117 jekeëks'-jelin'ge

Transcriptie

1 jaa-jaos 114 J jaa, ja ja! -jong, doa has doe diech jet jemaad! jaad st m (jeëd, jadens si) verkl jeëdsje tuin. Heë woar jet in d'r-an 't buttele. Heë is dejeëd aaf, hij is er vandoor, hij is het hoekje om. jaaf st V gave. Dat is ing - Joddes. Deë hat de - doavuur. jaaf st gaaf, onbeschadigd. Dat hoots isjans -. jaap m gaap. Iech han d'r -. jaar si o garen. Inne vaam -. Inne in 't -joa, in iemands netten verstrikt raken. jaar si o onderdeur, tuinpoortje. 't - ihange. Deë kriet 't - i-jehange! Die komt op de koffie! jaar si gaar. De eëpel zint -. Wat has doe hü jekaochd? Wat nog nit - woar (afwijzend antwoord). Iech bin ram -, ik ben totaal kapot. jaar st volstrekt (bij een ontkenning), 't Is - nit kaod. Wens doe doamit nit tsevreie bis, kries doe ing anger kier - nuus. 't Isjans en - nit woar. jaar'oes volstrekt, jaas^f mgas, jaas st o gaas, jaas si V vera:/jès-je steeg, jaas'koel v ^ mijn met veel gas ontwikkeling, jaas'oer v gasmeter. jab'berdien m gabardine, jach V jacht, D 'r honk maat - óp de honder Ing -pacht e. ja'dedrek m tuinaarde. ja'dejesjier o tuingereedschap. ja'depiet m verwoed tuinman. ja'detswerg m tuinkabouter. jaf fel V gaffel, riek, vork. In d'r beusj ing - zukke um ing flietsj tse maache. D'r mès mit de - sjpreie. jaf'fele met de riek de grond losmaken; prikken, Iech mós de eëpel nog -. Lik nit zoeë in dienne telder tse -. ja'ge, joog/jaget, jejaagd jagen, In zoeë weer zouw me nog jinne honk de duur oes -. Iech mós dem ins oes de küel -, ik moet hem eens vertellen waar het op staat, Doe jeëgs inne d'r doeëd óppen lief. Inne tsoem dauvel -, iemand wegjagen. Jaag nit zoeë, vier hant tsiet jenóg. ja-joa' tja, -, dat is lieët jezaad, evvel sjwoar tse maache. jak m verkl jeks-je kort jasje. Doch diech dat roeëd jeks-je aa. jak'kekleed o mantelpak. jak 'kere jakkeren. ja'kobsjtiel m ^ ijzeren stijl ter ondersteuning in een pijler. jal v gal, galblaas. Wen iech dem zien, da sjpui iech -. Va jif sjprong hem de -, de gal liep hem over van woede. jalg m galg. jal'jehoots o galgenhout. jallerij'v ^ galerij. jalop' m galop. Die wirkete in -. jaloppe're, jalopperet, jaloppeerd galopperen. j am 'mere j ammeren. ja-nee' neen (aarzelend). Jees doe mit? -, iech kan nit, iech mós nog wirke. jank si m öeng st) verkl jengs-je 1 gang. Iech mós d'r - nog sjroebbe en da bin iech veëdieg. Wat hat deë inne sjleëte - an ziech. Iech krien d'r moter nit óp -. Inne sjwoare - doeë. Bis doe werm umjang? Ben je weer bezig? 2 twee emmers water. Inne -puts. 3 versnelling. D'r tswaide - isjalte. jank'duur v gangdeur. jan'ke janken. jank 'werk o gangwerk van een uurwerk of molen, jan'newaar m januari. Danse de mugke in d'r-, dan weed 't voor en de botter raar Went in d'rde mugke sjwerme, da kan me ziech in d'r meëts de oere werme. jans heel, helemaal. - de ziepsjaf woar doa. Blief doa mit dieng vingere van aaf; dat mós - blieve. Heë laacht mit 't janse jezich. Deë is - van de pin aaf, hij is totaal van de kaart. Bis doe werm -jezónk? Deë is nit - richtieg in d'r kop. Heë is inne janse, hij is een kei. Dat is d'r heer van 't janse. Op 't janse joa, alles op één kaart zetten. jan'zeblom v ganzebloem, margriet. jan'zehoed v kippevel. 't Is hei kaod; iech krien ing richtieje -. jao'ie m, jölle m (jaolens/jaolets) gulden. Went me vrijt, is d'r- nog mar vóftsieg tsents weed. jaos st V Qaos) verkl jaos-je gans. Dat doch iech nit vuur de jaos en jekkerij! Dat doe ik niet zo maar! D'r himmel is nit vuur de jaos jebouwd, de hemel krijg je niet voor niets.

2 115 ja'pe-jedrengs' ja'pe gapen. Deë jaapt noa de rek. Me kan nit tjeën inne baköavent -. ja'peman m (japemander) nieuwsgierige, gaper. jardieng' st v (jardienge/jardiene sï) gordijn. De meun hauw ing - vuur 't jezich. jardien'(g)epreëdieg v bedsermoen. jarf st V garf, schoof. De jarve binge woar e sjwoar werk. jarnai' st v laag tuinpoortje. jarne're, jarneret, jarneerd gameren, versieren. Inne kóch, e kleed -. jarnie'róng v garnering, passement. jas m (jeste) gast. Inne zelde - ziet me jeer (kómme). D 'r winkter is inne dure -. jas'pel vgesp. jas'pelsjong m gespschoen. jats, jaf sieg bitter, wrang. Krikke sjmaache jats went 't nog nit jevroare hat. Deë maat 't evvel tse jats, die maakt het te bont. jau'ner m (jauner) schurk. jauw st gauw, vlug. Kóm ins - hei. - vingt me vlüe. -jedoa is nit loeter jód jedoa. -jehólpe is doebbel jehólpe. jau'wiegheet v gauwigheid, haast. In de - hauw iech mienne pas verjèse. jaz'zes, ja'zes, jez'zes, jiz'zes, juz'zes jasses. - kinger, wat e weer! je... wie (deste) hoe... des te. Je auwer, wie jekker Je dökser, wie lever. jebeb'bel(s) o gebabbel. jebed' o gebed, 't Vieëtsiegsjtonde -. E kót - en ing lang broadwoeësj. jebeë'dels o gebedel. jebek(s)'ogebak. jebelk' o balkwerk. jebie're st reppen van. Doa mots doe nit hin -. jebild' ontwikkeld. Dat zintjebilde lü. - is nit i- jebild. jebis'ö gebit. jeblöaks' o geblaat. Vöal - en winnieg wol. jeblömd gebloemd. E-kleedsje. jebluds' o bloed; bloedverwantschap. Dat likt bij die lü in 't -, dat zit bij die mensen in het bloed. - trukt, het hemd is nader dan de rok. jeböaks' o gehuil. Dat - van die kinger jeet inne óp de nerve. jeboa're geboren. Heë is inne - Kirchröadsjer Bis doe in kirch -? Deë 't jidderinne reet kan maache, deë mós nog - weëde. Heë is mit d'r helm -. jebod' o (jebodder) gebod, A Jod noch -jeleuve. 't Elfde - heesjt: los diech nit kulle. jeboerf v geboorte, jeboerts'daag m verjaardag. jebreur' st mv gebroeders. Die jelieche ziech wie -. Dat is inne pries ónger -, dat is een zeer redelijke prijs. jebreu'zel o geklets. Dat - va diech hat hank noch vós, aan dat geklets van jou is geen touw vast te knopen, jebrieë'chieg gebrekkig, broos, jebroech' m gebruik, jebroe'che gebruiken. jebroes' st o geren. Jef dat - draa, doe maats miech jek. jebun'i-? o vloer. jebuns'bred o vloerplank, jebu're gebeuren. jebusj' o kreupelhout, struikgewas. jebuf tel o gepeuter. jebuur'o tarief, jebuur'tieg geboortig. jè'che hijgen. Heëjècht wie ing órjelspief jedan'ke m 1 gedachte. Heë is in -. Maach diech jing -, maak je geen zorgen. 2 mv ook: aandacht. Jef ins -. Iech han jing - drop jejeëve. 3 ietwat. Iech zouw dat bild inne - hoeëjer hange. 't Mós nog inne - zaots in de tsoep. jedech(t)'nis o geheugen. Doe has waal e sjleët-. jedeend' st geraden. Dat woar diech óch -! jedek' o couvert. jedeks' o mengsel van kolengmis, water en leem, om het vuur af te dekken. Auw heks I maach - I in 't kelderlaoch (kind&tyqrsié). jedenk' In de uitdrukking: Mienner -, voor zover ik mij kan herinneren. jeden'ke gedenken. Aazieë deet-. jederms' o ingewanden. jedeuns', jedüens' st o gedoe; ophef. Wat e - vuur zoeng klingiegheet! Doa kunt de tant - mit d'r nónk behai! jediech' o (jediechte) gedicht. jedieng' o ^ akkoord. Vuur dat sjtuk droes tse houwe woeët e -jemaad. jedij'e gedijen. jedóld' v geduld. Ing hiemliesje - han. - is de betste milletsien. jedólds'werk o geduldwerk. jedra'ge, ziech, jedroog ziech, ziech jedrage zich gedragen. jedrengs' 5f o gedrang. In dat-jeet inne de lóf voet.

