Waarnemen & Oordelen Annemarie de Graaf. THERRA - drs Annemarie de Graaf

Transcriptie

1 Waarnemen & Oordelen Annemarie de Graaf

2 Heuristieken Snelle vuistregels die je gebruikt bij het nemen van besluiten. Voorbeelden: Goedkoop is duurkoop Als een expert het zegt zal het wel zo zijn Naar iemand in uniform moet ik luisteren

3 Alledaagse situaties Welke laptop is kwalitatief het beste? Op welke politicus moet ik stemmen? Kan ik afgaan op het oordeel van de verkoper of de makelaar? Sterven er meer mensen in het verkeer of aan kanker?

4 Hulpmiddelen bij alledaagse situaties Welke laptop is het duurst? Welke politicus ziet er het meest competent en verzorgd uit? Is de verkoper of makelaar een expert? Van welke doodsoorzaak kan ik de meeste voorbeelden bedenken?

5 Biases vertekeningen - denkfouten

6

7 Nudging Nudging maakt gebruik van zogenoemde keuze architectuur om mensen te stimuleren keuzes te maken die in hun eigen voordeel en vaak ook in het voordeel van de overheid zijn.

8 Voorbeeld DUO Uit de NRC In 2013 voerde de overheid een wijziging door voor alle lenende studenten. De aanvink-optie maximaal voor aanvragers van een studielening stond niet meer in het online aanvraagscherm. Studenten hadden nu alleen nog de mogelijkheid om zelf een bedrag in te voeren om zo de student bewuster te laten nadenken over het bedrag dat hij of zij écht nodig acht. De gevolgen waren fors: van de 69 procent maximale leners in 2013, bleef nog maar de helft over (34 procent in 2014). En het gemiddelde leenbedrag daalde met acht procent.

9 Effect van nudging Uit algemeen onderzoek naar de effecten van nudging blijkt dat mensen bij het maken van beslissingen vaak niet rationeel denken. En dat ze eerder denken aan de huidige situatie dan aan de toekomst. Met nudging probeert (in dit geval) de overheid de studenten verstandige keuzes te laten maken voor de langere termijn.

10 Kiezen we voor gemak of?

11

12

13 Van welk gezichtspunt bekijk je iets?

14 BEPERKTE CONTEXT

15 DOOR WIE EN WAT LATEN WE ONS LEIDEN

16 Weerstand bieden tegen een bias / vertekening Dat kost energie Moet er moeite voor doen Ben je je er wel bewust van

17 Gebeurtenissen meer beschikbaar Emotioneel aansprekend zijn Concreet, waardoor het gemakkelijk is om voorstellingen of beelden opgeroepen worden Nabijheid in zowel tijd als ruimte.

18 Twee verhalen Gisteren heeft er een frontale botsing plaatsgevonden op de ringweg en een van de bestuurders is naar het ziekenhuis vervoerd.

19 Twee verhalen Gisteren was mevrouw van Dam op weg naar het ziekenhuis in haar oude Opel Corsa. Ze was heel opgewonden, want ze had zojuist vernomen dat haar dochter na talloze mislukte ivfpogingen nu eindelijk bevallen was van een gezonde zoon. Vlak voor het ziekenhuis knalde ze met een geweldige klap op een gloednieuwe zilvergrijze Jaguar. Ze is met hersenletsel opgenomen in het ziekenhuis.

20 Systeem 1 en 2 1 = intuïtieve automatische system. Onbewust zonder nadenken 2 = meer rationale en reflectieve system. Dit vergt tijd en aandacht.

21 Een test Hoeveel is 2 x 2? 4 Hoeveel is 15 x 23? 345

22 Systeem 1 en 2

23 Ankeren Je besteedt disproportioneel veel waarde aan de eerst verkregen informatie.

24 Wat weet je van Spanje? Is de bevolking van Spanje groter dan 40 miljoen mensen? Hoeveel mensen denk je dat er in Spanje wonen? Is de bevolking van Spanje groter dan 100 miljoen mensen? Hoeveel mensen denk je dat er in Spanje wonen?

25 Een kleine quiz

26 Welke bias speelt hierbij een rol? Pathé voor 19 miljoen opgelicht via CEO-fraude Bioscoopketen Pathé is slachtoffer geworden van zogenoemde CEO-fraude, waarbij meer dan 19 miljoen euro is buitgemaakt. De Nederlandse directie ontving in maart verschillende s die van het Franse hoofdkantoor afkomstig leken te zijn met verzoeken om hoge bedragen over te maken.

27 De jas van Maxima Welke bias speelt hier?