HBAG. Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel jaarverslag Poot- & Consumptieaardappelen. Bloemen & Planten.

Transcriptie

1 HBAG Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel jaarverslag 2009 Groenten & Fruit Poot- & Consumptieaardappelen Bloemen & Planten

2 Contactgegevens HBAG en commissies HBAG i: t: f: e: Commissie Groenten & Fruit i: t: f: e: postadres: postbus 90410, 2509LK Den Haag bezoekadres: Bezuidenhoutseweg 82, 2594AX Den Haag Commissies Poot- & Consumptieaardappelen i: (zie onder knop HBAG ) t: f: e: HBAG@nao.nl postadres: postbus 84102, 2508AC Den Haag bezoekadres: Van Stolkweg 31, 2585JN Den Haag Commissie Bloemen & Planten i: t: f: e: info@hbagbloemen.nl postadres: postbus 1012, 1430BA Aalsmeer bezoekadres: Turfstekerstraat 63, 1431GD Aalsmeer

3 Inhoud Voorwoord secretaris Peter van Ostaijen 2 Code Goed Bestuur 4 Beleid in theorie en praktijk 6 Voorzitter Varekamp: Je kunt veel doen voor sector 8 FNV er De Keijzer: Tijd voor concrete vakbondsplannen 10 CNV er Mastenbroek: Arbeid geen rekensommetje meer 12 Commissie Groenten & Fruit Voorzitter Tacken: Vol overtuiging verder 14 Commissierapportage: meer uitbesteden is de trend 16 Uit de praktijk: exporteur Kees Oskam (Vleuten) 22 Commissies Consumptie- en Pootaardappelen Voorzitter Van Arendonk: Overheid neemt verantwoordelijkheid niet 25 Commissierapportage: Erwinia en afzetbevordering wegen zwaar 28 Uit de praktijk: kleinverpakker Bram Werkman (Oosternieland) 34 Commissie Bloemen & Planten Voorzitter De Boon: Samen optrekken met VGB waar het kan 37 Commissierapportage: efficiënt, flexibel en praktijkgericht 39 Uit de praktijk: exporteur Gerard van Zuijlen (Naaldwijk) 46 Balans 50 Rekening van Baten en Lasten 51 Verordeningen 52 Bestuurlijke samenstelling 54

4 2 Voorwoord

5 Afgeslankt en zelfstandig de toekomst in Het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel (HBAG) gaat verder afgeslankt de toekomst in, maar blijft een zelfstandige organisatie. Dat is de uitkomst van de discussies over de toekomst van het schap in het jaar Het HBAG richt zich uitsluitend op taken en activiteiten die publiekelijk dienen te worden opgepakt, in het belang van de agrarische groothandelssector. Dat gebeurt met een slanke, flexibele en efficiënt opererende organisatie. In dit jaarverslag laten we zien wat we allemaal doen ter ondersteuning van de groothandel in bloemen & planten, groenten & fruit en consumptie- & pootaardappelen. Anders geformuleerd, we leggen uit waar we de heffingsgelden die de bedrijven in de onderscheiden sectoren gezamenlijk opbrengen, voor gebruiken. Dat zijn aan de ene kant vaste werkzaamheden zoals registratie van de bedrijven in de branche en aan de andere kant activiteiten en vooral projecten, waar bedrijven sectorbreed hun voordeel mee kunnen doen. Het eerste gedeelte van dit verslag over het jaar 2009 is algemeen van aard. Aan het woord daarin komen de HBAG-voorzitter en de twee vakbondsvertegenwoordigers in het bestuur. Ook is er een plaats ingeruimd voor de invulling van de Code Goed Bestuur en voor beleidszaken die omwille van een zorgvuldige verslaglegging aparte toelichting behoeven. De slotpagina s zijn zoals gebruikelijk gereserveerd voor de financiële cijfers, de verordeningen en de bestuurlijke samenstelling. Het middendeel bestaat uit drie katernen, voor de HBAG Commissie Bloemen & Planten, voor de HBAG Commissie Groenten & Fruit en voor de beide HBAG Commissies Aardappelen. De opbouw van elk katern is gelijk: de voorzitter verwoordt het beleid en de commissiesecretarissen leggen zo concreet mogelijk uit welke projecten en activiteiten uit de HBAG-koker afkomstig zijn. Daarnaast geeft een ondernemer uit de betreffende sector zijn visie op de ontwikkelingen en op de rol van het HBAG in de branche. Peter van Ostaijen, algemeen secretaris Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel 3

6 Code Goed Bestuur Sinds 1 juli 2008 geeft het bestuur van het HBAG invulling aan de Code Goed Bestuur. De principes uit deze code zijn destijds uitgewerkt in een aantal interne verordeningen, waarin de SER zich kon vinden. De Code Goed Bestuur kan via de website van het HBAG worden geraadpleegd. Vergoedingen In 2009 ontving de voorzitter in totaal een bedrag van aan vergoeding. De andere vergoedingen betroffen de vacatiegelden voor de bestuurders. Per vergadering ontvingen ze, overeenkomstig de SER-normen, elk 319. Personele unies De personele unies van de bestuurders zijn in kaart gebracht. Een overzicht vermeldt de datum van hun eerste benoeming, hun functies binnen het schap en hun voor het schap relevante nevenfuncties. Dat overzicht is terug te vinden op de site van het HBAG. Beleidscyclus Vergaderingen van de commissies worden aangekondigd via de websites van die commissies. Dat geldt ook voor vergaderingen van de koepel. Aankondigingen zijn tevens terug te vinden in de vakbladen, alsook verslagen van de commissievergaderingen. Beleidsvoornemens en andere vergaderstukken zijn op te vragen via de afzonderlijke websites. Eigen activiteiten Het HBAG heeft in 2009 geen bijzondere eigen activiteiten ondernomen. Administratieve lasten Het HBAG blijft continu streven naar een minimum aan administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven. Daar waar het mogelijk is, worden procedures, regels, voorschriften enzovoort versimpeld en verminderd. Vele jaren reeds wordt aan minimalisering van de lastendruk systematisch aandacht gegeven. Dat was ook in 2009 het geval. Net als in andere jaren heeft het HBAG meegedaan aan de meting van de administratieve lastendruk, zoals de SER dat vraagt. 4

