DE TWEEDE WERELDOORLOG

Transcriptie

1 1 DE TWEEDE WERELDOORLOG Wie begon de Tweede Wereldoorlog? Duitsland begon de Tweede Wereldoorlog. Duitsland had ook bondgenoten: Italië en Spanje (in Europa), en Japan in het verre oosten. Onder leiding van Adolf Hitler werden in Europa veel landen bezet en onderdrukt. Adolf Hiltler wilde in zijn land aangesproken worden met der Führer (= de leider). Hij stond er op dat je hem begroette met de woorden: 'Heil, mein Führer'. Als gewone groet moest je niet zeggen 'Hallo', 'Dag' of 'Aangenaam', maar: 'Heil Hitler'. Waarom begonnen ze de oorlog? Duitsland kreeg na de Eerste Wereldoorlog een zware straf opgelegd: de geleden schade aan andere landen moest terugbetaald worden ('Verdrag van Versailles'). Om het land er toch mee op te helpen leende Amerika geld aan Duitsland. Daarnaast kreeg Duitsland nog andere beperkingen opgelegd: - Eerder veroverde gebiedsdelen afstaan aan Frankrijk, Polen en Tsjechoslowakije; - Beperking van de Duitse strijdkrachten tot maximaal man.

2 2 Wanneer begon de Tweede Wereldoorlog? De Tweede Wereldoorlog begon feitelijk in 1939 met de inval in Polen: De snel opgerichte 'Schutzdienst' wordt een eigen nazileger dat de terreur tegen de Tsjechen en 'onwillige' Sudentenduitsers veralgemeent. Tot Duitsland zich opwerpt als 'held' om de door hun zélf ontstoken brand te blussen en het gebied in oktober 1938 bezet. Inval in Polen Duitse troepen trekken Polen binnen onder toezicht van Hitler. Concentratiekampen Omdat de Duitsers niet wisten wat ze met al die opgepakte Joden aan moesten, werden ze bijeen gebracht in speciaal gebouwde kampen. Dat waren de concentratiekampen. Er ontstonden concentratiekampen in Duitsland en in alle landen onder de Duitse heerschappij. Deze concentratiekampen waren afgezet met meters hoge prikkeldraad. Soms twee rijen dik. Het prikkeldraad stond vaak onder 'hoogspanning' (= dodelijke elektriciteit).

3 3 Metershoge prikkeldraad en wachttorens Op wachttorens rondom het kamp stonden SS'ers (soldaten) om iedereen neer te schieten die wilde vluchten. De Nazi's stuurden duizenden Joden naar concentratiekampen, waar velen werden vermoord of zich dood werkten. Vrijwel altijd werden ze vervoerd in veewagons of verzegelde vrachtcontainers. Soms met 100 tot 150 mensen bij elkaar. In veel afgelegen gebieden werden Joden opgepakt en naar het dichtstbijzijnde station gestuurd voor deportatie per trein (deportatie = het wegvoeren van Joden naar concentratiekampen). Soms moesten ze dagen achtereen lopen met hun koffers op hun rug. De eerste gedeporteerden kwamen uit Polen. Joden werden opgepakt,

4 4 naar de trein geleid,..en afgevoerd naar concentratiekampen. Na aankomst in het concentratiekamp werd het overgrote deel van de gevangenen rechtstreeks naar de gaskamer gestuurd. Eenmaal in een concentratiekamp aangekomen werden de mannen, en de vrouwen gescheiden. Op het perron moesten ze al in rijen gaan staan voor selectie. De sterksten mochten in de rij gaan staan voor arbeid, de zwakkeren gingen in een rij staan om vergast te worden. De mannen en vrouwen die geselecteerd werden als arbeidskrachten en in leven mochten blijven, moesten hun hoofd kaal scheren. In het concentratiekamp Auschwitz werd bovendien een nummer getatoeëerd in hun onderarm. van deze gevangene was Het nummer

5 5 Hierna stonden ze uren in rijen opgesteld. Veel vrouwen, vooral niet-joden, werkten als dwangarbeiders in fabrieken rond het kamp. Eén van de taken die moesten gedaan worden was het sorteren van de bezittingen van de nieuw aangekomen gevangenen. Wat waren concentratiekampen? In 1940 begonnen de Nazi s met het vergassen van gevangenen. De Duitsers vertelden het verhaal dat concentratiekampen werkkampen waren. Ze hielden daarmee voortdurend de Joden voor de gek. Ja, ze moesten er wel werken in die zogenaamde 'werkkampen'. Maar de Duitsers lieten ze hard werken tot ze erbij neer vielen. Het enige doel van de Nazi s was de Joden uit te roeien (= te vermoorden). Toegang tot het concentratiekamp Auschwitz(let op de macabere tekst boven aan het hek: 'werk maakt vrij') De gezonde gevangenen moesten keihard werken...

