Voortgangsrapportage. CO2-prestatieladder. V.d. Bijl & Heierman Beheer BV. Lakemondsestraat 13b 4043 JC Opheusden

Transcriptie

1 Voortgangsrapportage prestatieladder 2017 V.d. Bijl & Heierman Beheer BV Lakemondsestraat 13b 4043 JC Opheusden

2 Opheusden, 19 juli 2018 Auteur: M. van der Wal-Bredemeijer Geaccordeerd door: A.H. Heierman Directeur

3 Pagina : 3 van 14 Inhoudsopgave 1. INLEIDING Over dit rapport Betrokkenen DOELSTELLINGEN Doelstellingen voor HUIDIG ENERGIEVERBRUIK footprint Onzekerheden en uitsluitingen Vergelijking 2017 met voorgaande jaren en trends Vergelijking gerelateerde cijfers GENOMEN EN GEPLANDE MAATREGELEN Genomen maatregelen in 2016/ Geplande maatregelen voor de komende jaren Evaluatie energiemanagementactieplan EVALUATIE COMMUNICATIE Communicatieplan NIEUWE VERBETERKANSEN EN INDIVIDUELE BIJDRAGEN Nieuwe kansen en mogelijkheden voor individuele bijdragen CONCLUSIES... 14

4 Pagina : 4 van Inleiding 1.1 Over dit rapport Dit rapport bevat de voortgangsrapportage van V.d. Bijl & Heierman Beheer BV over de CO 2-emissie-gegevens van 2017 met betrekking tot scope 1, 2 en 3 en beslaat het energiebeleid, de (realisatie, voortgang van implementatie van) reductiedoelstellingen, reductiemaatregelen, en het huidige energieverbruik binnen het bedrijf of op projecten. Eveneens worden er verbeterkansen besproken. 1.2 Betrokkenen Bij de totstandkoming van dit rapport zijn betrokken: M. van der Wal-Bredemeijer, en A.H. Heierman, directeur. 2. Doelstellingen 2.1 Doelstellingen voor 2020 V.d. Bijl & Heierman heeft zich ten doel gesteld om totaal 6,5% te hebben gereduceerd t.o.v (afgezet tegen het aantal fte s): 3,9% in scope 1 (afkomstig van brandstof voor auto s) 2,43% in scope 1 (afkomstig van brandstof voor materieel) 0,2% in scope 2 (afkomstig van elektriciteit voor bedrijfsgebouwen). De organisatie kiest voor een focus op maatregelen op het gebied van zakelijk verkeer en mobiele werktuigen, omdat dit de grootste energieverbruikers zijn (samen 97% van de CO 2-footprint). CO 2-EMISSIE MATERIEEL IN 2015 EN REDUCTIE IN 2020 DOOR GEPLANDE MAATREGELEN Brandstof ton CO 2 en % van totaal-verbruik 2015 Reductie in 2020 Diesel groot materieel 541,13 (47,7%) 5% 514,08 ton CO 2-uitstoot wordt dan Benzine groot materieel 10,68 (0,9%) 5% 10,15 ton (0,89%) Stihl motormix (mengsmering) 15,60 (1,4%) 0% 15,60 ton (1,37%) TOTAAL 567,41 ton (50,02% v.h.totaal) 539,83 ton na besparing. Besparing 27,57 ton/1.137,29 = 47,46% v.h. totaal. 50,02 47,59 = 2,43% reductie. In onderstaande tabel is het brandstofverbruik van zakelijk verkeer opgenomen, met daarnaast de geschatte CO 2-reductie in EMISSIE WAGENPARK IN 2015 EN REDUCTIE IN 2020 DOOR GEPLANDE MAATREGELEN Brandstof ton CO 2 en % van totaal-verbruik 2015 Reductie in 2020 CO 2-uitstoot wordt dan Diesel bestelwagens 235,02 (20,7%) 5% 223,27 ton Diesel vrachtwagens 269,08 (23,7%) 8% 247,56 ton Diesel auto's van de zaak 7,46 (0,7%) 0% 7,46 ton Diesel privéauto's 5,66 (0,5%) 5% 5,38 ton Benzine wagenpark 14,19 (1,3%) 5% 13,49 ton TOTAAL 531,41 ton (46,9% v.h.totaal) 497,16 ton na besparing. Besparing 34,25 ton/1.134,17 = 43% v.h. totaal. 46,9 43% = 3,9% reductie

