CAR Sint - Lievenspoort Gent UITDAGINGEN BINNEN DE VOLWASSENWERKING VAN HET CAR SINT LIEVENSPOORT. Multidisciplinaire revalidatie

Transcriptie

1 1 CAR Sint - Lievenspoort UITDAGINGEN BINNEN DE VOLWASSENWERKING VAN HET CAR SINT LIEVENSPOORT ONICI 10TH EURO-CI SYMPOSIUM 9 APRIL Multidisciplinaire revalidatie gesubsidieerd via conventie met het RIZIV en VAPH Hoorexpert: Audiologische dienst Hoorcentrum Tinnitusdienst Diensten erkend door VAPH: MDT: MultiDisciplinair Team Volwassenen en CI CAR Sint Lievenspoort: visie Multidisciplinaire revalidatie 3 4 De hulpverlening is integraal, multidisciplinair en ambulant. De therapeutische interventies beogen maximale ontwikkeling van de perceptuele en communicatieve mogelijkheden. De hulpverlening vereist een intensieve samenwerking tussen de cliënt, zijn omgeving en het team. Gehoorstoornissen Complexe ontwikkelingsstoornissen (taal, leren) Autismespectrumstoornissen Stotteren Doelgroep gehoor Doelgroep gehoor: volwassenen 5 6 Baby s Peuters Kleuters Lagere school Adolescenten Volwassenen Prelinguaal postlinguaal HA, CI of combinatie? Bijkomende moeilijkheden: Taalproblemen bij tweede taal verwerving of prelinguaal doof Evenwichtsproblemen Tinnitus 1

2 MARC 1. Intake en onderzoek 7 8 Marc, 43 jaar, prelinguaal zwaar slechthorend (HA op de leeftijd van 3 jaar), progressief gehoorverlies Connexine 26, geen gehoorproblematiek in de familie Getrouwd met horende vrouw, 2 horende kinderen (zoon17- dochter14) Orale communicatie Studies: BuBaO type 7 gewoon lager onderwijs, middelbaar hotelschool Werk: slagerij maakt de bereidingen Hobby s: experimenteel koken en tuinieren Intakegesprek bij intakecoördinator Luisteren naar hulpvraag Informeren over komende onderzoeken Planning Administratieve gegevens Hoorexpert: hoortoestelvernieuwing bood onvoldoende spraakverstaan Doorverwijzing naar een extern CI team CI team: onderzoek, operatie en fitting Onderzoek deel 1 Onderzoek deel NKO arts Familiale en medische anamnese: persoonlijke factoren Klinisch onderzoek Audioloog In kaart brengen van de gehoormogelijkheden van de cliënt Tonale audiometrie: koptelefoon Vrij veld meting Audiogram Audiogram Hz Hz dbhl KT, Re KT, Li FF, z HT FF, met HT Insert Re Insert Li Bg Re Bg Li dbhl KT, Re KT, Li FF, re CI FF, met HT li Insert Re Insert Li Bg Re Bg Li

3 Spraakaudiometrie Onderzoek deel NVA woordenlijst op 55dB HL, 65 db SPL Logopedist Vaardigheden spraakafzien: 50 woorden van Uden Score 117/129 Exceptioneel goede liplezer Onderzoek deel 2 Onderzoek deel Logopedist Analyse communicatietechnieken Uitgangscondities: bv. op restaurant Gespreksonderwerpen: bv. onderwerp aangeven Gehanteerde taal: bv. articulatie, mimiek, dialect, Vermijdt tegenlicht en achtergrondlawaai, gaat steeds tegenover partner zitten Durft weinig aandacht te trekken, wil niet opvallen Doet vaak alsof, maar wil hierin veranderen Visuele kenmerken zijn belangrijk Hoopt met het CI te kunnen telefoneren Bevragen nood aan hulpmiddelen Beschikt over een trilwekker, deurbel met flitslamp en FM-systeem Psycholoog Emotionele verwerking verlies gehoor, communicatieproblemen en verwerking omgeving Verwachtingen en cognitieve mogelijkheden Kennis rond problematiek Gedrag: actief of weigerachtig? Draagkracht Vrij positief gezien ervaring met gehoorproblemen Wenst assertiever te worden 1. Intake en onderzoek: teamoverleg 2.Individuele therapie Het team stelt voor: - Individuele therapie bij 2 verschillende logopedisten - Mogelijkheid tot het volgen van 7 informatieve groepssessies (psycholoog, audioloog, logopedist) - Mogelijkheid tot het volgen van groepstherapie - Mogelijkheid tot thuisbegeleiding: aanpassingen thuis en omgeving - Steeds intern team en overleg Kennismaking: interesses en omgeving cliënt (werk, gezin, ) Aangepast materiaal Luisterend oor bieden: logopediste is het klankbord voor de ervaringen van de cliënt. 3

4 2.Individuele therapie TIP: aan de cliënt aanbieden een dagboek bij te houden: positieve, storende of negatieve ervaringen met het CI hierin noteren. bv. nieuwe geluiden: klokje, nagels hond op de vloer, Datalogging: toekomstgericht objectief hoordagboek. Maakt volgende thema s bespreekbaar: Draagtijd Programmakeuze Aanvullende hoorhulpmiddelen: accessoires Communicatie en overleg fittingteam: moeilijke uitleg fitting samen opnieuw bespreken. 2.Individuele therapie Enkele voorbeelden: Bespreken van de omgeving van de cliënt: Reactie op het CI Aanpassingen door de omgeving (werk, gezin, ) Ik durf niet steeds te zeggen dat iemand binnensmonds praat, dat kan kwetsend overkomen. TIP: De cliënt is rolmodel t.o.v. omgeving De omgeving moet aanpassingen doen, rekening houden met het probleem, MAAR de cliënt blijft het goede voorbeeld Dialect begrijp ik echt niet Als mensen luider gaan praten, dan vind ik het vervelend om te vragen stiller te spreken. Als ik alles wil begrijpen, moet ik steeds onderbreken Mijn vader vraagt de hele tijd ben je mee? Die denkt zeker dat ik dom ben? 2.Individuele therapie Omgeving kan zich vaak niet inleven in wat cliënt meemaakt Familie of partner meebrengen op therapie Thuis/huiswerk meegeven Simulaties laten horen? Vanuit groepssessies: avond voor partners, familie, vrienden De verwachtingen van de cliënt kaderen: Rond de duur van revalidatie Rond de resultaten van het CI Rond omgaan met het gehoorverlies Verwachtingen en doelstellingen gedurende de hele revalidatie bijstellen en aanpassen aan de mogelijkheden. 4

5 Specifieke hoortraining: Telefoneren 25 26! Varieert van persoon tot persoon.! Materiaal aanpassen aan niveau en interesses cliënt. Trainen op vraag Strategieën aanleren TIP: Zo snel mogelijk op tekstniveau werken. Bv. cijfers Afspraak op 7 mei? Muziek beluisteren Algemene communicatieaanpassingen CI Op vraag Aangepast aan de cliënt CI + HA Luisteren naar andere talen Communicatie met CI = luisteren + spraakafzien + cognitief invullen vermoeiend! Algemene communicatieaanpassingen CI 3. Volgen van 7 informatieve sessies Het sociaal leven: aanpassingen Psycholoog, logopedist en audioloog: bv. op restaurant museum bezoeken theater Ahosa vzw: Anders Horen door Spraakafzien thuisbegeleiding 1. Anatomie en werking gehoor 2. Gehoorversterkende middelen 3. Hulpmiddelen thuis en op het werk 4./5. Slechthorend of doof worden, hoe ga je er mee om? 6. Zorgverlening: tegemoetkomingen en aanpassingen 7. Gehoorrevalidatie 5

6 4. Groepstherapie 4. Groepstherapie 31 Meer mogelijkheden in groep individueel Communicatietraining Bv. rolmodel spiegelen, parafraseren spreker bevestigen Assertiviteitsvaardigheden aanleren Bv. lichtinval TIP: opgepast met té assertief 32 Spraakverstaan bij elkaar: andere stemmen, articulatie en dialect TIP: dialect kan een 2 de taalverwerving zijn Herstelstrategieën bij blokkades bv. herhalingen Problemen en oplossingen Sociaal emotionele vaardigheden: problemen delen Ik durf niet steeds te zeggen dat iemand binnensmonds praat, dat kan kwetsend overkomen. Wees een goed rolmodel, leg uit waarom en positief bekrachtigen Als ik alles wil begrijpen, moet ik steeds onderbreken Topic vragen. Geef jezelf rust! Je kan niet steeds alles volgen. Mijn vader vraagt de hele tijd ben je mee? Die denkt zeker dat ik dom ben? Opgepast met eigen interpretaties 4. Groepstherapie 4. Groepstherapie Leren luisteren via andere kanalen: video, cd, telefoon, Informatieavond met partners, familie, vrienden Anticiperen op de omgeving: bv. in de wachtzaal van het ziekenhuis Opdrachten voor thuis: omgeving betrekken TIP: thuis zelf oplossingen zoeken i.f.v. spraakverstaan. Geef aan de omgeving aan dat het voor JOU moeilijk is om hen te begrijpen. Ook tinnitus in de groep: bijkomend gehoorverlies of normaalhorend 6

7 Marc Gehoorrevalidatie volwassenen met CI De groep is zeer interessant. Het sluit zo veel meer aan bij de realiteit dan de individuele therapie. Ik leerde om op café mij te focussen op een gesprek met 1 à 2 vrienden in plaats van iedereen te willen volgen. Dit biedt meer rust. Dank voor uw aandacht! Wanneer iemand vervelend doet om te herhalen, kan ik daar nu al met humor op reageren. Logopediste CAR Sint Lievenspoort Gent Specifieke hoortraining: Spraakaudiometrie Bijlagen hoortraining Foutenanalyse: Klinkers Kort lang ij- a i - ie Lang lang ie - oe ie - ee ei - ou oo - ee Kort kort e - a o - i i - a a - o Medeklinkers s - f b - p k -t-p r -l g - f m - n g - h f - z l - m w - l n - ng v - z t - d l - ng b - d s - z w - m h-b Training klinkers: klinkerdriehoek Training klinkers: klinkerdriehoek 41 Analytische training: Auditief beeld van de klank Oefenen in diverse posities: klankkleur Detectie, discriminatie en identificatie: In woorden Minimale woordparen in zinsverband (context) Opbouw: klinkerdriehoek: Lang t.o.v. Kort Verticale as Horizontale as 42 7

8 Training medeklinkers Medeklinkerschema Horizontaal: Visueel verwarbare klanken: o.a. visemen Verticaal: Auditief verwarbare klanken: fonemen Meeste fouten op deze klanken onderling Hoortraining medeklinkers: Marc Hoortraining medeklinkers: Marc Eerst de auditief goed waarneembare: Explosief t.o.v. fricatief Stemhebbend stemloos Minimale paren in contextniveau Bv. baard paard duin tuin Auditief verwarbaren: Stemloze explosieven onderling: voorbeeld: p-t-k Stemhebbende explosieven onderling: d-b Nasalen onderling: m-n-(ng) Stemloze fricatieven onderling: s-f Stemhebbende fricatieven onderling: v-z Stemhebbende fricatief w tgo l of m Vraagt cognitieve invulcapaciteiten Voorbeelden cognitief invullen Synthetische training Taart kaart paard (p-t-k) Ik koop een Vandaag is mijn dochter jarig, ik bak een Vaat zaad vaak - zaak Vanuit fouten analytisch werken Klein schematisch kaartje cognitieve invulcapaciteiten 8

9 Synthetische training Synthetische training Synthetische training Evolutie Opvolgen fittingen en vocale audiometrie Subjectieve bevindingen cliënt Speech tracking Plafondscore Intermodale score Modaal auditief eigen plafond Uitbreiden omgevingslawaai, afstand spreker, CD en andere stemmen Combinatie CI en HA? 9