Brandaan. Geschiedenis LESBOEK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Brandaan. Geschiedenis LESBOEK"

Transcriptie

1 Brandaan Geschiedenis LESBOEK 8

2

3 8 Brandaan Geschiedenis LESBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische juistheid: Hans Bulthuis en Idzard van Manen Verhalen: Anna van Praag Redactie verhalen: Marijke van Ooijen

4 thema 4 Twee wereldoorlogen les 1 les 2 les 3 les 4 tijd van de wereldoorlogen 1900 tot

5 Twee wereldoorlogen In de twintigste eeuw werden er in Europa twee grote oorlogen uitgevochten. De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot Daarna was iedereen het erover eens: dit mocht nooit meer gebeuren. Maar zo n twintig jaar later brak al de Tweede Wereldoorlog uit. In beide oorlogen vielen miljoenen doden. De twintigste eeuw wordt daarom ook wel de bloedigste eeuw uit de geschiedenis genoemd. Begrippen Eerste Wereldoorlog Verdrag van Versaille dictator Duitse Rijk Tweede Wereldoorlog gaskamers geallieerden D-Day Slag om Arnhem hongerwinter atoombom nu

6 thema 4 les 1 De Eerste Wereldoorlog les 2 les 3 les 4 In 1914 begon de Eerste Wereldoorlog. Het was een verschrikkelijke oorlog. Heel veel soldaten sneuvelden. STAP 1 Ten oorlog! Rond 1900 had bijna elk land in Europa een sterk leger. Want de landen vertrouwden elkaar niet. De moord op een prins zorgde voor een wereldoorlog. Partijen Bijna elk Europees land had een sterk leger. Sommige landen maakten ook afspraken om elkaar te steunen als het oorlog werd. Zo waren Duitsland en Oostenrijk-Hongarije elkaars bondgenoten. Aan de andere kant stonden Rusland, Frankrijk en Engeland. Nederland sloot zich niet aan bij één van de twee groepen. Prins De kroonprins van Oostenrijk bezocht met zijn vrouw een provincie van het land. Daar woonden veel Serviërs. Zij wilden niet meer bij Oostenrijk horen, maar bij Servië. Een jongen van 17 jaar vermoordde de prins en zijn vrouw. Oostenrijk en Duitsland begonnen een oorlog met Servië. Rusland, Frankrijk en Engeland kozen de kant van Servië. Zij vochten tegen Oostenrijk en Duitsland. Het was De Eerste Wereldoorlog begon. Loopgraven Alle landen hadden sterke wapens. Kanonnen en geweren waarmee je iemand van ver kon raken. En de nieuwste wapens zoals tanks, prikkeldraad en gifgas. Om zich tegen deze wapens te beschermen, verstopten de soldaten zich in loopgraven. Dat waren paden die ze in de grond hadden uitgegraven. Om aan te vallen, moesten de soldaten uit de loopgraaf komen. Vaak schoot de vijand hen dan meteen neer. Miljoenen soldaten overleefden de oorlog niet. Einde In 1917 vielen Duitse duikboten een passagiersschip met Amerikanen aan. Toen ging Amerika ook tegen Duitsland vechten. Amerika sloot zich aan bij Rusland, Engeland en Frankrijk. Het lukte de Duitsers eerst nog om Rusland te verslaan. Maar in 1918 moest Duitsland het opgeven. Amerika, Frankrijk en Engeland waren sterker. De oorlog was voorbij. 74 Tijdens de Eerste Wereldoorlog vochten veel soldaten vanuit loopgraven. Ga naar STAP 1 in je werkboek

7 STAP 2 De schuldige betaalt De oorlog was voorbij. Er waren heel veel soldaten gesneuveld. Amerika, Engeland en Frankrijk gingen met elkaar praten over hoe het nu verder moest. Versailles Engeland, Frankrijk en Amerika organiseerden een vergadering in Versailles. Alle belangrijke leiders mochten mee vergaderen. Behalve die van Duitsland. Want de landen vonden dat Duitsland de meeste schuld had aan de oorlog. Tijdens de vergadering sloten de landen een verdrag: het Verdrag van Versailles. Daarin stond dat Duitsland streng gestraft moest worden. Ondertekenen In Duitsland was een nieuwe regering. Die móést het Verdrag van Versailles wel ondertekenen. Er zat niets anders op. Maar de mensen in Duitsland waren boos op de regering. Ze hadden wel verloren, maar dat betekende toch niet dat de oorlog alleen hún schuld was? Waarom werden zij zo streng gestraft? Als de oorlog niet hun schuld was, waarom had hun regering dan het verdrag ondertekend? Het verdrag van Versailles wordt ondertekend. Straf Op de vergadering werd de volgende straf bedacht: Duitsland moet gebieden teruggeven aan Frankrijk. Duitsland mag geen leger meer hebben. Duitsland moet aan Engeland en Frankrijk veel geld betalen. De bondgenoot van Duitsland, Oostenrijk- Hongarije, werd ook gestraft. Dat land werd verdeeld in veel aparte landen. Tevreden De leiders van Engeland en Frankrijk waren tevreden. Duitsland had bijna alle schuld gekregen van de oorlog. En de straf was streng. Nu zou er nooit meer zo n grote oorlog komen. Dat dachten ze tenminste. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

8 thema 4 les 1 De Eerste Wereldoorlog les 2 les 3 les 4 STAP 3 Geen geld Duitsland werd na de Eerste Wereldoorlog een straatarm land. Lenen Met Amerika ging het na de Eerste Wereldoorlog jarenlang goed. Amerikanen hadden geld om moderne spullen te kopen, zoals de auto, de grammofoonplaat en de telefoon. Fabrikanten hadden geld nodig om al die spullen te maken. Ze verkochten aandelen. Dat zijn papieren waarmee je eigenaar wordt van een bedrijf. Iemand die alle aandelen heeft, is de eigenaar. Iemand met één aandeel is voor een klein deel eigenaar. Als het goed gaat met een bedrijf, kunnen aandelen veel waard worden. Als je dan de aandelen verkoopt, kun je veel geld verdienen. Veel mensen leenden geld om aandelen te kopen. Crisis In oktober 1929 ging het steeds slechter met de Amerikaanse bedrijven. Mensen wilden geen aandelen meer hebben van een bedrijf dat verlies draaide. Ze verkochten hun aandelen. Op 24 oktober ging het mis. Aandelen die eerst veel geld waard waren, werden in heel korte tijd bijna niets meer waard. De crisis begon. Van de ene op de andere dag werden veel mensen erg arm. Bedrijven hadden geen geld meer. Ze moesten arbeiders ontslaan. Tijdens de crisis werden heel veel mensen werkloos. Werklozen Veel landen in Europa leenden geld van Amerika. Nu ging dat niet meer. Ook in Europa werden veel mensen ontslagen. Veel mensen schaamden zich omdat ze een uitkering hadden en niet werkten voor hun geld. De regering besloot dat werklozen iets terug moesten doen. Ze moesten heel hard werken in ruil voor een uitkering. Bijvoorbeeld kanalen graven, twaalf uur per dag. Ook werkloze dokters en advocaten moesten dat. Duitsland In Duitsland was de crisis het ergst. De Duitse regering moest 132 miljard mark boete betalen aan Engeland en Frankrijk. Dat was veel te veel. Duitsland liet extra geld drukken. Maar daardoor werd het geld minder waard. Gewone mensen konden van hun loon nauwelijks eten meer kopen. En zes miljoen mensen werden werkloos. Ze waren straatarm. 76 Deze mensen moesten hard werken in ruil voor een uitkering. Ga naar STAP 3 in je werkboek

