SAMEN STAD IN UITVOERING

Transcriptie

1 SAMEN STAD IN UITVOERING Regionaal Meerjarenprogramma (rmjp) Drechtsteden Oktober 2010 Streefbeeld Samen Stad aan het Water De Drechtsteden zijn een goed bereikbare, stedelijke regio in de Zuidvleugel van de Randstad. Een regio met internationale oriëntatie, onderdeel van de Deltametropool, en met goede verbindingen Eigenstandig en eigenzinnig met een gemeenschappelijke oriëntatie op het water. Een regio met een herkenbaar en gastvrij centrum: de (historische binnen)stad Dordrecht met hoogwaardige voorzieningen, geworteld in een lange historie, dynamisch en creatief naar de toekomst. Aantrekkelijke woonmilieus, hoogstedelijk aan het water en landelijk in het groen. Een regio met een hoogwaardig cultureel aanbod en moderne kennisinfrastructuur en ruim voorzien van toeristischrecreatieve voorzieningen, omgeven door groenblauwe landschappen van nationale allure. Een dynamische, multiculturele regio die én de schaal van een stad heeft én de menselijke maat koestert. Goed bereikbaar over land, spoor en water met een veelzijdige economische ontwikkeling, van oorsprong maritiem geworteld, industrieel en nieuwe economie in de stad en met een sociale oriëntatie, die aansluit bij het hardwerkende, zorgzame karakter van de inwoners. Een regio die toeristen aantrekt met de verlokkingen van het water, het vele groen, Kinderdijk en natuurlijk de historische, Dordrechtse binnenstad als centrum met haar monumenten, pleinen, cultuur, winkels en horeca. Kortom, de Drechtsteden vormt een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bewoners, bedrijven en bezoekers en is een stedelijk gebied dat aantrekkelijk is voor de markt om in te investeren. Bron: eindbod Manden maken, 2005

2 Bestuurlijke samenvatting Prioriteiten Onze regio staat voor grote opgaven in tijden waar we de wind tegen hebben. En deze zijn voelbaar: bij onze inwoners, bedrijven, instellingen en ook bij ons. Als gevolg van de effecten van de economische laagconjunctuur kiezen wij daarom in deze bestuursperiode voor drie prioriteiten: economie, arbeidsmarkt/kennisinfrastructuur en woonklimaat. Hierbinnen zetten we in op drie speerpuntsectoren zorg, maritiem en vrijetijdseconomie. Het regionaal programmeren van bedrijventerreinen en kantorenlocaties en de realisatie en herstructurering van bedrijventerreinen is ons fysieke instrument. De ROM-D is daarbij ons uitvoeringsinstrument. Daarnaast gaan we de genoemde sectoren met voorrang ondersteunen door het maken van verbindingen met het onderwijs. Met betrekking tot wonen doen we aan vergaande regionale programmering en afstemming. Focus in het fundament Naast deze drie prioriteiten werken we verplichtend samen op een tweetal thema s: externe veiligheid en bereikbaarheid. Op deze terreinen zijn de grenzen van onze gemeenten immers niet relevant. Op externe veiligheid werken we samen om de risico's voor onze bevolking kleiner te maken en ontwikkelingen in het gebied mogelijk te maken. Bij bereikbaarheid zetten we in op het verbeteren van de aansluitingen op het hoofdwegennet en het verbeteren van het openbaar vervoer in en naar de regio. Op alle andere thema's kunnen gemeenten tot afstemming komen, maar dit is een zaak van portefeuillehouders die elkaar vinden. Het is geen primaire taak van het Drechtstedenbestuur, tenzij de regio subsidieontvanger is. In dat geval zal het geld worden doorgegeven naar gemeentelijke initiatieven. Het bovenstaande is de kern van het regionaal Meerjarenprogramma en daarvoor gaan we ons ook inzetten bij hogere overheden en andere partners. Externe allianties Wij kiezen ervoor onze netwerkpartners intensief te betrekken bij het rmjp en hen medeverantwoordelijk te maken in de agendering, uitvoering en sturing van de programma s. De maatschappelijke opgaven waarvoor wij staan zijn te groot en te complex om deze alleen als overheden aan te kunnen. Daarom willen we doorgroeien naar een nieuw sturingsmodel waarin het zwaartepunt van sturing niet alleen bij de overheid ligt (government), maar gezamenlijk wordt ingevuld met maatschappelijke actoren (governance). De externe partners krijgen dan ook een vanzelfsprekende rol bij de Drechtstedendinsdag. Uitvoeren Wij streven naar een regionaal investeringsprogramma met daarin projecten die van eminent regionaal belang zijn, gekoppeld zijn aan de bovenstaande prioriteiten en de pieken en waarvoor we extern geld willen aantrekken. Onderdeel daarvan zijn vooralsnog Robel, Deltapoort, Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden, verbreding A15, Maritieme Innovatie, Waterbus en Merwedezone. Dit zijn onze strategische projecten met een bovenregionale impact. Daarnaast is er een categorie projecten die regionaal effect hebben en die gemeenten, zelf van de grond krijgen, indien noodzakelijk met (financiële) hulp van de regio. Een derde categorie zijn die projecten die in de regionale programmering opgenomen worden maar door gemeenten zelf gerealiseerd worden. Deze maken geen onderdeel uit van het investeringsprogramma. Bestuurlijke samenwerking Wij willen de samenwerking van onze organisaties verdergaand vormgeven. Wij denken hierdoor meer efficiënt te kunnen organiseren waardoor we minder bezuinigingen op burgers hoeven af te wentelen door versobering en kwaliteitsverlies. Het is onze overtuiging dat een betere samenwerking tussen onze organisaties deze goedkoper kan maken. Daarvoor hebben we een innovatieprogramma Drechtsteden in het leven geroepen. Daarin zal in elk geval verdergaande samenwerking op beleid, dienstverlening, stadsbeheer en ruimtelijke projectenrealisatie worden onderzocht door middel van businesscases. Met dit regionaal Meerjarenprogramma (rmjp) heeft u onze beleidsagenda. U vindt hierin ook een eerste aanzet tot een investeringsagenda. U ontvangt nog het Innovatieprogramma Drechtsteden. 2

3 Inhoudsopgave Bestuurlijke samenvatting 2 Inhoudsopgave 3 Deel I: Algemene Inleiding 4 1. Koersbepaling op hoofdlijnen 5 2. Inhoudelijke opgave De meerwaarde van de regio Vanuit kracht werken aan de toekomst : de Pieken Prioriteiten: economie, arbeidsmarkt en woonklimaat Randvoorwaarden voor succes: bereikbaarheid en externe veiligheid Aansluiten op de agenda s van andere overheden Bestuur Dubbele identiteit Bestuurskracht Middelen en organisatie Financiële situatie Middelen voor proces en programmering Investeringsagenda en cofinancieringfonds (kansenfonds) Bedrijfsvoering en organisatie Sturen en monitoren 14 Deel II: Programmakaarten 15 Economie 16 Arbeidsmarkt en kennisinfrastructuur 23 Ruimte 27 Maatschappij 35 Bestuur en middelen 40 Bijlagen 46 3

