De ontwikkeling van smaakvoorkeuren en eetgedrag tussen 0 en 4 jaar. Nature vs. Nurture? Oktober 2014, Kees de Graaf

Transcriptie

1 De ontwikkeling van smaakvoorkeuren en eetgedrag tussen 0 en 4 jaar. Nature vs. Nurture? Oktober 2014, Kees de Graaf

2 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit van voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

3 Voorkeuren, nature vs./and nurture Smaak versus geur/aroma Aangeboren voorkeur voor zoet Aangeboren afkeer voor bitter en zuur Voorkeur voor zout ontstaat na half jaar Voorkeur voor umami bij zes maanden Voorkeur voor vet

4

5 Voorkeuren, nature vs./and nurture Voorkeuren voor smaken zijn redelijk stabiel en universeel; zoet, zout, zuur, bitter, umami, vet over de hele wereld Smaak signaleert macronutriënten voeding Zoet koolhydraten Umami eiwit Vet vet Zout vochtbalans Bitter en zuur gevaarlijk

6 Voorkeuren, nature vs./and nurture Geuren/aroma s/flavours Eindeloos aantal geuren, gemakkelijk herkenbaar, moeilijk benoembaar Geuren krijgen betekenis door associatie met andere sensorische signalen (vgl. aardbei/banaan vs. Bacon) Voorkeuren voor flavours/voedingsmiddelen aangeleerd

7 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit van voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

8 Hoe worden voorkeuren aangeleerd Vier principes Blootstelling Flavour nutrient learning (Energie smaak conditionering) Flavour flavour learning (Smaak smaak conditionering) Sociale beloning en straf / imitatie

9 Effect van blootstelling In tientallen studies aangetoond; meest krachtige mechanisme Begint al in de baarmoeder

10 I don t like it; I never tried it: Effects of exposure on two years old children s food preferences Toets van mere exposure hypothese (Zajonc, 1968) Method Exp. 1: 6 children; 5 types of cheese Exp. 2: 8 children; 5 types of fruit Exp. 1: 26 pairs: 20, 15, 10, 5, 2 Exp. 2: 25 pairs: 25, 15, 10, 5, - Bron: Birch, et al, Appetite 1982

11 Voorkeur hangt rechtstreeks samen met de frequentie van blootstelling 5 10 blootstellingen lijken genoeg om voorkeur te bewerkstelligen Bron: Birch, et al, Appetite 1982

12 Prenatal and postnatal flavor learning 46 mothers in the last trimester of pregnancy Mothers either drank 300 ml of water or carrot juice daily for 4 days per week for 3 consecutive weeks. During the last trimester of pregnancy and during first 2 months of lactation Mennella et al., 2001

13 Beverage Consumed During: Preference Pregnancy Lact at ion Test at Weaning Group CW CARROT WATER Carrot-Flavored vs Plain Cereal Group WC WATER CARROT Carrot-Flavored vs Plain Cereal Group WW WATER WATER Carrot-Flavored vs Plain Cereal Mennella et al., 2001

14 Proportional Response Prenatal and postnatal flavor learning A. Intake B. Negative Facial Expressions CW WC WW CW WC WW Group Mennella et al., 2001 Mennella et al, 2001

15 Effecten van blootstelling vs energie-smaak en smaak smaakconditionering bij peuters Doelstelling: Victoire de Wild -Vaststellen of smaak smaak (flavour - nutrient) of smaak smaak (flavour flavour) conditionering een effectievere strategie is om voorkeur voor groente aan te leren dan blootstelling

16 Twee studies bij kinderdagverblijven FNL (Flavour Nutrient Learning)1 Soup study FFL (Flavour Flavour Learning) 2 Crisp study 1. Published in Appetite (2013) 2. Published in Pedriatic Obesity (2014)

17 Testproduct soups: andijvie & spinazie Low energy High energy Kcal/125g Children M age (SD) (7.8)

18 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit van voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

19 Test product chips: rode biet & pastinaak Sweet taste Neutral taste Tomato ketchup (TK) White sauce (WS) Children M age (SD) (8.4)

20 Methode: Ontwerp studie 1 Week 1 (T = 0) Week 2-8 Conditioning period Week 9 (T = 1) 2 months (T = 2) 6 months (T = 3) Baseline Pre-test Preference Intake Repeated exposure 7x HE + 7x LE soup (125ml) Post-test 1 Preference Intake Post-test 2 Preference Intake Post-test 3 Preference Intake = Low energy = high energy