7 Stelsel van intern toezicht Het intern toezicht op naleving van de Code Goed Bestuur is in de HBAG-structuur verankerd door de aanstelling van een accountant. Deze verzorgt (jaarlijks) de controle op de boekhouding en op de jaarrekening en brengt daarover in een management letter verslag uit aan het bestuur. Bezwaar en beroep; tuchtrecht Tegen heffingen kan bij het HBAG bezwaar worden aangetekend. In het verslagjaar zijn geen zaken aangebracht. Wel lopen er enkele beroepszaken bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven, één in zowel de aardappel- als de groenten- en fruitsector en enkele bij bloemen en planten. Het gaat in de onderhavige gevallen om ondernemers die vinden dat de heffing te hoog is dan wel onterecht is opgelegd. In geen van deze beroepszaken is in 2009 een gerechtelijke uitspraak gedaan. Evenmin zijn er in 2009 zaken aangebracht bij het Tuchtgerecht Akkerbouwproductschappen. Dat is een onafhankelijk tuchtgerecht, dat naast andere publiekrechtelijke bedrijfslichamen ook het HBAG bedient en waarvan het secretariaat wordt gevoerd door het Instituut voor Agrarisch Recht. Financiële relaties De HBAG Commissie Bloemen & Planten onderhield in 2009 een financiële relatie met haar dragende organisatie VGB. Deze relatie bestond uit subsidiëring van projecten van de brancheorganisatie. Ook voor de andere commissies geldt dat het om subsidiëring van projecten ten bate van de gehele branche ging. De HBAG Commissie Groenten & Fruit onderhield financiële relaties met haar dragende organisatie Frugi Venta en met de vakbonden. Zowel bij de Commissie Pootaardappelen als de Commissie Consumptie-, Fabrieks- & Voeraardappelen ging het om de dragende organisatie NAO. De financiële relaties met niet-dragende organisaties zagen er als volgt uit: - de Commissie Bloemen & Planten onderhield ze met de Plantenziektenkundige Dienst, SACAR, Union Fleurs en de Stichting Florecom; - de Commissie Groenten & Fruit met Frug I Com, Fresh Corridor en Food Compass; - de Commissies Aardappelen met NIVAP, AGFPN, GFK, Loyens & Loeff, VHP-ergonomie en Stichting Duurteelt. Het betrof bij elke commissie bijna uitsluitend projecten. 5

8 Beleid in theorie en praktijk Missie Het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel (HBAG) ontleent zijn bestaansrecht aan het dienen van het gezamenlijk belang van alle ondernemingen in de agrarische groothandelssector. Daarmee is het een organisatie die bijdraagt aan een gezonde groei van de sector. Dat gebeurt mede in het belang van de rest van de tuinbouw- en aardappelsector en van de totale Nederlandse economie. Het schap ondersteunt waar nodig en nuttig de dragende organisaties. Doelstellingen De doelstellingen van het HBAG sluiten aan op het instellingsbesluit van het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel 2002 en passen binnen de kaders van artikel 71 van de Wet op de bedrijfsorganisatie. Om deze doelstellingen te realiseren verricht het HBAG activiteiten die ten goede komen aan alle ondernemingen en personen waarvoor het schap is ingesteld of die behoren tot een sector binnen de werkingssfeer van het HBAG en de daarbij betrokken personen. Het hoofdbedrijfschap verricht deze activiteiten voor een bescheiden deel zelf. De overige besteedt het uit aan derden uit doelmatigheidsoogpunt en onder strikte voorwaarden. Een derde mogelijkheid is het verlenen van een financiële bijdrage aan (onderzoeks)programma s die aansluiten bij de doelstellingen van het HBAG. De hiervoor genoemde strikte voorwaarden betreffen onder meer periodieke (inhoudelijke en financiële) voortgangsrapportages en de toetsing op effectiviteit en efficiency. Projecten Het merendeel van de heffingsgelden van de vier commissies gaat naar projecten die dragende of niet-dragende organisaties uitvoeren. Veel van die projecten nemen meerdere jaren in beslag, al toetst het HBAG tussentijds met regelmaat of ze voldoen aan de verwachtingen dan wel moeten worden aangepast of gestaakt. Voorbeelden van projecten en de evaluatie ervan komen elders in dit jaarverslag aan de orde, zowel in de interviews met de commissievoorzitters als in de sectorrapportages. Er is één project waaraan alle commissies bijdragen: het FHKN-project. Het betreft de stichting FHKN Partner in opleiding en examen, waarin drie vakbonden samen- 6

9 werken en die als schakel fungeert tussen bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Het draait in het project om scholing, een aantrekkelijk bedrijfstakimago en het werven van jonge mensen voor de agrarische groothandel. Producten en diensten Het HBAG fungeert, specifiek via de afzonderlijke commissies, als helpdesk voor bedrijfsgenoten. Deze kunnen bij de commissies terecht met vragen en opmerkingen over de branche. Zowel via website en als telefonisch en per post zijn de commissies bereikbaar. Via de algemene website worden geïnteresseerden direct doorverwezen naar de sites van de commissies. Onder meer op de afzonderlijke websites van de commissies staat aangegeven welke producten en diensten de desbetreffende commissie sectorbreed biedt. Ook wordt ingegaan op aspecten als kwaliteit, onderzoek, innovatie en voorlichting/ promotie, dit alles ten dienste van alle branchegenoten. De commissies geven verder folders, brochures en andere publicaties uit en laten via persberichten en vakbladen alom horen waarmee ze bezig zijn. Risicoanalyse Risicoanalyse is op geen van de commissies van toepassing. Convenanten Waar nodig maken de commissies convenanten of afspraken om sectorbrede problemen die zich voordoen, aan te pakken. Dat is onder meer gebeurd bij verpakkingen (bij groenten en fruit, bloemen en planten) en ziektebestrijding (bij aardappelen). In 2009 zijn er echter geen convenanten gesloten. Advisering Advisering van andere overheden maakt geen deel uit van de vaste werkzaamheden van de commissies. Wel komt het af en toe voor dat ze adviezen geven, maar uitsluitend als er sprake is van kwesties die een sector collectief aangaan. In 2009 is dat niet gebeurd. Medebewindstaken en uitvoering van Europese regelgeving zijn op geen van de commissies van toepassing. 7