5 Pagina : 5 van Huidig energieverbruik 3.1 footprint 2017 De totale uitstoot in 2017 bedroeg 1.160,05 ton CO 2 (2016: 1.184,07 ton CO 2). Deze is als volgt samengesteld: footprint V.d. Bijl & Heierman Beheer BV 2017 CO 2 Scope 1 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Personen- en goederenvervoer Diesel bestelwagens ,02 liter 3, ,60 28,4% % Diesel vrachtwagens ,00 liter 3, ,98 22,7% % Diesel auto's van de zaak 3.962,00 liter 3, ,80 1,1% % Diesel privéauto's 2.546,00 liter 3, ,22 0,7% % Benzine wagenpark 555,18 liter 2, ,52 0,1% % Machinepark Diesel groot materieel ,11 liter 3, ,82 40,1% % Benzine groot materieel 5.942,80 liter 2, ,28 1,4% % Stihl Motormix/Aspen/Cleanlife klein materieel 5.910,00 liter 2, ,20 1,4% % LPG klein materieel 873,99 liter 1, ,58 0,1% % Gasverbruik Gasverbruik kantoor/werkplaats 7.516,30 m3 1, ,16 1,2% % CO 2 Scope 2 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Elektriciteit Grijs ,64 kwh 0, ,27 2,2% % Elektriciteit Groen ,90 kwh 0, ,35 0,5% % Gebruik privéauto voor de zaak, benzine 5.570,40 km 0, ,25 0,108% % Treinkilometers voor de zaak 494,20 km 0, ,02 0,001% % Totaal ,05 100,00 % kg CO 2 ton CO 2 Totale uitstoot Verdeling scope 1 en 2 Verdeling binnen scope 1

6 Pagina : 6 van 14 Verdeling binnen scope 2 Gezien de activiteiten die de organisatie uitvoeren, is het niet verrassend dat het grootste deel van onze CO 2- uitstoot wordt veroorzaakt door ons wagen- en machinepark. 3.2 Onzekerheden en uitsluitingen Er zijn altijd onzekerheden bij het genereren van een CO 2-footprint omdat er verschillende factoren een rol spelen. Zo wordt brandstofverbruik beïnvloed door het rijgedrag van de chauffeur, de lengte van de ritten, de belading, de weers- en verkeersomstandigheden. Het aantal draai-uren van machines is bepaald op basis een inschatting van het aantal ingeboekte projecturen. Risico: inschatting afhankelijk van de intensiteit van de inzet van materieel: heeft het materieel (deels) stationair staan draaien of is het alle project-uren in gebruik geweest en zo ja, in welke verhouding? Een ander risico vormt het handmatig registreren van dieseltankbeurten vanwege de foutgevoeligheid. Het is daarom achteraf niet altijd na te gaan waar een verschil in zit. Er zullen altijd cijfers worden opgenomen die gebaseerd zijn op aannames. Verantwoording nooit 100% waterdicht In theorie zijn niet-geregistreerde (vergeten) registraties van dieselafname (dieseltanklijsten) te destilleren uit geregistreerde ritten (met verbruiksgegevens). Ware het niet dat: - in niet alle (nieuwe) auto s direct bij aanschaf GPS-ritregistratie wordt ingebouwd; - het gemiddelde verbruik is geschat; - het verbruik wisselt omdat een kenteken wisselend wordt ingezet voor korte of lange afstanden (laatste is zuiniger) - het verbruik wisselt omdat het zwaar of licht beladen van het voertuig van grote invloed is. - het verbruik wisselt omdat gebruikers over een verschillend rijgedrag beschikken. Om onzekerheden zoveel mogelijk uit te sluiten, wordt ons administratiesysteem steeds beter ingericht op gedetailleerde informatie voor de CO 2-prestatieladder en kunnen getallen met toenemende zekerheid worden vastgesteld. Ook worden meerdere gegevens vanuit verschillende invalshoeken met elkaar vergeleken om een verantwoorde footprint te komen (crosscheck). Uitsluitingen Woon-/werkverkeer is uitgesloten omdat het merendeel van de medewerkers binnen een straal van 25 kilometer van het bedrijf woont. Ook zakelijk vliegverkeer is uitgesloten.