9 Dit weet ik nu STAP 4 Hitler geeft de mensen hoop Heel veel Duitse mensen waren ontevreden. Het ging heel slecht met hun land. En het lukte de regering niet om dit te veranderen. Macht In 1889 werd Adolf Hitler geboren in Oostenrijk. Hij wilde kunstenaar worden. Maar daarvoor had hij niet genoeg talent. Hij dacht veel na over de situatie in Duitsland. Hitler vond dat er iets moest veranderen. Het was tijd voor een nieuwe regering! In 1923 probeerde hij met een groepje andere mensen de macht over te nemen. Dat mislukte. Hitler moest naar de gevangenis. Boek In de gevangenis had Hitler nog meer tijd om na te denken. Hij schreef een boek. Daarin stond hoe Duitsland weer groot en machtig kon worden. En er stond in dat het verdrag van Versailles erg oneerlijk was. Er stond ook in dat de Joden de reden waren van alle ellende. Hitler had een grote hekel aan Joden. Vrij Toen Hitler vrijkwam, wist hij wat hij ging doen. Hij wilde proberen andere mensen van zijn ideeën te overtuigen. Hij richtte een partij op. De leden van de partij noemden zich nazi s. Adolf Hitler beloofde de Duitse mensen een einde te brengen aan alle ellende. De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot Er vielen miljoenen doden. Duitsland kreeg de schuld van de oorlog en werd streng gestraft. In 1929 kwam er een crisis in Amerika. Heel veel mensen werden werkloos. Ook in Europa. In Duitsland was de crisis het ergst. Hitler beloofde de Duitsers dat hij een einde zou maken aan de crisis. Veel mensen stemden op zijn partij. Hitler werd de leider van Duitsland. Al snel bleek dat hij een dictator was. Hitler beloofde de mensen dat hij een einde zou maken aan de honger en de ellende. De mensen geloofden hem. Bij de verkiezingen stemden veel mensen op de nieuwe partij. Ook sommige andere partijen dachten dat Hitler Duitsland misschien uit de ellende kon helpen. Zij besloten dat Hitler de leiding mocht krijgen. Angst Zo werd Hitler in 1933 de nieuwe leider van Duitsland. Al snel werd duidelijk dat Hitler een dictator was. Hitler wilde geen kritiek op zijn partij. Niemand mocht iets anders denken. Hij had een klein leger. Hitler gebruikte zijn leger om mensen met een andere mening bang te maken. Ga naar STAP 4 in je werkboek nu

10 thema 4 les 1 les 2 De Tweede Wereldoorlog les 3 les 4 In 1933 werd Hitler de leider van Duitsland. Hij wilde van Duitsland weer een groot en machtig rijk maken. En hij wilde de Joden weg hebben uit Duitsland. Zij waren volgens hem de schuld van de ellende. STAP 1 Een groot Duits Rijk Hitler vond het Duitse volk het beste volk ter wereld. Beter dan alle andere volkeren. Eén volk Hitler wilde een enorm Duits Rijk maken. Voor de Duitsers en de mensen die op Duitsers leken. Met hemzelf als leider natuurlijk. Vroeger hoorde Oostenrijk bij Duitsland. Hitler zorgde ervoor dat Oostenrijk weer bij Duitsland hoorde. De meeste mensen in Oostenrijk wilden dat zelf ook. Maar Hitler wilde meer. Groot, groter, grootst In een stukje van Tsjechoslowakije, dat zijn nu Tsjechië en Slowakije, woonden veel Duitsers. Hitler dreigde met oorlog. Engeland en Frankrijk wilden Hitler een stukje van Tsjechoslowakije geven. Ze dachten dat het dan weer rustig zou zijn. Maar Hitler ging door en veroverde ook de rest van het land. Nu werden de andere landen in Europa boos. Dat was niet de bedoeling! Duitsland werd veel te machtig. Engeland beloofde: als Hitler ook Polen verovert, dan is het oorlog! Het begint In september 1939 was het zover. Het Duitse leger viel Polen binnen. Engeland en Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog. Zo begon de Tweede Wereldoorlog. In mei 1940 veroverde het Duitse leger ook Nederland, België, Frankrijk, Noorwegen en Denemarken. Deze landen hoorden nu bij het Duitse Rijk. In 1942 probeerde Hitler ook Rusland te veroveren. Maar dat mislukte. Italië en Japan Hitler had bondgenoten. De leider van Italië, Mussolini, wilde wel samenwerken met Hitler. Ook de keizer van Japan zag wel wat in Hitlers plannen. Deze twee leiders wilden net als Hitler zo veel mogelijk macht en gebied hebben. Desnoods met geweld. 78 Mussolini en Hitler waren bondgenoten. Ga naar STAP 1 in je werkboek

11 STAP 2 De Jodenvervolging Hitler had een hekel aan Joden. Stapje voor stapje maakte hij het voor de Joden moeilijker om in het Duitse Rijk te leven. Wetten Sinds 1933 waren er wetten tegen Joden. Daarin stond dat Joden alleen nog in winkels speciaal voor Joden mochten komen. En alle Joden die als ambtenaar of leraar werkten, werden ontslagen. Jodenster Maar hoe weet je nu wie Joods is en wie niet? Dat kun je aan de buitenkant niet zien. Daarom lieten de nazi s alle families onderzoeken. Als een van je ouders Joods was, kreeg je een stempel in je paspoort. Ook moest je een gele ster op je kleren dragen. Daarop stond het woord Jood. Zo kon je niet stiekem naar een winkel gaan waar je niet mocht komen. Getto s Hitler vond ook dat Joden maar allemaal bij elkaar moesten gaan wonen. Joodse gezinnen moesten verhuizen naar speciale wijken: getto s. Daar woonde ze niet in gewone huizen, maar met het hele gezin op een klein kamertje. De Duitsers zetten een groot hek om de getto s. In het getto was heel weinig te eten, het vuil werd er niet opgehaald. Veel mensen werden er ziek. Kampen Hitler had zijn zin gekregen. De Joden woonden in aparte wijken. Op de gewone straten kwam je geen Joden meer tegen. Maar dat vond Hitler niet genoeg. Hitler wilde dat de Joden helemaal zouden verdwijnen. Ook wilde hij geen homoseksuelen en zigeuners in het Duitse Rijk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog besloot Hitler met een groepje nazi s dat ze alle Joden, homoseksuelen en zigeuners wilden vermoorden. Ze bouwden daar speciale concentratiekampen voor. Op dit bankje mochten geen Joden gaan zitten. Joden werden verplicht een Jodenster te dragen. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