10 Marius Varekamp (voorzitter HBAG) Je kunt veel doen in belang van totale sector Een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie zoals het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel mag nooit een doel op zich zijn. Het blijft altijd een middel. Een middel om de bedrijfstak in zijn totaliteit goed te kunnen laten functioneren. Een organisatie bovendien die dienstbaar is, dicht bij de private organisaties staat en, volgens het principe slank en slim, facilitair en complementair werkt. En die zich steeds weer afvraagt of ze actueel is en nog voldoet. Dat stelt HBAG-voorzitter Marius Varekamp vast. Zijn pleidooi voor het verschijnsel bedrijfschap is vooral ook ingegeven door de zelfordenende werking die er binnen de agrarische sector, met veel kleinschalige bedrijven, van uitgaat. Want je kunt, mits je draagvlak hebt, een hoop zaken regelen die in het belang zijn van de totale sector en beroepsgroep. Zaken die niet te regelen zouden zijn als je ze zou beperken tot leden van private organisaties. Met samenwerking veel bereikt Hij vindt het zo makkelijk gezegd dat een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie niet nodig zou zijn. Het argument in dat geval is dat de private sector aan de ene en de overheid aan de andere kant genoeg is, met niks meer ertussen. Kijk maar eens, zegt Varekamp, wat de agrarische sector door samenwerking tussen bedrijfschappen, belangenorganisaties en andere betrokken partijen in een eeuw bereikt heeft. Daardoor is de Nederlandse agrarische sector zo groot en daardoor is het een belangrijke exporterende bedrijfstak geworden. Dan moet je de wijze koesteren waarop wij in dit land de belangen afwegen en de belangen behartigen. Onder ondernemers in de sector is het draagvlak voor het HBAG volgens hem aanzienlijk. De ondernemers die tegen de heffing zijn, zijn veelal slechts uit op onmiddellijke kostenminimalisatie. Juist ondernemers die structureel met de toekomst bezig zijn en op lange termijn denken, hoor je niet. Die blijven overigens wel kritisch naar ons toe! Maar kritisch gevolgd worden is altijd goed. Draagvlakonderzoek voor dit soort lichamen is een goede zaak, zo is zijn overtuiging. Maar moet het elke vier jaar? Het zou ook eens in de tien jaar kunnen, tenzij er majeure tegenstromen zijn. Dan kun je als schap langetermijnbeleid maken en er ook met je medewerkers op focussen. Een nadeel van de vierjarige cyclus zijn in zijn ogen ook de forse kosten die draagvlakonderzoeken elk keer met zich meebrengen; ze worden uit de heffingen betaald. 8

11 Accent verschuift In PBO-land gebeurt het nodige de laatste jaren. Ook bij het HBAG. Het accent verschuift, waardoor de private organisaties maatgevender worden. En er is sprake van finetuning in de belangenbehartiging, geeft Varekamp aan. Nuchter voegt hij eraan toe: De commissies moeten ook niet méér willen zijn dan strikt noodzakelijk. Bij de Commissie Bloemen & Planten en de Commissie Groenten & Fruit zijn de veranderingen vorig jaar het grootst geweest. Beide zijn behoorlijk in personele omvang afgenomen. Bij de koepel op zich is in 2009 weinig veranderd. Behalve in de zetelbezetting in het dagelijks bestuur. De commissievoorzitters, die er deel van uitmaken, combineren nu alledrie die functie met het voorzitterschap van de private sectororganisaties. Varekamp juicht dat toe. Anders heb je toch maar twee kapiteins op één schip. Dit werkt beter, ook in HBAG-verband. Je hebt steeds te maken met de mensen die ertoe doen. Bij aardappelen was altijd al sprake van een personele unie, bij groenten & fruit en bloemen & planten voortaan ook. Een kwestie van interne finetuning vorig jaar, op verzoek van toezichthouder SER, was het verder harmoniseren van werkwijze en structuur van de commissies. Zoals op het gebied van heffingen, jaarrekening/begroting en pensioenen. Omdat we diverse slagen moesten maken, heeft dat heel wat bestuurlijke aandacht gevraagd. Maar het komt allemaal in orde. Dezelfde grondgedachte Varekamp wil nog graag kwijt dat in landen als de Verenigde Staten en Engeland, van oudsher notoire tegenstanders van publiekrechtelijke bedrijfsorganisatievormen, ontwikkelingen plaatsvinden die in een vergelijkbare richting gaan. Wettelijk is het daar mogelijk gemaakt om bijvoorbeeld bedrijfsterreinen of winkelstraten een facelift te geven als de meerderheid van de bedrijven er voorstander van is. Ook de andere bedrijven moeten dan meebetalen. Je bent af van de vrijblijvendheid en je hebt geen freeriders die alleen maar profiteren als het ze uitkomt. Het HBAG is niks anders! Het gaat om dezelfde grondgedachte: je bent met zijn allen bezig voor de sector. 9

12 Hans de Keijzer (FNV Bondgenoten) Hoog tijd voor concrete vakbondsplannen De vakbonden zullen veel nadrukkelijker aan de weg moeten timmeren om onderwerpen die zij belangrijk vinden, op de agenda van het HBAG te krijgen. Dat is de stellige overtuiging van Hans de Keijzer, die namens FNV Bondgenoten sinds 1 januari dit jaar zitting heeft in het dagelijks bestuur van het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel. We moeten niet steeds roepen dat de factor arbeid onvoldoende aan bod komt, maar zeggen welke onderwerpen we op tafel willen hebben en hoeveel het kost. De Keijzer meent dat de bonden vaak te timide zijn geweest. Hij verwacht daarom veel van de landelijke werkgroep Verankering arbeid, die in het leven is geroepen door de gezamenlijke vakbonden en met concrete plannen, inclusief prijskaartjes, moet komen. Met die plannen kloppen bondsvertegenwoordigers vervolgens aan bij hun besturen van de product- en bedrijfschappen. Vertrouwen in bestuur De eerste contouren van de plannen beginnen zich af te tekenen, meldt de FNV er. Op zich zal de thematiek van de plannen niet verbazen, die ligt vooral op het vlak van scholing/opleiding, human resource-instrumenten en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De Keijzer heeft er vertrouwen in dat het HBAG serieus werk maakt van de voorstellen van de bonden. Daar heeft hij alle reden toe. Als ik zie hoe positief dit HBAG bestuursbreed aankijkt tegen de FHKN en dat het tegen de begroting ervan volledig ja heeft gezegd, dan is de basis er. De door de vakbonden opgerichte stichting FHKN maakt zich met haar projecten sterk voor de opleiding van werknemers en voor hun kansen in de sector, zo licht hij toe. Opleidingen op brancheniveau Al ligt de kracht van de vakbonden in de private organisaties, waar CAO s worden afgesloten en afspraken over arbeidsomstandigheden worden gemaakt, op centraal niveau in het HBAG ligt er eveneens een taak. We vinden bijvoorbeeld dat er te veel opleidingen op ondernemingsniveau gegeven worden. Dat is vaak, kort door de bocht, apen kunstjes leren. Als er dan morgen voor jou geen plek in het bedrijf meer is, heb je elders niks te zoeken. Er zouden meer opleidingen op brancheniveau moeten zijn. Wij als HBAG kunnen er een rol in vervullen dat ze breder zijn. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is nog een 10