3 jedrenks'-jek 116 jedrenks' si o drank. Dink draa, dats doe 't - kaod sjtels. jedul'de, jedól'de dulden. jedul'de, ziech geduld hebben. jedul'dieg geduldig. Papier is -. jee st ooit. Haste dat -jezieë? - nachdeem wat vuur weer 't is, al naar gelang het weer. jeëd st V (jeëd) 1 lange stok, bonestaak. Heë is de - an 't zetse vuur de boeëne. 2 lange, magere vrouw. jeë'jend v streek. jeë'jer m jager. Bauw hauw d'r - inne haas jesjaose. jeël si, jeële st geel. 't Woeët hem jreun en - vuur de oge. Ziech jreun en - erjere. Ing - tsietroeën. De - verf geelzucht. Ing -, een fluim. jeëljüetsj' v geelgors. jeë'ne st wieden. De moere -. jeë'ne^f gapen. jeer st graag, - doeëd leeft lang. Dem zien iech - kómme. Die tswai hant ziech -. Iech han diech zoeë - wie boechpieng. Inne jere wèg is jinne vere wèg, als men ergens graag heengaat, valt de weg nooit lang, je-ermd gearmd, jees m geest. Da zien iech evvel d'r - kroeffe, dan zie ik het donker in. Dat is inne ónrui-ieje -. jeësj v gerst. Vruier oos me jeer - mit proemme. jeësj'tetsoep v gerstesoep. jees'liegheet v geestelijkheid. jees'lieg geestelijk. De jeeslieje, de geestelijkheid. jeet v geit. Heë is mit de - langs d'r berg, hij is met zijn meisje een straatje om. 't Jeet wie 't jeet, zeët de -. Heë is zoeë majer, dat heë ing - tusje de heure kan pütsje. jeë've, joof, jejeëve/jejoave geven. Jef miech jet va dis en jet va die. Eemoal jejeëve I blieft jejeëve I kapelsje, kapelsje, d'r kop Ü^Ö/(kinderrijmpje). Dat jieët 't doch nit! Hoe is het mogelijk! Jefinsjedanke! Let er eens op! Inne e korfje -, iemand een blauwtje laten lopen. Deë weest tse - en tse neëme. Jef jing aat drop. Doa jeuf iech jing doof noos vuur Dat jeuf miech e wónger! Dat zou me zeer verwonderen! jeflabd' niet goed wijs. Deë is e bis-je -. jeflüs'ter o gefluister. jefriek'kel(s) o gepruts. jehaks' o gehakt. Bij d'r Flachs I in 't- I zoos e mensje I poeddelnaks (kinderrijmpje). jehalf o salaris. jeheem' st o geheim. jehes'sieg hatelijk, onaangenaam. jebod'del(s) o gepruts, knoeiwerk. Mit dat - van diech is nuus tse verdene. jehöf(t) o hofstede, hoeve, jehül'o gehuil. jebu're st, jehoeët/jehuret, jehoeëd 1 toebehoren. Deë deet alsof hem de janse welt jehuret. Dat jehüet miech. Dem 't verke jehuurt, deë pakt 't mit d'r sjtats aa, hij weet hoe hij iets moet aanpakken. 2 behoren. Doejehuurs in bed. Vier-al bij 't aod iezer. jehure, ziech betamen, passen. Dat jehuurt ziech nit. jehu'rieg behoorlijk. Dem han iech ins - d'r dat jezaad. Heë hauw ze - verbldud krèje. jehu'rieg gehorig. Dat hoes is erg -. jehuur' o 1 gehoor. Zie - lieët noa. 2 gehoorzaamheid. Deë jong hat jee - i. jejeus'ter st o uitgelatenheid. jejief'fel o gegiechel. jejrieë'mel o gegrinnik. jejüch' o luidruchtig gelach. jek m 1 gek. Jekke mene, loeëze dinke. Jidder - is angesj jek. Inne - maat vöal jekke. De jekke hant de kaat. D'r ieësjte april sjikt me dejekke woa me wil. Iech, zeët d'r -. Dat kan miech jidder-zage (uitdmkking van ongeloof). Weë miech vuur d'r - wilt hauwe, deë mós vrug ópsjtoa. Weë tse jód is, deë is allemans -. Pas mit dem óp; dat is inne loeëze -. Dat is zoeëvöal weed wie inne - dervuur jieëft. Dat has doe jinne - jezaad, dat knoop ik in mijn oren. D'r- aafjeëve, de gek uithangen. Iech los miech nit vuur - versjliese. Maach dat inne - wies! 2 gekkigheid. Deë hat d'r - óppen lief, hij heeft een dolle bui. Went dem d'r- in d'r kop sjleet, da kans doe jet erleëve. 3 draaibare schoorsteenkap. 4 toestel om een kruisboog te spannen. jek gek, dwaas. Doe wuurs - wens doe dat döngs. Die famillieë is ing jekke tsoat. A dem kan me ziech - preëdieje. Deë is zoeë - wie ing sjup. Dat ze zage wat ze wille, da weëde ze óch nit -. Deë is zoeë - wie 't zivvede rad an d'r waan. Die zint - ópee. Heë is nit -, evvel inne loeëze ziet angesj oes. Heë jieëft ziech vuur - oes, hij doet alsof hij gek is. Doe bis -! (uiting van verbazing of ongeloof), Deë hat jekke tüen veel. Heë hat jekke vlöag, hij heeft rare kuren. Doa bin iech

4 117 jekeëks'-jelin'ge nit - jenóg vuur, zo gek ben ik niet. Dat weed miech tse -. Heë hat e -peëdjereie, hij heeft lichtzinnig gehandeld. Wie auwer, wie jekker. jekeëks' o geschreeuw. jek-eweg zo maar. Iech han miech - draa jejeëve. jek'heet v gekheid, jek'ke schertsen. Al laachens enjekkens trókke ze óp heem aa. jek'kehoes o gekkenhuis. jek'kekal m gekkenpraat, dwaze praat. jek'kenommer m gekkennummmer. D'r-is elf d'r jek. jekkerij' v gekheid. Meent deë dat dong iech vuur de jaos en -? Oane -jezaad, in alle ernst. jek'kes o gekkenhuis. Dat woar doa e -. jek'kiegheet v dwaasheid. jeklaaf o geklets. jeklien'gels o gebel. Went jidderinne dem jet feëlet, e sjelsje aa hai, dat jeuf e -! jeknoeëdsj' o geknoei. jekrieb'bel(s) o gekriebel. Iech kan dat-nit leëze. Iech kan dat - van deë sjtaof óp mieng hoed nit verdrage. jeks 1 uitgelaten. Heë is zoeë - wie e karerad. Ze woar zoeë - wie ing pet. 2 stuurs, nukkig. Jekse zin han. jeküm(s) o gekreun, geklaag. jekwaatsj' o geklaag. jekwatsj' o gezwets. jelais' st o (jelaizer) spoor, rails. Me mós inne auwe voorman nit oes 't - wille bringe. jelau'fieg bekend. Dat woad is miech nit -. jeld o geld. - is nit alles, mar 't is waal vreksjemekkelieg. Dat woar ing sjtang -. Inne jouwe vrunk is mieë weed wie - in tèsj. Vuur - en jouw wöad is alles tse krieje. Heë hat - wie drek. Dat is - woa de vrauw nuus va wees. Weë zie -jeer ziet vleie, deë hilt ziech doevve of bije. Meens doe, iech vung 't - óppen sjtroas? Dat is zoeë jód wie - ijen tèsj (gezegd als men een overeenkomst aangaat met een kredietwaardig persoon). De ieësjte kieësje koste 't -. Zoeë jeet 't in de welt: d'r inne hat d'r bül, d'r angere 't -. 't Is jee - mieë ónger de lü. Deë is óp 't - oes wie d'r duvel óp ing zieël. Heë wurpt mit 't - elsof 't roof jód wuur 't - wieëst miech nit óppen ruk. jeld'bül m geldbuidel. jeld'daag m betaaldag. Dieng oer leuft óp d'r-, je klok loopt voor. jel'de, jool, jejole gelden; kopen. Bang maache jild nit. Weë jeld wat heë ziet, is jauw zieng fennegke kwiet. Jet ónger de hank -, iets onderhands kopen. Vieë óp d'r knoep -, vee kopen volgens globaal geschatte waarde. Jet óp d'r kniet -, iets op de pof kopen. Dat hat heë vuur inne appel en e ai jejole. jeld'sjrank m brandkast. jeld'sjtuk o geldstuk. jeld'zaach v geldzaak. Bij jeldzaache kan de betste vrundsj af kraache. jeleë'je gelegen. Doe kuns miech hü nit -. Doe mots diech jet draa - losse. Doa likt miech nuus aa-. jeleë'jenheet v gelegenheid; mogelijkheid. Die - mots doe nótse. Weë de - verpast, dem tseegt ze d'r sjtats. jeleë'jentlieg bij gelegenheid. Kóm - ins jet erum! jelei'e geleden. Dat is mennieg jöarsje -. jelen'der o leuning, balustrade, 't-van d'r balkong. jelenk' o gewricht. jelen'kieg lenig. jeleu've st, jeloat/jeleuvet, je(j)load geloven, Weë 't jeleuft weed zieëlieg. Went iech dat nit mit mieng eje oge jezieë hai, dan jelöat iech 't nit. Jeleufnit alles watste huurs. Jeleufs doe nog an d'r Tsinterkloas? Heë is nog nit vuur inne tsents jejload, hij is niet kredietwaardig, Heë hat draa - mósse. jeleu'vieg gelovig, jelid' o (jelidder) lid; gelid, Iech han pieng in al mieng jelidder Uur mót besser in 't - sjtoa. jeliebd'5? geliefd. jeliech' o gelijkenis. Inne an 't - kenne. Dat meëdsje is jee sjleët - van zie modder, dat meisje lijkt precies op haar moeder. jeliech' 1 gelijk. Erm en riech, in d'r himmel is alles -. Dat bliet ziech- -vieë zukt ziech, vingt ziech, lekt ziech, soort zoekt soort. Vier zint - en kwiet, we zijn quitte. 2 straks. Iech kom -. Adieë, bis -. jelie'che, (ziech) (op elkaar) (ge)lijken. Die - ziech wie tswai drüppe wassen Dat meëdsje jeliecht va vure zieng mam en va hinge de janse famillieë. jelie'chertsiet tegelijkertijd. jeliechmieë'sieg gelijkmatig. jeliem'mel(s) o getreuzel. jelierd'geleerd. jelin'ge st, jelong, jelónge (ge)lukken, slagen. D'r kóch is diech evvel jód jelónge.

