Week tegen Eenzaamheid Kom de deur uit. Coalitie Erbij. Juli TNS NIPO Natascha Snel Suzanne Plantinga. TNS Nipo

Transcriptie

1 Week tegen Eenzaamheid Kom de deur uit Coalitie Erbij Juli 2012 TNS NIPO Natascha Snel Suzanne Plantinga

2 Inhoud Conclusies en aanbevelingen 3 1 Inleiding en onderzoeksdoel 6 2 Fysieke en digitale contacten 10 3 Het gevoel deur uitkomen 18 4 Belemmeringen om de deur uit te 22 komen 5 Bijlage: Onderzoeksverantwoording 25

3 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Eenzame mensen ondernemen minder activiteiten dan niet eenzamen. Een groot aandeel van hen zou wel vaker activiteiten willen ondernemen zoals een weekendje weg, een avondje uit of op visite bij vrienden of familie. Eenzame mensen zijn ook vaker dan niet eenzame mensen hele dagen thuis. Vier op de tien eenzamen zit minimaal drie dagen per week de hele dag thuis. Mensen zelf zijn de grootste stimulator om zelf de deur uit te gaan en activiteiten te ondernemen zoals een wandelingetje. Daarnaast spelen directe naasten zoals de partner, familie en vrienden een belangrijke rol. Eenzame mensen ondernemen minder activiteiten dan mensen die niet eenzaam zijn, maar zouden dat wel graag vaker willen. Er is dus zeker een behoefte zichtbaar bij mensen om vaker de deur uit te gaan en dus een belangrijk onderwerp voor Coalitie Erbij om zich voor in te (blijven) zetten. Mensen zien zichzelf duidelijk als grootste stimulator om de deur uit te gaan. Maar blijkbaar hebben ze hier wel een handreiking bij nodig. Grijp het thema Kom de deur uit aan om mensen duidelijk te maken dat ze zelf iets kunnen doen. Zeker aangezien ze het willen en hierbij dus nog wat sturing kunnen gebruiken. 3

4 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Ongeveer tweederde van zowel de eenzamen als niet eenzamen, maken gebruik van social media. Eenzamen maken hier intensiever gebruik van, zij zijn hier gemiddeld meer uren per dag mee bezig. Zowel eenzamen als niet eenzamen gebruiken social media en internet vooral om sociale contacten te onderhouden. Eenzame mensen geven relatief vaker aan dat social media hen het idee geeft dat ze erbij horen leven staan Zij gebruiken het tevens vaker met het doel om nieuwe mensen te ontmoeten. Toch hebben eenzamen aanzienlijk minder vaak contact met anderen via de telefoon of computer. Social media en internet spelen een belangrijke rol in het leven van eenzame mensen. Dit is dus een goed kanaal om hen te bereiken. Eenzamen zijn er intensiever mee bezig dan anderen en gebruiken het ook vaker met het doel contacten met anderen op te doen. Het geeft hen het gevoel erbij te horen aangezien ze nog steeds eenzaam zijn, lijkt het hen weinig of geen waardevolle contacten op te leveren. Het is interessant om mogelijkheden te onderzoeken hoe dit platform hen hier meer en beter bij kan helpen. 4

5 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Over het algemeen heeft men positieve associaties bij de gedachte aan buiten de deur zijn, zoals ontspanning, plezier en gezelligheid. Ook voor eenzamen levert buiten de deur zijn vooral ontspanning. Daarnaast is afleiding voor hen een sterke component. Naast de positieve gevoelens levert buiten de deur zijn, bij eenzamen ook gevoelens van druk, spanning en eenzaamheid op. De Nederlandse bevolking noemt voordehand liggende aspecten als slecht weer, geen zin, geen tijd en geen geld als argumenten om niet naar buiten te gaan. Belemmeringen die bij eenzamen een belangrijke rol spelen, liggen daarnaast meer op het sociale vlak. Zij hebben geen mensen om mee weg te gaan, niemand die hen vraagt, zij durven anderen ook niet goed te vragen. Ze vinden het ook lastig om te bedenken wat ze dan moeten doen en waarover ze moeten praten. Voor eenzame mensen is het buiten de deur zijn ontspanning en een belangrijke afleiding in het dagelijks leven. Het is wel belangrijk te beseffen dat het voor een deel van hen ook een hele stap kan zijn en het druk of spanning oplevert. Hier hoeft geen focus op gelegd te worden, maar het is wel belangrijk om te beseffen en voor deze mensen de drempel zo laag mogelijk te maken. Geld is voor eenzamen een belangrijke belemmering om niet buiten de deur te komen. Dit argument kan snel als excuus gebruikt worden, maar het is goed om hier rekening mee te houden bij het stimuleren en aanbieden van activiteiten. Eenzamen kunnen duidelijk nog hulp gebruiken bij het buiten de deur komen. Anderen moeten gestimuleerd worden hen vaker te vragen. Daarnaast kunnen zij geholpen worden hun eigen te verbeteren en zo meer zelfvertrouwen op te bouwen en ideeën op te doen om zelf het initiatief te nemen en anderen te benaderen. 5