13 ondergeschoven kindje in de bedrijfstak. Dat moet de komende periode nadrukkelijker op de rit worden gezet. De FHKN wil daar samen met het Energiecentrum van het MKB het voortouw in nemen, geeft De Keijzer aan. Er is draagvlak om aandacht aan maatschappelijk verantwoord ondernemen te besteden. Dat mag ook wel, want de blik van de sector is volgens hem nog veelal sterk economisch bepaald. Vertalen in activiteiten Het HBAG doet in de agrarische groothandelssector heel wat zinvol werk in het algemeen belang, vindt De Keijzer. Een van de pijlers zijn de kerngegevens die het schap jaar in jaar uit opstelt, zoals die over de behoefte aan arbeidskrachten. Maar wat we onvoldoende doen, is die kerngegevens omzetten naar activiteiten. Een voorbeeld: als er in de toekomst meer behoefte is aan hoger gekwalificeerd personeel, dan moet je nú investeren. In de huidige crisis maakt de individuele ondernemer doorgaans een pas op de plaats, maar straks is hij te laat. Aarzeling is niet verstandig. Als HBAG moet je door zo n crisis heen kijken, een lijn over een langere periode herkennen en dat vertalen in activiteiten. Over de plaats van het HBAG in de sector is hij helder. Wat je op privaat niveau kunt doen, moet je dáár laten gebeuren. Je moet het niet naar het publieke niveau proberen te trekken. Dat is zonde van de tijd, de energie en het geld. Op dat publieke terrein is hij voorstander van krachtenbundeling. Tot nu toe is er in zijn ogen te veel vanuit de commissies gedacht. Méér doen vanuit het totaal, zo omschrijft hij het. Antenne op hele sector richten Het HBAG moet volgens De Keijzer goed herkenbaar blijven en zijn stem daadwerkelijk laten horen. Schappen slagen er naar buiten toe niet goed in te laten zien wat ze doen en wat hun meerwaarde is, stelt hij vast. Je moet luisteren naar je ondernemers. Maar vaak gebeurt dat in hetzelfde kringetje. Er zijn er veel meer, ook degenen die in the middle of nowhere zitten. Die hebben de meeste scepsis. Als je daar ook je antenne op richt, krijg je draagvlak en steun. 11

14 Gerrit Mastenbroek (CNV Dienstenbond) Factor arbeid geen rekensommetje meer Binnen het bestuur van het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel zijn het de vertegenwoordigers van de vakbonden geweest die de factor arbeid op de kaart hebben gezet. Gerrit Mastenbroek, door de wol geverfd bestuurslid namens CNV Dienstenbond, weet als geen ander dat de specifieke inbreng van werknemerszijde beslist niet van begin af aan een warm onthaal kreeg. De factor kapitaal lag in het verleden altijd bovenop de plank. De factor arbeid was maar een afgeleide, arbeid was een rekensommetje, geeft Mastenbroek aan. Maar dat is veranderd. Arbeid is in onze discussies een rol van betekenis gaan spelen. Het is een gegeven geworden, iets wat waarde heeft. Arbeid is je draagvlak. Werkgevers zien dat ook, ze zijn meegegroeid. Maar het is langzaam gegaan. Je moet eerst zeven keer iets zeggen voor het langzaam doorklinkt. Eerst is het hopen dat je gehoord wordt, nu lopen de lijnen in een verantwoorde richting. We gaan de goede kant op. Kennis en kunde vergroten Wat de juiste richting is, is voor Mastenbroek helder: verbetering van het imago van de sector en verdieping van de arbeid door vergroting van kennis en kunde. Vakmanschap is belangrijk, ook voor je imago. Hoe ga je om met je product, met kwaliteit, met duurzaamheid? Ook als bonden moeten we duurzaamheid naar boven trekken. Niet alleen op de vloer, ook bij ondernemers zelf moet dat element versterkt worden. In zijn ogen is dat typisch iets waarvoor je als HBAG projecten moet inzetten omdat de gehele sector er mee gediend is. Een voorbeeld van een project dat zijn waarde bedrijfstakbreed bewijst, wordt getrokken door de stichting FHKN: het richt zich op scholing en opleiding van (vooral) jongeren en op het voor hen aantrekkelijk maken van het werken in de sector. Dit project is een gezamenlijk initiatief van drie vakbonden en draait al meerdere jaren. Graag in branche willen werken Het is toch prettig als ook jonge mensen graag in de branche willen werken, in plaats van dat ze zeggen: Ik kijk wel uit! Volgens Mastenbroek is er op het gebied van arbeid de laatste jaren bij bedrijven langzaam maar 12

15 zeker heel wat ten goede veranderd. Al bestaat er nog een enkel bedrijf dat op een feodale wijze wordt geleid. Daar is de baas de baas en de werknemer knecht. Hoe groter kennis en kunde aan medewerkerskant zijn, hoe beter voor de sector, denkt de CNV er. Het gaat niet alleen om handjes. Wanneer medewerkers zich bewuster zijn van hun mogelijkheden en verantwoordelijkheid voor hun werk dragen, voelen ze zich meer betrokken bij het bedrijf én zijn ze gemotiveerder. Ook waarborg je daarmee beter de continuïteit van je bedrijf, bevorder je het sociale klimaat en verminder je het ziekteverzuim. Nog kritischer kijken Mastenbroek vindt dat we blij moeten zijn dat er een HBAG is voor zaken die een individuele werkgever nu eenmaal niet kan regelen. Het punt is: hoe gaan we met een bedrijfschap om? Heffingen zijn altijd naar. Maar als je kunt waarmaken dat je zinvolle dingen efficiënt, netjes en zo goedkoop mogelijk doet, welke ondernemer zal dan nee zeggen tegen een schap? In het verleden werkten we ook secuur, maar nu kijken we nog kritischer naar alles en geven we nog bewuster sturing. Daar kan iedereen gelukkig mee zijn! zegt Mastenbroek. We denken bij wat we doen steeds goed na wat het nut is voor werkgever en werknemer. En dat doen we naar eer en geweten. 13

16 Wim Tacken (Commissie Groenten & Fruit) We gaan vol overtuiging verder 2008 en 2009 waren jaren van herbezinning op de positie van de Commissie Groenten & Fruit en ook van het hoofdbedrijfschap zelf, waarvan de commissie een van de pijlers is. De uitkomst van het denkwerk en de discussies doet de nieuwe commissievoorzitter Wim Tacken (hij volgde in het verslagjaar Richard Kamstra op) deugd. Sterker nog: Binnen de HBAG-koepel zetten we als commissie de koers als zelfstandige bedrijfsorganisatie vol overtuiging voort. Waarvoor de heffing bedoeld is, is volstrekt helder en transparant uit te leggen. Ook dat we toegevoegde waarde voor de sector hebben. Ik durf me nu in PBO-land goed te vertonen! Dat de commissie in het verslagjaar heeft moeten slikken, beseft Tacken, die tevens voorzitter van brancheorganisatie Frugi Venta is, maar al te goed. We hebben vastgesteld dat de uitgaven de laatste jaren feitelijk fors hoger waren dan de inkomsten. Met de reserves die we hadden, kon dat, maar niet duurzaam. We hebben ook analytisch gekeken naar de omvang van het apparaat in relatie tot de taken die het doet en kán doen, schetst hij de situatie. Dat heeft geleid tot een forse ingreep in de personele omvang, die teruggaat van zes naar tweeëneenhalve fte. Natuurlijk gaat dat gepaard met sociale spanningen en daar heb ik alle begrip en respect voor. Sociale rekening Terugkijkend op zijn eerste jaar als voorzitter noemt hij de sociale rekening die betaald is, als pijnlijkste ervaring. Aan de andere kant is Tacken content met verlegging van de toekomstige lijnen. Door de aanpassingen hebben we de structurele lasten fors kunnen verlagen, zo n twee ton. Ik denk dat de inkomsten en uitgaven in in balans kunnen zijn. De doorgevoerde veranderingen houden in dat de dienstverlening van de HBAG-commissie op een aantal terreinen is uitgebreid. Niet door personele 14