6 6 Wat moesten de Joden in de concentratiekampen doen? WERKEN, WERKEN en nog eens WERKEN. Werken tot ze erbij neervielen. En wie erbij neerviel of ziek werd (bijv. tyfus kreeg) werd gedood. Want wie niet gezond was, was niet meer bruikbaar. De Joden en andere minderwaardige mensen werden uitgebuit. Waren ze niet meer bruikbaar, dan stierven ze of werden ze gedood. Opgesloten achter prikkeldraad en zwaar bewaakt... Wat gebeurde er met hen? De meesten waren voorbestemd om te sterven, hoewel ze dat niet dachten. Ze dachten vaak in een werkkamp te zitten. Of ze stierven van honger, ellende of ziekte in het concentratiekamp, óf ze stierven in de gaskamer. De gaskamer was voor veel Joden het lot. De gevangenen werden verteld zich uit te kleden voordat ze de gaskamers in moesten gaan. Er werd tegen ze gezegd dat ze onder de douche gingen. Hierna werden ze de gaskamers in geleid en vermoord. Een gruwelijke daad!

7 7 De hongerwinter Er kwam in de winter van een 'hongerwinter'. Mensen dachten alleen maar aan eten. Sommige mensen trokken weg uit de stad op zoek naar het platteland. Daar was nog iets eetbaars te vinden. Gepakt met wat spullen en op een fiets met houten banden trokken ze weg. Sommige ruilden al hun bezittingen om voor een paar kilo aardappels! Veel mensen hebben zelfs in die koude hongerwinter bloembollen gegeten om toch maar íets naar binnen te krijgen. Sommige mensen trokken weg uit de stad. Elk klein restje eten werd zelfs opgelikt. De hongerwinter was verschrikkelijk. Duizenden mensen stierven van de honger of van de kou. Er stierven in dat deze periode meer mensen dan in vorige jaren. Al sinds de bezetting kon er niet veel meer uit het buitenland worden ingevoerd.

8 8 Voedsel, olie, benzine, kleding, brandstof en allerlei andere dingen waren daardoor langzaam maar zeker opgeraakt. De regering wilde voorkomen dat de rijke mensen alles kochten en grote voorraden voor zichzelf gingen aanleggen. Daarom werd al vanaf het begin van de oorlog de distributie (= verdeling) ingevoerd. Iedereen kreeg een aantal bonnen waarvoor je dan o.a. voedsel kon kopen. voedselbonnen De schepen die het vervoer van voedsel regelden naar de 'hongergebieden', kwamen in de hongerwinter van vast te liggen in het bevroren ijs. Het vroor die winter tot 20 graden onder nul! Op de voedselbonnen was voortaan steeds minder te koop. Omdat iedereen ook brandstof tekort kwam, werden in de parken en de bossen bomen omgehakt. Ook werden uit leegstaande huizen kasten, deuren en houten materialen gesloopt. Dan konden de mensen hun kachel nog laten branden in die koude winter. Die leegstaande huizen waren vooral huizen van opgepakte Joodse mensen. De bevrijding aan het westfront Nazi-Duitsland leek aan het begin van de oorlog oppermachtig. Heel veel mensen dachten dat Nazi-Duitsland door niemand verslagen kon worden. Op 6 juni 1944 komt daar verandering in! Aan het westfront vallen dan de tegenstanders van Nazi-Duitsland aan (onder leiding van de Amerikanen, de Engelsen en de Canadezen). Zo'n massale aanval noemen we een invasie.

9 9 Normandië Heel veel soldaten komen in Normandië voor het eerst aan land. Dat is in noordwest Frankrijk: zie het kaartje hieronder. Zorgvuldige voorbereidingen, moedige gevechten en de verspreiding van verkeerde informatie (de Duitsers dachten namelijk dat de invasie bij Calais zou plaats vinden, en níet in Normandië), maakten de invasie tot een succes! De invasie kreeg de naam 'Operatie Overlord'. De dagen na de invasie kwamen nog duizenden andere geallieerde soldaten aan land. De Duitsers hadden verkeerde informatie gekregen over de plaats van deze invasie (inval) en waren erg verrast. Deze dag werd "D-day" genoemd. (Decision-day = beslissingsdag). Honderden Engelse en Amerikaanse schepen voeren toen naar de kust van Normandië: dat is een gebied aan de westkust van Frankrijk. Vanaf grote schepen werden tanks aan wal gezet. Schepen beschoten Duitse 'bunkers' vanaf zee. Vliegtuigen namen de Duitse soldaten onder vuur.

10 10 Het verzet Om in verzet te komen tegen de bezetters (Duitsland) was veel moed nodig. De mensen die zich wilden verzetten, werkten meestal in kleine groepen. Hoe minder mensen er namelijk van wisten, hoe beter. Soms hadden deze verzetsgroepen contact met andere verzetsgroepen. Maar meestal niet, omdat dat te gevaarlijk was. Van de Duitsers mochten deze verzetsgroepen niet bestaan! Ze waren onwettig, zeiden ze. De Duitsers hadden dan ook zware straffen voor verzetsstrijders die ze in handen kregen. Meestal was dat de doodstraf. WOORDENLIJST : Arisch De door de Nazi's veel gebruikte term voor: blank en niet-joods. Collaborateur Iemand die vrijwillig samenwerkt met de vijand. Concentratiekampen Kampen waar grote aantallen mensen gevangen worden gehouden en vaak ook vermoord. Derde Rijk De nazi s geloofden van 1933 tot 1945 dat hun rijk het derde Duitse

11 11 Rijk was, omdat het volgde op het Heilige Roomse Rijk in de middeleeuwen en het tweede rijk van 1871 tot Deportatie Gedwongen wegvoeren van groepen mensen naar concentratiekampen Facisme Een politieke overtuiging gekenmerkt door extreem nationalisme, sterk leiderschap en verzet tegen zowel democratie als communisme. Front Het voorste deel van de gevechtszone waar vijandige troepen direct tegenover elkaar komen te staan en vechten. Führer ( leider ) De titel die Adolf Hitler zichzelf gaf in Geallieerden De 49 landen die samen vochten tegen de As-mogendheden. De voornaamste geallieerden waren Groot-Brittannië, Frankrijk, de VS en de USSR (Rusland). Genocide Volkerenmoord - een woord dat werd bedacht om te beschrijven wat de nazi's met de Joden hadden proberen te doen. Gestapo De geheime politie van de nazi s, opgericht in De naam is een afkorting van Geheimes Staatspolizeiamt' Grüne Polizei Hitlers geheime politie in uniform.

12 12 Hakenkruis (Swastika) Het symbool van de nazi-partij. Holocaust (letterlijk: 'verbrande offergave') De massamoord op ongeveer 6 miljoen Joden door de Nazi s. Invasie Massale vijandelijke aanval. Kanselier Het hoofd van de Duitse regering. Kristallnacht De nacht van 9 op 10 november 1938 waarin de nazi s in Duitsland en Oostenrijk winkels, godshuizen en woningen van Joden plunderden Luftwaffe Duitse luchtmacht. Nazi Verkorte naam voor een lid van de NSDAP, geleid door Hitler. Nazi-partij De Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij. Nazi is een verkorte vorm van de Duitse woorden voor nationaal-socialistisch. Oostfront De gebieden van Oost-Europa waar vijandige legers elkaar tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog bevochten.

13 13 SA De 'stormtroepen' of bruinhemden. De oorspronkelijke nazi-strijdkracht, herkenbaar aan het bruine hemd van hun uniform. SS Een nazi-ordestrijdkracht. De elite-afdeling van de SA. De naam is een afkorting van het Duitse woord Schutzstaffel, wat beschermingsbrigade betekent. Ze waren te herkennen aan het zwarte hemd van hun uniform. Staatsgreep Het gewelddadig omverwerpen van een regering. U-boot Duitse onderzeeër. Untermenschen Duits voor ondermensen (minderwaardige mensen). Nazi s gebruikten het woord als verwijzing naar volken en mensen die ze als minderwaardig beschouwden, zoals de Joden, de zigeuners, etc Zuivering Het onschadelijk maken van politieke en andere tegenstanders, vaak door middel van moord.