12 thema 4 les 1 les 2 De Tweede Wereldoorlog les 3 les 4 STAP 3 In het concentratiekamp Wat er in de concentratiekampen gebeurde, is nog steeds moeilijk te begrijpen. Joden uit alle landen van Europa werden erheen gebracht. De meesten kwamen nooit meer terug. Met de trein Joodse mannen, vrouwen en kinderen, maar ook homoseksuelen en zigeuners werden opgepakt. De nazi s brachten hen naar het station. Om naar een werkkamp te gaan, zeiden ze. Dat geloofden de meeste mensen. Wie kon zich nu voorstellen wat er werkelijk zou gebeuren? Ze mochten maar één koffer meenemen en gingen op reis. Werken? Nadat een trein in het concentratiekamp was aangekomen, werden alle mensen verzameld op het perron. De nazi s keken wie sterk genoeg was om te werken. Wie niet sterk genoeg leek, werd apart gezet. Dat waren vooral vrouwen en oudere mensen. Die moesten direct naar de gaskamers. Daar werden ze vermoord met gifgas. Sterke mensen moesten werken. Maar ook zij overleefden het kamp vaak niet. Ze kregen nauwelijks te eten. Veel mensen werden ziek en gingen dood. 80 Boven de poort van het concentratiekamp Auschwitz stond Werken maakt vrij. Maar de meeste mensen gingen er dood. Nooit vergeten In totaal vermoordden de nazi s bijna zes miljoen Joden in de kampen. Er waren twintig concentratiekampen. De meeste stonden in Polen. In Nederland waren drie kleine kampen: in Amersfoort, Vught en Westerbork. Daar waren geen gaskamers. Joden werden er opgesloten en vanaf daar naar de kampen in Polen gebracht. Sommige kampen zijn na de oorlog afgebroken. Andere zijn een museum geworden. Zodat we nooit vergeten wat daar gebeurde. Ga naar STAP 3 in je werkboek

13 Dit weet ik nu STAP 4 De geallieerden helpen Hitler leek niet te verslaan. Maar in het geheim maakten leiders van andere landen plannen. Engeland Engeland was een land in Europa dat Hitler niet kon veroveren. De leider van Engeland was Winston Churchill. Hij was een dikke man die graag sigaren rookte. Hij was voor niets en niemand bang. En zeker niet voor Hitler. Churchill zei: We zullen heel hard terugvechten. Op het land, op zee en in de lucht. Ze zullen ons nooit krijgen. Dat gaf de Engelsen moed om te vechten zo hard ze konden. Hitler veroverde in korte tijd een groot deel van Europa. Alleen Rusland en Engeland kon hij niet verslaan. In alle landen die nu van de Duitsers waren, kwamen er strenge wetten tegen de Joden. Later probeerden de Duitsers zo veel mogelijk Joden op te pakken. De Joden moesten naar concentratiekampen. Heel weinig mensen overleefden in de kampen. De geallieerden maakten plannen om Hitler te verslaan. Amerika In 1942 gooiden Japanse vliegtuigen bommen op Amerikaanse oorlogsschepen. De schepen lagen in de haven Pearl Harbour. Dat ligt op het eiland Hawaii in de Grote Oceaan, dichtbij Japan. Japan wilde landen in Zuidoost-Azië veroveren. Daarvoor moesten ze eerst de Amerikaanse vloot uitschakelen. Japan en Amerika waren nu in oorlog. Hitler was bondgenoot van Japan. Hij verklaarde ook de oorlog aan Amerika. Samenwerken tegen Hitler De landen die vochten tegen Duitsland, Italië en Japan, noemen we de geallieerden. Daar hoorden Amerika, Engeland, Rusland en Canada bij, plus alle landen die Hitler veroverd had. De geallieerden wilden Hitler stoppen. Churchill maakte samen met Stalin, de leider van Rusland, en president Roosevelt van Amerika geheime plannen. Het was erg bijzonder dat Rusland en Amerika samenwerkten. De twee landen verschilden heel veel van elkaar. Stalin, Roosevelt en Churchill werkten samen om Hitler te verslaan. Ga naar STAP 4 in je werkboek nu

14 thema 4 les 1 les 2 les 3 Vrij! les 4 Hitler moest op steeds meer plekken tegen de geallieerden vechten. Uiteindelijk verloor hij. Europa vierde feest. Maar de bevrijding was niet makkelijk gegaan. STAP 1 Begin van het einde De Duitsers wisten dat er een aanval van de geallieerden zou komen. Maar waar? Slimme truc Omdat de legers van de geallieerden per boot moesten komen, werd de hele Franse kust zwaar bewaakt door de Duitsers. Behalve het stuk dat het verst varen was van Engeland. Daar zouden de geallieerden toch nooit landen? Ook hielden de Duitsers het weerbericht in de gaten. Bij slecht weer zou er wel geen aanval komen. Een paar slimme Engelse soldaten vervalsten daarom het weerbericht. Zo lagen in de nacht van 5 op 6 juni 1944 alle Duitse generaals nog rustig te slapen terwijl de aanval begon. Normandië Honderden schepen met Amerikaanse, Canadese en Britse soldaten landden op 6 juni voor de Franse kust van Normandië. Honderden vliegtuigen met parachutisten vlogen over. D-day was begonnen. D-day staat voor Decision-day. Dat betekent Beslissende dag. In totaal werden er 2,5 miljoen soldaten aan land gezet. Per vliegtuig of per boot. De Duitsers schoten terug vanuit de bunkers in de duinen. Er vielen veel doden op het strand. Maar de geallieerde soldaten bleven komen. Uiteindelijk bereikten de soldaten de Franse dorpen. Daar kregen ze hulp van de gelande parachutisten. Gevechten Dorp voor dorp versloegen de geallieerden de Duitsers in Frankrijk. En vanuit Oost-Europa kwam het Russische leger eraan en joeg het Duitse leger voor zich uit. Het Duitse leger was zwak. Hitler had te weinig soldaten. Op het laatst moesten Duitse jongens van 15 jaar of zelfs jonger meevechten! De geallieerden waren sterker. In augustus bevrijdden ze Parijs. Niet veel later volgde België. En begin september 1944 stonden de geallieerden aan de Nederlandse grens. 82 Aan de Franse kust kwamen duizenden soldaten tegelijk aan. Ga naar STAP 1 in je werkboek