4 DEEL I ALGEMENE INLEIDING 4

5 1. Koersbepaling op hoofdlijnen Wij kiezen voor een rmjp op hoofdlijnen waarin de inhoud centraal staat. Vanuit die inhoud leggen we ook verbanden naar de sturing, organisatie en middelen van de GR. Deze aspecten zijn randvoorwaardelijk voor het realiseren van onze inhoudelijke ambities. We beogen niet alles voor de komende jaren in detail uit te werken. Bijsturing moet mogelijk zijn, zonder daarbij het streefbeeld Samen Stad aan het Water uit het oog te verliezen. Dit geeft de Drechtraad de mogelijkheid om de kaderstellende en controlerende rol goed tot zijn recht te laten komen. De Drechtraad wordt periodiek door ons geïnformeerd over zaken die in de regio spelen en kan ons aanspreken op koersvastheid en slagvaardigheid. Inhoud 1. Ambitie is het voorzieningenniveau voor onze inwoners en bedrijven op peil te houden. 2. Evenals in de afgelopen periode is ons streefbeeld Samen stad aan het water 3. Prioriteit ligt bij duurzame economische ontwikkeling, arbeidsmarkt & kennisinfrastructuur en woonklimaat. Dit betekent een verdieping van Pieken in de Drechtsteden: een steviger economisch programma met een sterkere externe profilering. 4. Vanuit die focus gaan we ook de kansen benutten op het gebied van vrijetijdseconomie. 5. Randvoorwaardelijk voor succes op de drie prioriteiten is inzet op bereikbaarheid en externe veiligheid 6. Wij kiezen voor een focus via een beperkt aantal strategische projecten: Robel, Deltapoort, Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden, verbreding A15, Maritieme Innovatie, Waterbus en Merwedezone. Bestuur 7. Elk raadslid, elke wethouder en elke burgemeester is mede-eigenaar van de regio. De maandelijkse Drechtstedendinsdag kan een belangrijke bijdrage aan de versterking van het eigenaarschap leveren. Heldere besluitvorming en goede communicatie horen daar bij. 8. Om onze inhoudelijke doelen te bereiken moeten de coalities met de maatschappelijke partners zoals werkgeversorganisaties, Kamer van Koophandel, woningbouwcorporaties worden uitgebouwd. Dit kan leiden tot een andere publieke rolneming: van government naar governance. Organisatie en bedrijfsvoering 9. Wij zien het Innovatieprogramma Drechtsteden (IPD) als het instrument voor bezuiniging en innovatie (kwaliteitsverbetering). Het IPD is vooral vanuit de regio gestart; noodzaak voor succes is om ook vanuit de steden eigenaarschap te organiseren. Het optimaliseren van de regionale samenwerking is aan de orde. 10. Sturing, control en beheer op de GR Drechtsteden en het netwerk moet scherper. 5

6 2. Inhoudelijke opgave In de bestuursperiode onderscheiden we vijf programma s. Gezamenlijk met onze maatschappelijke partners willen we deze programma s de komende periode nader uitwerken en realiseren. Welke pakket van samenhangende uitvoeringsactiviteiten leveren een zo groot mogelijke bijdrage aan de gestelde doelen? Het is onze overtuiging dat een slimme programmering en een strakke aansturing leidt tot een maximaal rendement op de beperkt aanwezig middelen. De vijf programma s zijn: I. Economie II. Arbeidsmarkt en kennisinfrastructuur (via centrumconstructie) III. Ruimte IV. Maatschappij V. Bestuur en middelen Het rmjp is op beleid- en projectniveau nader uitgewerkt in vijf programmakaarten. Deze kaarten treft u aan in deel II van het rmjp De meerwaarde van de regio We willen de meerwaarde van de regio in de komende periode beter tot zijn recht laten komen. Onze capaciteit en middelen zetten we in op die dossiers waar een regionale aanpak maximaal effect heeft. Dit vraagt om bewustzijn op onze agenda en rolneming. Waar zijn we als regio wel en niet van. Dubbelingen met het werk van gemeenten moet zoveel mogelijk voorkomen worden, zowel in de beleidsvorming als de uitvoering. Intermezzo Samenwerking loont! De samenwerking in de Drechtsteden is de afgelopen jaren sterk gegroeid. We zien dat de regionale samenwerking de gemeenten op drie aspecten kracht geeft. De regionale samenwerking: Geeft overzicht en samenhang: we maken regionaal integraal beleid dat complementair is aan lokaal beleid Versterkt bestuurlijke kracht en effectiviteit: we trekken gezamenlijk op richting provincie en rijk. Hierdoor halen we extra middelen binnen en staan we steeds vaker op de agenda van andere overheden Verhoogt efficiency en kwaliteit: we realiseren efficiencyvoordelen. Kwaliteitsverbeteringen komen tot stand door kennis en expertise te bundelen. De meerwaarde van de regio op beleidsmatig gebied ligt bij het gezamenlijk ontwikkelen, evalueren en bijstellen van beleid. De gemeenten als ook een uitvoeringsorganisatie als ROM-D zijn veel meer in hun kracht bij de uitvoering. Op dit aspect heeft de regio veel minder expertise. Daarnaast speelt dat niet alles wat twee of meer gemeenten oppakken per definitie van regionaal belang is. Per dossier maken we bewust de afweging op welk schaalniveau de uitwerking moet plaatsvinden: Lokaal: de gemeente pakt het dossier zelf op (lokaal), de beleidsvraag heeft geen gemeentegrens overschrijdend effect Intergemeentelijk: de beleidsvraag heeft geen gemeentegrensoverschrijdend effect, maar toch pakt een aantal gemeenten (2 tot 6) het dossier gezamenlijk op omdat dat leidt tot efficiency en/of kwaliteitsvoordelen Regionaal: er is sprake van een beleidsvraag met een gemeentegrensoverschrijdend effect. De regio pakt de regie omdat kracht gemaakt moet worden in de netwerken of omdat gekomen moet worden tot programmeringafspraken (onderling en/of met andere partijen) 6