6 1 Inleiding en onderzoeksdoel 6

7 Inleiding Coalitie Erbij Coalitie Erbij initieert, faciliteert en stimuleert samenwerking tussen leden en met derden die zich bezighouden met eenzaamheid. Coalitie Erbij steunt door samenwerking van haar leden, mensen die zich eenzaam voelen en maakt de samenleving bewust van de betekenis en voorkomen van eenzaamheid. Coalitie Erbij heeft een meerjarenplan opgesteld en de missie is uitgewerkt in de volgende drie doelstellingen: Het versterken van de lokale samenwerking bij het tegengaan of verminderen van eenzaamheid zodat meer concrete resultaten worden geboekt;; Het vergroten van het bewustzijn van Nederlanders ten aanzien van de betekenis en het voorkomen van eenzaamheid zodat mensen eerder in actie komen als ze zelf dreigen te vereenzamen en/of eerder eenzaamheid in hun eigen omgeving signaleren en contact maken/versterken;; Kennis delen en vergroten van de aanpak van eenzaamheid zodat effectieve activiteiten worden ontplooid en opgeschaald. Jaarlijks organiseert Coalitie Erbij de Week tegen Eenzaamheid. Een actieweek waarin de samenleving wordt aangezet tot actie. 7

8 Inleiding Week tegen Eenzaamheid: Kom de deur uit De Week tegen Eenzaamheid wordt dit jaar georganiseerd van 26 september tot en met 5 oktober. Op donderdag 27 september wordt een congres georganiseerd waar professionals samenkomen om kennis en ideeën uit te wisselen ten aanzien van het verminderen van eenzaamheid in Nederland. Het congres ondernemen van activiteiten buitenshuis. Mensen die zich eenzaam voelen hebben vaak weinig sociale contacten, komen de deur niet uit en/of vinden het moeilijk om nieuwe contacten te leggen. Door de deur uit te komen ontmoet men andere mensen waardoor men het sociale netwerk kan vergroten of versterken. Ook kan het men een gevoel van nut, verantwoordelijkheid of plezier geven. Coalitie Erbij De Week tegen Eenzaamheid richt zich specifiek op de volgende drie doelgroepen: Mensen die zich eenzaam voelen. Zij worden opgeroepen de deur uit te komen en zo verantwoordelijk te nemen voor de eigen situatie. Het algemeen publiek. Hen wordt gevraagd de deur uit te komen en mensen uit te nodigen die een extra duwtje kunnen gebruiken. Organisaties, verenigingen en bedrijven in de zorg- en welzijnssector en vrijetijdssector. Hen wordt gevraagd om het aantrekkelijker voor eenzamen te maken om de deur uit te komen, door hen de hand te reiken en een actieve houding aan te nemen. 8

9 Onderzoeksdoel Het doel van dit onderzoek is om meer inzicht te krijgen in de Nederlandse bevolking rondom het thema Welke activiteiten onderneemt men, zowel fysiek als digitaal? Welk gevoel levert het buiten de deur zijn men op? Welke belemmeringen zijn er die mensen ervan weerhouden de deur uit te komen? Naast de resultaten van de Nederlandse bevolking als geheel, bekijken we specifiek de verschillen tussen eenzamen en niet eenzame mensen. Deze indeling is gemaakt op basis van de eenzaamheidsschaal van Prof. dr. De Jong Gierveld. 9

10 2 Fysieke en digitale contacten 10

11 Eenzame mensen ondernemen minder activiteiten en doen dat ook minder frequent Men gaat vooral vaak bij anderen op visite, een avondje uit of een dagje weg naar een pretpark of museum. Alle voorgelegde activiteiten worden beduidend minder vaak ondernomen door eenzame mensen. Zij komen duidelijk minder vaak de deur uit. In de grafiek is per activiteit aangegeven welk percentage dit minimaal jaarlijks onderneemt. Vraag: Hoe vaak gaat een of meerdere keren een of meerdere keren per jaar visite familie/buren/vrienden avondje uit (restaurant, bios) dagje uit (pretpark, museum) strand/bos/duin weekendje weg/op vakantie vereniging/club werk wandelingetje maken vrijwilligerswerk school 14* * * 96 92* 80 87* 74* 68* 78 84* 75 62* 74 79* 73 61* 72 81* 67 51* 58 62* 56 42* 64 69* 60 54* 61 66* 57 49* totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam 11

12 Eenzame mensen zouden graag vaker iets ondernemen Circa de helft van de mensen zou vaker op vakantie of een avondje uit willen gaan. Dit geldt in nog sterkere mate voor eenzamen. Alle voorgelegde activiteiten zouden zij graag vaker willen ondernemen. De behoefte om vaker de deur uit te komen is zeker aanwezig. Ongeveer de helft van de eenzamen zou ook graag vaker meer eenvoudige activiteiten ondernemen, als naar het bos of op visite gaan. weekendje weg/op vakantie avondje uit (restaurant, bios) strand/bos/duin dagje uit (pretpark, museum) visite familie/buren/vrienden vereniging/club wandelingetje maken vrijwilligerswerk de buurt in (park/buurtcentrum/etc) internet/social media 5* * 16 12* * 12* 21* 26* 25* 30* * 35* * * 54 68* * 46* 51* 51* 49* totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam Vraag: Welke van onderstaande activiteiten zou u graag vaker willen ondernemen dan u nu doet? 12

13 Eenzame mensen vaker hele dagen thuis Ruim vier op de tien eenzamen zitten minimaal drie dagen per week de hele dag thuis. Onder nieteenzamen is dit slechts een op de zes. Er is dus zeker ruimte om de eenzamen te stimuleren vaker de deur uit te komen. totaal niet eenzaam 5* 11* 31* 46* 8 matig eenzaam 11* 14 39* 30* 6 (zeer) sterk eenzaam 18* 25* 35 21* 2* 5 of meer dagen in de week 3 a 4 dagen in de week 1 a 2 dagen in de week heel af en toe nooit Vraag: Zijn er wel eens dagen dat u de hele dag thuis bent? Geeft u hieronder aan hoe vaak dit voorkomt in een gemiddelde week 13

14 Mensen worden het meest door zichzelf gestimuleerd om de deur uit te komen Men zorgt er vooral zelf voor dat ze de deur uitkomen voor activiteiten. Daarnaast wordt men gestimuleerd door mensen die dichtbij staan zoals de partner, vrienden en familie. Door (sterk) eenzame mensen worden alle antwoordcategorieën minder vaak genoemd dan gemiddeld. In totaal zijn er dus minder mensen die hen stimuleren. Echter zorgt ook bij de eenzamen dezelfde kring van mensen voor stimulatie en ook onder deze groep is het eigen initiatief de grootste motivator (75%). ik zelf 89 partner 51 vrienden 42 kinderen 32 familie 29 ouders 18 buren 10 lokale initiaven maatschappelijke organisaties niemand Vraag: Door wie of door wat wordt u gestimuleerd om zelf de deur uit te komen voor activiteiten als een wandelingetje, dagje uit, sporten etc.? 14

15 Eenzamen intensiever bezig met social media Ongeveer tweederde is op een dag door de week bezig met social media, zowel mensen die eenzaam zijn als mensen die niet eenzaam zijn. Opvallend is dat eenzame mensen hier wel meer uren per dag aan besteden. Ook in het weekend is ongeveer tweederde bezig met social media. Ook dan besteden eenzamen hier meer uren aan dan niet eenzame mensen. Op een dag door de week totaal niet eenzaam 32 46* 18 4 matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam * 42 27* Op een dag in het weekend totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam < 2 uur > 2 uur weet niet Vraag: Hoeveel uur per dag bent u ongeveer bezig met social media? Aantal uur op een dag door de week/in het weekend. 15

16 Gebruik social media en internet vooral om contacten te onderhouden Social media en internet worden vooral gebruikt om contacten te onderhouden, op de hoogte te blijven van belangrijke dingen en om verhalen en filmpjes van vrienden te bekijken. Eenzame mensen geven vaker aan er gebruik van te maken omdat het een gevoel geeft erbij te horen leven te staan Ook hebben zij vaker het doel nieuwe mensen te ontmoeten. om contacten met anderen te onderhouden om op de hoogte te blijven van wat belangrijk is nieuwsgierig naar verhalen, filmpjes en foto's van vrienden/kennissen om verhalen/foto's en filmpjes online te zetten het geeft me een goed gevoel dat ik erbij hoor/ in het leven sta ik ben nieuwsgierig naar anderen, ook al ken ik hen niet om nieuwe mensen te ontmoeten * * 12 10* 13 20* 8 6* 8 18* 56 61* 52* totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam Vraag: Waarvoor gebruikt u internet of social media vooral? Het gaat hierbij om uw privé situatie, denkt u hierbij niet aan uw school of werk (antwoorden in grafiek door minimaal door 5% genoemd) 16

17 Eenzame mensen hebben aanzienlijk minder vaak contact met anderen via telefoon of computer Onder niet eenzamen heeft ruim de helft (61%) (bijna) dagelijks contact met anderen via telefoon of computer. Onder (zeer) sterk eenzamen is dit veel lager, 37%. Ze gebruiken deze middelen dus intensiever, maar het levert hen minder contact op. Van de mensen die bijna iedere dag of een paar keer week contacten onderhouden, doet ongeveer driekwart dat minder dan twee uur per dag en ongeveer een kwart meer dan twee uur per dag. Zowel op een gemiddelde dag door de week als in het weekend. We zien hierbij geen verschillen tussen eenzamen en niet eenzamen. totaal niet eenzaam 61* 19* 6 4* 5 6* matig eenzaam 45* 26* (zeer) sterk eenzaam 37* 26 11* * (bijna) iedere dag een paar keer per week ongeveer een keer per week een paar keer per maand een keer per maand of minder nooit Vraag: Met (mobiele) telefoons en computers kunt u op allerlei manieren met anderen contact hebben. Denk aan en s sturen, skypen of gewoon bellen. Of contact via social media als Hyves of Facebook. Hoe vaak gebruikt u deze manieren ongeveer om contact met andere mensen te hebben? 17

18 3 18

19 Mensen krijgen een positief gevoel bij gedachte aan buiten de deur komen We hebben mensen in een open vraag voorgelegd welk gevoel het hen geeft als ze buitenshuis zijn. Men geeft aan dat het vooral een goed gevoel is (lekker, positief, prima). Men voelt zich ontspannen, aangenaam. Het is gezellig en men voelt zich vrij van verplichtingen. Vrolijk Opgelucht Gezellig Leuk Goed Ontspannen Positief Vrij Niks moeten Actief Fijn Relaxed Prima Aangenaam Geen verplichtingen Opgewekt Sociaal leven Genieten Tijd voor jezelf Vraag: Als u buitenshuis bent voor een wandelingetje, visite, een dagje uit, sporten, et cetera, hoe voelt u zich daar dan bij? Welke gevoelens komen er in u op? Laat u uw werk en school hierbij buiten beschouwing. (Open vraag) 19

20 Naar buiten gaan is voor eenzamen vooral ontspanning en afleiding, maar roept ook negatieve gevoelens op Na de open vraag over het gevoel van naar buiten gaan, is ook een aantal aspecten voorgelegd en is gevraagd welke aspecten op hen van toepassing zijn. Ontspanning, plezier, gezelligheid, vrijheid en afleiding worden door ruim de helft van de mensen in verband gebracht met het gevoel dat men heeft wanneer men activiteiten buiten de deur onderneemt. Dit komt sterk overeen met de spontane associaties die men eerder noemde. We zien dat naar buiten gaan voor eenzamen een sterk gevoel van ontspanning en afleiding geeft. Tevens valt op dat het voor eenzamen relatief vaker negatieve gevoelens oproept van druk, spanning en eenzaamheid. Vraag: Kunt u van onderstaande aspecten aangeven of deze op u van toepassing zijn wanneer u buiten de deur bent? Wat voelt als u activiteiten buiten de deur onderneemt? Het gaat hier om activiteiten als een wandelingetje, visite, dagje uit, sporten, et cetera. Laat uw werk en school hierbij buiten beschouwing. ontspanning plezier gezelligheid vrijheid afleiding energie in het leven staan verbondenheid verplichting opwinding druk spanning geborgenheid eenzaamheid angst 15* 11 7* 15* * 7 17* 7 4* 8 17* * * 27* * 47 51* * 57 53* 60* 56 52* 59 64* 66* 83 87* 82 70* 73 77* * 71 totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam 20

