen door (widget). Verdere uitbreidingen: API s ontwikkelen samen met kantoorsoftware van de makelaars. GIS toevoegen (bedrijventerreinen, kernwinkelgebieden, andere projectgebieden). Er wordt sterk ingezet op marketing en communicatie naar de ondernemers toe. Opmaak van een brandbook, zodat alle partners op dezelfde wijze kunnen communiceren (herkenbaarheid). Relatie bizlocator en immokantoren: Marketing en communicatie (film en gadgets) hoofdzakelijk ontwikkeld om bizlocator bij de ondernemers meer bekend te maken. Evenwel is er ook de noodzaak om de immokantoren te mobiliseren de databank te (blijven) voeden. Momenteel wordt dit opgenomen door CIB Vlaanderen, de federatie van makelaars, via hun ledenconsulenten, nieuwsbrieven, enz. Als eenzelfde pand door meerdere makelaars wordt aangeboden, zal het pand ook meerdere keren worden geteld/weergegeven. 5

6 Relatie bizlocator en lokale besturen: Een van de taken van de gemeentelijke diensten Economie is het begeleiden van starters naar een geschikte bedrijfslocatie (ligging, nodige oppervlakte, enz.). Voor de lokale besturen kan bizlocator worden ingezet als doorverwijsfunctie voor startende of zoekende ondernemers. Plaatsen van een widget op de gemeentelijke website is gratis. Wat de gebruiker/ondernemer ingeeft als zoekopdracht, wordt doorgegeven aan het lokaal bestuur: type transactie (te koop/te huur), locatie (stad, gemeente, dorp), type pand (horeca/handel/kantoor). Verdere ontwikkelingen binnen bizlocator: Wordt bekeken of in de toekomst extra GIS-lagen aan het platform worden toegevoegd, specifiek met betrekking tot ligging (kern, periferie, bedrijventerrein). Private eigenaars zullen hun panden/percelen zelf op het platform kunnen plaatsen, zonder tussenkomst van een makelaar. Dit zal technisch worden uitgewerkt. 6