Was houdt vogels droog.
|
|
- Christiaan Bogaert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lesbrief Onderzoekend Leren Was houdt vogels droog. Gebruik deze lesbrief bij de proef Vette veren en de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping op de proef Vette veren en is een lessuggestie rondom de onderzoeksvraag: Welk vet kan ik gebruiken om de vogeltekening droog te houden? Lesopzet Doelgroep groep 3/4 Tijd 1 uur Concepten en contexten vet, was (wax), water, waterafstotend, hydrofoob, biologie, dieren, vogels, bescherming, biomimicry. Leerdoelen Kinderen leren observeren, samenwerken, concluderen en rapporteren. Samenvatting van de les Oriëntatie met demonstratie, onderzoeksvraag opstellen, in groepjes van 4 onderzoek doen, conclusies opstellen en rapporteren. Proef Vette veren Leerkrachtgids De lesbrief volgt de methodiek van onderzoekend leren zoals beschreven in de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Hij geeft sturing aan onderzoekend leren en suggereert vragen die je aan de kinderen kan stellen rondom het onderwerp van deze proef. Tussen de vierkante haken [ ] staan suggesties voor mogelijke antwoorden. Lesplan 1. Introductie Oriëntatie op jezelf: Hoe blijf jij eigenlijk warm? En in de winter? En als het regent? [Dikke kleren helpen en een waterdichte laag. Want als je droog blijft, koel je minder af.] Oriëntatie op het onderwerp: Hoe doen dieren dat? En de pinguïns op Antarctica en in het ijskoude water daar? Krijgen die het niet 1
2 koud? Zeker tijdens en na het zwemmen? [Pinguïns hebben een vetlaag onder hun huid, dikke veren en iets dat ervoor zorgt dat ze droog blijven.] 2. Verkennen Hoe kunnen we onderzoeken hoe een pinguïn droog blijft? [Met een tekening (van een vogel) waarover je water giet.] Demonstreer dit met een waskrijttekening waar je water overheen druppelt. Onder het krijt blijft het papier droog. Daarna introduceer je de proef Vette veren.wat kun je daaraan allemaal onderzoeken? [het verschil tussen: koud en warm water, soorten veren, soorten vet(krijt), kleuren vetkrijt, verschillende diktes van lagen vetkrijt, etc.] Stuur aan op het vetkrijt: Wat is dat dan voor spul, dat vetkrijt dat de vogel droog houdt? Zit hem dat in dat krijt? Smeren pinguïns zich ook in met vetkrijt? [zie achtergrondinformatie] 2
3 3. Opzetten onderzoek Om rond deze proef een onderzoek op te zetten leggen we de focus op de werking van was als beschermlaag tegen water. Houden andere vette materialen een vogel(tekening) ook droog? Formuleer met de kinderen de onderzoeksvraag: Welk vet kan ik gebruiken om de vogeltekening droog te houden? Gebruik materialen die vetachtige eigenschappen hebben uit de lijst van benodigdheden om een kleurplaat in te kleuren of zelf een vogel te tekenen. Tips: - Kleur het water met een kleurstof. Hierdoor zie je na het opdrogen precies waar het papier droog is gebleven (daar is het papier nog wit). - Met aquarelpapier werkt dit experiment het best. Dit is dikker en ongecoat waardoor het beter droog blijft onder de vette materialen. - Gebruik wit waskrijt om een tekening te maken en maak deze zichtbaar met gekleurd water (zie hierboven). Andere onderzoeksvragen rondom dit onderwerp: Wat gebeurt er als je een andere soort vetkrijt gebruikt? Wat gebeurt er als je een ander soort papier gebruikt? Welke andere soorten vet zou je nog meer kunnen onderzoeken? 4. Uitvoeren onderzoek, 5. Concluderen, 6. Presenteren Deze stappen vind je terug in de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Daarin staat beschreven wat elke stap inhoudt en welke vragen je kunt stellen aan de leerlingen. 7. Verdiepen/verbreden Kinderen kunnen verder in het onderwerp duiken door te zoeken naar antwoorden op een nieuwe onderzoeksvraag. Het antwoord kan gevonden worden door het doen van een proef of door informatie te zoeken op internet. Suggesties voor nieuwe onderzoeksvragen: Wat gebeurt er als je jouw vette vogel wast met zeep? Zie je verschil als je vogel langer in het water zit? Werkt papier net als echte veren? Blijf ik (als mens) ook droog als ik mij insmeer met vet? Blijf je ingesmeerd met vet beter drijven? Andere proef met was: 3
4 Benodigdheden en toetsing Benodigdheden en veiligheid Per groepje: Minstens 5 (teken)papieren / kleurplaten van een vogel (flesje) Water Druppelpipetten of iets anders om druppels aan te brengen Potloden en stiften Verschillende soorten vetten (boter, margarine, handcrème, olie, vaseline) Kleurstof Veren? Deze materialen zijn bij normaal gebruik veilig. Verwerking en beoordeling Beoordeel de voortgang van de leerlingen op de leerdoelen observeren, samenwerken, concluderen en rapporteren. Ook de mate waarin zij zich kunnen uitdrukken rondom dit onderwerp kan een beoordelingscriterium zijn. Colofon Deze lesbrief Vette veren is een uitgave van: Ontwikkeling: Juke Loman & Stichting C3 Uiteraard is door Stichting C3 veel zorg aan deze lesbrief besteed. Stichting C3 aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor schade die eventueel is ontstaan bij het geven van een experimenteermiddag. Stichting C3, September
5 Achtergrondinformatie Pinguïns Pinguïns zijn bijzondere vogels. Ze hebben wel veren, maar kunnen niet vliegen. Ze kunnen wel heel goed zwemmen. Pinguïns hebben twee lagen dikke veren. De binnenste laag bestaat uit donsveren die de warme lucht vasthouden, net als kleren bij mensen. Daaroverheen ligt een laag kleine veren die zijn ingesmeerd met was. Kleding Dikke kleren houden ons lekker warm omdat ze isolerend werken: dankzij de luchtlaag die om ons heen ontstaat, kan de warmte niet ontsnappen. Als we nat worden, verdwijnt de luchtlaag en gaat de isolatie verloren. Daarom trekken wij een waterafstotende regenjas aan als het regent. Pinguïns hebben die niet nodig omdat hun veren het water al afstoten. Was Wasco, vetkrijt, waskrijt en oliepastels zijn vette stiften. Ze bestaan uit een was, soms nog wat andere bindmiddelen en natuurlijk een kleurpigment of kleurstof. Een was (wax in het Engels) is een vetachtig materiaal dat niet mengbaar is met water. Chemici noemen materialen die niet mengbaar zijn met water, zoals was, olie en vet, hydrofoob. Dit betekent letterlijk watervrezend en kan ook vertaald worden als waterafstotend. Hydrofobe materialen zoals was, olie en vet vormen een laagje op het papier van de tekening waar geen water doorheen kan. Het papier onder de was blijft daardoor droog. Net als de veren van de pinguïn onder zijn waslaag. Veel gemaakte misvatting Was lijkt op vet, maar is niet hetzelfde. Was is een vetachtig materiaal van natuurlijke of synthetische oorsprong. Vetten zitten chemisch gezien anders in elkaar dan was. Gebruik van was in het dagelijks leven Was wordt veel gebruikt als beschermlaag tegen water om zo de levensduur van een product te verlengen. Denk aan boenwas voor houten vloeren, meubelwas voor houten meubels, autowas voor de laklaag van je auto en schoensmeer voor je leren schoenen. Ook wordt het gebruikt om juist uitdroging van producten te voorkomen. Om kazen zit 5
6 daarom een waslaag heen. En wat dacht je van vaseline, ook een was, om je droge lippen en handen te beschermen? Andere toepassingen van wassen hebben te maken met de andere eigenschappen van wassen. Behalve hydrofoob zijn ze namelijk ook kneedbaar en brandbaar. Daarom worden ze gebruikt als bindmiddel in tekenstiften (wat ook hecht aan papier, dat ook hydrofoob is), als brandbaar materiaal in kaarsen en als kneedbaar materiaal in haarwax. 6
Onderzoekend leren Vette veren
Onderzoekend leren Vette veren Inhoudsopgave Inleiding 3 Lesopzet 3 Lesplan 4 Stap 1. Introductie 4 Stap 2. Verkennen 4 Stap 3. Opzetten onderzoek 5 Stap 4. Uitvoeren onderzoek 5 Stap 5. Concluderen 5
Nadere informatieLesbrief Onderzoekend leren Vette Veren. Gebruik deze lesbrief bij de proef Vette veren en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie.
Lesbrief Onderzoekend leren Vette Veren Gebruik deze lesbrief bij de proef en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. 1 van 7 Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping op de proef en is een lessuggestie
Nadere informatieHoe schrijf ik de geheimste brief?
Lesbrief Onderzoekend Leren Hoe schrijf ik de geheimste brief? Deze lesbrief gebruikt de methodiek onderzoekend leren uit de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping
Nadere informatieLesbrief onderzoekend leren Hoe schrijf ik de geheimste brief?
Lesbrief onderzoekend leren Hoe schrijf ik de geheimste brief? Gebruik deze lesbrief bij de proef Geheime boodschap en de Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping
Nadere informatieLink naar leerkrachtgids www.c3.nl/onderwijsmiddelen/leerkrachtgids-ontwerpen
Lesbrief Ontwerpend Leren Gebruik de zon! Gebruik deze lesbrief bij de proef Zonneoven en de leerkrachtgids Ontwerpend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping en een lessuggestie rondom de ontwerpopdracht:
Nadere informatieLes onderzoekend leren Het cupcake-experiment
Les onderzoekend leren Het cupcake-experiment Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/cupcake-experiment/ Tijdens deze les ontdekken de kinderen
Nadere informatieOntwerpend leren Gebruik de zon
Ontwerpend leren Gebruik de zon Inhoudsopgave Inleiding 3 Lesopzet 3 Lesplan 3 Stap 1. Probleem constateren 3 Stap 2. Verkennen 4 Stap 3. Ontwerp maken 6 Stap 4. Product maken 6 Stap 5. Testen en evalueren
Nadere informatieLesbrief ontwerpend leren
Lesbrief ontwerpend leren Gebruik deze lesbrief bij de proef Zonneoven en de Leerkrachtgids Ontwerpend leren met chemie. Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping en een lessuggestie rondom de ontwerpopdracht:
Nadere informatieOntwerpend leren Caleidoscoop
Ontwerpend leren Caleidoscoop Inhoudsopgave Inleiding 3 Lesopzet 3 Lesplan 4 Stap 1. Probleem constateren 4 Stap 2. Verkennen 4 Stap 3. Ontwerp maken 6 Stap 4. Product maken 6 Stap 5. Testen en evalueren
Nadere informatieLesbrief ontwerpend leren
Lesbrief ontwerpend leren Gebruik deze lesbrief bij de proef Caleidofoon en de Leerkrachtgids Ontwerpend leren met chemie. Inleiding Deze lesbrief geeft verdieping en een lessuggestie rondom de ontwerpopdracht:
Nadere informatieLespakket Vogels. Instructieblad groep 3 & 4. Inhoud pakket. Begrippen:
Lespakket Vogels Instructieblad groep 3 & 4 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 3-4 - Materialen van het pakket: Woordkaarten
Nadere informatieLesbrief Kikker in de kou
Lesbrief Kikker in de kou Groep 1 t/m 4 basisonderwijs Deze lesbrief is gemaakt ter gelegenheid van Warme Truiendag 2009 door De Groene Poolster te Den- Helder en geactualiseerd en bijgewerkt door MEC
Nadere informatieLes ontwerpend leren Sterker dan sterk!
Les ontwerpend leren Sterker dan sterk! Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/sterker-dan-sterk Kinderen maken in deze les kennis met het onderzoek
Nadere informatieLeerkrachtgids Kleuters en chemie. Ontdekkingen doen met water en kleuren!
Leerkrachtgids Kleuters en chemie Ontdekkingen doen met water en kleuren! Wil je kleuters kennis laten maken met chemie en hun onderzoekende houding stimuleren? Deze gids biedt je handvatten om met proeven
Nadere informatieLes ontwerpend leren Het verfexperiment
Les ontwerpend leren Het verfexperiment Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/verfexperiment In deze les maken kinderen zelf verf. Ze mengen
Nadere informatieHuidverzorging bij een behandeling voor kanker.
Huidverzorging bij een behandeling voor kanker www.nwz.nl Inhoud Verzorging van de huid 3 Met welke producten kunt u vette crème combineren? 4 Tips om uw huid in goede conditie te houden 5 Tips om een
Nadere informatieDe leerlingen: leren en ervaren dat mensen niet zonder water kunnen leven. zien waar water voor wordt gebruikt.
Water 2 Speuren naar water Doelen Begrippen De leerlingen: leren en ervaren dat mensen niet zonder water kunnen leven. zien waar water voor wordt gebruikt. de druppel, stromend water Materialen Tip Lamineer
Nadere informatieLesbrief Kikker in de kou
Lesbrief Kikker in de kou Groep 1 t/m 4 basisonderwijs Deze lesbrief is gemaakt ter gelegenheid van Warme Truiendag 2009 door De Groene Poolster te Den- Helder en geactualiseerd en bijgewerkt door MEC
Nadere informatiedampkring voorstelt en een fles die een planeet zonder dampkring voorstelt
Het klimaat GROEP 7-8 67 15 minuten wachten De leerling: weet wat het broeikaseffect is weet wat de dampkring is ontdekt dat de dampkring heel dun is in vergelijking met de aarde kent zowel positieve als
Nadere informatie1 Actief in de natuur. Bodemgespuis en kriebeldiertjes
Bodemgespuis en kriebeldiertjes Overal vind je kriebeldiertjes, als je maar goed kijkt. Zullen we eens samen gaan kijken of er hier ook diertjes zijn? Als je een diertje gevonden hebt, mag je roepen. Dan
Nadere informatielesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet weet waaruit een dorp is opgebouwd
Q Waar woon jij? Wonen groep 1-2 05 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 44, 50, 51, 54 en 55 lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet
Nadere informatieLesbrief Uitvinders. Inleiding
Lesbrief Uitvinders Inleiding Ruben laat Sara zien dat hij een satéprikker door een ballon kan prikken zonder dat de ballon knapt! Ook kan hij een regenboog maken met een glas water. Sara vindt het erg
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 4: DE WOESTIJN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 4) De Woestijn Opdrachten: Opdracht 1: Opdracht 2: Water in de woestijn Maak een water-bespaar
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieExperimentenles met kunstzinnige afloop
Experimentenles met kunstzinnige afloop Inhoud In deze les doen de leerlingen experimenten rondom schilderen, waarna ze zelf een schildering maken waarbij deze experimenten (en de opgedane kennis) gebruikt
Nadere informatie1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE
Hoofdthema: winter Doelgroep: 1 e gr 1 Onderwerp : warm blijven: isoleren Timing: 1 lestijd voor het experiment 5 lestijden voor een gans project energie De les in het kort: In deze les gaat het vooral
Nadere informatieOnderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan?
Onderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan? Inhoudsopgave Inleiding 3 Context 3 Doelen van de les 3 Overzicht van de les 4 Lesbeschrijving Een windmolen op school 5 Stap 1. Introductie
Nadere informatieTips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen
Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels
Nadere informatieQUESTIONBOXLES PALMOLIE
QUESTIONBOXLES PALMOLIE Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan 3 3 Uitwerking
Nadere informatieStads- en dorpsgezichten en landschappen in de gemeente Woerden
Stads- en dorpsgezichten en landschappen in de gemeente Woerden In samenwerking met de Kunstkring Woerden Van 28 maart tot 28 juni 2015 vindt in het Stadsmuseum in Woerden een expositie plaats van de Kunstkring.
Nadere informatieKernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen?
Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe stroomt warmte? 1. Wat gebeurt er met de temperatuur in een verwarmde kamer wanneer je het
Nadere informatieLESSENSERIE GROEI VAN TUINKERS GROEP 1/2
LESSENSERIE GROEI VAN TUINKERS GROEP 1/2 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 De lessenserie in het kort 3 Doelstellingen 3 Benodigdheden 3 Trefwoorden en kernbegrippen 3 Overzicht lesinhouden 4 Aandachtspunten
Nadere informatieGroep 8 - Les 4 Duurzaamheid
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen
Nadere informatieALGEMENE INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT
ALGEMENE INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT Je kunt als alternatief kalligraferen met wasknijpers (laat deze eerst even inweken, dan pakken ze de inkt beter), brede viltstiften of tweelingpotloden. Dit zijn
Nadere informatieligt. Druppelen: als ergens druppels vanaf vallen. Je haar druppelt bijvoorbeeld als je net uit het zwembad komt. Gieten: heel hard regenen.
Woordenschat blok 8 gr 4 Les:1 De regendruppel: een bolletje water dat uit de lucht naar beneden valt. Drassig: een grasveld is drassig als het erg nat wordt, waardoor het modderig wordt. Droog: als ergens
Nadere informatieAuditieve oefeningen over het weer
Auditieve oefeningen over het weer Boek van de week: 1; Boris en de paraplu 2; Het weer 3; 4; Auditieve synthese (Henk Hak en Piet Plak) Lettergrepen samenvoegen tot een woord Letters samenvoegen tot een
Nadere informatieIk en de maatschappij. Uiterlijke verzorging
Ik en de maatschappij Uiterlijke verzorging Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Tessel Mulder, Philein Educatieve Teksten Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieLesbrief thema: Identiteit
Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort
Nadere informatieTest je kennis! De heelalquiz
Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste
Nadere informatiestimuleert ondernemerschap BRochure albert
BRochure albert 2015/2016 DreamStorm presenteert albert het introductie programma ondernemend leren Albert is een individueel lesprogramma voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. In 12 lesuren krijgen
Nadere informatieZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN..
ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. DIT BOEKJE GAAT OVER ZADEN EN WAT ER MEE GEBEURT ALS JE ZE IN DE GROND STOPT Heb jij wel eens wat in de tuin gezaaid? ja / nee Misschien woon je in een huis zonder tuin
Nadere informatieinhoud blz. Kou 1. Het weer 2. Rillen van de kou 3. Kleren 4. Koelkast en vriezer 5. Koude kleuren 6. Noordpool en Zuidpool 7.
Kou inhoud blz. Kou 3 1. Het weer 4 2. Rillen van de kou 5 3. Kleren 6 4. Koelkast en vriezer 7 5. Koude kleuren 8 6. Noordpool en Zuidpool 9 7. Dieren en kou 10 8. Een koutje vatten 12 9. Filmpjes 13
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieMENU. Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! 1. Help de boom - groep 1 t/m 4 (hoofdopdracht)
MENU Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! In deze bijlage wordt het menu voor het tekenevenement beknopt weergegeven. Per opdracht leest u: - het idee van de opdracht - de duur hiervan - de daarbij
Nadere informatieBouw een dijk van speelzand voor een zo groot mogelijk meer. Welk meer kan het meeste water bevatten.
Groep 1 & 2 Team van maximaal 4 leerlingen Lesbrief voor leerkracht Uitdaging Bouw een dijk van speelzand voor een zo groot mogelijk meer. Welk meer kan het meeste water bevatten. Inleiding In 2015 is
Nadere informatieLesbrief Kijken door het venster van de tijd Een beeldend project Beeldend
Lesbrief Kijken door het venster van de tijd Een beeldend project Beeldend bovenbouw primair onderwijs Colofon Ontwikkeling en tekst: Vormgeving en Lay-out: i.o.v. Cultuurkust Marjo Potma & Alinde Hoeksma
Nadere informatieLesbrief/informatie. Cultuurmenu projecten audiovisueel groep 1-5
Lesbrief/informatie Cultuurmenu projecten audiovisueel groep 1-5 Organisatie Cultuurmenu: Cultuurwijzer Nieuwstraat 379 7311 BR Apeldoorn 055-5213967 www.cultuurwijzerapeldoorn.nl De projecten zijn ontwikkeld
Nadere informatieWat staat waar? Winter 2015-2016. Winter 2015-2016
Wat staat waar? Oplossingen raadsels/ nonogrammen 1.een van de vaders is een opa. Daarom is de andere vader zowel een zoon als een vader. 2.Een handdoek 3.Vuur 4. Een schaduw Voorwoord 2 De staf 3 Het
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE
LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 4: SCHADUWMONSTERS AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0 LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 4: SCHADUWMONSTERS
Nadere informatieTijdrovers. Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Caroline Wisse-Weldam
Door Caroline Wisse-Weldam Inleiding Tijdrovers Na een mooie lange zomer is de school weer begonnen. Misschien ben je met een beetje tegenzin gestart, maar hopelijk heb je er zin in. Je ziet van welke
Nadere informatieEn rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.
Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de
Nadere informatie4 SOCIAAL TECHNISCHE WETENSCHAPPEN
INSTAPBUNDEL NIEUWE LEERLING 4 SOCIAAL TECHNISCHE WETENSCHAPPEN Beste nieuwe leerling Vermits je vanuit een andere studierichting naar het 4 de jaar S.T.W.stroomt, zouden we graag uitleg geven over een
Nadere informatieZelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs
Zelf aan de slag Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs kennismaking met Wetenschap & Techniek. Inleiding In deze lesbrief staan suggesties voor een
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieHet maken van een kerkraam bij het scheppingsverhaal geschikt voor midden- en bovenbouw door Arda-de Boer-van veen
Het maken van een kerkraam bij het scheppingsverhaal geschikt voor midden- en bovenbouw door Arda-de Boer-van veen Inleiding Ramen zijn bedoeld om licht van buiten naar binnen te laten vallen en om van
Nadere informatieLeerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Voorbeeldlessen voor onderzoek naar bellenblaas en ballonnen opblazen!
Leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie Voorbeeldlessen voor onderzoek naar bellenblaas en ballonnen opblazen! Wil je ook met proeven of onderzoek aan de slag in de klas? Deze gids biedt je hulp!
Nadere informatieGebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag
Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.
Nadere informatieDe leerkracht voorziet papier, enveloppes en eventueel materiaal om de enveloppes te versieren.
LESFICHE - Brief van de getuige Lesonderwerp De leerlingen schrijven een brief aan zichzelf om te openen op het moment dat ze hun rijbewijs behalen. Ze houden de brief zelf bij of geven hem aan hun ouders
Nadere informatieDrukte bij de molen groep 5/6
Verhalend ontwerp over Olie- en Koren Woldzigt in Roderwolde Drukte bij de groep 5/6 Episode 1: Mensen rond 1900 De leerkracht laat een oud kistje of blikje zien. Daarin zitten allemaal kaartjes. Op die
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:
Nadere informatie850122 daar komt de boegieman BW_gecorrigeerd.indd 13 11-1-2012 15:06:49
850122 daar komt de boegieman BW_gecorrigeerd.indd 13 11-1-2012 15:06:49 De Galerij der Gevoelens Doelgroep Groep 1 t/m 8 Beschrijving De school wordt veranderd in een muzikaal museum. Zes liedjes die
Nadere informatieLESBRIEF NR 1 OPDRACHT 1 FEEST! SAMSAM = 40 JAAR! VOOR GROEP 7 + 8 +
LESBRIEF NR 1 VOOR GROEP 7 + 8 + DOWNLOAD DEZE LESBRIEF OOK OP SAMSAM.NET Wat is Samsam? Samsam is een cross-mediale methode over wereldburgerschap en kinderrechten. Het doel van Samsam is leerlingen te
Nadere informatieQUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT
QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan
Nadere informatieLucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit:
9-11 jaar Benaming van de activiteit: Lucht Niet niets Wetenschappelijke inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Dichtheid van vaste stoffen en vloeistoffen Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar oud Duur van
Nadere informatieTaak Wie ben ik? Groep Zwaarte Vakgebied Voorbereiding Rol leerkracht Kerndoelen Code ariq,
Taak Wie ben ik? Groep 7 Zwaarte Vakgebied - Sociaal emotionele ontwikkeling - Creatieve ontwikkeling - Taalvaardigheid Voorbereiding - Computer met internet - Papier, verf en kwasten Rol leerkracht -
Nadere informatieDoezijde. Zelf verf maken. Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven!
Doezijde Zelf verf maken Wat ga je doen? Je gaat zelf verf maken en hier ook mee verven! Wat heb je nodig? Spullen Kwast of penseel Vel wit A4 papier om op te verven 4 schaaltjes Limonadeglas 4 theelepeltjes
Nadere informatieDe Stilte danst Alice
Lesbrief Alice Als in het boek begint de voorstelling met het boottochtje op de Theems van Lewis Carroll met de drie zusjes Liddell. Wat er daarna gebeurt? De schrijver verandert in een konijn en de achtervolging
Nadere informatieLicht en donker Licht
H Licht en donker Licht groep 1-2 09 tijdsduur 80 minuten kerndoelen 1, 32, 42 en 54 lesdoelen De leerling: weet dat licht nodig is om te zien kent een aantal lichtbronnen, waarvan sommige uit zichzelf
Nadere informatieLes 1 Probleem verkennen, ideeën verzinnen en kiezen
en Casus Tafels leren in samenwerking met OBS Het Galjoen, Den Hoorn Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland TU Delft en ontwerpbureau Meeple In deze casus ontwerpen leerlingen een leuke manier om tafels te
Nadere informatieWegwijs in de wereld van de schilderkunst / Schilderijen Salon van de 21 e eeuw
Wegwijs in de wereld van de schilderkunst / Schilderijen Salon van de 21 e eeuw Lesbrief met enkele suggesties voor creatieve verwerkings- lessen n.a.v. het bezoek aan de tentoonstelling Le Peintre de
Nadere informatieLet op je huid! Zo werk je prettiger!
Let op je huid! Zo werk je prettiger! Vooraf Jeuk, een rode huid, ruwe plekjes, kloofjes en blaasjes. Handeczeem. Wist je dat één op de tien mensen daar minstens één keer per jaar last van heeft? In sommige
Nadere informatieLESBRIEF BIJ STAGE LOPEN
LESBRIEF BIJ STAGE LOPEN WAAROM DIT BOEKJE? 1. Denk jij, na het lezen van deze bladzijde dat dit boekje nuttig voor jou kan zijn? a. Ja,.. b. Nee, want c. Dat weet ik nog niet, omdat 2. Wat hoop jij na
Nadere informatieDe planeten Reis door het zonnestelsel
De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan
Nadere informatieHydrofobe staart. Leerlingopdracht
Vak: Scheikunde Niveau: havo/vwo Denkwijze: Structuur en functie/eigenschap Onderwerp: Zeep Aansluitend op: reinigingsmiddelen paragraaf 2.6 uit Chemie overal 3havo Leerlingopdracht Mensen gebruiken al
Nadere informatieGroep 7/8 Rechten van het kind
Groep 7/8 Rechten van het kind Rechten van het kind GROEP 7/8 Instructie lesmateriaal Het gedicht vormt een goede introductie voor het thema Kinderrechten. Gebruik de achtergrondinformatie om meer te vertellen
Nadere informatieVerslaglegging workshop van oud naar nieuw! Woudschoten 14 en 15 november 2003 Marijn Meijer en Annet van Schijndel (Newmancollege te Breda)
Verslaglegging workshop van oud naar nieuw! Woudschoten 14 en 15 november 2003 Marijn Meijer en Annet van Schijndel (Newmancollege te Breda) In deze workshop zijn we specifiek gaan kijken naar de vernieuwing
Nadere informatiedieren in de dierentuin
dieren in de groep 4-5 Geachte leerkracht, Dit lespakket ondersteunt u bij het voorbereiden van uw schoolreisje naar Burgers Zoo. Daarnaast kan het ook prima worden ingezet als u een thema over en of exotische
Nadere informatieEen goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl
Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor
Nadere informatieLespakket WINTER. Lessuggesties groep 5-8. Gemeente Rotterdam, Sport & Cultuur Natuur- & milieueducatie E-mail: sc_groenmo@rotterdam.
Lespakket WINTER Lessuggesties groep 5-8 Gemeente Rotterdam, Sport & Cultuur Natuur- & milieueducatie E-mail: sc_groenmo@rotterdam.nl Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Kleding Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog - Kleding Introduceren thema Tweede Wereldoorlog - Kleding In dit
Nadere informatieLesbrief voor het basisonderwijs Bovenbouw
Lesbrief voor het basisonderwijs INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN Deze lesbrief hoort bij de Dorcas Voedselactie. Tijdens de Dorcas Voedselactie zamelt Dorcas in heel Nederland producten in voor de allerarmsten
Nadere informatieActieve voedingsdriehoek: Een gezond gedicht
Actieve voedingsdriehoek: Een gezond gedicht Doelgroep: onderbouw - Doelstelling: Kennis maken met de actieve voedingsdriehoek. De verschillende groepen van de actieve voedingsdriehoek leren kennen en
Nadere informatieDoktor Proktor lesbrief groep 3-4. behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal
Doktor Proktor lesbrief groep 3-4 behorend bij de verteltheatervoorstelling: 'Doktor Proktor's Schetenpoeder' door Marjo Dames/ Sterk-Verhaal 1 Voorbereiding Samen met uw groep gaat u naar de Verteltheatervoorstelling
Nadere informatieHowto: Huidskleur in olieverf Auteur: Alb Datum: 29/01/2009
Deze buste had ik reeds deels geschilderd met acrylverf als demonstratie op FACTS vorig jaar. Uiteindelijk was ik weer niet tevreden over het resultaat + dat er nog enige beschadigingen waren Reparaties
Nadere informatieONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!
LEKKER DRINKEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 3&4 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK HOE JE VAN EEN PLANT MEERDERE PLAN- TEN KUNT MAKEN, OFTEWEL HOE JE EEN PLANT
Nadere informatieOpdrachten thema. Veluwe
en thema Schema groepjes en opdrachten bij vorm 2: elke opdracht vaste begeleider Groepje 1: spechten Groepje 2: muizen Groepje 3: vossen Groepje 4: eekhoorns Groepje 5: egels Kleine beestjes + voedselketens
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGEN WERKBLAD LESBRIEF 3: VLIEGEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 3) Vliegen Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Ontwerp een vliegmachine Proefvliegen: drijven op
Nadere informatieLESSENSERIE VLIEGTUIGEN GROEP 3/4
LESSENSERIE VLIEGTUIGEN GROEP 3/4 1. Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 De lessenserie in het kort 3 Doelstellingen 3 Benodigdheden 3 Trefwoorden en kernbegrippen 3 Overzicht lesinhouden 4 Les 1 Probleem constateren
Nadere informatieAangenaam kennismaken!
Aangenaam kennismaken! Dit programma is er op gericht dat de meiden en de leiding kennis maken met elkaar. Dit gebeurt door middel van verschillende werkvormen. Ook maken de meiden in het programma kennis
Nadere informatieActiviteit Campagne voeren
Activiteit Campagne voeren Toelichting op de activiteit In het participatieproject binnen Meer Democratie mogen kinderen meedenken over een beslissing die hen aangaat of waar zij bij betrokken zijn (schoolreisje,
Nadere informatieBeste docent, De voorstelling
Beste docent, U komt binnenkort met uw klas kijken naar de voorstelling Brrr! en daar kijken wij enorm naar uit. Het is een voorstelling waarbij kinderen ongedwongen kunnen genieten van een fabelachtig
Nadere informatieLesbrief Hygiene op het werk
Lesbrief Hygiene op het werk [bij pagina 5] Wat betekent hygiëne? Waarom is hygiëne op het werk belangrijk? Waarom is het belangrijk dat je schoon bent? Waarom is het belangrijk dat jij en je collega s
Nadere informatieLesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo
Lesvoorbereiding Studie en loopbaan Keuze- en Loopbaanvaardigheden 3-4 vmbo Bespreek met vakdocenten mogelijkheden om leerlingen in de vaklessen feedback over zichzelf te laten vergaren. Deel Vaardigheid:
Nadere informatieDe stap 1 en 3 en stap 2 zijn samen het antislip system, De stap 4 is de reiniger voor het antislip system. Hoe het werkt
Gebruiksaanwijzing Gefeliciteerd met de aankoop van uw antislip system! antislip system is geen coating of etsproduct. Het is een onzichtbaar antislip product dat in 3 stappen wordt aangebracht. Het verkleint
Nadere informatiePresenteren. Oriëntatie
Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk
Nadere informatieOplossingen voor specifieke voetproblemen
Oplossingen voor specifieke voetproblemen Eeltplekken en likdoorns l Kloven in de voeten l Koude voeten l Pijnlijke voeten l Voetschimmel l Voetwratten l Zweetvoeten l Voetwratten Stip de wrat 4 x per
Nadere informatie