7 Pagina : 7 van Vergelijking 2017 met voorgaande jaren en trends Dit hoofdstuk geeft een vergelijking van zowel de absolute uitstootcijfers als de uitstoot gerelateerd aan indicatoren. footprint V.d. Bijl & Heierman Beheer BV 2015 CO 2 Scope 1 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Personen- en goederenvervoer Diesel bestelwagens ,91 liter 3, ,02 20,7% % Diesel vrachtwagens ,00 liter 3, ,08 23,7% % Diesel auto's van de zaak 2.311,00 liter 3, ,46 0,7% % Diesel privéauto's 1.752,00 liter 3, ,66 0,5% % Benzine wagenpark 5.177,53 liter 2, ,19 1,3% % Machinepark Diesel groot materieel ,00 liter 3, ,13 47,7% % Benzine groot materieel 3.897,00 liter 2, ,68 0,9% % Stihl Motormix/Aspen/Cleanlife klein materieel 5.690,00 liter 2, ,60 1,4% % Gasverbruik Gasverbruik kantoor/werkplaats 2.787,00 m3 1, ,25 0,5% % CO 2 Scope 2 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Elektriciteit Grijs ,32 kwh 0, ,95 2,4% % Elektriciteit Groen ,80 kwh 0, ,02 0,3% % Gebruik privéauto voor de zaak, benzine 541,00 km 0, ,12 0,011% % Treinkilometers voor de zaak 667,00 km 0, ,02 0,002% % Totaal ,17 100,00 % kg CO2 ton CO2 footprint V.d. Bijl & Heierman Beheer BV 2016 CO 2 Scope 1 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Personen- en goederenvervoer Diesel bestelwagens ,89 liter 3, ,42 23,8% % Diesel vrachtwagens ,00 liter 3, ,21 22,1% % Diesel auto's van de zaak 2.600,00 liter 3, ,40 0,7% % Diesel privéauto's 1.459,00 liter 3, ,71 0,4% % Benzine wagenpark 1.167,63 liter 2, ,20 0,3% % Machinepark Diesel groot materieel ,09 liter 3, ,00 45,8% % Benzine groot materieel 5.532,70 liter 2, ,16 1,3% % Stihl Motormix/Aspen/Cleanlife klein materieel 6.250,00 liter 2, ,13 1,4% % Gasverbruik Gasverbruik kantoor/werkplaats 6.899,70 m3 1, ,00 1,1% % CO 2 Scope 2 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Elektriciteit Grijs ,57 kwh 0, ,10 2,8% % Elektriciteit Groen ,87 kwh 0, ,28 0,3% % Gebruik privéauto voor de zaak, benzine 1.986,00 km 0, ,44 0,038% % Treinkilometers voor de zaak 841,00 km 0, ,03 0,002% % Totaal ,07 100,00 % kg CO2 ton CO2 footprint V.d. Bijl & Heierman Beheer BV 2017 CO 2 Scope 1 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Personen- en goederenvervoer Diesel bestelwagens ,02 liter 3, ,60 28,4% % Diesel vrachtwagens ,00 liter 3, ,98 22,7% % Diesel auto's van de zaak 3.962,00 liter 3, ,80 1,1% % Diesel privéauto's 2.546,00 liter 3, ,22 0,7% % Benzine wagenpark 555,18 liter 2, ,52 0,1% % Machinepark Diesel groot materieel ,11 liter 3, ,82 40,1% % Benzine groot materieel 5.942,80 liter 2, ,28 1,4% % Stihl Motormix/Aspen/Cleanlife klein materieel 5.910,00 liter 2, ,20 1,4% % LPG klein materieel 873,99 liter 1, ,58 0,1% % Gasverbruik Gasverbruik kantoor/werkplaats 7.516,30 m3 1, ,16 1,2% % CO 2 Scope 2 Hoeveelheid Eenheid kg CO2 / eenheid uitstoot in kg uitstoot in ton % Elektriciteit Grijs ,64 kwh 0, ,27 2,2% % Elektriciteit Groen ,90 kwh 0, ,35 0,5% % Gebruik privéauto voor de zaak, benzine 5.570,40 km 0, ,25 0,108% % Treinkilometers voor de zaak 494,20 km 0, ,02 0,001% % Totaal ,05 100,00 % kg CO 2 ton CO 2

8 Pagina : 8 van 14 Conclusies: Uit de grafieken blijkt dat de CO 2-uitstoot in 2017 is gedaald met 24,02 ton ten opzichte van 2016, ondanks de toegenomen activiteiten van het bedrijf. Afgezet tegen het leidende kengetal voor vergelijking (aantal fte s) zijn de cijfers als volgt: Stand op uitstoot aantal fte s uitstoot per medewerker : 1.134,17 ton CO 2 73 fte s 15,53 ton CO 2/fte : 1.184,07 ton CO 2 79 fte s 14,98 ton CO 2/fte : 1.160,05 ton CO 2 86 fte s 13,48 ton CO 2/fte Personeelsmutaties 2017 In dienst Uit dienst Saldo Buitendienst Binnendienst In 2016 was de daling van CO 2-uitstoot vooral te wijten aan een andere samenstelling van het kengetal (meer binnendienstmedewerkers aangenomen t.o.v. buitendienst) hetgeen het CO 2-emissie-saldo drukte. In 2017 is de daling van CO 2-uitstoot te wijten aan verlaging van de emissies zelf! Ondanks de toename in activiteiten (door meer buitendienstmedewerkers), is de CO 2-uitstoot t.o.v zowel relatief als absoluut gedaald.