5 jeloe'-jenóg' 118 jeloe'o gelui. jelón'ge merkwaardig; grappig. Dat is inne - oesdrók. D 'r Piet, dat is miech inne -! Piet is een echte grapjas! jeloof' st m geloof. Wie iech dat hoeët, vool iech bauw van d'r- aaf. jeloof(s) si o geloop. Jef dat - draa, doe maats miech jek. jelos'se gelaten. jelpsj welig. Jelpsje klieë. jelüb'de o (jelübde) gelofte. De ieëwieje - aafleëje. jeluk' o geluk. Sjwalbere bringe -. Doe has mieë - wie versjtank, diech leuft 't - noa, doe sjtinks va- Wie jroeëser d'r sjelm, wiejroeëser 't- Doe kans nog van (e) - kalle. Deë hat mieë - in de sjavouwe wie in de liebe. Weë óp 't - waad, mós vöal tsiet han. Dat jong óp jód -. E loeëd - is mieë weed wie e ponk versjtank. Vöaljeluk(s) óp d'r namens daag. jeluk'ke gelukken. Demjelukt óch alles. Dat kan - bij dat bukke (gezegd als iemand een wind laat). jeluk'kelieg, jeluk'kieg gelukkig. Heë hat ing jeluklieje hank. jeluks'broor m, jelukspiezzel m bofkont. jeluks'nommer m geluksnummer. jelukzieë'lieg st gelukzalig. Weë - wilt sjterve, lieët de reëte erve. - nui-joar I d'r kop vol hoar I d'r mónk vol tseng I 't jeluk i jen heng. - nuijoar! waarop de ander zegt: Jeuf Jod, 't wuur woar! jemaach o gemak. Iech jon óp mie -jet sjpatsere. jemaneerd welgemanierd. jemech'lieg op zijn gemak, -jong 't audsje zienne wèg. jemeen' st 1 gewoon. D'rjemene man kan ziech dat nit laiste. 2 gemeen, 't Is - kaod. Dat is 't jemeenste wat me ziech dinke kan. jemeen'de st v gemeente. jemeen'dehoes o gemeentehuis. jemeen'depils m gemeentepils. Drink diech mar e jleës-je -, da kries doe kloar oge. jemeen'deroad m gemeenteraad. jemeen'heet v gemeenheid. Deë hat nuus wie jemeenhete veel. jemek'kelieg gemakkelijk. Doe bis innejemekkelieje, je bent nog al gemakkelijk uitgevallen. jemiesj'broeëd o bruinbrood. jemind' gemeend. Dat is jing jekkerij, 't is miech -. jemind'lieg gewoonlijk. Inne jouwe aavank jieëft -e jód end. jemoeëd' geluimd. Óppe werk woar heë ummer sjleët -. jemórks' o moeizaam gedoe, jemuid' st gemoeid, Doa zint allerhand koste mit -. jemus' st o groente; ook schertsend: Jonk -, jeugd. jemus'-jaad m groentetuin, moestuin. Jeliech da kom iech diech ins in d'r -, straks krijg je een pak rammel. jemuurd' troebel. Noa ing sjoel reen is de baach -. jemuuf st o (jemuter) gemoed. Deë hat e -; dem kriet me mit jing hónged peëd óp jank. Hau iech die -! jemuuf lieg gezellig. Dat woar inne jemuutlieje oavend. Vier zose - tsezame. Heure man is inne jemuutlieje, haar man is een goeie sul. jemuuf liegheet v gezelligheid, gemoedelijkheid. In ingjeldzaach huurt de-óp. jemuuts'krank zielsziek. jenaad' st v genade. jena'desjlaag m genadeslag. jenauw' 1 precies. Dat past -. Die kenne ziech -. 't Is - haovertsing. - wie 't in 't bóch sjteet. Deë jong is - zie vadder Bij dem kunt 't ziech nit zoeë -. Dat is - zoeë duur. Lieëver dem jód werk; dat is innejenauwe. 2 gierig. Dat is innejenauwe, deë biest nog inne tsents uwer. jenau'wiegheet v stiptheid, jeneë'je genegen, jeneë'ze genezen. jeneë'zoeng v genezing. j ener aal'biech v generale biecht. Ing - sjprèche. jeneraal'jedieng o ^ algemeen akkoord. jeneraal'proof v generale repetitie, jenieë'dieg^f genadig, Heë is nog ins - derlangs kómme. jenieëns'.yfö naaiwerk, 't - van d'r manktel lieët los. jeniek' o nek. Inne sjlaag in 't - en d'r knien woar hiemmele. jenis'se, jenisset, jenaose genieten. Dem han iech jenaose! Die kan ik niet meer luchten of zien! jenóg' genoeg. Heë oos inne moffel um - tse doeë, hij at een hapje mee om de gastvrouw niet teleur te stellen, 't Betste woar vuur dem jraad jód -. Me kan jing oge - han. Die wisse óch nit - tse krieje, die krijgen er niet genoeg van.

6 119 jenós'-jesjpan' jenós' m genot. E vrisj tes-je kaffieë is inne - vuur de mam. Weë d'r- hat, hat óch d'r verdrós, wie het genot van iets heeft, moet er ook de nadelen van accepteren. jenu'je st voldoende zijn. jenuug'lieg, jenug'lieg genoeglijk. Ze zose - bijee mit e pötsje kaffieë. jepef'ferd gepeperd. Ing jepefferde rechnoeng. jepek' o bagage. jepek'waan m (jepekwaans/jepekweëns) bagagewagen. jeploag' st o gezwoeg. jepoats' o het voortdurend in- en uitlopen (van kinderen). jeraffeneerd' geraffineerd. Dat is ing jeraffeneerdeprie. jera'niejoem m geranium. jeras'pels o kleingeld. jerau'mieg ruim. E-hoes. jer'belooien. je're st, joar, jejoare gisten. D'r holoenderwien is al jód an 't-. jerech(t)' 1 rechtvaardig. 2 in staat. Me is nog nit ins - rui-ieg uwer de sjtroas tse joa, je kunt niet eens meer veilig op straat lopen. jerech'tiegheet v gerechtigheid. Went 't inne Herjod jieëft, da jieëft 't óch -. De krislieje - krieje, de laatste sacramenten ontvangen. jereed' gereed, klaar. jerems' o geraamte, frame. Dat is e - van inne keel, dat is een wandelend geraamte, 't - van 't rad. 't - van d'r winkvoeëjel maache. jerep'pels, jerem'pels, jerumpels o rommel. Rüm dat - óp! Iech han nog jet - i jen tèsj, ik heb nog wat kleingeld in mijn zak. jerèse doortrapt. Wat bis doe vuur e - sjinoas. jeref sjaf ö vlees waarvan men hoofdkaas maakt. jerf st V duizendblad. jeribd' geribd, Jeribde hoaze. Jeribde zie. jerich' o rechtbank; gerecht, Iech mós an 't - kómme. jer'lachsjtiel m ^ ijzeren stijl in een pijler, jeroa'ne st geraden, raadzaam. Dat is diech óch _/ jeroane st, jeroanet, jeroane raken, terechtkomen; goed uitvallen, gelukken. Wie bis doe noa Kirchroa -? Hei bis doe an d'r verkierde -, hier ben je aan het verkeerde adres. Dis joar zint de eëpel jód -. Bakke en broane is nit ummer eëve jód -, het lukt niet altijd even goed. jeróch' m reuk, geur. Van deë - kriet me e vel uvver de oge (gezegd van een ondraaglijke stank). jerö'chel o gerochel. jeroesj', jeruusj' si o geruis, suizing. Iech han al daag lank e - in de oere. jeruls'ö gestoei. jerum'pels o rommel. jerus' o 1 steiger. D'r handlenger woar van 't - jevalle. 2 ^ liftconstructie. jerus'bred o (jerusbreer) steigerplank. jerus'-jank m ^ kooigang. jeruud' geruit. Mam, werp miech dejerude kap eraaf, iech mós miech houwe! jesjeë'ter o getetter. Doe hauts dat - van die vrauwlü ins mósse hure. jesjef o (jesjefter) zaak, winkel, 't- is tsouw. E jód - maache. Heë versjteet zie -, hij kent zijn vak. 't Jöngs-je moeët e jroeës - maache, het jongetje moest een grote boodschap doen. jesjef'lieg zakelijk, voor zaken. jesjefs'man m (jesjefslü) zakenman. jesjefs'vieëdel o winkelbuurt. jesjei'e, jesjooch, jesjid gebeuren. Datjesjücht went Oeëstere en Pinkste óp inne daag valle. 't Jesjooch in d'r letste krig. 't Is mit hem jesjid. Jeer jesjid, geen dank. jesjeid' st verstandig. Bis doe nog -? Ben je nog goed wijs? Inne jesjeide miensj. jesjekd' bont. Jesjekde peëd. jesj enk' o (jesjenker) geschenk. jesjiech'te v (jesjiechtens) geschiedenis, gebeurtenis, verhaal. Dat zint miech evvel sjun jesjiechtens! Dat weed ing langwierieje -, dat gaat lang duren. jesjier' st o gereedschap; paardetuig. Jód - is 't haof werk. Doch 't peëd 't - aa. Deë hat ziech evvel in 't - jelaad, hij heeft zich veel inspanningen getroost. jesjier'kis v gereedschapskist. jesjlad'der o geratel, gekwebbel. Me versjteet zieng eje wöad nit durch dat -. jesjla'ge In de zegswijze: Iech sjton al ing - sjtond óp diech tse wade, ik sta al ruim een uur opje te wachten, jesjlè'fe geslepen. jesjlungs' st o ingewanden. jesjmak' m smaak. Mienne - wuur dat nit. jesjoes'ter o prutswerk. jesjöpf' o schepsel. jesjpan' o 1 span. D'r lange nónk en die kling tant, dat woar e net -. 2 raamwerk.

7 j esjpand' - j ewaar 'weëde 120 jesjpand' st benieuwd. Iech bin ins - of dat jód jeet. jesjpens' o (jesjpenster) spook. jesjpoord' gespoord. jesjprieëch o gesprek, jesjprieëch'lieg spraakzaam. jesjprik'keld gespikkeld. De sjproa is sjun -. jesjrai' si o geschreeuw. jesjra'vel o gekruip, geklauter (van kinderen); geploeter, jesj talf V gestalte, jesjtank'm stank. jesjtel' st o (jesjteller) schraag, onderstel, frame. De wèsjtsieng sjtong óp 't -. Wat e lank -! Wat een lange sladood! jesjteld' Iech bin hü nit jód -, ik voel me vandaag niet erg lekker. jesjtings' st o gesteente. j esj tiv'veld gelaarsd. Heë is - en jesjpoord. jesjtoa', jesjtong, jesjtange bekennen, toegeven. Jesjtank mar: doe has 't jedoa. jesjtu'chel o gestook. Durch dat - kunt sjtriet. jesj tuut' o opschepperij. jesjurg(s)' ^^ o gesjouw. jesj weë'je laat staan, om niet te spreken van. Heë bezoog miech nog nit ins, - dat heë miech jrusset. jesj wel' st en si o gezwel. jesjwies'ter mv broer(s) en zus(sen). jesj wuur' o zweer. jet iets, wat. Zoeë - sjikt ziech nit. Jef miech - van dis en - van die. Besser - wie jaar nuus. 't Is al zoeë -. Has doe hei óch al - tse zage? In jidder famillieë is -. Iech wees - va diech. Bloas diech -, dan haste -! Je kunt me nog veel meer vertellen! Es diech - en drink diech -. Doa bis doe nog - jonk vuur. Wats doe doa jemaachd has, is - van nuus. - voet han, iets doorhebben; iets weghebben van. je'te losse opschieten. Ju, los ins jete. Los ins jete, zeët d'r bók. je'tebaad m sik. je'tebók m geitebok. Doe sjtinks wie inne -. je'temelker m geitemelker, nachtzwaluw. je'tesjtats m (jetesjtets) geitestaart. Zoeë wiebbelieg wie inne -. jetiep'peld gestippeld. De aier van de meële zint -. jetraatsj' ö gezwets. jetrüest gerust. Doe kans - sjloffe joa. jetrües'te, ziech st zich getroosten, zich troosten. Heë hat ziech vöal muite jetrüesd. Jetrües diech mar; angere jeet 't óch nit besser. jetsieë'me, ziech st passen. Ummer mit de moei drihange, datjetsieëmt ziech nit. jetsüg st o paardetuig, gereedschap. jetsüg'hoak m ijzeren ring met slot op een gereedschapskist. jetsüg'kis gereedschapskist. jetsüg'waan m (jestügwaans) ^ mijnwagen voor het vervoer van gereedschap. jeuch m jeuk. Dat is fienge -, dat is kale deftigheid. jeu'che jeuken. Went diech d'r rukjeucht, da kunt reen. jeus'tere st op luidruchtige wijze pret maken. Die zunt nog ins an 't -. Jef dat - draa! jeval'le m dienst. Zaag, kans doe miech inne - doeë? jeval'le, jevool, jevalle bevallen; welgevallen. Dat meëdsje kan miech -. De mam jevilt miech nit. Ing kroddel is e sjun deer, wem ze jevilt, over smaak valt niet te twisten. Dat jevool miech a jinne ek, dat beviel me helemaal niet. Dat los iech miech -! Dat vind ik nou eens leuk! Zich nit zoeë fien -, wees niet zo kieskeurig. Los diech dat nit jevalle! jevel'les alsjeblieft, 't Wuur üch - ing jeet in d'r jaad, ze hau üch - de küel aafvrèse. jevel'lieg behulpzaam, gedienstig. Dat is e - meëdsje. Wat wuur üch -? Wat is er van uw dienst? Wat is doa -? Wat is daar gaande? jevel'liegheet dienst. Die - kans doe miech doch doeë. Ing - is de anger weed. jeven'genis, jeveng'nis o gevangenis. jeveul st o gevoel. Iech han jee - in de vingere. Deë hat dat in 't -, hij heeft het in zijn vingers. Dat is e - wie Wainachte, dat is een gelukkig gevoel. jeveu'lieg gevoelig. jevier'lieg gevaarlijk. Deë hat ing jevierlieje tsong, e - moelwerk. Num diech in aat, dat is inne jevierlieje. jevoar' st o gevaar. Kinger kenne jee -. jevreks' aardig. Dat keëlsje is jet -, dat is een verdomd leuk kereltje. jevrès o vreetpartij. jevrieëf o gewricht. Iech hauw d'r doem oes 't-. jewaar'weëde st, woeët jewaar,jewaarwoeëde gewaarworden. Me weed al jewaar dat 't vrug-

8 121 jewalt'-jezónk' joar is. Deë weed al jet jewaar, hij begint naar de meisjes te kijken. jewalt' V geweld, macht. Went de - kunt, jeet 't reet óp krukke. Woa - heer is, doa is jerechtiegheet kneët. Wens doe dat mit alle - wils, miech zal 't reet zieë. Iech hauw miech nit mieë in de -. Heë moeët ziech - aadoeë um nit tse kriesje. Mit - kuns doe nit wied. D 'r sjwere vinger dong miech - aa, de zwerende vinger deed me vreselijk pijn. jewalt'sjtreeb m ^ lange pijler met veel werkpunten. jewang' st mv De Dütse -, de landerijen van de dames Deutz. jewa'se opgewassen tegen. Dem bin iech -. jeweë'de losse laten begaan. Los hem mar jeweëde, heë kent dat! Los d'r auwe man jeweëde, heë hat jlaas in tèsj, laat die oude man met rust, hij kan niet veel hebben. jeweëne, jeweënet, jewend (ziech) (ge)wennen. An ing vrauw mós me ziech -. Jonk jewend, aod jedoa. Wie jewend, zoals gewoonlijk. je weer' o geweer, jewei'^f ögewei. jeweks'ogewas. jeweld' st gegolfd. Heë hat sjterk - hoar. jewen'de, jewun'de v gewoonte. Dat is ing vliddieje -. Dat han iech zoeë in de -. Alles hat zieng -, evvel mès sjpreie hat zienne sjlodder, je moet de kunst van het vak verstaan. jeweun' st gewoon. jeweun'lieg gewoon; gewoonlijk. Die lü zint miech tse -. jewieëf o (jewieëter) gewicht. In dat jesjef kriet me zie - nit. Urjens jee - óp leëje, geen waarde hechten aan. jewieëf sjtee m (jewieëtsjting) steen die precies zoveel weegt als de emballage. jewieksd gewiekst, gehaaid. E - keëlsje. jewiem'mel o gewemel, gewoel. jewies'sensbiesse mv wroeging. Maach diech jing -, daarover hoefje geen wroeging te hebben. jewief ter o onweer. Doa kunt e - I zeët d'r Pletter I nee heer I e donderweer (rijmpje), 't - is an 't brónke, het onweer blijft hangen. jewief tersj oei v onweersbui. jewild' willens, van plan. jewil'lieg gewillig. jewin' m gewin, winst. Doa kans doe - oes sjloa. D'r ieësjte - is katsejesjpin, d'r tswaide -jeet noa 'n tèsj erin. jewing' st o schroefdraad. jewin'ne st, jewon, jewonne winnen. Weë nuus riskeert, jewint nuus. Da has doe evvel d'r haan jewonne, dan heb je geweldig geboft. jewis' gewis, zeker. Wats doe doa zeës, is jansnit woar Dat is innejewisse heer Dingenskirche. jewis'se o geweten. Heë hat e - wie inne hduzölder, hij heeft een zeer ruim geweten. Dem kweelt 't-. jewölb' o gewelf. Auw keldere hant mieëtstens e -. jewürts' st o specerijen en kruiden, jezank'm gezang. jezank'verain m zangvereniging. jezau'wel(s)' o geleuter; motregen. Van dat - kriet me knieng. Van dat - weed me durch en durch naas. jezeek(s)' o gezeik, gezanik. Jef dat-draa! jezel' st m gezel. Heë hat zienne -jemaad, hij heeft zijn gezellendiploma behaald. jezel'lehoes o gezellenhuis. jezel'sjafv gezelschap. jezenk'inzinking van de bodem; ^ dalende galerij. jezèse gezeten. Dat zint - lü. jezets' o 1 wet. 2 tientje. Ziech e - van d'r roeëzekrans beëne. jeze'ver o gezeur. jezich' o (jezichter) verkl jezichs-je gezicht. Jezichter sjnieë, een lelijk gezicht trekken. E - wie drei daag reëneweer. Heë maat e - of heë inne vrèse weul. Heë zaat miech dat pratsj in 't -. Dat kink is d'r vadder wie oes 't -jesjneie. Maach nit zoeë dom -. E - han wie ing kieëstaat, er bleek uitzien, jezieëns' st o het gezaaide, Noa deë milde reen koam 't - sjun oes. jezöams' o zaaigoed, 't Is al meëts en iech han nog jee -jejole. jezoks' o min volk. Hod diech nit an dat - óp! jezónd'heet, jezónk'heet v gezondheid. Jezóndheet, drink ins leeg! Dem zieng jezónkheet lieët vies noa. jezónk' si, jezon'ge st gezond. Heë hauw inne jezong e appetiet. Deë sjtikt nit in ing jezong hoed. Hei is ing jezong lóf. Dat is jezong kaos. Hod diech jezónk, da betsaal iech d'r dokter D'r dokter hat miech jezónk jesjrève, ik moet weer aan het werk van de dokter. Inne vrisje dronk hilt jezónk. Wat bitter is vuur d'r mónk, is vuur 't hats jezónk.

9 jezon'ne-jlim'me 122 jezon'ne gezind. Wie bis doe -? Wat is jouw mening? Deë is diech nit jód -. Krislieg - zieë, overtuigd christen zijn. jich V jicht. Iech han de - in de knaoke. Kasjtaie i jen tèsj zint jód teëje de -. Heë hat de voel -, hij is te lui om te werken. jiddenfals' in elk geval. Dis wèch kom iech - bis bij diech. jid'der m en v, jid'des o ieder, elk. Jidder man. Jidder vrauw. Dat wees jiddes kink. Jidder daag deë Jodjesjaffe hauw, jong heë noa 'n kirch. Uur kont oeszukke: jiddes deel kost inne jaole. jid'derinne m, jid'dering v, jid'deree o iedereen. Jidderinne is inne angere. Weë 't jidderinne reet wilt doeë, deë mós vrug ópsjtoa. Los jidderinne vuur dat wat heë is. Jidderinne 't ziengt, da kriet d'r duvel nuus. Jidderinne kunt tsoem doeëd. Jidderinne vuur ziech en Jod vuur ós allemoal. De welt is voller pieng en jidderinne veult de zieng. Uur kriet jidderinne e klumpsje, jullie krijgen allebei een snoepje. Iech bin nit jidderinne, ik ben niet de eerste de beste. jid'dertsiet steeds, altijd. jid'deskier, jid'desmoal telkens. Doe kuns - tse sjpieë. - sjüts doe derneëve. jieë'doeëd st m plotselinge dood. Heë is d'r - jesj tórve. jieë'doof m nooddoop. jieë'honger, jiets'honger m geeuwhonger. jieë'mere ^r jammeren. jieë'vel m gevel. Inne sjunne - tseert 't hoes. jief'fel V giechel. Dat meëdsje is ing richtieje -. jief'fele giechelen. Jef dat - draa. jiep'se gipsen. Inne - kommoeëd-hillieje. jieps 'plavong m gestukadoord plafond, jie'rieg begerig. jier'rok st m rok met schuin geknipte banen, klokrok. jiets m gierigheid. jiets 'haos m gierigaard. Heë eest ziech nog nit ins zat, zónne - is heë. jief sieg gierig. Zich nit zoeë - en jef die sjwestersje óch jet. jietsj v lang, mager meisje. jif m het delen (bij het kaarten). Bij d'r ieësjte - hauw iech nuus in heng. jif V woede. Deë hat - in. Va - sjprong hem de kwint, hij werd razend. jif o vergift. Dat mots doe nit èse, dat is -. Dat weed jedoa, doa kans doe - óp neëme. jif'kroddel v gifkikker, nijdas. jif'sjtang v venijnig vrouwspersoon. jif'sjtengel m 1 venijnig persoon. Deë keel is inne -. 2 slechte sigaar of sigaret. Pief nit ummer diejifsjtengele. jif'tieg giftig, venijnig. Heë is zoeë - wie inne knien. Deë hat ingjiftieje moei an d'r kop. jü'les, jeel m buik, pens. Deë huit ziech jet in d'r-! jin'ne m, jing v mv, jee o geen. Dem kriesjt óch jinne noa, om hem treurt niemand. Doe kries jinne vaam, je krijgt niets. Iech don hü jinne sjlaag mieë. Iech wees miech jinne road. Dat hat jing noeëd, dat heeft geen haast. Dat is jing aad en wies, dat is geen manier van doen. 't Is jee viezzelsje, jee sjpier, jee sjpietsje mieë doa. Ee kink, jee kink. Ee moal is jee moal. jin'stermbrem. jis'kaar v sproeiwagen. jis'kan v ver/:/jiskensje gieter. De ton runt wie ing -. jis'se, joos/jisset, jejaose gieten, besprenkelen. Jank de wèsj óp de bleech -. jisserij' v gieterij. Óppen koel woar óch ing -. jis'ter(e) gisteren. Haits doe miech -jemeid, dan wuur iech hü dienne kneët. Dat is inne va -, hij is van de oude stempel. jisternom 'medaag gister(en)namiddag. jif sieg hedendaags. jlaas o Qlazer) vera:/jleës-je glas. jlaas'mecher m glazenmaker. jlaas'papier o schuurpapier. jlad glad. 't Hatje-iezeld; 't is - óppen sjtroas. jlad'-eweg gladweg; vlot. Dat woar iech - verjèse. Dat is -jejange. jlad'-iesö ijzel, jlans m glans. jlan'ze, jlen'ze glanzen. jlat grappig. Inne jlatte jrosje, een grappige vent, jla'zere glazen, Inne - kómp. Ing - huuf. jla 'zerkas v, jla 'zersjaaf o glazenkast. De - sjtong in 't jód tsimmer Zets 'm diech in 't jlazerkes-je (ironisch), jla'zieg, jla'zetieg o glazig, Heë keek - oes de oge. Die eëpel zint -. jlen'zend glansrijk, prachtig. Dat hauw -jejange. jlief ser m paillette. jlief sere glinsteren. jlief sje glijden. Óp d'r boam durch d'r pratsj -. jlief sjetieg glibberig. jlim'me, jlom, jejlomme glimmen.

10 123 jlin'stere-jod jlin'stère glinsteren, flonkeren. De sjtere -. jloed st V gloed. Wat jieëft deë oavent ing - aaf. De - van de zon. jlui st 1 gloeiend, heet. Kinger nee, wat is 't hü -. Deë lieët nuus ligke wie - iezer en möllesjting. 2 grappig. D'r Hain is inne jluie, hij is een grapjas. jlui'e gloeien. D'r oavent jluit. jlui'etieg gloeiend, 't Is hü - hees. joa ja, immers, wel. Mè -! Wel zeker! Uwerlek 't diech jód; 't is jauw -jezaad. Doa hant vier - d'r reen, daar hebben wij dan het geduvel. 't Kan - zieë, mar iechjeleuf 't nit. joa/jon, jong, jejange gaan. 't Jeet ziech alling vuur Mozes en de profieëte. Mit jejange, mit jevange, mit jehange. Dat woar hem derdurch jejange, a) dat was hem ontgaan; b) dat was hem langs de neus gegaan. Wie me kunt jejange, zoeë weed me emfange. Deë hat lang jenóg in d'r haam jejange, die heeft lang genoeg in het gareel gelopen. Woa jeet dat mit ós hin? Datjeet miech óp de nerve, dat werkt op mijn zenuwen. Dat jong óp jód jeluk. 't Jeet doch nit vuur e hoes! Daar hangt toch niet zoveel vanaf! Heë is uwer de pöal jejange, a) hij is grens over; b) hij is ervandoor. Wie jeet 't? Wie zouw 't joa? Óp tswai bee! (ontwijkend antwoord). Die tswai junt tsezame, die twee hebben verkering. Dieng oer jeet óp d'r jelddaag, jouw horloge loopt voor. Dat jeet wie d'r dauvel, dat jeet wie jesjmierd. Heë jeet zienne jank. Noe jeeste vanee! Nu breekt mijn klomp! Woahin jees doe? Weer of jee weer, 't weed jejange. Jank miech oes de vus, jank miech oes de oge, maak datje weg komt. Langs de sjoeël jon, spijbelen. D 'r deeg wilt nit -, het deeg wil niet rijzen. Mit valle en ópsjtoa Hert 't kink -. Heë kunt van 't - aaf, hij wordt bedlegerig. Joa'des/Joads, Joddes/Jods tweede naamval van het woord Jod. joads'-jeluk o groot geluk. joads'lamp v godslamp. joadsnaam' godsnaam. Maach i -jet vuuraa; vier kómme nog tse sjpieë. Iech bid diech i -, doch dat nit! joads-tser-welf godsnaam. Um - huur óp! joadswil' godswil. Doch dat um - nit. joal st garstig, ranzig, sterk van smaak, 't Sjpek sjmaacht -. joan, joar v st peettante. Paat en -. joar st o ver^/jöarsje jaar. Dem han iech in - en daag nit mieë jezieë. Wat maachs doe diech zorg? Doe leëfs doch jing hónged - mieë. E - is ing lang tsiet en 't is um ier me ziech umziet. 't Is - in - oes d'r nemlieje kwatsj. Auwe kloare hilt d'r man óp joare. Heë hat al mennieg jöarsje óp d'r ruk. 't Versjtank kunt mit de joare. Dat vrommesj is al lang oes de joare, die vrouw is al lang over de huwbare leeftijd heen. Dat is jet oes 't - pratsj. Dat is e vol -, hij is altijd dronken. joar'deens m, joar'jedechnis o (joardeenste) jaardienst. E zamsdieg is d'r - van de eldere. jöa're, ziech verjaren. Mörje jöart 't ziech, dat 't bij ós jebrankd hat. joa'restsiet v tijd van het jaar, seizoen, 't Is vuur de - tse kaod an duur. joarhón'ged o eeuw. Deë is nog oes 't vurrieg -. jöa'rieg eenjaar geleden. joar'jank m (joarjeng) jaargang; lichting. Deë is va mienne -. joawaal'jawel. jöb'bele overgeven, kotsen. Jod m God. - bewaar miech. - behui diech. - jieëf dat 't jód jeet. - vertsei miech de zung. - verjeëf miech, dat iech 't zage mós. - trüeste zieng zieël. - loeënt 't üch, zeët d'r beëdeler. - zeen diech, went 't jenisd woar - zeen diech vuur noen en ing anger kier (gezegd als iemand voortdurend niest). - sjtroaf miech went dat nit woar is. - help üch. Antwoord: - dank üch. - hat hem zieëlieg. Heë hingt mit - en alleman anee, hij ligt met Jan en alleman overhoop. Leëve wie - in Frankriech. Noe sjleet -d'r duvel doeëd! Nou breekt mijn klomp! Dat is inne - en inne pot, dat zijn dikke vrienden. - waad lang, mar sjtroaft sjtrang. Bis de nieëkste kier, of - wil. Dat is vuur -jeloage! Dat is een pertinente leugen! Los -jeweëde. Deë zukt werk en beent - dat heë jee vingt. Hui diech vuur dem: deë is va -jetseechend. Bij - is alles meuglieg. D 'r miensj denkt en - lenkt. Heë riest de moei Jod-weeswie-wied óp. Weë deet allewiel nog jet vuur - en jouw wöad. Deë is nit richtieg bij - d'r Vater, hij is niet goed wijs. Deë kent-noch jebod. Heë lieët - inne jouwe man zieë, hij neemt het niet zo nauw. Dat is e sjoaf Joddes, hij is dom en geduldig. An Joddes zeëje is alles jeleëje. Um Joddes wil, blief rui-ieg. Kink Joddes, wat dees doe da noen? Mienne leve man Joades, wat wils doe nog mieë. Joads wasser uwer Joads leem lofe losse.

11 jód-joe'dasse 124 Doa has doe evvel e Joads jeluk jehad, je hebt beestachtig veel geluk gehad. jód, jouwe, besser, betste goed. Inne jouwe man. Ing jouw vrauw. E jód kink. Jouw eëpel. Doe bis tse jód vuur dis welt, je bent te eerlijk. Me kan jód zieë, evvel 't mós nit tse jek weëde. Me kan nit jidderinne alles jód doeë. Maach 't kót en jód. Iech veul miech nit jód. Heë hilt ziech jód vuur zienne auwer 't Is jód dats doe 't zelf zeës. Weë wees woavuur dat jód is? Iech bin nog jód tse vós. Heë sjteet 't ziech jód, hij is welgesteld. Dat is ezoeë jód wie jeld in tèsj. Mie jeld is ezoeë jód wie dat va rieche lü. 't Kinke hat ziech jód jemaad, het kind is flink gegroeid. Bij sjtilva-wink is 't jód haver zieëne. Dat is allemoal jód en waal. Heë hat ze jód ligke, hij is goed gehumeurd. Heë hat 't jód óp miech sjtoa, hij is erg op mij gesteld. Ós jódste kink maacht e pensje, ons lief kindje trekt een lipje. Jód weer sjpille, mooi weer spelen. Deë is zoeë jód wie e sjtuk broeëd. Dat zeës doe jód, dat zeg je terecht. Doe has jód moelle. Doe bis jód! Je houdt er wel vreemde opvattingen op na! Zich doch werm jód, maak het weer goed. Alles jód? Iech blief jód doavuur, ik blijf er borg voor. Iech maach 't üch bauw jód, ik zal het gauw in orde brengen. Jauw jedoa en jód jedoa, dat kans sjleët tsezame joa. Iech han 't werm in 't jód jelaad, ik heb het weer goed gemaakt, 't Hauw, 't hauw, 't hauw jejange jód I drei batse is angerhaof vót I tsoem joederiedierallala (lied). Heë is hü nit jód ópjelaad. Heë is nit jód jesjteld, hij is ziekelijk. Ze hauwe hem nit jód óp de lies, hij stond niet goed aangeschreven. Doch ins e jód woad vuur miech. D 'r jouwe koof is d'r dure koof. Jouw kaos is d'r haove loeën. Inne jouwe vrunk is besser wie jeld i jen tèsj. Iech kom ins óp ing jouw kier bij diech. Vier dunt ós inne jouwe daag aa, wij maken er een leuke dag van. Inne auwe voorman is inne jouwe wègwiezer Inne jouwe haan weed zelde vet. Jouw doevve kómme weer, hij komt wel weer terug, Heë sjtikt in jing jouw hoed. Heë is in jouw heng. De jouwe mósse 't mit de koa mis-jelde. Heë hat jing jouw óp, hij is niet goed gehumeurd. Doa vertsels doe miech evvel ing jouw! Dat is een goeie! Doe bis jet jóds, je bent een schat. De mam bringt ummer jet jóds mit. Ummer jet nuits, mar zelde jet jóds. Don diech jet jóds aa, da junt vier nog e sjtöndsje eroes. jód o 1 goed. Ónreët-jedijt nit. 2 boerenhoeve. Heë hat dat - van zienne paatje-erfd. jód'deels grotendeels, 't Werk is - veëdieg. jóddendaag' goedendag. jód'doeë(ns) o weldaden. Zie hant vöal - van hön tant jehad. jo'de gouden. In d'r april krient de eppel - sjtets, in april worden de appels duur. Heë hingt an ing -jalg, hij is met een rijke vrouw getrouwd. Inne - berje versjprèche. jód'heet v goedheid. - is domheet. Dat is d'r dank vuur mieng -. jod'jeklaagd godgeklaagd. jodjemoeëd' goedgemutst. Went heë an tieëk zitst, is heë ummer -. jodjevel'lieg godgevallig. jód'kalle goedpraten. Dat lieët ziech nit -. jöd'lieg goddelijk. Dat is ingjödlieje sjand. jodse(je)dank'goddank. Vier hant- 't helste óppen ruk. jodserberm 'lieg erbarmelijk, 't Jeet hem - sjleët. jods'halder m, jodskrentsje o godspenning (bij huur). Een godspenning werd gegeven door de huurder. Nam de verhuurder het geld aan, dan was het huurcontract gesloten. De verhuurder legde het geld - meestal 50 pfennig - in het wijwaterbakje en verplichtte zich het aan de eerste bedelaar te geven. Ook bij het huren van een knecht of meid werd een godspenning gegeven (3 mark). Maar nu mochten zij het geld houden. jods'-jetrui onnozel. Heë zaat dat zoeë - en anet nit, dat heë zienne meester de kaat verroanet. jods'-jezeënd door God gezegend. Dat is e - weer. jód'sjrieve, sjreef jód, jódjesjrève krediteren. Iech zal diech de veer uwersjtonde -. jodsnaam' godsnaam. Huur i - mit deë kal óp! jodverjè'se godvergeten. jodverlos'se godverlaten. jód'vinge, vong jód, jódjevónge goedvinden, jód'willieg goedschiks. Z)(9e^Mn^ 'tan 't doeë, - ofjetswónge. joe'bel st m gejubel. - en troebel, luidruchtige pret. joebielaar' m jubilaris. joebiele'joem ö jubileum. Joe'das m Judas; pestkop. joe'daspenning m judaspenning. joe'dasse judassen.

12 125 j oe 'gend - j ou 'wiegheet joe'gendv jeugd, joe'gendlieg jeugdig, joeks m lol. joeks'broor m pretmaker. joek'sieg grappig. joe'lie m juli. Wat - en aujoes nit broane, lieët d'r tseptember óch ónjebroane. joem'mie m gummie, rubber. Iech han bee wie -; iech krien de jriep. joem'miesjong m (joemmiesjong) overschoen, joe'niemjuni. joen'ke 1 huilen, janken. De kinger zunt an 't - en d'r hónkjoenkt mit. 2 snakken naar, Miech joengt 't hats noa ing tsiejaret. joesj m Güsj) verkl jüsj-je scheut. Doch nog inne - drin. Inne - reen, een stortbui. D'r pap is óp -, vader is aan de zwier, 't Jeet in inne -, dat gaat in een moeite door. joesj (uitroep). -, -,joehoesj, vier hant ós langs de sjoeël jefoesjd (carnavalslied). joe'sje hard regenen, gieten, bruisen. Kinger nee, watjoesjt 't! 't Wasser joesjt durch de zief. joettalien' m schoensmeer, johan'nesbroeëd o johannesbrood. johan'neskroed o sint-janskruid. johan'neswurmsje o glimworpje. jóm'fer v 1 juffrouw, maagd. Vaprobere weëde dejómfere raar. 2 libelle, waterjuffer. jóm'fernaam m meisjesnaam. Wie sjrieft uur üch mit d'r-? jong st m verkl jöngsje 1 jongen. Jonge bij jonge en meëdsjer bij meëdsjer Inne - en inne honk junt zelde ónjesjoare langsee. An dat meëdsje is inne - verloare jejange. Deë sjpieëlt mit diech klinge -! Daar kun je niet tegen op! Vöal meëdsjer en inne -, dan is deë inne jraaf; mar vöal jonge en ee meëdsje, dan is dat inne sjlaaf. Jonge, jonge, jonge, went d'r Lambeët kunt I en ziet dat vier ónger de eppel zunt (lied). 2 boer in het kaartspel. jong-jong tjonge-jonge. -, wat bis doe mar sjiek! jon'genskoer m vera:/jongenskuursje jongenskoor. jon'genskop m (jongenskop) jongenskop. jonglü' mv jongelui. jongt o (jonge) jong. De kats hat jonge krèje. jonk si, jonge st, jong, jonger, jungst jong. D 'r jonge man. De jong vrauw. 't Jonk kink. Jong lü. In mieng jong joare. De auwe heufe 't óp, de jong lü maache 't drop. Los diech - hange, da weëds doe nit aod. - bij - en aod bij aod. Wat - is dat sjtrieëlt ziech jeer, wat aod is dat knóttert jeer, waar jongeren vechten, mopperen ouderen.zoeè' - kómme vier nit mieë bijee. Va - aaf aa. Doa zies doe e sjun - bludsje. - kan me sjterve, aod mós me sjterve. -jewend, aod jedoa. Vier hant hü - lit. vandaag is nieuwe maan. Jank doe dat hoale, doe has jonger bee wie iech. Iech bin óch d'r jungste nit mieë. Die hauwe jet jongs krèje, die hebben een kleintje gekregen, 't Jongt van ós, onze jongste. Inne jonge, jonge klare. jonk'heet v jonkheid, jeugd. Dat deet de -, zaat de auw vrauw, en doe sjprong ze uwer inne sjtrüetsammel, dat is de jonkheid, zei besje, en zij sprong over een strootje. jónkjezel' m vrijgezel. Inne - is mar ing roet oes ing vinster, vrijgezel zijn is ook niet alles. Wie langer -, wie deper in de hel. jóns V 1 gunst. Deë sjteet bij dön in de -. Mit - en jouw wöad kriet me alles jedoa. De -jeet boave de kóns, het is meer gunst dan kunst. 2 smaak, aroma. Went me 't jemus tse lang lieët kaoche, jeet de droes. De - jeet in de blaar, mar nit in d'r eëpel, het aardappelloof groeit geweldig, maar de aardappelen niet. jood o goud. 't Is nit alles - wat blinkt, mar óch nit alles sjtrónks wat sjtinkt. 't Hat neëve -jeleëje, het is geen echt goud. Dat meëdsje weul iech nog nit en went 't mit - behange wuur Dat is nit mit - tse betsale. jood'jroeb v verkl joodjruubje goudmijn. Dat wieëtsjefje bij de koel woar e joodjruubje. jood'meële v goudmerel, wielewaal. jood'renet v goudrenet. jood'sjtuk o goudstuk. Doa mós me óp passé wie óp e -. jood'visj m goudvis. Ejoodvisj-je, een rijke vrijster. jood'woag V goudschaal(tje). Bij dem mós me de wöad óp de - leëje. joo(n)s'dieg m woensdag, jop m jekker. jórk V verkl jurks-je komkommer; kokkerd. Jurks-jere, augurkjes. jörrieg st, jörg broodmager. Dat is innejörrieje haos. Hem jeet 't -, het gaat slecht met hem. jós m (jus) 1 gietsel. 2 scheut water. jós'-iezer o gietijzer, jouw jazeker. Has doe dat jezieë? -! jou'wiegheet v goedheid. Deë doogt nit va -! Pas op, die is niet te vertrouwen.

13 jraad - jreuns '-jesjef 126 jraad st v graad. jraad st 1 recht(op). Zets diech -! 2 precies, net. 't Is - vunnefoer 't Woar - passeerd. De mam is - eroes-jejange. Dat is 't 'm -! Die broor is - zoeë vrech wiets doe. En noe don iech 't - nit! Dat hat - nog jefeld! Dat mankeert er nog maar aan! jraadoes' rechtuit. Jut mar ummer -. Deë zeët diech dat - in 't jezich. jraaf st m graaf. Dat maach d'r- dauvel wisse! jraaf st m greppel. Heë likt mit peëd en kaar in d'r-. jraaf si o graf. 't Loet tsem doeëd I 't loet tsem - I iech wèsj miech al mieng vratsele aaf. Deë sjteet mit inne vós in 't -. Heë is versjweëje wie e -. Went dat d'r pap jewós hai, deë drieënet ziech um in 't- Heë hat zie eje -jejrave. Jet mit in 't-neëme. jraaf'krüts o (jraafkrütser) grafkruis. jraaf'sjtee m (jraafsjting) grafsteen. jraaf'sjup v spade. jra(a)m m hees. Iech bin - van 't böake. Iech bin zoeë - wie inne merkefdeë in de moet is. jraan st v (jrane sï) verkl jreënsje, jroan 1 stekel, haar, baard van een aar. 2 graat. Ing - in d'r haos han. Wens doe miech in de jrane vils, da kries doe ze jesjwaamd noa noeëte, als ik je te pakken krijg, zul je ervan lusten. jraas o gras. Doa is al lang - uwer jewase. Deë ziet 't - wase en huurt de vlüe hoste, hij houdt zich voor bijzonder verstandig, 't - is vuch, 't jieëft reen. In 't - biese mósse, eraan moeten geloven. jraas'plai m gazon, jraas'sjoar v grasoogst (opbrengst), jraas'sjpier v grasspriet, jraat si v holle weg, jrab'bele grabbelen, jra'deweëgs' rechtstreeks. Iech kom - va Oche. jrai st m grote stap. Tswai tritte noom heë in inne -. jrai'e met grote stappen lopen. Jrai nit ezoeë, iech hod diech nit bij. Me mós nit wieër - wie de boks lank is, men moet niet verder springen dan zijn stok lang is. jram st o gram. E - mieë ofwinniejer, dat maat nuus oes. jrana'tevol stomdronken. Deë koam werm ins - noa heem. jran'ke zeuren, drenzen, om iets bedelen. Lik nit ummer tse -. Went vier èse, likt d'r honk tse -. 't Modderjöades-je sjtong urjens in inne ek en woar noa e keëts-je an 't -. jraof si, jraove st grof, ruw. - heng. - knaoke. E - jezich. - zaots. De nieënesje maat - sjtich. Vier zint oes 't jraof ste eroes, we hebben het ergste gehad. Inne - aajoa. - zek nieënt me nit mit zie, verspil geen argumenten aan iemand met een dikke huid. jraof'sjaal m goudrenet. jraof'sjmid m grofsmid. jraof'sjnit m grof gesneden tabak. jrap 'pe haastig grijpen. jratele're, jrateleret, jrateleerd feüciteren. Iech jrateleer diech mit dienne namensdaag. jrau'ele, ziech gruwen. Vuur ing rat, doajrauel iech miech vuur. jrau'lieg grijsachtig, grauw. De wèsj is -, die mós jebleechd weëde. jrauw st grijs, grauw. Zint boave ós óch de wólke al ins - I losse vier zinge I verdrieve vier ze jauw (lied). jrauw'broeëd o bruinbrood. jra've, jroof/jravet, jejrave 1 graven, spitten. Iech jon jet in d'r jaad -. 2 bevallen. Tant Mariesje hat jejrave. jrel si m woede, giftigheid. Deë keel hat - in d'r zak. D'r- is oes d'r sjweer, de zweer brandt niet meer zo erg. jrel si, jrelle st schel, schril. Dat is ing - kluur. jrel'le st branden. D'r sjweer jrelt. jrel'lieg, jrel'letieg erg, fel, hevig; scherp, doordringend. Dat deet jrellieg pieng. Heë hauw ziech jrellieg ópjereegd. Die kluur is tse jrellieg, die kleur is te fel. Jrellieje oge in d'r kop han. jrens st v grens. jrens'kantoer o grenskantoor, douanekantoor. jrens'poal m (jrenspöal) grenspaal, jres'lieg vreselijk. jreun st, jrung groen, onrijp, onervaren, 't Woeët miech - en jeël vuur de oge. Me erjert ziech nog jeël en -. Iech bin - óp eëtsetsoep, ik ben verzot op erwtensoep. Óp Jreune Donnesjdieg junt de klokke noa Roeëm brij èse, op Witte Donderdag gaan de klokken naar Rome. Doa bis doe nog tse - vuur Va - eppel krieste boechpieng. Dat is 't zelfde in -. jreuns, jrungs o groen, groente. Iech mós óp d'r maat jreuns jelde. Jet jreuns vuur de tsoep, soepgroenten. Jank jet jreuns vuur de knieng hoale. jreuns'-jesjef, jrungs'-jesjef o groentewinkel.

14 127 jreun'sjpaan - jrónk jreun'sjpaan m kopergroen. jreuns'kaar v, jrungs'kaar v groentekar. jreuns'kroam m (jreunskröam), jrungs'kroam m (jrungskröam) groentestalletje. jrieë'mele glimlachen; grinniken. D'r klinge is an 't -. Lik nit tse - wen iech diech jet zaan. jrie'fe, jreef/jriefet, jejrèfe grijpen. Heë jreef ziech an d'r kop. Dat is oes jen loeët jejrèfe. Heë hat hem ónger de erm jejrèfe, hij heeft hem met geld een handje geholpen. Jrief diech ins an de naas, probeer het je te herinneren. jrieëf'jere st mv kaantjes. jrie'laach m grijnslach, Deë hat ummer inne - óp 't jezich. jrie'laache grijnslachen. jrie'lecher m iemand die altijd grijnslacht. jriemas' v grimas. Wat bis doe vuur jriemasse an 't maache? jrie'ne si, jrien'ge st grienen. Wat likt deë poet noen de janse tsiet tse ~? jrien'iezer o huilebalk, zuurpruim. jriep V griep. jriep'pieg, jrieppetieg gulzig. Ès nit zoeë -. jries si grijs. Vuur zieng tsiet-weëde. Doe mots diech doa-uwer jing - hoare wase losse. Zoeë - wie ing doef. Heë hauw ze tsemmelieg -, hij was flink aangeschoten. jries st m grenswachter vóór de tweede wereldoorlog. jriesbroeëd o tarwebrood. jries'jraam m zuurpruim. jriesmelleerd' peper- en zoutkleurig. jrie'ze m ^ gres, zeer harde zandsteen. jriez'zele motregenen, 't Jriezzelt enfiezzelt d'r janse lamlendieje daag. jriezzelsweer' o aanhoudende motregen. jrif m greep, handvat. Deë hat inneforsje - aa. D'r-van de duur. jrif'fel m 1 griffel. D'r - sjpitse. 2 vinger. Hod dieng jriffele bij diech. jrif'feldoeës v griffeldoos. jris o 1 kolengruis. Va - en leem maachete ze jedeks. 2 gries, grof gemalen graan, griesmeel. jris'broeëd o grof tarwebrood. jris'koale mv mengsel van kolen en kolengruis, jris 'meel o griesmeel, jris'mensje o Klaas Vaak, jris'miekke o zuurpruim. jroaf st m graaf. jroeb st v (jruubje) groeve, kuil. jroeës st, jroeëser, jrüetst groot. Ing jroeëse lüet en winnieg lit. Kling kessele hant jroeëse oere. Uur zut eëve - en eëve loeës. Jroeëse oge maache. Mit jroeëse here is 't sjleët kieësje èse. Jroeëse here wade nit jeer Dieng oge zintjroeser wie d'r boech. Heë is inne kop jroeëser wie miech. Wie jroeëser d'r sjelm, wiejroeëser 't jeluk. Deë hat ummer de jrüetste moei. Weë ziech 't jrüetste sjtuk kriet is inne vleëjel, weë ziech 't Hingste kriet is inne eëzel. Deë is hinger ing hek - woeëde, hij heeft geen manieren. Doa kan me e -jesjef mit maache, daar kan men veel geld mee verdienen. jroeës'bringe, braat jroeës, jroeësbraad grootbrengen. jroeës'eldere mv grootouders. jroeës'haode, ziech, hooi ziech jroeës, ziech jroeës-jehaode zich groothouden. jroeës'mam, jroeës'modder v grootmoeder. Doa sjprooch mieng - al va. Vertsei dat dieng -, maach dat dieng - wies! jroeës'pap, jroeës'vadder m grootvader, jroeës'trekke, trok jroeës, jroeës-jetrókke grootbrengen. Kinger -. jroez 'zei m huivering, 't Lofet miech inne - uwer d'r ruk. jroez 'zele huiveren, 't Jroezzelt miech, ik huiver. jrof'felsnaal m (jroffelsneël) 1 kruidnagel. Went de mam 't vleesj broant, deet ze ummer e paar jroffelsneël derbij. 2 sering. De jroffelsneël sjtunt in de blui. jrom'beer m brombeer. jrom'me grommen. Heëjromt en bromt d'r janse daag. jrom'met m nagras. - is de tswaide sj oor jraas um hau tse maache. Doa wieëst d'r - durch 't hau (gezegd als een jongere dochter vóór een oudere trouwt). jrond'sj trek m ^ grondgalerij. jrónk si m (jrung st) 1 aarde, grond, bodem. In deë blommepöt mós nuie -. Dat is nit óp dienne -jewase, daar ben je niet eerlijk aangekomen. Ze hant deep jejrave en jinne vaste - vónge, het onderzoek heeft niets opgeleverd. Roeë hoare en hulleterhoots wase zelde óp inne jouwe -, rood haar en elzehout wordt op geen goede grond gebouwd. Deë jong is in d'r- verdórve. De zaach ins óp d'r -joa. Heëjeet nog tsejrong doa aa. 2 koffiedik. Sjud nog ins óp d'r - óp. 3 reden. Dat isjinne - um belaidiegd tse zieë.

15 jrónk'sjtuk-jüs(t) 128 jrónk'sjtuk o stuk grond, perceel. jroos'mechtieg gewichtig. Deë deet zoeë -, of heë d'r heer van 't janse wuur. jrós m (jrus) verkl jrus-je groet. Besjtel inne sjunne - an dieng mam. Jrus maat weerjrus. Jrus hant vus, laat je zelf maar weer eens zien. jro'sje m ver^/jrösj-je groschen, Duits tienpfennigstuk. Hei e jrösj-je en doa e jrösj-je en zoeë weëds doe de fennegke kwiet. Weë 't jeleuft, deë kriet inne -. 't Kunt ziech óp e paar - nit aa. Inne - zukke en inne daalder verlizze, meer onkosten maken dan de zaak waard is. Bij dem is inne -jroeës jeld. Inne jlatte -, een grapjas. Inne nas e -, en verwaande vent. Inne sjeële -, een vervelende vent. Inne vieze -, een vuilbek. Inne flotte -, een royale vent. Is d'r -jevalle? Heb je het eindelijk begrepen? jrof se 1 mopperen. Laach ins enjrots nit mieë. 2 zwaar ophoesten. jru'bele piekeren. jrüe'mel, jrum'mel m kruimel. Dejrüemele van d'r dusj veëje. Van deë janse vertsei is jinne - woar Wenste nit rui-ieg bis, krieste jinne -. