MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 - schooljaar

Transcriptie

1 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 - schooljaar Inleiding De welbekende museumlessen krijgen een nieuwe aanpak. Het museumbezoek staat niet langer op zichzelf, maar wordt onderdeel van een lessenreeks. Die bestaat uit: - 2 voorbereidende lessen in de klas (2 uur) - het museumbezoek zelf (1,5 uur) - ter aanvulling zijn er 3 extra lessen voor in de klas, ter verwerking en reflectie (optioneel) De reeks heeft een speelse aanpak met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen en werkt toe naar een kleine presentatie op school. Thema s zijn: verzamelen, kunst en museum. Het blijft mogelijk de museumles alleen als uitje te doen en de lessen niet allemaal uit te voeren. Toch verzoeken de museumdocenten de groepsleerkracht om de 2 lessen voorafgaand aan het museumbezoek wél uit te voeren. Kinderen zijn dan goed voorbereid: ze voelen zich meer betrokken en beleven meer aan het museumbezoek. Bovendien kunnen de museumdocenten meteen met aan de slag zonder te moeten aftasten wat leerlingen al dan niet weten. Zo blijft er meer tijd over voor een nog actievere museumles. Als vooraf duidelijk is dat alle lessen gegeven worden, is het heel stimulerend om in het begin al te vertellen wat de bedoeling is: de kinderen komen zoveel mogelijk te weten over verzamelen, een museum en kunst; dat hebben ze ook nodig, want uiteindelijk gaan ze samen een museumpje in de klas maken. En wie weet wordt dat nog beter dan het van Abbemuseum! Onder sommige lessen staat het kopje extra. Daar worden suggesties gedaan voor leerlingen en/ of leerkrachten met extra veel interesse, tijd en/of talent. We hopen dat uw leerlingen én u veel plezier beleven aan onze museumlessen! CultuurStation

2 Les 1: Uitnodiging ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur VOORBEREIDING Nodig INHOUD Projectbeschrijving Doelstelling(en) Opdracht Lesbeschrijving 2 weken voor het museumbezoek Groepsleerkracht 75 minuten - Poster met datum en tijd om in de klas op te hangen - Papier A4 - Tekenpotloden - Stiften, kleurkrijt, kleurpotloden - Verschillende soorten gekleurd papier - Scharen - Lijm Oriëntatie op museum en op kunst, site van het van Abbemuseum bekijken en bespreken, kleine activiteit met woord en beeld. Leerlingen begrijpen wat een museum is, weten wat ze kunnen verwachten in het van Abbemuseum, hebben iets concreets om naar uit te kijken. De leerlingen kiezen ieder één van de woorden op het bord (zie onderstaande lesbeschrijving) en schrijven en/of tekenen hun zelfgekozen woord op een A4-tje. Ze letten daarbij op de vorm en de kleur van de letters, de grootte, de richting, de plaats op het papier van het hele woord en een eventuele achtergrond. Dit moet naar hun eigen idee allemaal bij dat woord passen. Voorafgaand aan de les - Hang de poster op in de klas en vertel de groep dat jullie binnenkort samen naar het Van Abbemuseum gaan. Vraag de kinderen wie er wel eens in een museum is geweest: wat voor museum, wat was daar te zien? Is er ook wel eens iemand in het Van Abbe geweest? Wat is daar te zien? - Bekijk samen de site op het smartboard: Laat enkele afbeeldingen zien van verschillende soorten kunstwerken op deze site(klik daarvoor op collectie ) of gebruik boeken. - Vraag de leerlingen wat kunstenaars allemaal nodig hebben als ze een kunstwerk gaan maken. Er kan een heleboel materiaal en gereedschap opgenoemd worden! Maar er kunnen ook dingen worden genoemd die alle scheppend kunstenaars (beeldhouwers, tekenaars, filmers, dichters, architecten enz.) nodig hebben, wát ze ook maken. Dingen die je niet kunt vastpakken. Vraag naar deze woorden (fantasie, inspiratie, een idee, een gedachte, een gevoel - allemaal goed) en schrijf degene die genoemd worden op het bord. Tijdens de les Blijf leerlingen vragen en uitdagen om de vorm (soort letters,

3 kleuren, achtergrond, verpakking) goed te laten passen bij de inhoud (betekenis van het woord). Belangrijk! Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden Afronding Hang alle woorden op. Vertel de kinderen dat een paar van deze woorden nodig zijn bij het museumbezoek; laat hen zelf kiezen welke. Criterium is: vorm past heel goed bij inhoud. Groepen tot 30 leerlingen kiezen 2 woorden, groepen van 30 en meer leerlingen kiezen 4 woorden. De gekozen woorden worden ieder apart verpakt op een manier die bij het woord past. (bv. oprollen en een lint eromheen, in een speciaal gemaakte envelop, inpakken als cadeau of nog anders). Deze verpakte woorden meebrengen bij het museumbezoek. Kerndoel 56: leerlingen verwerven kennis door te kijken naar verschillende genres binnen de beeldende kunst en media en kunnen die beleven en beschouwen. Bekijk filmpjes over het van Abbemuseum. Op zijn er veel te vinden, een leuke is bijv. Placement of Gravedigger by design of Lissitzky. Of over de verbouwing: klik op over ons, dan op gebouw dan op titel van filmpje de bouw van het van Abbemuseum.

4 Les 2: Verzamelen (en laten zien!) ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur VOORBEREIDING Nodig 1 week voor het museumbezoek Groepsleerkracht 75 minuten - Vragen (zie hieronder) op papier, 1 vraag per groepje - Verzamelopdrachten op papier, 1 opdracht per groepje - Heel veel spullen, bijv. voorwerpen in de klas; spullen die kinderen zelf bij zich hebben; dingen uit keuken of personeelskantine van school; dingen van buiten (takjes, blaadjes, steentjes) - A4-papier en potloden INHOUD Projectbeschrijving Doelstelling(en) Opdracht Lesbeschrijving Vragen - Kun je een verzameling hebben zonder het te weten? Waarom wel of niet? Noem voorbeelden. - Wordt alles wat je spaart vanzelf een verzameling? Wat wel, wat niet en waarom? - Is jullie eigen groep ook een verzameling? Waarom wel of niet? - Om wat voor verzameling geef jij meer: een verzameling die je in één keer vindt, krijgt of koopt of een verzameling die je langzaam, beetje voor beetje vindt, krijgt of koopt? Waarom? - Woorden, goede ideeën; dromen; herinneringen; belangrijke gebeurtenissen - kun je die ook verzamelen? Hoe zou je dat doen? Praten en denken over verzamelen; maken, ordenen en presenteren van verschillende verzamelingen. Leerlingen begrijpen wat er komt kijken bij verzamelen, kunnen er orde in aanbrengen en die motiveren, begrijpen dat er een relatie is tussen de verzameling en hoe je die presenteert en zijn gemotiveerd om leervragen te verzamelen. Er zijn opdrachten op papier voor het verzamelen van bijv. kleuren, vormen, bewegingen, geluiden, gezichtsuitdrukkingen, stemmingen/gevoelens, woorden (bijv. dezelfde woorden in verschillende talen, moeilijke woorden, woorden voor dingen die je niet kunt vastpakken). Leerlingen werken in groepjes van 3 of 4. Elk groepje krijgt 1 opdracht. Houd hierbij rekening met de vaardigheden van de kinderen. Aan de hand van de opdracht verzamelt ieder groepje minimaal 5 items. Vervolgens en bedenken de leerlingen hoe ze die als verzameling willen laten zien of horen. Ook binnen hun verzameling brengen ze een ordening of volgorde aan. Voorafgaand aan de les - Vraag de leerlingen wie iets verzamelt. Laat ze erover vertellen en zorg dat er verschillende soorten verzamelingen aan bod komen. Vraag ook hoe en waar ze hun verzameling bewaren: opgeborgen als in een schatkist of juist uitgestald zodat ze hem vaak kunnen (laten) zien? - Bespreek 2 à 3 van de denkvragen over verzamelen (zie bij

5 voorbereiding): laat de kinderen zoveel mogelijk zelf aan het woord. Laat ze elkaar ook vragen en vertellen waarom ze iets vinden. Tijdens de les Stimuleer de kinderen, vraag waar nodig om meer te verzamelen of beter naar de opdracht te kijken. Vraag ze om hun verzameling te ordenen: wat past goed bij elkaar, wat voor verschillende setjes kun je maken? Laat ze nadenken over een aantrekkelijke presentatie. Belangrijk! Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden Na de les Laat de groepjes hun verzameling presenteren aan de hele groep. Verzamelingen van geluiden, gezichtsuitdrukkingen, bewegingen etc. kunnen direct getoond worden, uitstallingen en opgeschreven verzamelingen kunnen op een ander moment aan bod komen. Vraag de kinderen in wat voor museum de verzameling past die ze net gemaakt hebben. Wie zouden er naar komen kijken of luisteren? Bespreek heel kort het museum als een plek waar verzamelingen bewaard en tentoongesteld worden en als plek waar je van alles te weten kunt komen over de dingen die er verzameld zijn. Hang een vel (A3) op naast de uitnodigingsposter van het van Abbe. Vraag de kinderen hierop vragen te verzamelen over wat ze te weten willen komen over het van Abbemuseum en zijn verzameling. Deze leervragen graag meenemen bij het museumbezoek. Kerndoel 56: leerlingen verwerven kennis door te kijken naar verschillende genres binnen de beeldende kunst en media en kunnen die beleven en beschouwen. Verzamelingetjes maken met Combinary: homepagina, scroll naar beneden en vind rechtsonder: speel Combinary.

6 Les 3: De kunst van het afkijken bij het Van Abbemuseum! ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur Geplande datum/tijd voor het museumbezoek Museumdocent CultuurStation (Annebel Kuperus of Jacqueline Nas) 90 minuten VOORBEREIDING Nodig - Verpakte woorden (zie les 1) - Leervragen (zie les 2) - Camera waarvan de flits is uit te zetten INHOUD Projectbeschrijving Kinderen werken op zaal in verschillende rollen aan opdrachtjes, zowel klassikaal als in kleine groepjes en individueel. Doelstelling(en) Leerdoel: Leerlingen weten uit eigen ervaring wat het van Abbemuseum is; kunnen verschillende soorten kunstwerken onderscheiden; kunnen met elkaar op hun eigen niveau een kunstwerk bekijken, beschrijven, interpreteren en beleven. Speldoel: De leerlingen hebben zoveel mogelijk kennis en inspiratie verzameld om op school, met de groep, een eigen museum te kunnen maken. Opdracht Kijken naar en denken, praten, tekenen, schrijven over wat er te zien is. Lesbeschrijving Voorafgaand aan de les Bespreek onze huisregels met de leerlingen. Als leerlingen weten hoe de regels zijn en wat er van hun verwacht wordt, voelen ze zich meer op hun gemak: - Van kunstwerken afblijven. - Houd voldoende afstand van kunstwerken: ca. 1 meter. - Loop en praat rustig. - In groepsgesprekken: vinger opsteken; iedereen luistert naar degene die het woord krijgt. - Foto s maken mag, maar zonder flits. Daarnaast vragen wij: * Aandacht en respect voor wat er te zien is en wat er gezegd wordt, ook als je het er niet mee eens bent; bereidheid om te luisteren naar elkaar. * Als u met de bus komt, is het de bedoeling dat de groep in de bus wacht tot de geplande aanvangstijd van de les. * Is de deur bij het museum gesloten, bel dan aan. * De museumdocenten horen graag direct bij binnenkomst of er speciale dingen zijn om rekening mee te houden. Denk hierbij o.a. aan problemen die sommige kinderen ondervinden van (hard) geluid en/of knipperend licht of van de slechte akoestiek in het gebouw. Tijdens de museumles wordt het kijken en praten afgewisseld met praktische (beeldende) opdrachtjes om de kunstwerken

7 inzichtelijker te maken. Belangrijk! Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden We hopen op een plezierige en inspirerende museumles in goede samenwerking met u en uw groep! Let a.u.b. op voldoende begeleiding vanuit school: minimaal 2, liefst 3 volwassenen per groep leerlingen. Kerndoel 55: leerlingen leren zelf gecreëerde beelden en die van anderen te interpreteren, waarderen en er een mening over te vormen. Kerndoel 56: leerlingen verwerven kennis door te kijken naar verschillende genres binnen de beeldende kunst en media en kunnen die beleven en beschouwen. Foto s van de les (neem een camera mee!) of van werkjes van kinderen n.a.v. de les zijn zeer welkom via jacq.nas@kpnmail.nl en/of annebelkuperus@gmail.com.