17 inzet van de organisatie zelf, maar door slim gebruik te maken van professionele expertise die elders aanwezig is. Daarbij doelt hij voornamelijk op Frugi Venta. Full service voor iedereen De aanvullende dienstverlening richt zich op een zestal gebieden: kwaliteitsbeleid en -controle; fytosanitair beleid en uitvoering; douane en handelspolitiek; fiscale aangelegenheden; etikettering en voedselveiligheid; en innovatieve onderzoeksprojecten. Daar geven we de hele branche full service, zegt hij. De werkzaamheden worden voor het overgrote deel uitgevoerd door Frugi Venta, maar gefinancierd door de commissie. Want al die dossiers raken iedereen in de branche. De aanpassingsoperatie heeft volgens hem een stevig fundament onder de commissie gelegd. Wel tekent hij daarbij aan dat de huidige commissiebezetting het barre minimum is. Verder teruggaan is in zijn ogen niet aan de orde. Dat de commissie ooit weer eens wat groeit, acht hij niet uitgesloten. We hebben in 2009 ondanks de snelheid en ingrijpendheid die ermee gepaard gingen, een inspirerend en motiverend regime geschapen om de kar van de toekomst te kunnen trekken. We hebben gedaan wat van ons verwacht werd én we hebben een mooi pakket inhoudelijke activiteiten gekregen, concludeert hij. Relatief lage inningskosten Wim Tacken rekent voor wat de Commissie Groenten & Fruit de bedrijfsgenoten kost. We heffen 635 duizend euro, op een omzet in de sector van 12 miljard. Dan heb je het over 0,005 procent! We zitten daarmee op relatief lage inningskosten. Niet zonder trots voegt hij eraan toe: In de wereld van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties zitten we in ons huis zelfs op de laagste kosten. Maar desondanks moet je zorgvuldig zijn in wat je doet en niet doet. 15

18 COMMISSIEVERSLAG GROENTEN & FRUIT Trend: minder zelf doen, meer uitbesteden De totale sector van de groothandel in groenten en fruit bedienen en verder vooruit helpen. Dat is en blijft de kern van het werk van de HBAG Commissie Groenten & Fruit. Of de commissie met eigen medewerkers de werkzaamheden verricht of er expertise voor inhuurt en dan de rekening betaalt, maakt in principe niet uit. Zelf minder doen en méér uitbesteden is wel de trend die in 2009 versterkt doorgezet is. Vooral brancheorganisatie Frugi Venta, waarmee de commissie nauw samenwerkt, doet veel activiteiten en (vooral innovatieve) projecten in opdracht van het schap. Onderwerpen waar in 2009 publiek geld mee gemoeid was, zijn de Rusland-problematiek, de importstop voor Nederlandse paprika s in de VS, stroomlijning van douanekeuringen, introductie van nieuwe handelsvoorwaarden, het biodieselproject, Fresh Corridor, Frug I Com, Food Compass, FHKN en, vanzelfsprekend, collectieve promotie. Ger van Burik (links) en Paul Nijhuis Beurscoördinatie Met collectieve handelspromotie timmerde de HBAG-commissie internationaal opnieuw flink aan de weg. De specifieke rol daarin van de commissie is beurscoördinatie. Anders gezegd: op de belangrijkste beurzen ter wereld de loper uitleggen voor handelsbedrijven in groenten en fruit opdat ze onder de gezamenlijke vlag van de Holland Fresh Group hun Nederlandse gezicht kunnen laten zien. Dat is gebeurd op de Fruit Logistica in Berlijn, de Asia Fruit Logistica in Hongkong en de PMA Fresh Summit in Anaheim in de Verenigde Staten. Het zijn de drie belangrijkste beurzen op drie continenten. Het aantal Nederlandse beursdeelnemers op deze beurzen wordt elk jaar groter en ook het aantal vierkante meters groeit, meldt beurscoördinator Ger van Burik van het HBAG. Voor bedrijven maken we het ook wel makkelijk. Ze zeggen hoeveel meter ze willen hebben en hebben er verder geen omkijken meer naar. En als ze bijzondere wensen hebben, kunnen ze dat aangeven. Dat de waardering voor deze commissietaak groot is, is buiten kijf. Van Burik noemt als voorbeeld een exporteur die, nog maar een uurtje terug van een beurs, hem vroeg zijn naam meteen maar te noteren voor de volgende keer. Daarmee geef je aan vertrouwen te hebben in de beurs en ons concept. Dat concept is 16

19 Bescheiden groei sector Omzet 2008 l Binnenlandse groothandel: 4,5 miljard euro (2007: 4,4 mld) l Exporteurs: 5,4 mld (2007: 5,3 mld) l Importeurs: 1,7 mld (2007: 1,7 mld) l Verzendhandelaren: 768 miljoen (2007: 875 mln) l Fruitpachters: 23 mln (2007: 28 mln) Branchegegevens 2009 l 1480 aangesloten bedrijven (kleine daling) l 19 faillissementen l 99 gestopte bedrijven (redenen: leeftijd, geen opvolger, fusie) l 83 nieuw ingeschreven bedrijven l medewerkers in loondienst in de sector l medewerkers op basis van uitzendcontracten Belangrijke markten 2009 (in geleverde hoeveelheden miljoenen kilo s) l Duitsland: 966 (2008: 931) l Engeland: 467 (2008: 463) l Frankrijk: 170 (2008: 167) l Rusland: 161 (2008: 210) l Polen: 73 (2008: 69) all in one : je betaalt één tarief voor huur van de vloerruimte, standbouw, decoratie en catering, legt hij uit. Belangrijk is ook dat de uitstraling op deze manier eenduidig is. Hongkong en PMA In Hongkong deed de Holland Fresh Group voor de tweede keer mee. En ook in 2010 staat de Asia Fruit Logistica al weer op de agenda, weet Van Burik. In het Holland Paviljoen zijn we een drie-eenheid: de bedrijven, het Ministerie van Landbouw en wij. Ook de PMA is een succesverhaal, daar was Nederland voor de 24ste 17