21 Impression: preference tests & intake at day care

22 Intake vegetable soup (g) Results study 1: soup intake ad libitum Glm repeated measure within subject: P< (t=0, t=1, t=2 & t=3) of exposure, no effect of energy, no interaction effect. 200,0 50% increase * * * 150,0 100,0 LE HE 50,0 0,0 PRE (t = 0) POST (t = 1) POST (t=2) POST (t=3)

23 Results study 2: intake crisps ad libitum GLM repeated measure within subject; p < 0.001(t=0, t=1, t=2 & t=3) of exposure, no effect of flavouring, no interaction effect

24 Results study 2: intake during conditioning phase 25% more intake crisps paired with tomato ketchup Crisps 100% more intake of tomato ketchup Dip sauces

25 Conclusies Bij peuters nam de groente inneming toe in alle condities onafhankelijk van FNL of FFL Herhaalde blootstelling krachtig mechanisme Gem soep inneming nam toe met 60 g (50%) Gem chips ineming nam toe met 8 g (300%) Toegenomen inneming was stabiel over de tijd (6 maanden) lange termijn effect Toename van inneming chips gepaard met tomatenketchup gedurende de interventie verdween na de interventie

26 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

27 Ontwikkeling neofobie Tot 1 jaar accepteren kinderen vrijwel alles Van 1 6 jaar neofobie kieskeurig, zelfstandige eters met specifiek voorkeuren

28 Neofobia, variatie, en stabiliteit voorkeuren Variatie bij introductie van vast voedsel leidt tot een reductie van neofobia Voorkeuren tijdens de peutertijd, 1 3 jaar, blijven in stand tot jonge volwassenheid (Nicklaus et al)

29 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

30 Energiedichtheid en portiegrootte Birch (1991) 2 5 j kinderen hebben een goede regulatie van energieinneming door van maaltijd naar maaltijd te compenseren. Rolls et al (2000) kinderen van 3 jaar reageren niet op portiegrootte, maar kinderen van 5 wel. Barara Rolls hogere portiegrootte en hogere energiedichtheid leiden tot hogere energie-inneming

31 Recent onderzoek kinderen portiegrootte energiedichtheid Entree: macaroni and cheese Other foods: mainly fruits and vegetables Source: Savage et al; Am J Clin Nutr 2012

32 Source: Kling et al, Soc Study of Ingestive Behavior, 2014 Lunch items were either lower-ed or higher-ed versions of chicken, macaroni & cheese, green vegetables, applesauce, ketchup, and milk; n = 103, 3 5 y Lower ED (100%) 100% Portion Size 150% Portion Size 200% Portion Size Higher ED (142%)

33 Source: Kling et al, Soc Study of Ingestive Behavior, 2014 Energy Intake (kcal) Portion size and energy density combined to affect energy intake Lower-ED Meals 176 ± 13 kcal Higher-ED Meals Milk Ketchup Applesauce Vegetable Mac & cheese Chicken 0 100% 150% 200% 100% 150% 200% Portion Size The effects of higher ED and larger portion size combined to increase lunch intake by 78%

34 Source: Kling et al, Soc Study of Ingestive Behavior, 2014 Summary of Results Portion size and energy density independently affected preschool children s energy intake Increasing portion size by 100% increased energy intake by 26% Increasing ED by 42% increased energy intake by 39% These effects combined to significantly increase children s meal energy intake by 78% When served the same portions, children consumed similar weights of the lower-ed and higher-ed meals This suggests that the meals were similar in acceptability

35 Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd Hoe worden voorkeuren aangeleerd? Neofobie, variatie en stabiliteit voorkeuren Ontwikkelingen met betrekking tot eetgedrag; over energiedichtheid en portiegrootte Discussie

36 Discussie Voedselvoorkeuren deels aangeboren (smaak), deels aangeleerd (flavours, voedingsmiddelen) Blootstelling is belangrijkste voorspeller van voorkeur Vroege introductie en blootstelling aan groente hogere voorkeur en inneming Voorkeuren vroeg aangeleerd en dan stabiel Kleine kinderen reageren ook op portiegrootte en energiedichtheid lagere energiedichtheid (bijv. groente en fruit), niet te grote porties

37 Thank you for your attention