9 Pagina : 9 van 14 Relatieve uitstoot uitstoot 1134, , ,05 Aantal fte's ,0 Gerelateerde uitstoot 15,53 14,98 13,49 Trend: onze totale CO 2-uitstoot gerelateerd aan het aantal fte s laat al jaren een daling zien ten opzichte van het referentiejaar. Personen- en goederenvervoer In onderstaande grafiek is te zien dat het dieselverbruik van bestelwagens stijgt en het dieselverbruik van vrachtwagens stabiliseert. Verdeling personen- en goederenvervoer / machinepark uitstoot wagenpark / machinepark Personen- en goederenvervoer 531,41 559,93 615,12 Machinepark 567,40 574,29 498,88 Uit deze cijfers kunnen we concluderen dat de grootste veroorzakers van CO 2-uitstoot binnen ons bedrijf het personen-/goederenvervoer (bestelwagens en vrachtwagens) en het machinepark zijn, waarbij een toename te zien is in de eerstgenoemde categorie en een daling in de laatstgenoemde. Bestelwagens In 2015 werd het belangrijkste aandeel CO 2-uitstoot gevormd door het machinepark. In de afgelopen twee jaren heeft er echter een verschuiving plaatsgevonden naar het wagenpark. De grootste stijging zit in de CO 2-uitstoot door diesel voor bestelwagens. Deze verschuiving is enerzijds (grotendeels) toe te schrijven aan een geoptimaliseerde administratie waardoor cijfers specifieker zijn toebedeeld, anderzijds aan de uitbreiding van het wagenpark den de afgelopen jaren en de toename van activiteiten. Bestelwagens hebben in ,18 ton meer CO 2 uitgestoten dan in Dat komt neer op ,4 liter (ca km). Dit wordt o.a. veroorzaakt door de aanschaf van twee bestelwagens (Iveco Daily), maar vooral door de toename in de activiteiten. Uit ritregistraties blijkt dat er in 2017 met km circa kilometer méér gereden is in dan in 2016 ( km). Bij de verschuiving speelt tevens een rol dat de investeringen van materieel vooral vervangingsinvesteringen betreffen en die voor het wagenpark veelal uitbreidingsinvesteringen.

10 Pagina : 10 van 14 Vrachtwagens De CO 2-uitstoot van vrachtwagens is jaren stabiel. De activiteiten nemen ook niet toe aangezien ze al 100% worden ingezet. In 2017 is er een Iveco Hovertrack aangeschaft en een Renault Mascott verkocht. Auto s van de zaak De verbruikte diesel voor auto s van de zaak is 1362 liter toegenomen: 2016: 2600 liter diesel 2017: 3962 liter diesel Het grootste deel van deze toename is te verklaren doordat er meer auto s van de zaak ter beschikking zijn gesteld. Diesel privéauto s Dit betreft de privéauto van de directie die grotendeels wordt ingezet voor zakelijke doeleinden. De verbruikte diesel voor inzet van privéauto s voor de zaak is iets toegenomen. (2016: 1459 liter 2017: 2546 liter). Het ingebouwde ritregistratiesysteem heeft een deel van de periode niet goed gewerkt, waardoor de vergelijking met voorgaande jaren niet gemaakt kan worden. Benzine wagenpark 2016: 1167,63 liter; 2017: 555,18 liter. Dit betreft de Toyota Auris die door werkvoorbereiders/commercieel medewerker wordt gebruikt voor klantbezoek. In 2017 heeft deze meer elektrisch gereden dan op benzine. Diesel groot materieel Het dieselverbruik voor groot materieel laat een forse daling zien: van ,09 liter in 2016 naar ,11 liter in Dat is een verschil van ,98 liter diesel. Gebleken is in het getal diesel groot materieel 2016 per abuis een factuur is inbegrepen die ook in 2017 is opgenomen. Dit betreft een leverantie van liter diesel op die pas in 2017 is verbruikt. Als we de footprint 2016 zouden corrigeren, wordt het onderdeel diesel groot materieel ,09 l. diesel i.p.v ,09 liter diesel. Resteert: , ,11 = een daling van ,98 liter. Deze daling is grotendeels te verklaren doordat de administratie geoptimaliseerd is en de cijfers zuiverder toegeschreven kunnen worden aan de juiste verbruikers. Bovendien betreffen de investeringen vervangingsinvesteringen, waarbij het nieuwe materieel milieuvriendelijker (en dus) emissie-armer is en waarbij de toevoeging aan de diesel zorgt voor een optimalere verbranding en daardoor een zuiniger gebruik. Een andere reden voor de daling is dat personeel in 2016 en 2017 beter is voorgelicht over het belang van zuinig rijden, verantwoording van brandstofafname (controle op fraude), waardoor het brandstofverbruik gedaald is. De cijfermatige onderbouwing van deze daling is ondanks een uitvoerig onderzoek niet gevonden. Gezien de optimalisering van processen binnen onze organisatie is de verwachting dat de cijfers van de voorgaande jaren minder nauwkeurig zijn geweest (dan de huidige) hetgeen een vergelijking (deels) onbetrouwbaarder maakt. Verkeerde toeschrijvingen in het verleden geven onverklaarbare dalingen/stijgingen in de huidige cijfers. Niettemin willen wij ook een cijfermatige verantwoording af kunnen leggen. Naar aanleiding van dit onderzoek hebben wij daarom ook besloten de mogelijkheden te onderzoeken naar een systeem waarbij elk materieelstuk is voorzien van een batch, zodat met meer zekerheid vastgesteld kan worden hoeveel brandstof het betreffende materieel heeft verbruikt aangezien dat nu nog teveel onderhevig is aan onzekere factoren (zoals verbruik, gebruiksgedrag, belading, ed..). Benzine groot materieel 2016: 5.532,70 liter; 2017: 5.942,80 liter. Deze categorie betreft de aggregaten, maaimachines, e.d.. Dit gebruik is vrij constant, hetgeen zich vertaalt in de cijfers. Stihl Motormix/Aspen 2016: l; 2017: l. Deze brandstof wordt gebruikt voor heggenscharen, bosmaaiers, bladblazers, zoals te vinden onder de categorie klein materieel. De lichte daling kan gelegen liggen in het feit dat er in 2017 minder onderhoudswerkzaamheden (wegens minder groei in het hoogseizoen) zijn uitgevoerd dan in Gasverbruik kantoor/werkplaats Dit betreft het gasverbruik van de locaties Lakemondsestraat 11 en 13b. Verbruik: 2016: 6.899,70 m 3 ; 2017: 7.516,30 m 3. Het verschil van 616,6 m 3 is te verklaren doordat het getal van 2016 slechts over ¾ jaar gaat (vanaf 1 april 2016 maakte V.d. Bijl & Heierman gebruik van het pand aan de Lakemondsestraat 11.