20 COMMISSIEVERSLAG GROENTEN & FRUIT Trend: minder zelf doen, meer uitbesteden keer present. Voor de tweede achtereenvolgende keer trokken de commissie en LNV met naast elkaar gelegen paviljoens samen op. Berlijn Berlijn is een verhaal apart. Het is in vijftien, zestien jaar dé beurs voor Europa geworden. Voor ons is het een project van 1,1 miljoen euro. In 2009 hebben we een gigantische sprong kunnen maken. Van Burik doelt op de extra meters voor de Holland Fresh Group, die van 1750 naar 2241 m 2 beursoppervlakte groeide. In 2010 is het slechts een klein beetje minder, vanwege het economisch tij. Nieuw in 2009 was een door gulle gevers gesponsorde Holland Fresh Group-party, aansluitend op de beurstijden. Er kwamen ruim 150 mensen uit de Nederlandse groenten- en fruitwereld op af. In 2010 mikt de commissie op een internationaler gezelschap. Wat we met de party willen, is de bevordering van de contacten. Het gaat erom elkaar vertrouwen te geven om zaken te gaan doen. Daarom is het heel informeel, niks moet. Door twee andere beursdeelnames werd een streep gezet. Voor Londen was uiteindelijk niet genoeg animo, zegt Van Burik. Moskou was iets van het laatste moment en toen was er niet voldoende draagvlak voor een collectieve stand. Maar mogelijk gaan we in 2010 wél naar Moskou. In eigen land deelde het HBAG op Fresh Rotterdam, een tweejaarlijkse beurs, een stand met Frugi Venta. Daar zijn we een ontmoetingsplaats voor de leden. Voor hen zijn we er. Schat aan informatie Registratie en statistiek van alle bedrijven in de branche die zich bezighouden met de handel in verse groenten en fruit aan wederverkopers, tussenpersonen en commissionairs vormt van oudsher de primaire activiteit van de commissie. De verzamelde branchegegevens leveren jaarlijks een schat aan informatie op over onder meer omzetten, volumes, vestigingsplaats, afzetmarkten, handelsstructuur en werkgelegenheid. Die informatie laat in de volle breedte zien wat er speelt en omgaat in de branche. Rusland-problematiek Een terugkerende kwestie op de commissieagenda is Rusland. Rusland voert een handelspolitiek die relatief streng is tegen Nederland. Veel strenger dan de EU- 18

21 normen, zegt commissiesecretaris Paul Nijhuis. Dit omdat we een grote handelspartner zijn. Het land zoekt het in fytosanitaire barricades en verwijst daarbij naar de volksgezondheid. Zolang de Russen zelf onvoldoende produceren, moeten ze importeren. Maar het hangt wel als zwaard van Damocles boven ons hoofd. Er is veel overleg, op ambtelijk en politiek niveau. Intussen loopt de handel door, maar er zijn nu minder roebels, aldus Nijhuis. Paprika-stop VS Een punt van zorg noemt Nijhuis de importstop op paprika s van Nederlandse afkomst in de Verenigde Staten. Dat gebeurde daags voor de beurs PMA openging Oorzaak: een insect dat in een paprikazending was aangetroffen. Het regime waar in de testfase voor gekozen is, is het Nederlands product en import niet in één ruimte onder te brengen. De bedoeling daarvan is safe areas te creëren waar het insect niet voorkomt. Ook zullen gecertificeerde bedrijven wel paprika s naar de VS mogen exporteren. De klap was des te harder omdat de VS voor het overschot aan paprika s soelaas bood. Vooral omdat de luchtvrachtkosten relatief laag waren. Nijhuis: We kwamen eindelijk aan de bak in Amerika. Gelukkig was het het einde van het seizoen, anders hadden we de deksel op onze neus gekregen. Zo zie je maar weer: één incident kan de export platleggen. We blijven het kritisch volgen. Keuringsafstemming douane Actiepunt in 2009 (doorlopend in 2010) voor de commissie was ook de betere afstemming van keuringen met de douane. We willen met name graag een versnelde toegangscontrole zodat groenten en fruit, bederfelijk en kwetsbaar als ze zijn, zo snel mogelijk doorgelaten kunnen worden, meldt de commissiesecretaris. Dat willen we ook omdat de verwachte aankomsttijd van producten steeds belangrijker wordt; want daar willen bedrijven op kunnen plannen. Het gaat volgens hem om procesinnovatie bij de douane. Daarbij richt het schap zich vooral op de regelgevingkant. Met andere woorden hoe kunnen de wensen van de sector goed afgestemd worden op de mogelijkheden van de douane. 19

22 COMMISSIEVERSLAG GROENTEN & FRUIT Trend: minder zelf doen, meer uitbesteden Fresh Corridor In wezen gaat het bij het beter afstemmen van keuringen om optimalisering van de logistieke stromen. Om logistiek draait het eveneens in het project Fresh Corridor, dat beoogt het multimodaal containervervoer van groenten en fruit te stimuleren tussen de Zuidwest-Nederlandse voedingstuinbouwcentra en belangrijke logistieke centra stroomopwaarts zoals de Betuwe, Venlo en Antwerpen. Het HBAG is medefinancier van Fresh Corridor. Het is een project waarin, uitgaande van de almaar toenemende congestie op de autosnelwegen, onder meer onderzocht wordt in hoeverre containers deels per schip over de binnenwateren vervoerd kunnen worden. Ook het spoor als vervoersalternatief is onderwerp van studie. Het streven is daarnaast om tot kostenbesparingen te komen en (vanwege eerdere aankomsttijden) een hogere productkwaliteit te kunnen garanderen. Fresh Corridor heeft een onderscheiding gekregen als innovatief onderzoeksproject. Innovatieve projecten Ook steekt de commissie geld in het innovatieve project Frug I Com, waarin de groenten- en fruitsector en de aardappelsector op het gebied van elektronisch dataverkeer samenwerken. Frug I Com zet nieuwe ICT-lijnen uit, bedoeld om de leidende positie van Nederland in Europa te kunnen uitbouwen. Food Compass is een innovatief initiatief dat eveneens financieel door het HBAG wordt ondersteund. Hierbij gaat het om het zo goed mogelijk waarborgen van de voedselveiligheid door middel van een residumonitoringsysteem. Nieuwe handelsvoorwaarden In 2009 heeft de HBAG-commissie nieuwe algemene handelsvoorwaarden voor de inkoop en verkoop geïntroduceerd. Het voordeel van de nieuwe handelsvoorwaarden is dat ze uniform zijn, stelt Nijhuis. Desgewenst kunnen bedrijven er eigen elementen aan toevoegen. Bij de recall-verzekering zijn de handelsvoorwaarden leidend. Verzekeraars beschouwen ze als de basis voor de recall-verzekering. Bij een eerder eigen HBAG-onderzoek bleek dat er bij de handel een grote behoefte was aan duidelijke, eigentijdse handelsvoorwaarden. Het project heeft veel energie gekost, weet Nijhuis. Maar de resultaten zijn ernaar. Er zijn behoorlijk wat 20