15 STAP 2 Feest, maar niet voor iedereen In september 1944 bevrijdden de geallieerden een groot deel van Zuid-Nederland. In de rest van Nederland dachten de mensen dat hun bevrijding ook snel zou komen. Feest! Veel Nederlanders luisterden stiekem naar de Engelse radio. Zo hoorden ze dat de geallieerden heel dichtbij waren. Op een dinsdag in september 1944 was het zover. De oorlog was voorbij! Sommige mensen hingen de vlag uit. Ze vierden al feest. Veel Duitsers en mensen die samenwerkten met de Duitsers, sloegen op de vlucht. Later werd deze dag Dolle Dinsdag genoemd. Het feest kwam te vroeg. Nederland was nog niet vrij. Arnhem Het lukte de geallieerden nog om de brug bij Nijmegen te veroveren. Maar daarna ging het mis tijdens de Slag om Arnhem. Tussen Nijmegen en Arnhem liggen rivieren. Om de rest van Nederland te veroveren, moesten de geallieerden de rivieren oversteken. Maar het lukte hen niet de brug bij Arnhem te veroveren. De geallieerden kwamen niet voorbij Arnhem. Bovendien werd het nu snel winter. Ze besloten te wachten met een nieuwe aanval. De mensen in het noorden van Nederland konden nog niet bevrijd worden. Honger De winter van 1944 werd voor veel mensen de ergste tijd van de hele oorlog. De hongerwinter begon. Veel wegen en spoorlijnen waren verwoest. Daardoor kon er geen voedsel naar de steden gebracht worden. De mensen leden honger. Vooral in de stad. De mensen daar hadden geen zout, melk, meel of vlees. Ze aten alleen heel dunne pap of zelfs bloembollen. Er waren ook geen kolen en hout meer om de kachel aan te maken. Huizen, parken, tramrails, overal werd het hout uit gesloopt. Om nog maar een beetje warm te blijven. Voor deze stadskinderen was er op school alleen dunne pap te eten. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

16 thema 4 les 1 les 2 les 3 Vrij! les 4 STAP 3 Nederland is bevrijd Na een lange winter brak eindelijk de lente aan. De geallieerden trokken verder het land binnen. In mei 1945 bevrijdden ze ook de rest van Nederland. Vrij Op 5 mei 1945 gaf Duitsland zich over. De oorlog was voorbij. Opnieuw was het feest, maar nu in heel Nederland. Iedereen ging de straat op. De mensen juichten de geallieerde soldaten toe en zwaaiden met de Nederlandse vlag. Eindelijk hoefde je niet meer bang te zijn. Helden? Veel mensen lieten pas na de bevrijding merken hoe erg ze de Duitsers haatten. Ze wilden iets doen om te laten zien hoe kwaad ze waren. Sommige mensen zochten meisjes die verkering hadden gehad met een Duitse soldaat. Ze knipten de meisjes kaal en scholden hen uit. Na de oorlog was het makkelijk om een held te zijn. En dan? Na de oorlog bleek pas hoeveel mensen iemand hadden verloren: vaders, moeders, broers en zussen. Veel gezinnen hadden geen huis meer. De huizen van de meeste Joodse families bleven leeg. Ze kwamen nooit meer terug uit de kampen. Ze waren vermoord. 5 mei Elk jaar herdenken we op 4 mei de doden. Uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook uit alle oorlogen erna. Op 5 mei vieren we dat Nederland bevrijd werd. Elk jaar moeten mensen er weer even aan denken hoe bijzonder het is dat we in Nederland vrij zijn. Om te zeggen wat je denkt, zelfs om naar school te gaan... En Hitler? Hitler bleef tot op het laatst toe denken dat hij de oorlog nog kon winnen. Zelfs toen de Russen en Amerikanen al in Berlijn waren. Hij hield zich schuil in een bunker. Toen hij begreep dat hij echt verloren had, pleegde hij zelfmoord. Samen met zijn vrouw Eva. In Berlijn werden de Russen en Amerikanen de baas. 84 Eindelijk was heel Nederland bevrijd. Ga naar STAP 3 in je werkboek

17 Dit weet ik nu STAP 4 Het einde van de oorlog In mei 1945 was Nederland bevrijd. Maar de oorlog was nog niet voorbij. Want terwijl Duitsland en Italië al waren verslagen, vocht Japan nog door. In Azië Aan de andere kant van de wereld werd nog hard gevochten. Japan had in Azië veel landen veroverd. Ook de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië. Daar zaten veel Nederlanders in Japanse werkkampen. Ze hoopten op bevrijding. De Amerikanen probeerden Japan eilandje voor eilandje te verslaan. Er vielen veel doden. En het ging langzaam. De nieuwe president van Amerika, president Truman, zocht een oplossing. Bom In het diepste geheim was er in Amerika een nieuwe bom gemaakt: de atoombom. Deze bom was sterker en zwaarder dan alle bestaande bommen bij elkaar. Bovendien verspreidde de bom een verschrikkelijke dodelijke straling. Eén bom was genoeg om een stad als Amsterdam in één klap te vernietigen. President Truman besloot de bom te gebruiken. Hij zag geen andere manier om de oorlog te stoppen. In juni 1944 begon de aanval van de geallieerden. In september was een groot deel van Europa bevrijd. In september stopte de aanval bij Arnhem. In het noorden van Nederland begon de hongerwinter. In mei 1945 was heel Nederland bevrijd. Hitler pleegde zelfmoord. Japan gaf zich in augustus over nadat Amerika atoombommen had gegooid op Japanse steden. Hiroshima Op 6 augustus 1945 vlogen Amerikaanse vliegtuigen boven de stad Hiroshima in Japan. De atoombom werd afgegooid met een enkele druk op een rode knop. De piloten zagen een enorme rookwolk. Oh, mijn god, wat hebben we gedaan? zei een piloot meteen. Tienduizenden mensen waren op slag dood. De stad was verwoest. Daarna werd een tweede bom gegooid op een andere stad, Nagasaki. Er vielen net zo veel doden. Japan gaf zich onmiddellijk over. De Tweede Wereldoorlog was voorbij. De ontploffing van de atoombom. Ga naar STAP 4 in je werkboek nu

18 thema 4 les 1 les 2 les 3 les 4 Goed om te weten STAP 1 Samenvatting [LB8441: strip] 86 Ga naar STAP 1 in je werkboek

19 STAP 2 Begrippen Eerste Wereldoorlog Oorlog in de wereld van 1914 tot Engeland, Frankrijk, Rusland en Amerika vochten tegen Duitsland en Oostenrijk- Hongarije. Verdrag van Versailles Verdrag dat Engeland, Frankrijk en Amerika sloten na de Eerste Wereldoorlog. In het verdrag stond dat Duitsland streng gestraft moest worden. dictator Een strenge en wrede leider van een land. Een dictator wil dat niemand iets anders dan hij denkt. Mensen met een andere mening maakt hij bang. Duitse Rijk Het rijk dat Hitler veroverde, bedoeld voor de Duitsers en de mensen die op Duitsers leken. Bij het Duitse Rijk hoorden bijvoorbeeld Polen, Tsjechoslowakije en Nederland. Tweede Wereldoorlog Oorlog in de wereld van 1939 tot Aan de ene kant stonden Duitsland, Italië en Japan. Aan de andere kant Engeland, Frankrijk, Amerika, Rusland en andere landen. gaskamers Kamers in concentratiekampen waar Joden, zigeuners en homoseksuelen werden vermoord met gifgas. geallieerden De tegenstanders van Hitler, die met elkaar samenwerkten. Onder andere Engeland, Amerika en Rusland. D-day 6 juni Afkorting van: Decision-day. Ofwel: Beslissende dag. Op die dag begon de aanval van de geallieerden. Slag om Arnhem Om de rest van Nederland te veroveren, moesten de geallieerden in september 1944 de rivieren bij Arnhem oversteken. Maar het lukte hen niet de brug bij Arnhem te veroveren. hongerwinter Winter van Het zuiden van Nederland was bevrijd, maar het noorden was nog bezet door de Duitsers. Daar leden de mensen honger. atoombom Een bom die sterker en zwaarder was dan alle bestaande bommen bij elkaar. De bom verspreidde een dodelijke straling. Met één bom kon je een hele stad vernietigen. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