7 Het rmjp hebben wij langs deze lat gelegd. Dit betekent dat het rmjp die beleidsactiviteiten bevat, waarvan wij menen dat die op regionaal niveau moeten worden opgepakt. Mocht zich nieuw beleid voordoen, dan wordt aan de hand van de bovenstaande redenering bepaald wie verantwoordelijk is voor de opgave: de gemeente, een conglomeraat van gemeenten of de regio. Ten aanzien van projecten geldt eenzelfde redenering. Het rmjp richt zich op de lokale projecten van regionaal belang en op projecten van regio overstijgend belang. Ten aanzien van de eerste categorie neemt de regio namens de regiogemeenten een actieve rol in en vindt financiering van het proces vanuit het rmjp plaats. In bijlage III treft u hulpstructuren aan om te bepalen of een beleidsactiviteit regionaal, intergemeentelijk of lokaal is. Eenzelfde hulpstructuur is in die bijlage ook opgenomen ten aanzien van de indeling van projecten. 2.2 Vanuit kracht werken aan de toekomst : de Pieken De afgelopen collegeperiode is een stevig fundament gelegd onder onze regio. We zijn er echter nog niet in geslaagd de aanwezige kwaliteiten in het gebied volledig uit te nutten. De Drechtsteden houden een achterstand in werkgelegenheid, in de kwaliteit en kwantiteit van de woningvoorraad en in het lokale en regionale voorzieningenniveau. Als gevolg hiervan zijn we minder aantrekkelijk als woon- en werkregio en vertrekken hoge inkomens naar elders. Door gezamenlijk, elk vanuit eigen kracht, slim te organiseren kunnen we onze achterstand wegwerken. Intermezzo De regio als kleurrijk mozaïek Stedelijkheid beperkt zich niet tot het stadscentrum alleen, maar stedelijkheid komt terug op het schaalniveau van de regio als het palet aan keuzen dat de diversiteit aan sterke milieus biedt. Verschillende stedelijke kwaliteiten komen steeds meer voor op uiteenlopende plekken in de stedelijke regio en in verschillende combinaties. De opgave van een stedelijke regio is drieledig: de kwaliteit van de regio (in Drechtsteden: Samen Stad aan het Water) vormgeven aan de verbindingen tussen de milieus onderling (in de Drechtsteden: inhoudelijke complementariteit, elke kern heeft zijn eigenheid en zijn specifieke functies) zorgen voor voldoende variëteit en contrast in de hele regio (eveneens de inhoudelijke complementariteit, mede te realiseren door regionale programmering) uit: Planbureau voor de leefomgeving Pieken in de Drechtsteden is het strategisch kader van waaruit wij handelen. Met de Pieken brengen we focus aan in het bestaand beleid en willen we de noodzakelijke kwaliteitsprong maken. Uitgangspunt van de Pieken is het stimuleren van de sterke en karakteristieke kenmerken in ons gebied: water, landschap en binnenstad. De gunstige ligging van de Drechtsteden in de delta van rivieren en ten opzichte van wegen en spoorwegen geeft comparatieve voordelen. Dit biedt meerwaarde ten opzichte van de rest van Nederland. Drechtsteden is een regio die ertoe doet. De Pieken worden ondersteund door een stevig fundament. In het fundament zitten de voorzieningen (in de brede zin van het woord) voor onze inwoners. Hierin zijn we in tegenstelling tot de pieken niet onderscheidend. Deze moeten gewoon op orde zijn en blijven. 7

8 2.3. Prioriteiten: economie, arbeidsmarkt en woonklimaat In het rmjp verdiepen wij de Pieken door te kiezen voor een stevig economisch programma. Recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten zien dat de economie voorzichtige tekenen van herstel vertoont. Echter de opgave voor de regio blijft onverminderd groot. Het niet optimaal functioneren van de economie, de arbeidsmarkt en de woningmarkt kost de Drechtsteden veel, zowel in welzijn als in geld. Daarom geven wij de komende bestuursperiode hieraan prioriteit. Economie Als gevolg van de toenemende globalisering krijgt onze economie steeds vaker te maken met ingrijpende effecten van beslissingen die bedrijven soms buiten onze landsgrenzen maken. Voorbeelden hiervan zijn Organon en Wartsila. Maar ook Nederlandse bedrijven als DSM, Unilever en Philips plaatsen bedrijfsactiviteiten buiten Nederland. We moeten constateren dat de Nederlandse economie geleidelijk transformeert naar een diensten- en kenniseconomie. De doelstelling van Nederland is bij de top 10 van kenniseconomieën te horen. Echter, Nederland zakt hieruit langzaam weg. Wil Nederland een aantrekkelijk vestigingsland blijven, dan moeten we investeren in de randvoorwaardelijke sfeer; goede relaties met het bedrijfsleven, inspelen op de dynamiek en een uitstekende kennisinfrastructuur. Dit geldt dus ook dus voor de Drechtsteden. Wij achten daarom een extra inzet op de economie vereist om als regio niet terug te vallen, maar juist een sprong vooruit te maken. Daarbij speelt de ROM-D als regionale economische uitvoeringsorganisatie een belangrijk rol. Ter versterking van de economische structuur zetten wij in op het behouden van onze bestaande kracht (maritiem). Door de globalisering zijn er groeiperspectieven voor de clusters water- en deltatechnologie, maritiem en binnenvaart (logistiek); sectoren waar onze regio van oudsher een sterke positie heeft. Daarnaast ontstaan ook groeikansen door de klimaatcrisis en de toenemende aandacht voor klimaatadaptatie. Om die groeikansen te kunnen benutten, geven we extra aandacht aan innovatie, verbinding tussen partijen en een onderscheidend profiel. Op deze wijze dragen investeringen in duurzaamheid niet alleen bij aan een betere leefomgeving maar ook aan werkgelegenheid, technologie-ontwikkeling, innovatiekracht en kennisontwikkeling. Voor de doorontwikkeling van de Drechtsteden is het ook van belang de economische structuur te verbreden. De economische basis is nu nog te eenzijdig, te smal. Daarom kiezen we ervoor te investeren in een kansrijk cluster: de vrijetijdseconomie. Dit cluster is in opkomst en wordt versterkt door de hogere activiteit en welvaart van de oudere generaties. De Drechtsteden heeft in dit opzicht veel potentie: de historische binnenstad van Dordrecht met vele aantrekkelijke highlights. Maar ook de directe aanwezigheid van groen en water is een toeristische trekpleister: de nabijheid van de nationale landschappen de Biesbosch en de Hoekse Waard, het Groene Hart en het werelderfgoed van Kinderdijk. Uit oogpunt van het creëren van werkgelegenheid en een maximale spin-off met horeca en detailhandel, leggen we in de vrijetijdseconomie de focus op het stimuleren van het potentieel van de Binnenstad. De culturele activiteiten uit ons programma Maatschappij versterken de inspanningen van de stad Dordrecht en leggen ook de relatie tussen stad en regio. Daarnaast wordt het potentieel van de binnenstad verbonden met de andere kwaliteiten van de regio, door te investeren in goede verbindingen over water. Arbeidsmarkt en kennisinfrastructuur Als gevolg van de economische crisis is de werkloosheid in de Drechtsteden flink toegenomen. Uit alle analyses blijkt, dat dit een typisch tijdelijk verschijnsel is en dat op langere termijn de situatie wezenlijk anders wordt. Dan ontstaat, mede onder invloed van de toenemende vergrijzing, weer krapte op de arbeidsmarkt. Het is uiteraard onzeker wanneer zich dit voordoet en of onze regio hier de landelijke trend volgt. Daarmee is meteen aangegeven, dat de arbeidsmarkt bij uitstek regionaal van karakter is. 8

9 Dordrecht heeft aangeboden een sturend programma arbeidsmarkt in te richten, mede namens de regio. Wij juichen dit toe. Dit doet Dordrecht, wat ons betreft, vanuit haar hoedanigheid als centrumgemeente die ze heeft toegewezen gekregen vanuit het Rijk. Vanuit die rol heeft Dordrecht ook het Actieplan Jeugdwerkloosheid Geef jongeren een kans opgezet, dat in de tweede helft van 2009 van kracht is geworden. Om economie en arbeidsmarkt een impuls te geven, gaan wij met het bedrijfsleven, het onderwijs en met elkaar allianties aan. Daarbij past een regierol van de overheid. We helpen mee om bruggen te slaan tussen bedrijven en opleidingen. Daarbij maken we zo veel als mogelijk gebruik van bestaande samenwerkingsverbanden en platforms en zetten zo min mogelijk nieuwe initiatieven op. Zo voorkomen we dubbels en versnippering. Wij willen het gevoel van urgentie op het gebied van arbeidsmarkt bij alle partners vergroten. Dit zou mogelijkerwijs kunnen met behulp van een zogenaamde externe arbeidsmarktaanjager. Zo kunnen wij de drie hoofddoelstellingen van het programma Arbeidsmarktbeleid bereiken: 1. Verbeteren matching tussen vraag en aanbod op arbeidsmarkt 2. Verbeteren aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt 3. Verbeteren kennisinfrastructuur in de regio (aantrekken hoger onderwijs) In het programma arbeidsmarkt ligt de focus op drie sectoren: maritiem, vrijetijdseconomie en zorg. Zoals al eerder aangegeven is de maritieme sector kenmerkend voor onze regio. Hoewel niet meer zo arbeidsintensief als vroeger, kent de sector een grote vraag naar gekwalificeerd (veelal technisch) personeel. Door de vergrijzing in deze sector zal de vraag alleen maar groter. Tegenover de forse uitstroom staat een beperkte instroom van jongeren. Voor in de metaal- en elektrotechniek is al sprake van een groot tekort aan leerlingen die opleidingen volgen, wat onder andere wordt veroorzaakt door het imago van deze sectoren. De instroom naar opleidingen voor deze sectoren moet dan ook sterk vergroot worden. Voor de zorg geldt dat er op dit moment al een tekort aan gekwalificeerd personeel is en het aantal vacatures nog steeds aanzienlijk. Als gevolg van demografische trends zal de vraag naar zorg enorm toenemen. Tegelijkertijd neemt het aantal mensen dat die zorg kan bieden sterk af. Tot slot is gekozen voor de vrijetijdseconomie. Enerzijds omdat dit een groeisector bij uitstek is. Anderzijds omdat deze sector goed aansluit bij onze opgaven op de arbeidsmarkt. De sector is arbeidsintensief is, genereert veel deeltijdbanen en biedt relatief veel werkgelegenheid aan laagopgeleiden. Woonklimaat De crisis in de woningbouw slaat in onze regio nog harder toe dan elders in het land. Dit blijkt onder andere uit de toename van het aanbod van het aantal koopwoningen en uit de stijging van de gemiddelde verkooptijd. Ook blijft de verkoop van nieuwbouwwoningen nog beduidend achter. Dit heeft voor projecten grote gevolgen: projecten stagneren, vallen stil, of komen niet dan wel vertraagd van de grond. Het wordt de komende jaren de belangrijkste uitdaging om in een goede regionale samenwerking de woningbouwproductie op peil te houden. De onderlinge concurrentie tussen de verschillende woningbouwprojecten in de regio draagt in negatieve zin bij aan onze achterstand. Daarom gaan we met betrekking tot wonen voor een vergaande regionale programmering en afstemming. In dat kader is het ook noodzakelijk de veranderende wensen van de consument en de marktvraag te monitoren, zodat ingespeeld kan worden op veranderende behoeften bij de consument. Onder andere het aanbieden van topmilieus (landelijk en binnenstedelijk) is in dat kader van belang en komt ook ten goede aan het imago van onze regio. Naast een vergaande programmering zoeken we naar impulsen om de kwaliteit van het woonklimaat te versterken. Daarbij spelen ook niet-fysieke elementen een rol zoals sociale en culturele voorzieningen. In het programma maatschappij wordt hieraan invulling gegeven. 9

10 2.3. Randvoorwaarden voor succes: bereikbaarheid en externe veiligheid De basisstructuur (fundament) van de Drechtsteden moet op orde zijn, zodat sprake is van een prettige omgeving voor onze inwoners en ondernemers. Om de kwaliteit van het fundament op orde te houden zijn voortdurende inspanningen nodig, zowel uit het oogpunt van beheer als van (door)ontwikkeling. Ook in het fundament kiezen we voor focus. Deze focus is gerelateerd aan onze drie prioriteiten. Bereikbaarheid en externe veiligheid zijn de vraagstukken die randvoorwaardelijk zijn voor de doorontwikkeling van de regio. Deze dienen daarom naar onze mening per definitie op regionaal niveau opgepakt te worden. Op deze terreinen zijn ook de grenzen van onze gemeenten niet relevant. Voor de ontwikkeling van de economie en voor het functioneren van de arbeidsmarkt is een goede bereikbaarheid van groot belang. We zetten in op het verbeteren van de aansluitingen op het hoofdwegennet en versterken het openbaar vervoer in en naar de regio. Dit doen we onder andere door onze uitvoeringsgerede bereikbaarheidsprojecten, waarvoor we de afgelopen jaren belangrijke financiële bijdragen hebben gekregen van onder andere Rijk en provincie, te realiseren. Op externe veiligheid werken we samen om de risico's voor onze bevolking kleiner te maken en ontwikkelingen in het gebied mogelijk te maken. Op alle andere thema's kunnen gemeenten tot afstemming komen, maar dit is een zaak van portefeuillehouders die elkaar vinden. Het is geen primaire taak van het Drechtstedenbestuur, tenzij de regio subsidieontvanger is. In dat geval zal het geld worden doorgegeven naar gemeentelijke initiatieven Aansluiten op de agenda s van andere overheden Het is onze overtuiging dat we onze ambities niet op eigen kracht kunnen realiseren. Onder andere omdat vaak geldt dat wij niet de enigen zijn die er over gaan. Maar ook omdat de ambitie te omvangrijk is. We zijn effectief in ons beleid als we dat samen met onze partners ontwikkelen en uitvoeren. Met Pieken in de Drechtsteden hebben we een inhoudelijk herkenbare agenda. Hiermee sluiten wij aan op de agenda s van andere overheden (Deltapoort, Zuidvleugel, provincie, Rijk, Europa). Met de Pieken dragen wij bij aan de doelstellingen van die overheden en realiseren we tegelijkertijd kracht in onze regio. Daarom willen wij onze contacten met de Stadsregio Rotterdam, West-Brabant, de Provincie en het Rijk intensiveren en gezamenlijk nadenken over de verdere invulling, uitwerking en uitvoering van onze ambities. Dankzij onze participatie in diverse bovenregionale overleggen zijn we de afgelopen jaren in staat gebleken onze opgaven bij andere overheden te laten herkennen en erkennen. Dit heeft geleid tot soms forse financiële toezeggingen aan projecten in onze regio vanuit Europa (EFRO), rijk (FES) en provincie. Mede dankzij deze toezeggingen zijn de afgelopen jaren veel projecten en activiteiten in het fundament opgestart en succesvol afgerond. Andere projecten lopen nog. Het is voor het toekomstig functioneren van de Drechtsteden van groot belang dat ook deze projecten gerealiseerd worden. De zwakste schakel bepaalt immers de kracht van de ketting. 10

11 3. BESTUUR 3.1. Dubbele identiteit Wij constateren dat de Drechtsteden-gemeenten meer en meer handelen vanuit de kracht van de dubbele identiteit. Eerst en vooral is er de taak voor de eigen gemeente. Kenmerkend hiervoor is de eigen autonomie. Gemeentebesturen zijn en blijven aanwezig en herkenbaar voor de eigen inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Wij zien dat de dubbele identiteit het nodig maakt de positie van gemeenteraden en colleges in een breder perspectief te plaatsen. Kern daarvan is dat lokaal en regionaal werken twee kanten van dezelfde medaille zijn: zonder krachtige gemeenten geen regio en vice versa. Het gaat om 'zeggenschap delen' en 'vertrouwen in elkaar' opdat resultaten geboekt kunnen worden. Wij zien een goede betrokkenheid van de colleges van B&W en de raden als eigenaar van de samenwerking als cruciale succesfactor. De Drechtstedendinsdag zal hieraan ondersteunend zijn. Intermezzo Rode draad visitatiecommissie Meijdam: sluit coalities; netwerkpartners als onmisbare pijler Het netwerkconcept kent tot nu toe drie pijlers: de netwerkstad, het netwerkbestuur en de netwerkorganisatie. Deze drie accommoderen de inhoudelijke opgaven. De vraag is of met de samenwerking zoals die nu functioneert voldoende kracht kan worden gemaakt om maatschappelijke opgaven aan te pakken. Zo wordt bij de vormgeving van de Pieken steeds duidelijker dat arrangementen met partners beslist noodzakelijk zijn. Daarmee wordt een vierde pijler, die van netwerkpartners, aan het concept toegevoegd. De keuze voor partners roept nieuwe vragen op die te maken hebben met de te kiezen positie en rolneming. Nemen de zes gemeenten de regie in het proces om tot samenwerking met partners te komen of kiezen we voor de opstelling van participant en laten we het initiatief aan anderen. Stelling is dat de regierol de voorkeur heeft, uit kracht maar ook omdat de belangen te groot zijn om het overall initiatief aan anderen te laten. Dit laat onverlet dat op te selecteren deelterreinen het zeker denkbaar is het initiatief bij anderen te laten. Dat alles is niet zonder gevolgen. Proactief handelen, initiëren, belangen verbinden, partijen bij elkaar brengen en houden, regisseren en verantwoordelijkheid nemen over gemeentegrenzen heen, worden meer nog dan nu belangrijke aspecten Bestuurskracht De maatschappelijke opgaven waarvoor wij staan zijn groot, complex en daarom alleen met zijn zessen op te lossen. Voor deze opgaven is veel denk-, ontwikkelkracht, kwaliteit en geld nodig. Maar bovenal moeten we positie bepalen en kracht ontwikkelen naar het maatschappelijk middenveld en andere overheden. Dit betekent dat de zes gemeenten samen eigenaar zijn van de regionale arrangementen en met een mond en een agenda naar buiten treden. Wij zijn ervan overtuigd dat de dubbele identiteit leidt tot een impuls voor de bestuurskracht van alle deelnemers. De bestuurskracht kan en zal aan sterkte winnen als we eensgezind optrekken op de strategische dossiers. Een versnipperd optreden leidt tot suboptimale resultaten ofwel het 'uitspelen' van de Drechtsteden-gemeenten onderling. De visitatiecommissie Meijdam ziet daar nog veel kansen. De commissie pleit voor het intensief betrekken van de netwerkpartners en hen mede-verantwoordelijk te maken in de agendering, uitvoering en sturing van de programma s in het rmjp. 'Governance' zal leiden tot doorbraken en een springplank vormen naar meer bestuurskracht. In de woorden van de VROM-Raad gaat het hier om het toegroeien naar nieuwe sturingsmodellen, waarin het zwaartepunt van sturing niet alleen bij de overheid ligt (government), maar gezamenlijk wordt ingevuld met maatschappelijke actoren (governance). De externe partners willen wij dan ook een vanzelfsprekende rol geven bij de genoemde Drechtstedendinsdag. Governance kan overigens een andere publieke rolneming vragen, wat van dossier tot dossier kan wisselen. 11

12 4. MIDDELEN & ORGANISATIE 4.1. Financiële situatie Onlangs is het regeer- en gedoogakkoord gepresenteerd en is het nieuwe kabinet geïnstalleerd. Uit het regeerakkoord blijkt dat de eerder verwachte bezuinigingen op gemeenten en regio daadwerkelijk op ons afkomen. Het aandeel van gemeenten in de bezuinigingen beloopt in 2015 circa 1,2 miljard. Naast deze korting staat een aantal grote minposten, waarvan nu al gesteld kan worden dat zij de gemeenten voor problemen zullen plaatsen. De minposten worden onder meer veroorzaakt door: forse kortingen op de specifieke uitkeringen, zoals de Wsw en de WWB decentralisatie van taken naar gemeenten waarbij de decentralisatie financieel niet goed wordt afgehecht De overheveling van taken waarop door het nieuwe kabinet stevig wordt ingezet, zoals blijkt uit het regeerakkoord. Twee grote overhevelingoperaties betreffen de jeugdzorg en de dagbesteding en begeleiding AWBZ. Als deze overheveling niet gepaard gaat met voldoende financiële middelen, kan dit tot aanzienlijke financiële risico s voor gemeenten leiden. Wij baseren het meerjarenbeleid van de Drechtsteden op solide en transparante financiële uitgangspunten. Het financiële beleid zal sober en doelmatig zijn. De inzet van de middelen benodigd voor de realisatie van de doelstellingen van het rmjp stemmen wij hierop af. Daarvoor is het van belang dat we eerst de financiële sterkte/ zwakte van onze organisaties in kaart brengen en zo beter inzicht hebben in de financierings- en investerings(on)mogelijkheden Middelen voor proces en programmering De programmabladen in het rmjp bevatten die activiteiten waarvan wij op dit moment van mening zijn dat deze het meest bijdragen aan het bereiken van onze doelstellingen. Het is daarmee de agenda van de Drechtsteden voor de komende vier jaar. De financiële vertaling van het rmjp naar jaarlijkse werkprogramma s kan er toe leiden dat we tussen en binnen programma s nog scherper moeten prioriteren. Hierdoor zullen activiteiten in tijd gefaseerd worden of, wanneer de omstandigheden sterk wijzigen, in het uiterste geval geschrapt. Leidend bij het maken van deze keuzen is steeds de mate waarin de activiteiten bijdragen aan de prioriteiten en doelstellingen in het rmjp. Er is enkel ruimte voor nieuwe ambities als financiële middelen worden vrijgemaakt binnen de bestaande budgetten. Dit kan gerealiseerd worden door het scherper maken van keuzes als ook door een gezamenlijke aanpak. We gaan financiële ruimte maken door lopende activiteiten en programma s niet te continueren. De afgelopen vier jaar zijn nieuwe activiteiten gestart vanuit de doelstellingen van die periode. Dit heeft ook geresulteerd in een aantal programma s, waaraan mede-overheden financieel bijdragen en ook wij ons ook hebben verplicht. Voorbeelden van dergelijke programma s zijn het Energieprogramma Drechtsteden en Programma Natuur en Milieu-educatie (NME) Wanneer we de programma s langs de lat leggen van het rmjp , zien we dat een aantal daarvan niet direct bijdraagt aan de nieuwe doelstellingen. De door ons aangegane bestuurlijk verplichtingen komen we na. We stoppen de activiteit zodra de verplichting is afgelopen. Daarnaast spelen we geld vrij door ons beleid gezamenlijk slim en innovatief te organiseren. Dit doen we in het kader van de Business Case Beleid, onderdeel van het Innovatie Programma Drechtsteden. De begroting 2011 van de GRD is inmiddels door de Drechtraad vastgesteld. Gegeven het budget 2011 van Bureau Drechtsteden, vertalen wij de voor 2011 benoemde activiteiten naar een financieel werkprogramma Hierbij wordt ook de benodigde dekking onderbouwd en waar nodig volgen aanvullende voorstellen, Deze werkwijze zullen wij ook hanteren voor de daaropvolgende jaarschijven. 12

13 4.3. Investeringsagenda en cofinancieringfonds (kansenfonds) We willen klaar staan als de economie aantrekt. Daarom kijken we voorbij de crisis en brengen we binnen de gestelde kaders vernieuwingen in ons gebied aan. Onze programma s richten we daarnaar in. Zo kunnen we nieuwe kansen aangrijpen als die zich voordoen. Concreet zetten we extra in op onze drie pieken water, binnenstad en landschap. Dit doen we met het oog op versterken van de economie, arbeidsmarkt en woonklimaat, en randvoorwaardelijk daaraan een goede bereikbaarheid en het beperken van de risico s van externe veiligheid. Als vanzelfsprekend passen de projecten van de investeringsagenda binnen de kaders van het rmjp, zijn deze ondersteunend aan een aantal grote regionale projecten en hebben ze per definitie een regionaal of bovenregionaal effect. Projecten waarvoor we de komende periode in ieder geval extern geld willen aantrekken, zijn: Robel, Deltapoort, Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden, verbreding A15, Maritieme Innovatie, Waterbus en Merwedezone. In deze tijd van budgettaire krapte past het concept van een katalysatorfonds: door van te voren een hefboomeffect in te bouwen kunnen we met een relatief bescheiden budget meer investeringsvolume realiseren. Uit een dergelijk fonds kan op projectbasis co-financiering ter beschikking worden gesteld, zowel aan de regio als aan de individuele Drechtstedengemeenten. Uit het fonds wordt beschikt op het moment dat er concrete mogelijkheden zijn om subsidiestromen van andere bestuurslagen of derden aan te trekken. Zo zijn we flexibel en in staat in te spelen op de plotselinge kansen die zich voordoen en bijdragen aan onze prioriteiten en doelen Bedrijfsvoering en organisatie Het is onze ambitie om de slagkracht en het innovatievermogen van onze organisaties (de zes gemeenten, de GRD, ROM-D) te versterken. We constateren dat in de opbouwfase van de GRD te weinig sturing is geweest op het concern. Dit moet verbeteren. Vanuit de gedachte dat de Drechtraad in staat moet zijn aan de voorkant te sturen introduceren wij - naast de al bestaande beleidsprogramma s - een programma bestuur & middelen. Dat betekent dat de Drechtraad ook hier op een vroeg moment in de positie wordt gebracht kaders te stellen en de voortgang te monitoren/prestaties te controleren. Daarnaast investeren wij in een verbeterde sturing via het door ons aangekondigde actieplan bedrijfsvoering. Dit actieplan richt zich op de huishouding van de GRD Het huis op orde is nodig om innovaties, via het Innovatieprogramma Drechtsteden (IPD), mogelijk te maken Innovatieprogramma (IPD) Het Innovatieprogramma zien wij als het instrument om geld te genereren voor zowel de bezuinigingsopgave als ook voor het doen van nieuwe investeringen in de opgaven uit dit rmjp. Wij leggen de focus op het verhogen van de effectiviteit en efficiency bij de beleidsfuncties, dienstverlening en bedrijfsvoering. Het Innovatieprogramma is ook een middel om in gezamenlijkheid de stelselwijzigingen (o.a. decentralisaties Jeugdzorg, systeemwijziging AWBZ) die op basis van het regeer- en gedoogakkoord op ons afkomen, effectief op te pakken. Inhoudelijk wordt hierop al geanticipeerd in het programma Maatschappij. Tot slot en zeker niet onbelangrijk vinden wij het versimpelen en efficiënter maken van de netwerksturing: ontbureaucratiseren via bijvoorbeeld betere afstemming P&C-cycli en eenduidiger en snellere besluitvorming. 13

14 4.5. Sturen en monitoren De Drechtraad is kaderstellend en controlerend en monitort op twee manieren de uitvoering van het rmjp. In de eerste plaats via de reguliere begrotingscyclus. In de tweede plaats leggen wij periodiek verantwoording af. Dit zal op een vernieuwende manier op de Drechtstedendinsdag vorm worden gegeven. Bij de programma s uit het rmjp is één ding zeker: de omstandigheden waaronder we werken aan realisatie van de doelen gaan de komende jaren veranderen. Vandaar dat een zorgvuldig en geregeld aftasten van de omgeving en de veranderingen belangrijk is. Het gaat daarbij om de monitoring van het betreffende programma maar ook om de relatie tussen de programma s en de relatie met ontwikkelingen die van buiten de organisatie op ons af komen. Daarom investeren wij in een verbeterde sturing van het rmjp via een periodieke programmarapportage. In die rapportage informeren wij de Drechtraad en onze partners over de stand van zaken van de programma s. Ook monitoren we relevante ontwikkelingen in onze omgeving, bijvoorbeeld de beleidsvoornemens van het nieuwe kabinet. Op basis van vergelijk en analyse houden we de geplande activiteiten tegen het licht, zoals we die nu benoemd hebben in de vijf programmabladen, Waar nodig doen wij voorstellen activiteiten te faseren, stop te zetten of juist nieuwe toe te voegen. 14

15 DEEL II Programmakaarten 15

16 Programma I: Economie Programma-activiteiten: Economie Vrijetijdseconomie Wat willen we de komende vier jaar bereiken (doelstellingen) 1. versterken economische structuur 2. verbeteren kwaliteit van het werkklimaat Context en achtergrond Maritieme topregio Rotterdam/Drechtsteden/West-Brabant In de zone van de Tweede Maasvlakte tot Moerdijk tekent zich steeds meer de samenhang af tussen haven en havengerelateerde bedrijvigheid. De Drechtsteden zijn onderdeel van deze zone en kennen een strategisch goede ligging op het trefpunt van de Randstad en de Rijn-Schelde Delta. Daarnaast zijn de Drechtsteden schakel in de belangrijke Oost-West transportcorridor: Rotterdam - Duisburg. Deze ligging biedt de Drechtsteden de kans zich gezamenlijk met Rotterdam en West Brabant te ontwikkelen tot maritieme topregio. De drie regio s werken daarom onder andere samen aan de versterking van de economische structuur. Deze samenwerking wordt nader belicht in de programmakaart Ruimte van dit rmjp. In dat programma zijn ook de andere strategische netwerken benoemd waaraan de Drechtsteden deelnemen en die eveneens bijdragen aan de doelstellingen van het programma Economie. De afgelopen twee jaar zijn veel nieuwe inzichten opgedaan over de toekomst van de economie en meer specifiek de kansen en opgaven voor de Zuidvleugel en de Drechtsteden. Kansen liggen vooral in het verduurzamen van de economie. Bijvoorbeeld door de binnenvaart slimmer en schoner te maken als ook door de kruisbestuiving tussen sectoren. Om die kansen te kunnen benutten is het cruciaal netwerken te organiseren tussen ondernemers, wetenschap, onderwijs en overheden, zodat innovaties worden gestimuleerd en kennis wordt gedeeld. Daarbij is het ook van belang dat de regio zich eenduidig profileert als maritieme topregio. Op dit punt hebben de Drechtsteden nog veel te winnen. Vrijetijdseconomie Ondanks dat de laatste jaren een voorzichtige koerswijziging is gerealiseerd, hebben de Drechtsteden economisch nog een vrij smalle basis. Daardoor is de regio kwetsbaar. Er is de laatste jaren sprake van een langzame verschuiving naar een ander type werkgelegenheid waaronder de zorg en de vrijetijdseconomie. Door de Drechtsteden als regionaal toeristisch recreatief centrum te positioneren en ondernemers in dit cluster te stimuleren, kan de groeipotentie van dit cluster uitgenut worden. Uit het oogpunt van het maximaal realiseren van directe werkgelegenheid als ook de spin-off met horeca en detailhandel, ligt daarbij de focus op het groeipotentieel van de Binnenstad. Het sectorprogramma Binnenstad van de gemeente Dordrecht vervult een belangrijke rol bij het realiseren van die ambitie. Dit programma borduurt voort op de lijn die de afgelopen jaren is ingezet en de resultaten die hiermee zijn behaald. Het programma wordt door Dordrecht en private partners gezamenlijk uitgevoerd. De potentie van de Binnenstad wordt nog meer benut als we erin slagen deze goed te verbinden met de omringende landschappen en het werelderfgoed Kinderdijk/Haven-Zuid. Daarbij vervult vervoer over water een cruciale rol. 16

17 Ruimte voor ondernemen Voldoende kwaliteit en kwantiteit aan bedrijventerreinen blijft belangrijk voor de ontwikkeling van de regionale economie. Onze regionale uitvoeringsorganisatie ROM-D vervult bij deze opgave een belangrijke rol. Om focus en differentiatie op regionale schaal te bevorderen, is een sterke regionale samenwerking op economisch gebied een must. Door regionaal een voldoende gedifferentieerd aanbod van locaties met verschillende kwaliteiten aan te bieden, ontstaan de beste kansen op synergie tussen bedrijven. Door de crisis is de vraag naar kantoren in onze regio fors afgenomen. Tegelijkertijd is er sprake van een situatie van overaanbod: het totale aanbod van beschikbare en vooral geplande kantoren in de regio is vele malen groter dan waar de markt om vraagt. Voor succesvolle ontwikkeling van afzonderlijke locaties is het faseren en reduceren van het totale planaanbod voor kantoren nodig, waardoor weer beter op de marktvraag wordt aangesloten. Daarnaast moet incourant aanbod aan kantoorruimte uit de markt worden genomen, bijvoorbeeld door vernieuwing of herbestemming. Relatie met ruimtelijk en sociaal beleid Voor het optimaal functioneren van de economie zijn ook ander ruimtelijke en sociale facetten van belang. Denk hierbij aan het woonklimaat en de arbeidsmarkt. Kaderstellende nota s Beleidsveld Economie Vrijetijdseconomie Nota Economische Visie Bedrijventerreinenstrategie Uitvoeringsstrategie Bedrijventerreinen Uitvoeringsstrategie Natte Bedrijventerreinen Kantorenstrategie Evaluatie structuurvisie Detailhandel en Horeca Drechtsteden Kadernota regionale economische promotie en acquisitie Toeristisch-recreatieve visie Hollands Glorie Afspraken met mede-overheden en derden Beleidsveld Economie Afspraak vastgelegd in Proeftuin Maritieme Innovatie Wie zijn onze partners Ondernemers, Ondernemersverenigingen, Branche-organisaties, Kamer van Koophandel, Provincie, Ministerie VROM, Ministerie EZ, Stadsregio Rotterdam, regio West-Brabant, regio Arnhem Nijmegen, Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, Onderwijsinstellingen, Onderzoeksinstellingen (o.a. TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam), Kennisinstellingen (o.a. Ecoshape), Werelderfgoed Kinderdijk, Dordrecht Marketing, ROM-D, Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme, regio Alblasserwaard- Vijfheerenlanden, Dordrecht Marketing e.a. Wat gaan we daarmee doen (uitvoeringsagenda) Proeftuin Maritieme Innovatie Binnen het maritieme cluster zijn er groeiperspectieven voor de binnenvaart en maritieme industrie. Vanuit het opraken van de traditionele energiebronnen als ook uit oogpunt van het verbeteren van de leefomgevingkwaliteit, liggen er kansen voor innovaties in duurzaamheid. Om innovaties bij de maritieme industrie en de binnenvaart te stimuleren moeten onderwijs, onderzoek (wetenschap), ondernemers en overheid nauwer samenwerken in kennisontwikkeling en kennisdeling. Daarom investeren we voor de periode van drie jaar in het project Proeftuin Maritieme Innovatie. 17

18 Slimmere en schonere Delta Het goederenvervoer per binnenvaartschip willen wij stimuleren. Enerzijds gezien het economisch belang van dit cluster voor onze regio én voor de mainport Rotterdam. Anderzijds ook om de leefomgevingskwaliteit in onze regio te versterken. Immers een slimmere binnenvaart helpt congestie van het weggenet (bijvoorbeeld A15) terug te dringen. Een schonere binnenvaart zorgt ervoor dat groei van het vervoer over water niet leidt tot extra milieu belasting. Met de partners op de Oost-West corridor (Rotterdam-Duisburg) trekken we hierin samen. De exacte invulling van dit traject is nog onderwerp van gesprek. Relatiebeheer en promotie maritiem cluster Het is van groot belang dat onze inspanningen ter verbetering van de regionale vestigingskwaliteit inspelen op de behoeften van het bedrijfsleven. We willen ondernemers voor de regio behouden en hen de ruimte door te groeien. Daarom zetten we in op een betere verbinding met ondernemers en ondernemersverenigingen. We geven hieraan vorm door in samenwerking met gemeenten en ROM-D te investeren in relatiebeheer. Daarbij richten we ons primair op het maritieme bedrijfsleven van onze regio. De vestigingskwaliteiten van de regio voor de maritieme sector gaan we actiever promoten. De Drechtsteden profileren zich nu nog niet eenduidig als maritieme topregio. Hierin willen, stap voor stap, verandering brengen. Bijvoorbeeld door gezamenlijk met partners een digitaal informatieplatform voor de maritieme sector op te zetten (DrechtstedenMaritiem.nl). Ook onze acquisitie-activiteiten richten we op deze sector. Net als bij de woonmarketing werken eraan ook marktpartijen te betrekken bij de promotie en budgetten te bundelen. Stimuleren ondernemerschap in en promotie van vrijetijdseconomie Daarnaast stimuleren we ondernemerschap in de vrijetijdseconomie. We faciliteren ondernemers die iets in de regio willen starten en zoeken hen ook gericht op. Door middel van arrangementen willen we de verblijfstijd in de regio verlengen en herhaalbezoek realiseren. Bij het tot stand brengen van die arrangementen heeft de regio een initiërende rol. Zoveel als mogelijk haken we aan op toeristisch/recreatieve thema s van bijvoorbeeld de provincie (Molenjaar 2011) en het rijk ( Culture en Nature in 2012). Verbindingen over water ten behoeve van de vrijetijdseconomie De historische binnenstad van Dordrecht, de windmolens van Kinderdijk en de (nationale) landschappen om ons heen zijn belangrijke kwaliteiten van onze regio. De economische potentie en belevingswaarde van deze gebieden worden nog meer benut wanneer we erin slagen deze goed met elkaar te verbinden. Daarbij vervult vervoer over water een cruciale rol. Daarom zetten we in op het verbeteren van de verbindingen over water in aanvulling op het waterbussysteem. We verkennen hiertoe eerst de mogelijkheden en bepalen op basis van die verkenning ons vervolgspoor. Ruimtelijk programmeren bedrijventerreinen, kantoren en detailhandel We werken samen aan programmatische afspraken voor kantoren, bedrijventerreinen en detailhandel. Het uitvoeringsprogramma Bedrijventerreinen wordt in 2011 afgerond. De projecten in de orderportefeuille van de ROM-D worden de komende twee jaar overgebracht van gemeenten naar ROM-D en worden vervolgens door ROM-D in uitvoering gebracht. De vastgestelde beleidsdocumenten zijn hierbij het leidend kader. Een belangrijke en tevens lastige opgave is de herstructurering van natte bedrijventerreinen. Deze locaties zijn vanuit de economische structuur bezien zeer waardevol. De gemeenten kunnen hierbij het publiek instrumentarium inzetten en dragen zelf de verantwoordelijkheid voor een goede basisinfrastructuur. Actief opereren op strategische kavels, en hiermee het natgebruik zekerstellen, is wenselijk maar blijkt in de praktijk lastig te realiseren. Op de kantorenmarkt moeten regionaal programmatische afspraken gemaakt worden. De regionale kantorenvisie is daarbij het beleidsmatig kader. De regio heeft op dit moment te veel voorraad in ontwikkeling. Dit leidt er enerzijds toe dat nieuwe ontwikkelingen niet van de grond komen. Anderzijds leidt een te groot aanbod in de toekomst tot (problematische) leegstand. Op enkele plekken is dat nu al waar te nemen, onder andere aan de Spuiboulevard in Dordrecht.. In gezamenlijkheid moeten afspraken gemaakt worden over prioritering en temporisering, zonder direct onze langere termijn ambities te laten varen. Daaraan gerelateerd maken we ook afspraken over de aanpak van problematische leegstand 18

19 Voor de vestiging van detailhandel komen we tot programmatische afspraken. Aan de basis van deze afspraken liggen onder andere de uitkomsten van het in 2011 uit te voeren koopstromenonderzoek van de provincie als ook de evaluatie van de structuurvisie Detailhandel en horeca Drechtsteden. Wat gaan we afbouwen Het programma Hollands Glorie wordt deels afgebouwd. Met betrekking tot de promotie- en marketingactiviteiten uit dit programma vindt herbezinning plaats. Daarbij is de vraag aan de orde of en zo ja hoe deze activiteiten onderdeel uit kunnen maken van een regio brede promotie- en marketingstrategie waarin ook de nu nog verspreide promotiebudgetten per beleidsveld gebundeld worden ingezet. Welke projecten dragen bij aan onze doelen? Bovenregionale projecten Doelstelling Naam project Versterken economische Proeftuin Maritieme Innovatie structuur Lokale projecten met regionale impact Doelstelling Naam project Gemeente Versterken economische Binnenstad Dordrecht structuur Haven Zuid Alblasserdam Westelijke Dordtse Oever (WDO) Dordrecht Maritieme Servicecentra t Plaatje en Frankepad/Grotenoord (FES) Sliedrecht, Hendrik-Ido- Ambacht Verbeteren kwaliteit De Geer Zwijndrecht werkklimaat Groote Lindt Zwijndrecht Langeweg/Zuidwende Hendrik-Ido-Ambacht Stationspark 3 Sliedrecht Amstelwijck Dordrecht Maasterras Dordrecht, Zwijndrecht Noordoevers - Antoniapolder Hendrik-Ido-Ambacht Oosteind Papendrecht Wat is bereikt in 2014 De Proeftuin Maritieme Innovatie is succesvol afgerond en geëvalueerd. Er is met de betrokken gemeenten een niet-vrijblijvende afstemming over de programmering van bedrijventerreinen. Dit is vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma Bedrijventerreinen en wordt periodiek gemonitoord. De projecten uit de orderportefeuille ROM-D zijn ingebracht en bij de ROM-D in uitvoering. Ook zijn de studie-opdrachten uit de orderportefeuille afgerond. Er is stevige voortgang geboekt in de uitvoering van herstructureringsprojecten Er is met de betrokken gemeenten een niet-vrijblijvende afstemming over de kantorenprogramma s bereikt. Er is met de betrokken gemeenten, mede op basis van het provinciale koopstromenonderzoek, een niet-vrijblijvende afstemming over het detailhandelprogramma bereikt. Economische promotie en acquisitie is een structurele regionale activiteit geworden Het ruimtelijk- en sociaaleconomisch beleid wordt continue op elkaar afgestemd en versterken elkaar. Het aantal ondernemers in de vrijetijdssector is substantieel toegenomen. De verbindingen over water naar de toeristische iconen van de regio zijn verbeterd. 19