8 Les 4: En nu wij! ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur VOORBEREIDING Nodig INHOUD Projectbeschrijving Doelstelling(en) Opdracht Lesbeschrijving Na het museumbezoek Groepsleerkracht 75 minuten - Lesbeschrijving die bij het museumbezoek is meegegeven - Afbeelding van het kunstwerk dat hoort bij deze les (zie lesbeschrijving) - Materiaal zoals genoemd in lesbeschrijving Een beeldend werkstuk maken naar aanleiding van een van de kunstwerken die in het van Abbemuseum bekeken zijn. De leerlingen hebben meer inzicht in een al eerder bekeken kunstwerk door eigen ervaring met de techniek of het thema van dat kunstwerk. De leerlingen weten hoe zich laten inspireren kan werken. Zie beschrijving die bij museumbezoek is meegegeven. Er zijn lessen beschreven bij verschillende kunstwerken. Op basis van het verloop van het museumbezoek kiest de museumdocent welke les aan het eind van het museumbezoek meegegeven wordt. Dat is de volledige versie van les 4. Voorafgaand aan de les M.b.v. de afbeelding (op smartboard) het kunstwerk met de leerlingen bekijken en bespreken. Uitleg over opdracht, materiaal en techniek. Tijdens de les Leerlingen stimuleren en waar nodig helpen. Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden Na de les Werkstukken ophangen en door leerlingen zelf laten vergelijken met de afbeelding van het kunstwerk uit het museum. Kerndoel 54: leerlingen leren met beeldende aspecten, materialen en technieken gevoelens en ervaringen op persoonlijke wijze vorm te geven en te communiceren. Kerndoel 55: leerlingen leren zelf gecreëerde beelden en die van anderen te interpreteren, waarderen en er een mening over te vormen. Afbeeldingen zoeken van andere werken van dezelfde kunstenaar en deze aan de klas laten zien, kinderen die er in geïnteresseerd zijn meer informatie laten zoeken over de kunstenaar.

9 Les 5: Het kan ook anders ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur VOORBEREIDING Nodig INHOUD Projectbeschrijving Doelstelling(en) Opdracht Lesbeschrijving Na het museumbezoek Groepsleerkracht 75 tot 90 minuten - Prints met afbeeldingen van kunstwerken - Stevig papier A3, wit en gekleurd - Scharen - Lijm - Tekenpotloden - Verf - Krijt - Allerlei materialen als touw, splitpennen, dopjes, stukjes stof en hout, enz. Een collage met gemengde technieken maken met behulp van onderdelen uit afbeeldingen van bestaande kunstwerken. De leerlingen kunnen variëren, fantaseren, combineren en nieuwe mogelijkheden ontdekken: creatief denken. Ieder kiest 2 prints en bekijkt eerst goed hoe er iets nieuws mee te maken is. Enkele mogelijkheden: onderdelen uitknippen en op een andere manier aan elkaar plakken, een stuk van een afbeelding afknippen en daarvoor in de plaats iets heel anders tekenen of schilderen, een kunstwerk naschilderen in heel andere kleuren, bewegende onderdelen toevoegen m.b.v. splitpennen of touw, een kunstwerk aankleden met allerlei materialen. En er kan nog veel meer. Laat de leerlingen ook een titel bedenken voor hun werk. Voorafgaand aan de les Gesprek met de leerlingen over iets nieuws verzinnen. Wat is dat eigenlijk? Bestaat dat wel: iets helemaal nieuws verzinnen? Wie weet er een voorbeeld? Als je iets dat al bestaat op een heel andere manier doet of maakt, heb je dan ook iets nieuws verzonnen? Wie kent een voorbeeld? Als je kijkt naar wat kunstenaars doen, zie je vaak dat het anders is dan wat al bestaat. Kan iemand zich een kunstwerk herinneren waaraan je dat kunt zien? Kunstenaars doen de dingen graag op hun eigen manier en heel vaak proberen ze uit: kunnen dingen ook anders zijn dan wat we al kennen en hoe dan? Kunnen we de dingen anders zien en anders láten zien, alsof het nieuw is? Tijdens de les Stimuleer de kinderen om er echt iets nieuws van te maken terwijl je toch nog stukken van het oude kunt herkennen. Na de les Hang de werkstukken op en laat enkele leerlingen vertellen hoe ze op hun idee (en hun titel) zijn gekomen. Laat de afbeeldingen zien waarmee gewerkt is.

10 Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden Kerndoel 54: leerlingen leren met beeldende aspecten, materialen en technieken gevoelens en ervaringen op persoonlijke wijze vorm te geven en te communiceren. Kerndoel 55: leerlingen leren zelf gecreëerde beelden en die van anderen te interpreteren, waarderen en er een mening over te vormen.

11 Les 6: En dit is ons museum ALGEMEEN Discipline Planning / timing Beeldende kunst Niveau Groep 5 en 6 Docent Duur VOORBEREIDING Nodig Belangrijk! INHOUD Projectbeschrijving Doelstelling(en) Opdracht Lesbeschrijving Na het museumbezoek Groepsleerkracht Als de rollen goed verdeeld en uitgelegd zijn: 75 tot 90 minuten voor het inrichten. Reporters werken tijdens en ook na de inrichting en rondleiden en recensie schrijven kan op andere momenten. - Werkstukken van leerlingen - Maximaal 3 zo verschillend mogelijke verzamelingen van leerlingen - Ruimte om dingen op te hangen en neer te leggen - Lappen effen stof als ondergrond - Draad om dingen aan op te hangen - Bevestigingsmateriaal (punaises, knijpers, tape, enz.) - Wit of gekleurd papier A4 - Kleine titelkaartjes - Camera Zorg voor een veilige plek voor de eigen verzamelingen van kinderen. Als zij hun schat willen laten zien, moet dat wel kunnen zonder dat er iets kwijtraakt. Een museumpje inrichten in de klas, rondleiden, een verslag en recensie schrijven. Leerlingen kunnen ordenen en samenhang maken, ze kunnen een korte uitleg geven en een eigen visie op wat er te zien is, ze kunnen organiseren en samenwerken. Richt in de klas een museumpje in met twee afdelingen: Werkstukken en Eigen Verzamelingen. Doe het zó goed, dat jullie kunnen concurreren met het van Abbemuseum! Er komt veel kijken bij een museum,dus er moet veel verschillend werk gedaan worden. Ieder heeft een taak en samen maak je er iets van. Voorafgaand aan de les Bespreek de opdracht met de leerlingen. Leg uit dat samenwerking nodig is en dat ieder een rol krijgt. Niet alle werkers (rollen) werken tegelijkertijd, maar ieder draagt iets bij voor het geheel. Elke afdeling heeft een paar leerlingen nodig in de rollen die hieronder staan. Als de groep groot is, kan de afdeling Werkstukken gesplitst worden. Zorg zelf voor een goede rolverdeling, zodat leerlingen hun vaardigheden kunnen benutten of uitbreiden. Houd rekening met de zorg of aandacht die de eigen verzamelingen van leerlingen soms nodig hebben. De Tentoonstellingsbedenkers: ordenen de dingen die getoond worden, zorgen voor een goede samenhang en bekijken wat waar moet komen. De Technische dienstwerkers: sjouwen tafels, draperen lappen, hangen dingen op, voeren de

12 plannen van de tentoonstellingsmakers zo mooi mogelijk uit. De Tekstontwerpers: bedenken namen voor de afdelingen (evt. ook voor het geheel) en geven die met goed erbij passende letters vorm met de hand of op de computer, maken in overleg met verzamelaars kleine kaartjes met namen van voorwerpen bij de eigen verzamelingen, maken kleine kaartjes met namen van makers en titels van werkstukken. De Rondleiders: leiden kleine groepjes medeleerlingen rond, geven uitleg en vertellen over wat er te zien is, zorgen ervoor goed geïnformeerd te zijn. De Recensenten: schrijven stukjes over het museum, over een afdeling of een paar dingen die er te zien zijn, geven daarin ook hun eigen visie over wat zij de moeite waard vinden om te zien en waarom. De Reporters: maken foto s van én schrijven artikelen over het hele maakproces; maken foto s van en houden interviewtjes met de werkers, die ook in de reportages komen. Tijdens de les Stimuleer de kinderen het zelf te doen en zelf oplossingen te verzinnen voor problemen, zorg ervoor dat alle kinderen kans krijgen in een of andere rol mee te doen en help alleen waar nodig. Sluit aan op kerndoelen primair onderwijs OVERIG Bijzonderheden Na de les Als het museumpje ingericht is, wordt er een feestelijke opening gehouden: eenvoudig, onder schooltijd, met alleen de leerlingen van de eigen groep. De opening wordt feestelijk door een kleine openingsact van een leerling, evt. een drankje erbij, maar vooral: een openingstoespraakje door de juf of meester! Daarin wordt benadrukt hoe de samenwerking is verlopen en wat daaruit is ontstaan. Ook hierbij doen de Reporters hun werk! Kerndoel 54: leerlingen leren met beeldende aspecten, materialen en technieken gevoelens en ervaringen op persoonlijke wijze vorm te geven en te communiceren. Kerndoel 55: leerlingen leren zelf gecreëerde beelden en die van anderen te interpreteren, waarderen en er een mening over te vormen. Kerndoel 56: leerlingen verwerven kennis door te kijken naar verschillende genres binnen de beeldende kunst en media en kunnen die beleven en beschouwen. Stuur een of meer verslagen inclusief foto s naar ingrid.karssemakers@cultuurstation.nl. Deze worden op onze website gezet!