21 Eenzamen krijgen in mindere mate een positieve impuls van activiteiten buiten de deur Als men een activiteit buiten de deur heeft ondernomen geeft men dat over het algemeen een positieve impuls en kan men daar van nagenieten. Ook de meerderheid van de eenzamen krijgen een positieve impuls van buiten de deur zijn. Maar bijna een op de vijf geeft aan dat ze zich eigenlijk juist extra eenzaam voelen als ze dan weer thuis zijn. Als ik een activiteit buiten de deur heb ondernomen totaal niet eenzaam 8* 92* matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam 16* 22* 62* dan voel ik me eigenlijk extra eenzaam als ik weer thuis ben (1-3) neutraal (4) dan geeft me dat een positieve impuls en kan ik daar van nagenieten (5-7) 21

22 4 Belemmeringen om de deur uit te komen 22

23 Vooral slecht weer, andere verplichtingen en slechte gezondheid weerhoudt men ervan naar buiten te gaan Het slechte weer, te druk (andere verplichtingen) en een slechte gezondheid worden spontaan het meest genoemd als redenen om niet de deur uit te gaan. Huishoudelijke taken Kost teveel energie Handicap Geen tijd Slecht weer Kosten Moe Zorg voor anderen Te druk Geen zin Angst Slechte gezondheid Geen gezelschap Vraag: Wat zijn redenen voor u om de deur niet uit te komen? Wat houdt u tegen, welke belemmeringen ervaart u? Het gaat hier weer om activiteiten als een wandelingetje, visite, dagje uit, sport etcetera. (Open vraag) 23

24 Eenzamen missen mensen om mee naar buiten te gaan, worden minder gevraagd en hebben moeite anderen te vragen Van de voorgelegde aspecten, worden geen zin geen tijd geen meest genoemd als redenen (en deels waarschijnlijk ook als excuses) om de deur niet uit te gaan. Onder de eenzamen lijken geld en gezondheid een grotere belemmering te zijn. We zien ook dat eenzamen minder mensen om zich heen hebben om mee naar buiten te gaan en men wordt minder gevraagd. Het sociale netwerk is kleiner. Eenzamen ervaren duidelijk drempels om anderen te benaderen. Men heeft moeite anderen mee te vragen en weet niet wat te doen of waarover te praten. Vraag: Als u naar onderstaand rijtje kijkt, wat zijn voor u redenen die u ervan weerhouden de deur uit te gaan? geen zin tijd geld gezondheid geen gezelschap om mee te gaan weet niet wat ik moet doen niemand die me vraagt heb moeite mensen mee te vragen weet niet waarover ik moet praten een handicap gevoel van onveiligheid schaamte 1* 2* 2* 3* 5* * 6 4* 8* 11* 3 1* 4 8* 2 0* 2 11* 14 17* * * 18 26* * 28* 33* 33* * 37* 39* totaal niet eenzaam matig eenzaam (zeer) sterk eenzaam 24

25 5 Bijlage: Onderzoeksverantwoording 25

26 Onderzoeksverantwoording Doelgroep: De Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. De steekproef is getrokken uit TNS NIPObase, een database met ruim respondenten. Methode: Online onderzoek. De respondenten kregen een toegestuurd met hierin een unieke link naar de vragenlijst. Veldwerkperiode: De respondenten konden de vragenlijst van 21 juni t/m 1 juli 2012 invullen. Vragenlijst: De gemiddelde invultijd van de vragenlijst bedroeg 8 minuten. Respons: De behaalde respons is 79%. Er zijn mensen benaderd voor deelname aan het onderzoek, respondenten hebben de vragenlijst ingevuld. Weging: De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, huishoudgrootte, sociale klasse en regio. 26