23 bedrijven die er inmiddels gebruik van maken en ze bij henzelf hebben ingevoerd, geeft Van Burik aan. Het opvragen van de nieuwe handelsvoorwaarden (online via de HBAG-website) gaat nog steeds door. Biodiesel/CO 2 Het biodieselproject Schoon Vervoerd, in 2007 opgezet met als doel vermindering van CO 2 -uitstoot, staat op een lager pitje dan de jaren daarvoor. Wel wordt met interesse een onderzoek van Volvo gevolgd dat nog niet is afgerond. De autofabrikant onderzoekt wat de effecten van biodiesel op vrachtwagens zijn op langere termijn. Nijhuis: De intentie van Schoon Vervoerd blijft natuurlijk overeind. Want als je de CO 2 -uitstoot kunt beperken, is dat altijd goed. Er is een BP-pomp met B30- biodiesel, maar deze is gevestigd op het terrein van bloemenveiling FloraHolland in Naaldwijk en wordt daarom voornamelijk gebruikt door de bloemenhandel. Van Burik wijst er nog op dat het de sector en de commissie menens is met de milieuproblematiek. Zo is het hele paviljoen in Berlijn in 2010 CO 2 -neutraal gebouwd. Dat is iets unieks. De CO 2 -uitstoot bij het transport van het materiaal en de bouw van de stands zijn gecompenseerd met een composteringsproject in Zuid-Afrika. FHKN-project Sinds enkele jaren bekostigt het schap het project FHKN, waarin drie vakbonden samenwerken en dat zich hard maakt voor vakopleidingen voor medewerkers van handelsbedrijven en voor werkzoekenden in de agrarische handelssector. Onderdeel van het project is ook voorlichting aan werkgevers over opleidingsmogelijkheden. Het is belangrijk dit scholingsaspect aandacht te geven, vindt commissiesecretaris Nijhuis. Want als de sector personeel heeft én trekt dat goed geschoold is, heeft iedereen daar profijt van. 21

24 Kees Oskam (Handelsmaatschappij Jan Oskam) Muisje tussen olifantspoten... dat kan best! Makkelijk was 2009 niet, stelt de Vleutense groenten- en fruitexporteur Kees Oskam vast. We hebben een beetje break-even gedraaid. Maar we zijn een gezond bedrijf en doen volop mee. We zijn altijd in staat rekeningen op tijd te betalen en, ook in mindere tijden, wat te investeren. En we zijn zelfstandig! We houden onze eigen broek op en streven ernaar zelfstandig te blíjven. We beschouwen onszelf als een muisje dat tussen olifantspoten door manoeuvreert en overal wel zijn eten vindt. Dat geeft een stuk voldoening. Oskam (50) prijst zich gelukkig dat de Nederlandse groenten- en fruitsector goed georganiseerd is. Hij vindt dat de HBAG Commissie Groenten & Fruit erg zinvol werk doet, net als Frugi Venta. Er zitten mensen die de belangen van de sector hoog in het vaandel hebben staan. Het gaat ze niet om individueel bedrijfsbelang, maar om het collectieve. Voor ons als ondernemers is dat belangrijk. Want als je je zou moeten bemoeien met zaken waar zij mee bezig zijn, heb je er een dagtaak bij. Ik zou het zelf niet willen, en al zéker niet beter kúnnen! Visstand moet goed zijn Of de ene ondernemer meer profiteert dan de andere, is volgens hem niet te bepalen. Maar dat valt in het niet bij het gemeenschappelijk belang waarvoor ze in de weer zijn. We vissen allemaal in dezelfde vijver. Dan moet je zorgen dat de visstand goed is, dat de vissen blijven happen. Zonder commissie en branchevereniging is dat in zijn ogen ondoenlijk. Oskam noemt zijn belangrijkste raakpunt met de HBAG-commissie de beurzen waarvan ze de coördinatie op zich neemt. Ze nemen je alles uit handen. Dat geeft hem grote bewegingsvrijheid. Bijvoorbeeld als de beurs afgelopen is. Wanneer we vrijdags om vijf uur van de beurs vertrekken, nemen we een paar dozen materiaal mee. De rest laten we over aan degenen die ervoor zijn ingehuurd. Dan kun je desnoods meteen zaterdagmiddag al aan de follow-up beginnen. Je krijgt het zoals je het hebben wil. Een kwestie van afspraken maken welke accenten je als handelaar wilt leggen. Het is een stukje gemak en meerwaarde. Uitgaan van eigen kracht Gezamenlijk uitpakken met een Holland-paviljoen is je beste promotie. Houd dat overeind! In mijn optiek trekt een collectieve stand meer mensen aan. Daaraan meedoen is beter dan ergens verdwaald tussen Italianen, Chinezen en Duitsers staan. Het kan zijn dat bezoekers in het paviljoen tegen een collega aanlopen 22

25 Groenten- en fruitexporteur Jan Oskam l Omzet circa 22 miljoen. l Een kleine dertig medewerkers. l Bedrijfshallen in Vleuten, fruitteeltbedrijf in Neerijnen. l Vier vrachtwagens. l Klanten zitten in heel Europa. Oskam: Van Malta tot Noorwegen en van de Canarische Eilanden tot achter in Rusland. l De meeste producten komen uit eigen land. Sinds zes jaar is er ook import. l Breed assortiment kasgroenten en fruit. We hebben niet altijd alles in voorraad, maar kunnen zo nodig snel iets beschikbaar krijgen. l Website: terwijl je dat eigenlijk liever niet hebt Maar ik ga altijd uit van eigen kracht! Het exportbedrijf heeft de smaak van beursdeelname pas de afgelopen jaren te pakken gekregen. Oskam was met een stand present in Moskou en Berlijn. Tot die tijd waren we minder met expansie bezig en richtten we ons traditioneel op de Duitse en Scandinavische markt. De laatste vijf jaar zijn we behoorlijk gaan doortrekken. We kregen steeds meer internationale contacten. Dan heb je een podium nodig om je te profileren. Deelname aan een beurs is dan een goede zet. Dat hoort erbij, legt hij uit. Vader stak nek uit De wieg van zijn vader Jan Oskam ( ) stond in een fruittelersgezin. Maar op het gemengde bedrijf was geen plaats voor alle vier de zoons. Mijn vader had dat snel in de gaten en werd zelfstandig, met steun van mijn moeder. Hij was iemand met lef, die ook zijn nek uitstak. Hij startte als commissionair-pachter een eenmanszaak in Vleuten in Ruim tien jaar later kreeg hij zijn eerste klanten in het Roergebied. Het exportbedrijf was geboren. Net als zijn vader koos ook Kees Oskam jong voor een eigen bedrijf. Maar de twee sloegen de handen ineen in 1991 toen ze elk met hun eigen zaak op een kruispunt stonden. Samen optrekken werd het parool. Bijkomend voordeel was dat de val van de Berlijnse Muur kort daarvoor diverse nieuwe markten had geopend. 23