20 thema 4 les 1 les 2 les 3 les 4 Goed om te weten STAP 3 Altijd fout? Goed of fout? Als er oorlog is, is dat een heel moeilijke vraag. Is een Duitse soldaat altijd fout? Is iemand die verzet pleegde tegen de nazi s automatisch goed? Onno Neem Heinrich Heinrich maakt altijd grapjes en houdt van dieren. Van politiek snapt hij niet zo veel. Na zijn achttiende verjaardag moet hij in het leger. Als hij niet gaat, moet hij naar de gevangenis. En al Heinrichs vrienden gaan ook. Heinrich wordt naar Nederland gestuurd. Hij hoopt dat zijn tijd daar zo snel mogelijk voorbij is. Zijn taak is het bewaken van de ingang van het stadhuis. Hij geeft de broodmagere kinderen op straat vaak een deel van zijn lunchpakket. Heinrich vindt de oorlog een beetje saai. En hij heeft heimwee. Neem Onno Onno is een stoere jongen, een pestkop met een grote mond. Tot nu toe vindt hij de oorlog maar saai. Het enige voordeel is dat hij zijn vader niet hoeft te helpen in de palingrokerij, want er is niet genoeg werk voor hem. Hele dagen fietst hij om zijn dorp, op zoek naar avontuur en eten om te stelen. Een klasgenoot vraagt Onno om mee te doen met het verzet. Daar hoeft hij geen seconde over na te denken. Die Duitsers, die pakken we! Onno vindt het spannend. Hij hoort erbij. Met zijn maten maakt hij in het geheim plannen. Het ene plan is nog wilder dan het andere. Dan besluiten ze een bom te gooien. In het stadhuis Heinrich Ga naar STAP 3 in je werkboek

21 STAP 4 De Stijl Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen Nederlandse kunstenaars met heel andere kunst werken. Niemand had ooit zoiets gezien! Regels De kunstenaars hoorden bij een groep. Die groep werd De Stijl genoemd. De leden hielden zich aan strenge regels. Ze mochten maar drie kleuren gebruiken: rood, blauw en geel. Wit, grijs en zwart mochten ook, want dat zijn geen echte kleuren. Ook mochten ze alleen rechte lijnen gebruiken. Rechte lijnen Mondriaan was de beroemdste schilder van De Stijl. Hij schilderde bijvoorbeeld het leven in de stad New York. Hij schilderde niet de mensen in de stad, maar rechte lijnen en vormen. Dat noem je abstracte kunst. Victory Boogie Woogie(unfinished) Mondrian/ Holtzman Trust c/o HCR International, Virginia Een bijzondere stoel Een van de leden was de meubelmaker Gerrit Rietveld. Hij wilde iets maken waar mensen 100 jaar later nog over zouden praten. Hij maakte een stoel van twee planken en veertien latjes. De stoel zat niet lekker, maar dat vond Gerrit ook niet belangrijk. Abstract De leden van De Stijl maakten abstracte kunstwerken. Met abstract bedoelden ze dat het niet op de werkelijkheid mocht lijken. Sommige mensen vinden abstracte kunst geen echte kunst. Dat kan een kind ook!, hoor je mensen wel eens in een museum zeggen. Maar die mensen hebben niet zo veel verstand van moderne kunst. Want kunst is het. Ook al lijkt het allemaal heel erg simpel. Ga naar STAP 4 in je werkboek nu

22 Brandaan het verhaal 4 Brandaan viert de bevrijding en wil niet meer feesten Het is 5 mei en Brandaan en Dette zijn de hele dag naar het Bevrijdingspopfestival geweest. Als ze laat in de avond thuiskomen, vraagt hun vader, die speciaal is opgebleven, of ze er ook nog iets van geleerd hebben. Leuk hoor, al die muziek, maar weten jullie eigenlijk nog wel wat deze dag betekent? De bevrijding van Nederland, zegt Brandaan. Precies. Het is niet alleen maar feest. Het is een dat nooit meer -feest. Dat weten we heus wel, hoor pap, zegt Dette

23 Sommige bands hebben speciale liedjes over de vrijheid, zegt Brandaan, en er is ook een informatiemarkt. En iedereen draagt dit. Dette heeft een speldje op met een zwart en een wit handje erop. Haar vader knikt goedkeurend. En nu naar bed. Ja, Dette, jij ook. Brandaan gaat braaf naar zijn kamer, maar slapen kan hij nog niet. De muziek klinkt na in zijn hoofd en zijn wangen gloeien van de lentezon. Stiekem grijpt hij naar zijn telefoon. Hij weet dat daar een symbooltje op staat dat hem naar de Tweede Wereldoorlog brengt. Zou hij niet even een kijkje kunnen nemen bij de echte bevrijding van Nederland? Vijf minuten later staat hij er middenin. Feest, feest, overal feest! Muziek, vlaggen, dansende mensen. Brandaan wordt erin opgenomen als in één groot rood-wit-blauw carnaval. Wat is er aan de hand? schreeuwt hij tegen een jongen van zijn eigen leeftijd. De Tommies komen, gilt de jongen terug, het is op de radio. De Duitsers zijn eindelijk verslagen. Tommies? Noemden ze zo niet de Engelse soldaten in de Tweede Wereldoorlog? Inderdaad, daar komen de eerste tanks al. Brandaan hoort radio s schallen en ziet mensen huilen en lachen tegelijk. De soldaten op de tanks worden toegejuicht als superhelden. Hier. Iemand geeft Brandaan een stukje chocola. Heb je ooit zoiets heerlijks geproefd? Het lawaai is zo enorm dat Brandaan alleen nog maar kan meedeinen. Hij danst met vreemde meisjes, eet nog meer chocola en rijdt zelfs een stukje mee op een Canadese tank. Wat een sfeer! Bevrijdingspop in het kwadraat. Het lijkt wel een film, een film over de bevrijding van Nederland. Plotseling wordt Brandaan een zijstraatje in geduwd. Het is er wonderlijk rustig. Brandaan blijft even stilstaan om op adem te komen. Dan valt zijn oog op een klein groepje mensen aan het einde van de steeg. Wat gebeurt daar? Nieuwsgierig loopt hij er op af. Het zijn vijf mannen met rood aangelopen gezichten. Ze zijn net als de meeste mensen vrij armoedig gekleed, maar wat vooral opvalt, is de oranje band om hun arm. BS staat erop. Wat zou dat betekenen? Op het moment dat Brandaan vlakbij is, ziet hij pas de vrouw. Of het is eigenlijk meer een meisje; ouder dan zeventien kan ze niet zijn. Ze zit op de grond en twee mannen houden haar ruw bij haar armen vast. Een derde knipt met een soort heggenschaar haar haren af. De grond ligt al bezaaid met bruine krullen nu