11 Pagina : 11 van 14 Elektriciteit Locatie Grijs in Groen in TOTAAL Grijs in 2017 Groen in TOTAAL IN IN Lakemondsestraat , , , ,10 Lakemondsestraat 13b ,62 75% ,87 25% , ,44 55% ,90 45% ,00 Brouwershaven 597,00 597,00 TOTALEN , , , , , ,10 De locatie Lakemondsestraat 11 heeft t.o.v ,15 kwh meer verbruikt in De oorzaak hiervan heeft te maken met het feit dat V.d. Bijl & Heierman in 2016 slechts ¾ jaar gebruik heeft gemaakt van dit pand. De locatie Lakemondsestraat 13b heeft beduidend minder stroom (3.639,77 kwh) verbruikt. Dit is te wijten aan de vervanging van gewone tl-buizen naar ledverlichting. De werkplaats verbruikte in kwh en in (zie stroominventarisatielijsten). Bovendien is de verhouding grijs/groen ook aangepast door de energieleverancier (2016: bestanddeel groene stroom 25%; 2017: bestanddeel groene stroom 45%). Treinkilometers voor de zaak 2016: 841 km; 2017: 494,20. Dit is afhankelijk van het aantal BBL-leerlingen dat met de trein naar de opleiding is gereisd en hun woonplaats en derhalve weinig beïnvloedbaar. In 2017 waren dat er minder dan in Aangezien het aantal treinkilometers slechts 0,002% van de footprint uitmaakt, wordt hier verder niet dieper op ingegaan. 3.4 Vergelijking gerelateerde cijfers De gerelateerde uitstoot over 2016/2017 is in onderstaande tabel weergegeven. In de eerste kolom staan de energiestromen waaraan de indicator ton CO 2 is gekoppeld. De laatste kolom beschrijft het procentuele verschil per energiestroom, afgezet tegen het aantal fte s. Een reductie is weergegeven in groen. Een stabilisering is weergegeven in geel. Een stijging is weergegeven in rood. Door afrondingen van de getallen waarvan de brongegevens in een Excelbestand zijn verwerkt, kunnen de getallen t.o.v. berekeningen met calculator afwijken. Vergelijking uitstoot uitstoot 2016 in uitstoot per ton fte uitstoot 2017 in ton verschil uitstoot 2017 t.o.v. uitstoot 2016 in per fte ton verschil uitstoot in % verschil uitstoot per fte's in % Energiestroom Personen- en goederenvervoer 559,93 7,09 615,12 7,15 55,19 9,9 0,065 Machinepark 574,29 7,27 498,88 5,80-75,41-13,1-1,469 Gasverbruik 13,00 0,16 14,16 0,16 1,16 8,9 0,000 Elektriciteit grijs 33,10 0,42 25,27 0,29-7,83-23,6-0,125 Elektriciteit groen 3,28 0,04 5,35 0,06 2,07 62,9 0,021 Zakelijk personenvervoer (privéau 0,47 0,01 1,27 0,01 0,80 169,7 0,009 TOTAAL 1.184,07 14, ,05 13,49 Aantal fte's 79 86,00 7,00 Hoewel te verwachten is dat de totale hoeveelheid CO 2-uitstoot (met een toename van de bedrijfsactiviteiten en het aantal personeelsleden logischerwijs) zou stijgen, is er echter zowel absoluut als relatief gezien een afname te constateren t.o.v Dit is toe te schrijven aan een bewuster gebruik van wagen-/machinepark. Bovendien zijn de vervangingsinvesteringen milieuvriendelijker waardoor er per draai-uur/kilometer minder CO 2 uitgestoten wordt. 4. Genomen en geplande maatregelen 4.1 Genomen maatregelen in 2016/2017 Onze maatregelen hebben zich in 2016/2017 met name toegespitst op het verkrijgen van inzicht in de eigen CO 2-emissies en het verhogen van het CO 2-bewustzijn bij medewerkers. De volgende maatregelen zijn reeds genomen: Bewustwording bij medewerkers over zuinig rijden (tips in voorlichting en nieuwsbrieven en voor enkele chauffeurs cursus Het nieuwe rijden ). Informatie aan medewerkers over de geplande maatregelen voor CO 2 -reductie en brandstofbesparing, en de (eigen) rol die ieder hierin heeft.

12 Pagina : 12 van 14 Installeren ledverlichting in werkplaats (november 2016). De conventionele TL-verlichting in de werkplaats is vervangen door ledverlichting. Bewegingsmelders verlichting plaatsen in nevenkantoor Lakemondsestraat 11 Aannamebeleid nieuwe medewerkers (regio!) Schone(re) en zuinige(re) wagens en mobiele werktuigen bij vervanging/uitbreiding Haalbaarheidsonderzoek zonnepanelen Led-verlichting kantoren In de toolboxen en projectoverleggen is energiebesparing en zuinig omgaan met brandstof een vast thema. Medewerkers worden aangemoedigd met eigen ideeën en voorstellen te komen. Deelname aan het Lean and Green programma van de overheid ter stimulering van doorgroei naar hoger duurzaamheidsniveau. Schone(re) en zuinige(re) mobiele werktuigen materieel bij vervanging of uitbreiding 4.2 Geplande maatregelen voor de komende jaren Vanuit het energiemanagementplan en het plan van aanpak zijn de volgende maatregelen ingepland voor de 2017 (en verder): Schone(re) en zuinige(re) mobiele werktuigen materieel bij vervanging of uitbreiding Toevoeging van biodiesel aan gewone diesel (al dan niet projectmatig) (2018). Stimulering tot passend materieel. Niet groter materieel meenemen dan noodzakelijk (bijv. kettingzaag). Cursus energiezuinig rijden en draaien (chauffeurs en machinisten) (begin 2018) en voor meer medewerkers zodat ze tips en oefening krijgen voor een zuinige rijstijl. We geven hier opvolging aan door monitoring van het verbruik per kilometer en terugkoppeling en beloning van goede resultaten. Motorgedragen apparatuur vervangen door accugedreven apparatuur (2018) en waar mogelijk inzetten op projecten. Haalbaarheidsonderzoek opladen heggenscharen met zonne-energie. Bij aankoop van nieuwe apparatuur laten we de keuze afhangen van onder andere het energieverbruik (energielabel). Overwegen om pneumatische apparatuur te vervangen door elektrische. Onderzoek alternatieve brandstoffen en technieken in onze huidige of nog aan te schaffen materieel (Nano-techniek) brandstof, elektrische motoren, hybride voertuigen, bijmengen biodiesel, aardgas of LPG, of waterstof. Inkoop/vervanging schone bestel-/personenauto s met een laag brandstofverbruik. Bij inruil van de wagens laten we de keuze bepalen door brandstofverbruik, milieubelasting, benodigd vermogen, grootte en gewicht van de auto en CO 2-emissie. Frequenter gebruik elektrische (hybride) auto (t.b.v. kantoorpersoneel). Indien de bestelauto dan ook nog wordt opgeladen met groene stroom, dan rijdt de auto klimaatneutraal. Stimulering van CO 2-neutrale oplossingen (zoals groene daken en recyclebare en duurzame materialen) in het voortraject van een project. Onderzoeken mogelijkheden voor monitoring van brandstofverbruik per voertuig. Stimuleren bewaking bandenspanning (maandelijkse controle bandenspanning van alle auto s en bijpompen. Brandstofbesparende apparatuur, (deels) in huidige en in nieuwe auto's en bestelbussen: verbruiksmeter, boordcomputer, cruise control en start-stop-systeem. Vergroening onderhoud wagenpark: bij het onderhoud aan onze wagens kiezen we (in overleg met de garage) voor zuinige en stille banden, Air-twisters, LED-verlichting, watergedragen lakken, biologische oliën en smeermiddelen en uitwasbare luchtfilters. Informatievoorziening kantoormedewerkers omtrent maatregelen i.v.m. energiebeheer computers en andere kantoorapparatuur voorlichting gebruik internetbrowser Ecosia (compensatiemaatregel die in onze emissies niet te zien is, maar goed aansluit bij onze missie). Plaatsing zonnepanelen locatie 11 (2018) en 13b (2019) Aannamebeleid handhaven van nieuwe medewerkers gericht op korte woon-/werkafstand. Informatievoorziening bewust gebruik verwarming en airco kantoor 4.3 Evaluatie energiemanagementactieplan Om de geplande en gerealiseerde doelstellingen te kunnen monitoren en bijsturen, hebben wij een managementsysteem opgezet waarin ieder zijn verantwoordelijkheden heeft.

13 Pagina : 13 van 14 De volgende taken op het gebied van energiemanagement zijn toebedeeld binnen onze organisatie: Taak (jaarlijks) Functie Borgen van energiemanagementactieplan Energiegegevens verzamelen Opstellen CO 2-footprint Analyseren CO 2-footprint (rapportage) Verbeterkansen intern (laten) bespreken, directeur, MT Verbeterkansen (laten) vertalen naar maatregelen, directeur, MT Maatregelen accorderen Directeur Maatregelen implementeren De verantwoordelijkheden per maatregelen zijn vastgelegd in het plan van aanpak Maatregelen bewaken, monitoren en eventueel, directeur corrigerende maatregelen treffen Resultaten van uitgevoerde maatregelen vastleggen en rapporteren aan MT (CO 2-rapportages) Evaluatie van het energiemanagement (managementrapportage) Directeur, Dit overzicht wekt de indruk dat alleen het management verantwoordelijk is voor de taken die voortvloeien uit de reductiedoelstellingen, maar de verantwoordelijkheden op het gebied van operationele CO 2-verplichtingen worden verder uitgedragen in de organisatie via de afdelings-/projectleiders Groen/Grijs. De heeft in het geheel een coördinerende/faciliterende rol, genereert de CO 2-cijfers, rapporteert aan het MT en hanteert gedetailleerde taakbewakingsoverzichten ( checklist acties CO 2- presatieladder). Door uitvoering van het communicatieplan (zie hieronder) worden externen en internen van alle relevante CO 2-zaken op de hoogte gesteld. Deze werkwijze/structuur werkt effectief en doeltreffend. Wijziging energiemanagementplan (versie 1) In het energiemanagementplan wordt in 1.3. Organisatorische grens verwezen naar de oude normen. Genoemde ISO 9001:2008 is inmiddels vervangen voor ISO 9001:2015 en genoemde BRL Tuinaanleg- en onderhoud is in zijn geheel vervallen. 5. Evaluatie communicatie 5.1 Communicatieplan Het bedrijf communiceert doorlopend op verschillende manieren extern en intern: Intern Middel Frequentie Doelgroep Inhoud Verantwoordelijke Website (en LinkedIn) Continu Alle interne en externe belanghebbenden Eisen aan de verplichte Internetpublicatie Manager Commercieel CO2 Nieuwsbrief 2x per jaar Alle interne belanghebbenden Voortgang(srapportage) CO 2 Directie KAM Nieuwsbrief 1x per Alle interne KVGM en CO 2 kwartaal belanghebbenden Managementrapportage 1x per jaar Directie/management Voortgang energiemanagement actieplan Directie Managementoverleg KAM-overleg Personeelsoverleg/i.c.m. toolboxmeeting 1x per week 1x per maand Directie en alle afdelingsverantwoordelijken en operationeel leidinggevenden Manager Operations, projectleiders afd. Groen en Grijs, Beleid en voortgang plan van aanpak reductiedoelen en maatregelen. Opvolging individuele acties m.b.t. CO 2- reductie Beleid en praktische invulling CO 2- reductie en informatievoorziening personeel 2x per jaar Alle medewerkers Bewustwording m.b.t. mogelijkheden CO 2-uitstoot vermindering Toolboxmeetings 12x per jaar Alle operationele medewerkers Bewustwording en tips m.b.t. mogelijkheden CO 2-reductie; projectgerelateerde informatie CO 2 Directie Directie Projectleiders Groen en Grijs

14 Pagina : 14 van 14 Extern Middel Frequentie Doelgroep Inhoud Verantwoordelijke Website (en LinkedIn) Continu Alle interne en externe belanghebbenden Eisen aan de verplichte Internetpublicatie Manager Commercieel Website SKAO 2x per jaar Externe belanghebbenden (opdrachtgevers), CI Eisen aan de verplichte Internetpublicatie CO 2 Nieuwsbrief 2x per jaar Externe belanghebbenden (opdrachtgevers) Ketenbijeenkomsten (via hoofdaannemer) Voortgang(srapportage) CO 2 2x per jaar Partners in de sector Kennisdeling en uitwisseling ervaringen en informatie. Directie Projectleiders Directie Doordat externen en interne medewerkers via verschillende kanalen informatie kunnen krijgen, blijven zij betrokken (en medeverantwoordelijk) voor de reductie van onze CO 2-uitstoot. Dit communicatieplan is effectief en doeltreffend gebleken en zal daarom worden gecontinueerd. 6. Nieuwe verbeterkansen en individuele bijdragen 6.1 Nieuwe kansen en mogelijkheden voor individuele bijdragen De organisatie merkt dat het bewustzijn voor CO 2-beleid is vergroot. Het besef dat het beter is voor mens en milieu als men zuinig(er) met energie en brandstoffen omgaat, moet in de praktijk worden gebracht. Daarnaast wordt er verwacht dat de medewerkers in kleine stapjes steeds meer bezuinigen, zodat het niet iets is om tegenop te zien. Aan chauffeurs en medewerkers zal informatie worden verstrekt m.b.t.: Niet warmdraaien Niet op te hoog toerental rijden Banden op spanning Tractoren uitzetten op bedrijfsterrein Verwarming keten s nachts op lage stand Ook zijn er inmiddels cursussen voor alle machinisten georganiseerd: Het Nieuwe Draaien. Daarmee verwachten we aantoonbaar meer te kunnen gaan reduceren. Door communicatie over de mogelijke eigen bijdragen hierin is de verwachting dat de uitstoot van CO 2 zal reduceren. Deze informatievoorziening zal plaatsvinden door voorlichting in toolboxmeetings, bij start- /werkoverleg, in KAM-nieuwsbrieven of via cursus, maar ook door toezicht te houden op een CO 2-vriendelijke werkwijze. 7. Conclusies Wat betreft de uitstoot van CO 2 in 2017 ten opzichte van het referentiejaar 2015 kunnen de volgende conclusies worden getrokken: De absolute CO 2-uitstoot is t.o.v. het referentiejaar gestegen met 2,28%. In relatie tot het aantal fte s is de CO 2-uitstoot t.o.v. het referentiejaar met 13% gedaald. Als deze trend zich doorzet, behalen wij onze doelstelling (6,5% relatieve CO 2-reductie) ruimschoots. Realisering doelstellingen per scope/onderdeel: Doelstelling V.d. Bijl & Heierman: totale reductie: 6,5% t.o.v (afgezet tegen het aantal fte s): 3,9% in scope 1 (afkomstig van brandstof voor auto s) Thans 1,75% bespaard. 2,43% in scope 1 (afkomstig van brandstof voor materieel) Reeds 25% gereduceerd. 0,2% in scope 2 (afkomstig van elektriciteit voor bedrijfsgebouwen) Verschuiving van grijs > groen. Vergelijking relatieve uitstoot 2017 t.o.v. referentiejaar (2015) uitstoot uitstoot 2015 in ton per fte in ton uitstoot 2016 in ton uitstoot per fte in ton uitstoot 2017 in ton uitstoot per fte in ton verschil relatieve uitstoot 2017 t.o.v. 2015* in Stijging / daling uitstoot 2017 ton t.o.v in % Energiestroom Personen- en goederenvervoer 531,41 7,28 559,93 7,09 615,12 7,15-0,13-1,75% Machinepark 567,4 7,77 574,29 7,27 498,88 5,80-1,97-25,37% Gasverbruik 5,25 0,07 13,00 0,16 14,16 0,16 0,09 128,94% Elektriciteit grijs 26,95 0,37 33,10 0,42 25,27 0,29-0,08-20,41% Elektriciteit groen 3,02 0,04 3,28 0,04 5,35 0,06 0,02 50,37% Zakelijk personenvervoer (privéauto, trein) 0,14 0,00 0,47 0,01 1,27 0,01 0,01 670,02% TOTAAL 1.134,17 15, ,07 14, ,05 13,49-13,18% Aantal fte's ,00 * door afronding kan getal afwijken van wat het op het eerste oog zou moeten zijn.