26 Kees Oskam (Handelsmaatschappij Jan Oskam) Muisje tussen olifantspoten... dat kan best! Twintig jaar geleden startten we met een omzet van 6 miljoen gulden, nu is dat 50 miljoen gulden. Oftewel 22 miljoen euro. Bijna een vertienvoudiging in 20 jaar. Je ziet daaraan dat de tweede generatie vaak de uitbouwers zijn. We hebben kansen gekregen en ze ook aangepakt. De toekomst ziet hij positief in, hoewel de markt niet altijd even eenvoudig is. Keuzes maken Bij het Vleutense familiebedrijf, waar Oskam een goede sfeer hoog acht, draait het puur om export. De internationale oriëntatie is breed: foodservicebedrijven, kleinere retail, lokale toeleveranciers, verwerkende industrie en pakstations. In Nederland doen we alleen wat handel met collega s. In het buitenland mikken we niet op de grote retail. Dat hoeft ook niet. We kijken op ons eigen niveau en hebben dan ook heel veel contacten met klanten die ook middelgroot zijn, zegt Kees Oskam. Ik heb altijd ontzettend veel schik gehad in mijn werk en dat wil ik graag zo houden. Het is een kwestie van keuzes maken. Twee grieven Twee zaken die Kees Oskam hoog zitten, móét hij kwijt: de GMO-subsidies en het betalingsgedrag in de verssector. Met dergelijke subsidies kunnen coöperaties volgens hem investeringen doen die concurrentievervalsend uitpakken. Het is een heikel punt in de harde strijd van de vrije handel. Het betalingsgedrag van met name de retail vindt hij ongepast. Leveranciers als wij moeten ook kunnen werken en innoveren en daar hangt een prijskaartje aan. Ik wil graag behandeld worden zoals wij dat met ónze leveranciers doen: netjes, en op tijd betalen. 24

27 Kees van Arendonk (Commissies Aardappelen) Bedrijfsleven neemt verantwoordelijkheid, overheid niet In zijn ogen is een bedrijfschap ook vandaag de dag een uitstekend middel om een bedrijfstak in zijn totaliteit te dienen. Maar Kees van Arendonk weet dat hij en zijn collega s het waarom van het schap telkens opnieuw moeten uitleggen én waarmaken. In de aanloop naar het landelijke draagvlakonderzoek in 2011 geeft de voorzitter van de HBAG Commissies Poot- en Consumptieaardappelen aan een beetje een zorgelijk gevoel te hebben. Waarop berust die bezorgdheid? Van Arendonk: Er zijn diverse bewegingen gaande. Je merkt dat ondernemers in moeilijkere tijden nog meer op de kosten letten. De tendens tot individualisering speelt daarnaast een rol. Grote bedrijven bijvoorbeeld kunnen zelf iets oppakken als ze dat willen, zonder afhankelijk te zijn van andere. Ook zie je in deze tijden dat er meer sprake is van kortetermijndenken. De combinatie van zulke factoren maakt dat ik met enige zorg naar de toekomst kijk. Schap moet blijven Zijn eigen visie is niettemin helder: Als voorzitter blijf ik ervan overtuigd dat het HBAG een goede zaak is. Je kunt voor de sector in zijn totale breedte projecten uitvoeren en activiteiten ontplooien die in het belang zijn van alle ondernemers. Bovendien wordt er middels de heffingen door iedereen aan meebetaald. Het schap moet dan ook blijven! Ik zet daar een paar kanttekeningen bij: het moet allemaal transparant en eenvoudig zijn en je moet als betrokkene goed kunnen volgen en begrijpen wat er gaande is. Voor de trend van de laatste jaren bij de diverse commissies in het Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel om af te slanken, kan Van Arendonk begrip opbrengen. Overhead en bureaucratie zoveel mogelijk terugdringen, kan geen kwaad. Iedereen is zich ervan bewust lean and mean te moeten werken. Wij als aardappelcommissies zitten altijd al op een minimale bezetting, zijn geïntegreerd met de handelskant en werken hogelijk efficiënt. Ik ben ook blij, én trots, dat de commissieleden, ook van werknemerskant, erg betrokken zijn en alles zeer positief-kritisch volgen. Teleurgesteld in overheid Kijkend naar de pootgoedsector in 2009 noemt de commissievoorzitter als blikvanger het Deltaplan Erwinia, waarvan de commissie een belangrijke medefinancier is. Hij omschrijft het als een samenwerkingsproject tussen aardappel- en bloembollenbedrijfsle- 25

28 Kees van Arendonk (Commissies Aardappelen) Bedrijfsleven neemt verantwoordelijkheid, overheid niet ven, landbouwministerie en Wageningse universiteit. Het bedrijfsleven neemt al jaren zijn verantwoordelijkheid, vindt hij. Maar ik ben erg teleurgesteld in de overheid. Ze wapperen overal graag met de succesvolle export van Nederlands uitgangsmateriaal, bij uitstek van pootaardappelen. Daarin zijn we de grootste ter wereld, net als in rassenveredeling. Maar als diezelfde sector een probleem heeft dat structureler dan voorheen moet worden aangepakt, geeft de overheid niet thuis. We hebben de overheid herhaaldelijk het verzoek gedaan om de financiering van het onderzoek voor haar rekening te nemen. Ruim twee jaar zijn we in gesprek en er is nóg geen duidelijkheid. Een besluit wordt steeds uitgesteld. Dat frustreert. Die besluiteloosheid is ook niet te rijmen met het wapperen met het succes. Het fundamenteel en strategisch onderzoek kan niet van de grond komen doordat de overheid het volledig af laat weten. Intussen zit de Erwinia-bacterie niet stil. Het LEI heeft becijferd wat de economische schade ervan voor de sector is op jaarbasis, 18 tot 23 miljoen euro. Dat is nog los van imagoschade, aldus Van Arendonk. Handelsbarrières slechten Dat de commissie in 2009 wederom veel geld gestoken heeft in het NIVAP (Nederlands Instituut voor Afzetbevordering van Pootaardappelen), acht hij billijk. De stichting verricht uitstekend werk. Het spitst zich meer en meer toe op het slechten van handelsbarrières. Maar gelukkig kunnen we daarmee voorkomen dat het nog erger wordt. Gerichte promotie Bij de consumptieaardappelen stelt hij vast dat er een verschuiving van de promotieactiviteiten aan het plaatsvinden is. De internationale promotiecampagne Potatomania zetten we niet voort. De formule ervan was nogal bureaucratisch. We werken nu aan acties op nationaal niveau. Daarvoor zijn middelen gereserveerd in samenspraak met de kleinverpakkers. Een goed bureau gaat drie jaar lang de tafelaardappel op de kaart zetten bij de doelgroep vrouwen van 25 tot 35 jaar. Vrouwen in die leeftijdscategorie hebben vaak een baan en zijn alleen of met zijn tweeën of hebben een gezin. De breed gedragen campagne richt zich op het gemak 26