24 Nee, nee, jammert het meisje, niet mijn haar. Alsjeblieft niet mijn haar. Dat had je eerder moeten bedenken, snauwt de man met de schaar haar toe. Wat is er met haar? vraagt Brandaan. Zou het meisje soms een of andere besmettelijke ziekte hebben? Heeft ze misschien een heel erge vorm van hoofdluis? De mannen kijken allemaal tegelijk op. Wat moet je? Ik wilde alleen maar weten waarom jullie dat haar afknippen, zegt Brandaan, geschrokken van hun koude blikken. Ze komt er nóg goed vanaf, zegt de man met de schaar, eigenlijk zouden we haar nog veel harder moeten aanpakken. Brandaan huivert en het meisje ook. Ze heeft lieve ogen, ziet Brandaan. Een andere man, iets kleiner en met een puntige neus, zegt tegen Brandaan: Laat je niet inpalmen, jochie. Deze meid was het liefje van een Duitser. Ik hield van hem, fluistert het meisje. Onmiddellijk spuugt de man met de puntneus haar in het gezicht. Liefde! Waar was jij, toen wij, de binnenlandse strijdkrachten, met gevaar voor eigen leven vochten voor de vrijheid van jouw land? Zeker op een of ander Duits feestje. Lekker roken, lekker drinken. Een beetje dansen met de vijand terwijl je eigen volk honger lijdt. Noem je dat liefde? Het meisje buigt haar hoofd. Ook mijn familie heeft geleden. Mijn vader stierf aan een longontsteking, mijn moeder gaf al het eten uit de gaarkeuken aan haar zeven kinderen. Zij is door de oorlog ontzettend verzwakt. Haar stem breekt. Brandaan kijkt het meisje medelijdend aan, maar de man met de schaar rukt zo hard aan het haar dat het meisje het uitgilt. Dus zo eer jij je overleden vader? Het is maar goed dat hij dit niet hoeft mee te maken. Vuile verrader! En knip, daar gaan de laatste lokken. Het meisje slaat haar handen om haar kaalgeknipte hoofd. Ze ziet er afschuwelijk uit

25 Kom mee jij. De mannen sleuren haar omhoog. Zonder nog op Brandaan te letten, trekken ze het meisje met zich mee. De man met de puntneus drukt haar een stuk karton in de handen, waar met grote letters moffengek op staat. Hou dit boven je hoofd zodat iedereen het goed kan zien. Met het karton in haar handen en haar kale hoofd gebogen laat het meisje zich in de richting van het feestgedruis trekken. Er klinkt een luid gejoel als de menigte het vreemde groepje in het oog krijgt. Brandaan springt op om te helpen, maar hij beseft algauw dat het zinloos is. Er zijn teveel mensen, hij kan er niet eens doorheen komen. Wat net nog een leuk feest leek, is nu een wrede wraakactie geworden. Hij gaat naar huis terug. Weer in zijn bed herinnert hij zich Katerina, een meisje dat hij via NEON in de middeleeuwen had ontmoet. Als ze bij hem was gebleven en mee op reis door de tijd was gegaan, was ze waarschijnlijk net zo wreed behandeld door de geuzen, en dat alleen omdat ze katholiek is. Arme Katerina! Toch, denkt Brandaan, hebben de geuzen Nederland bevrijd. Net als de mannen die hij net heeft gezien. Dat waren helden, die in het verzet hebben gezeten en, zoals ze zelf hebben gezegd, met gevaar voor eigen leven hebben gevochten. Ze verdienden een medaille! Brandaan zucht. Waarom is de geschiedenis zo ingewikkeld? Zijn vriend Naut heeft het met zijn proefjes en uitvindingen maar gemakkelijk, die kun je tenminste uitvoeren en testen of ze goed zijn of fout. Maar Brandaan heeft nu een stuk of twintig tijdreizen gemaakt en weet inmiddels dat elk verhaal uit zijn geschiedenisboek ook een andere kant heeft. De bevrijders deden anderen soms pijn. De geuzen hadden het gemunt op katholieken. De leiders van de kerk op hun beurt wilden een vrouw als Marregje verbranden, die geen vlieg kwaad deed. Weer een ander verhaal. De stoere koopvaardijschepen uit de achttiende eeuw vervoerden naast schatten ook slaven. Maar was de VOC dan slecht? Of Columbus? Brandaan heeft ook hem ontmoet en denkt van niet. Hoe zit dat dan? nu

26

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een museum uit die tijd. Openluchtmuseum

Nadere informatie

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1 35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten

Nadere informatie

Lesbrief Van Papa, voor Sammie

Lesbrief Van Papa, voor Sammie Lesbrief Van Papa, voor Sammie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie 4 Tweede Wereldoorlog 5 Concentratiekamp 6 Stripverhaal (opdracht) 8 Collage maken (opdracht) 9 Colofon 10 2 Inleiding Voor u ligt

Nadere informatie

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog.

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Dirk komt thuis. Dirk heeft gewonnen met voetballen. Hij is heel blij. Maar dan ziet hij zijn moeder. Zijn moeder kijkt niet blij. De moeder van Dirk denkt

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

Waar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad

Waar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad Docentenblad Waar gebeurde het? Korte omschrijving In de strip worden vaak plaatsen genoemd. Er zijn drie kaartjes (Nederland, Europa en de wereld) en een aantal stripplaatjes waarin plaatsen genoemd worden.

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt door een scholier 1325 woorden 15 mei 2009 5,3 43 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Begin van de tweede wereldoorlog De tweede wereldoorlog duurde

Nadere informatie

Mijn mond zat vol aarde

Mijn mond zat vol aarde Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,

Nadere informatie

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. 100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk.

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk. Werkblad 7 Ω Oorlog en crisis Ω Les : De Eerste Wereldoorlog Het begin van de Eerste Wereldoorlog Rond 900 zijn er twee kampen in Europa. Rusland, Frankrijk en Groot- Brittannië aan de ene kant. Oostenrijk-

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler

Hoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler Hoofdstuk 1: De Tweede Wereldoorlog: Hitler Hitler wilde eerst kunstenaar worden, maar hij werd afgewezen op de kunstacademie. Hij werd militair en vocht mee in de Eerste Wereldoorlog. Ze verloren. Er

Nadere informatie

> Lees In de loopgraven. > Lees Nieuwe wapens.

> Lees In de loopgraven. > Lees Nieuwe wapens. LB -. Nederland doet niet mee > Lees Ruzie in Europa. Leg uit waarom Nederland toch met de oorlog te maken krijgt. Gebruik de volgende woorden: vluchten kamp voedsel België. In 9 krijgen twee landen ruzie

Nadere informatie

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK

Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Tijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog

Tijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog Tijd van de wereldoorlogen: De tweede wereldoorlog Op de vlucht Trek een lijn naar het goede plaatje. In de winkel is bijna alles op. De groenteman zegt: de mensen kopen veel eten, de mensen vluchten voor

Nadere informatie

Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans

Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog. Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lesbrief bij het boek Kiezen in de oorlog Marte Jongbloed Roelof van der Schans Lees dit boek lekker rustig door. Beantwoord iedere keer als je een hoofdstuk uitgelezen hebt de vragen die bij dat hoofdstuk

Nadere informatie

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Week 1ABC: De Franse Revolutie Info: De Franse Tijd (1795 1814) Na de Franse Revolutie werd Napoleon de baas in Frankrijk. Napoleon veroverde veel Europese landen,

Nadere informatie

Werkstuk Engels Auschwitz birkenau

Werkstuk Engels Auschwitz birkenau Werkstuk Engels Auschwitz birkenau Werkstuk door een scholier 1715 woorden 11 oktober 2011 5,2 9 keer beoordeeld Vak Engels Inhoud Bronvermelding. Pagina: 3 Wat is Auschwitz? Pagina: 4 Wat was het doel

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

LEVEN IN DE OORLOG LES 1. Het begin van de oorlog

LEVEN IN DE OORLOG LES 1. Het begin van de oorlog Wereldoorlogen en Holocaust LES 1 LEVEN IN DE OORLOG JE LEERT wat er in het begin van de Tweede Wereldoorlog gebeurt; wat er verandert in het dagelijks leven van de mensen; wat de mensen doen bij een luchtalarm.

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

6.7. Boekverslag door X woorden 8 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. 1: Inleiding

6.7. Boekverslag door X woorden 8 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. 1: Inleiding Boekverslag door X. 2555 woorden 8 februari 2002 6.7 873 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1: Inleiding Anne frank wordt op 12 juni 1929 geboren in Frankfurt aan de main (Duitsland). Anne heeft een zusje,

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden

Nadere informatie

www.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam

www.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam www.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam mede mogelijk gemaakt door Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede gefinancieerd met steun van het europees fonds

Nadere informatie

Voorwoord. Rome en de Romeinen

Voorwoord. Rome en de Romeinen Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote

Nadere informatie

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen Tijdvak 9 Toetsvragen 1 De Eerste Wereldoorlog brak uit naar aanleiding van een moordaanslag in Serajewo. Maar lang daarvoor groeiden er al tegenstellingen waarbij steeds meer landen werden betrokken.

Nadere informatie

Rassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden.

Rassenleer. Nog lager stonden volgens hem de zigeuners en vooral de joden. Dat waren geen mensen maar ongedierte, dat uitgeroeid moest worden. De Holocaust Rassenleer Lang voordat Hitler de leider van Duitsland werd, schreef en vertelde hij over de rassenleer. Dat was een theorie die beweerde dat mensen waren verdeeld in rassen: zwakke, minderwaardige

Nadere informatie

Arigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten

Arigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Arigato opdrachtenblad Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Lesuurpakket Arigato Thema s: oorlogsverleden; mensenrechten; vergeven; herdenken. Verdiepingsopdrachten:

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie

Deel 1. De eerste oorlogsdagen

Deel 1. De eerste oorlogsdagen Deel 1 De eerste oorlogsdagen Vrijdag 10 mei 1940, heel vroeg in de ochtend Luchtaanval Chris wordt wakker van harde dreunen en zwaar gebrom. Vliegtuigen, weet hij meteen. Zware vliegtuigen, bommenwerpers!

Nadere informatie

Hoe ik talent voor het leven kreeg

Hoe ik talent voor het leven kreeg Hoe ik talent voor het leven kreeg in makkelijke taal Rodaan Al Galidi Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen 1 Mijn naam is Semmier Kariem. Ik ben in 1991 gevlucht uit Irak. Daar was Saddam Hoessein

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het

Nadere informatie

De jongen weet dat hij niet in slaap moet vallen. Want dan zullen dieven zijn spullen stelen. Ook al is het nog zo weinig wat hij heeft.

De jongen weet dat hij niet in slaap moet vallen. Want dan zullen dieven zijn spullen stelen. Ook al is het nog zo weinig wat hij heeft. In Kanton, China Op de hoek van twee nauwe straatjes zit een jongen. Het is een scheepsjongen, dat zie je aan zijn kleren. Hij heeft een halflange broek aan, een wijde bloes en blote voeten. Hij leunt

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Omdat, we met geschiedenis het blok erover een beetje over hadden, en toen leek het me wel een leuk onderwerp waar ik wel war meer wilde over weten.

Omdat, we met geschiedenis het blok erover een beetje over hadden, en toen leek het me wel een leuk onderwerp waar ik wel war meer wilde over weten. Werkstuk door een scholier 2472 woorden 13 december 2005 5,9 98 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Waarom heb ik dit onderwerp gekozen? Omdat, we met geschiedenis het blok erover een

Nadere informatie

Voor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02

Voor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02 Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste

Nadere informatie

Vermoord? vroeg Evi angstig. Ongetwijfeld. Maar de directeur... Vermoord, herhaalden we beslist. Daarna hebben ze zijn lichaam ondergedompeld in een

Vermoord? vroeg Evi angstig. Ongetwijfeld. Maar de directeur... Vermoord, herhaalden we beslist. Daarna hebben ze zijn lichaam ondergedompeld in een 2 Juf Kol Tijdens de pauze kwamen we samen in de fietsenstalling. Meester Rob naar z n opoe? Helemaal naar de andere kant van de wereld? Op z n oude fiets? Zonder muts! Alsof we hem zouden vergeten! Onzin!

Nadere informatie

Je gaat een kist inrichten met je groepje. Een presentatiekist van hout met glas ervoor

Je gaat een kist inrichten met je groepje. Een presentatiekist van hout met glas ervoor VERZET Je gaat een kist inrichten met je groepje. Een presentatie kist van hout, met glas ervoor. De kist gaat over het verzet. De volgende dingen moeten in ieder geval in de kist komen: Wat is onderduiken

Nadere informatie

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.

Nadere informatie

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat

Nadere informatie

Anne Frank, haar leven

Anne Frank, haar leven Vragen en opdrachten bij: Anne Frank, haar leven Doe meer met Leeslicht! Bij alle boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school.

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school. Een Berbers dorp Ik ben geboren en opgegroeid in het noorden van Marokko. In een buitenwijk van de stad Nador. Iedereen kent elkaar en altijd kun je bij de mensen binnenlopen. Als er feest is, viert het

Nadere informatie

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail. 't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.com Het aapje en de sleutels Er was eens een man en die had de sleutels

Nadere informatie

Samen met Jezus op weg

Samen met Jezus op weg Samen met Jezus op weg KERK & WERELD Korte Schipstraat 16 2800 Mechelen Tekst: Myrjam De Keyser 1. De laatste keer samen Jezus en zijn leerlingen willen graag het paasfeest vieren. Daarvoor zijn ze naar

Nadere informatie

Die welle of de golf

Die welle of de golf Die welle of de golf naam: klas: schooljaar: - vak: GODSDIENST leerkracht: 1 Vooraleer we naar de film kijken, zijn er eerst een aantal dingen waar we het over moeten hebben. In dit eerste deeltje: Wat

Nadere informatie

De tijd van: Wereldoorlogen

De tijd van: Wereldoorlogen De tijd van: Wereldoorlogen WoI Interbellum WoII Wereldoorlog I Casus Belli (Latijn, de oorzaak van de oorlog) Wereldoorlog I Tweefronten oorlog: Oostfront/Westfront Tannenberg 1914: Bewegingsoorlog: Verdun

Nadere informatie

Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2)

Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2) Het verhaal van de schepping (Genesis 1 en 2) Toen God begon met zijn schepping, was het donker en leeg. Maar God zei: Laat er licht zijn! En opeens was er licht. Nu was het niet donker meer, maar nog

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO

Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO Werkstuk Geschiedenis Joden vervolging in de 2e WO Werkstuk door een scholier 1359 woorden 21 februari 2004 6,1 464 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Wat is jodenvervolging? Verplichte

Nadere informatie

Beleef de vrijheid! Opdrachtenboekje

Beleef de vrijheid! Opdrachtenboekje Beleef de vrijheid! In dit museum maak je de aanloop naar de oorlog mee, ervaar je de bezettingstijd, vier je de bevrijding en zie je de wederopbouw van Nederland en Europa. Beleef de vrijheid! Met deze

Nadere informatie

Projectthema: De verhalenkoffer Les 1 Groeten van Leo Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Filmpjes Lesdoelen op het digibord

Projectthema: De verhalenkoffer Les 1 Groeten van Leo Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Filmpjes Lesdoelen op het digibord Voorbereiding Lesdoelen Achtergrondinformatie Extra s Knip de Mix en matchkaartjes uit (zie de laatste pagina van deze lesvoorbereiding). Zorg ervoor dat complete setjes worden uitgedeeld, anders is er

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-19-1-b 1 / 14 lees verder bron 1 Een zin uit het programma van een politieke partij (1894): Het

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

Een wereld oorlog is een oorlog waar verschillende continenten aan mee doen

Een wereld oorlog is een oorlog waar verschillende continenten aan mee doen Werkstuk door een scholier 2114 woorden 14 mei 2007 5,5 105 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1939-1945, Het begin en de bevrijding van Europa De oorlog begint In 1934 bereide het leger van Duitsland zich

Nadere informatie

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig

Nadere informatie

"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5"

Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5 "Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5" Voor het eerst alleen Ik werd wakker in een kamer. Een witte kamer. Ik wist niet waar ik was, het was in ieder geval niet de Isolatieruimte. Ik keek om me

Nadere informatie

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren

Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers

Nadere informatie

TIJDLIJN WOII

TIJDLIJN WOII 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 TIJDLIJN WOII 1939 1 SEPTEMBER (begin van de Tweede Wereldoorlog) Nazi-Duitsland valt Polen binnen Er wordt een straatverbod voor Duitse Joden ingevoerd Hitler voert

Nadere informatie

Ria Massy. De taart van Tamid

Ria Massy. De taart van Tamid DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in

Nadere informatie

Bert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten.

Bert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten. Helaas Wanneer besloot Bert om Lizzy te vermoorden? Vreemd. Hij herinnert zich het niet precies. Het was in ieder geval toen Lizzy dat wijf leerde kennen. Dat idiote wijf met haar rare verhalen. Bert staat

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog

Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 2028 woorden 13 december 2005 4,7 122 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Vraag 1 a) In welk jaar werd Nederland

Nadere informatie

Hoofdstuk 2b5. De prijs van vrijheid

Hoofdstuk 2b5. De prijs van vrijheid Hoofdstuk 2b5 De prijs van vrijheid Cursus 1 : Vóór de oorlog Wat leer je? dat de Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918. Dat er vanaf 1929 een economische wereldcrisis was. Dat in Duitsland de NSDAP

Nadere informatie

Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1).

Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1). Lees het verhaal over master Roelof en slaaf Tomboy (deel 1). Kijk, een schip uit Amerika, Amerika is een nu een vrij land. Zie jij de blanke jongen? Hij heet Roelof. Roelof is de zoon van de gouverneur.

Nadere informatie

Die week hoort hij van zijn moeder dat hij, zijn zus en zijn moeder terug gaan naar Berlijn, omdat het daar veiliger is.

Die week hoort hij van zijn moeder dat hij, zijn zus en zijn moeder terug gaan naar Berlijn, omdat het daar veiliger is. 6,7 Boekverslag door Bram 1067 woorden 19 keer beoordeeld 22 november 2014 Auteur John Boyne Genre Oorlogsroman Eerste uitgave 2006 Vak Nederlands Methode Nieuw Nederlands Zakelijke gegevens Titel: De

Nadere informatie

Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam

Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam www.verzetsmuseum.org Plantage Kerklaan 61 (tegenover Artis), Amsterdam mede mogelijk gemaakt door Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede gefinancieerd met steun van het europees fonds

Nadere informatie

10. Gebarentaal [1/3]

10. Gebarentaal [1/3] 10. Gebarentaal [1/3] 1 Gebarentalen Stel, je kunt niets horen. Je bent doof. Hoe praat je dan met andere mensen? Je kunt liplezen, maar dat is moeilijk en je mist dan toch nog veel van het gesprek. Bovendien

Nadere informatie

Verloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal

Verloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal Verloren grond Murat Isik in makkelijke taal Moeilijke woorden zijn onderstreept en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 84. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Mijn geboorte Mijn verhaal

Nadere informatie

Janusz Korczak. door Renée van Eeken

Janusz Korczak. door Renée van Eeken Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog

Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in

Nadere informatie

Canonvensters Michiel de Ruyter

Canonvensters Michiel de Ruyter ARGUS CLOU GESCHIEDENIS LESSUGGESTIE GROEP 8 Canonvensters Michiel de Ruyter Michiel Adriaanszoon de Ruyter werd op 23 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn ouders waren niet rijk. Michiel was een stout

Nadere informatie

Waarom zijn er ongelukkige mensen?

Waarom zijn er ongelukkige mensen? Eerste Communieproject 8 Waarom zijn er ongelukkige mensen? De mensen doen niet wat God wil Je hebt gezien wat geluk is. Als mensen van jou houden, word je gelukkig. Niet iedereen is gelukkig. Als andere

Nadere informatie

Op hun knieën blijven ze wachten op het antwoord van Maria. Maar het beeld zegt niets terug.

Op hun knieën blijven ze wachten op het antwoord van Maria. Maar het beeld zegt niets terug. 1950 Het huilende beeld De zon schijnt met hete stralen op het kleine dorpje. Niets beweegt in de hitte van de middag. De geiten en koeien slapen in de schaduw. De blaadjes hangen stil aan de bomen. Geen

Nadere informatie

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt

Nadere informatie

Dit boekje is van. Doodgewone Helden

Dit boekje is van. Doodgewone Helden Dit boekje is van Doodgewone Helden Echte helden! Je kent ze misschien wel van tv. Ze kunnen vliegen, ze kunnen mensen redden uit brandende gebouwen en ze vechten tegen slechteriken. Iedereen heeft zo

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie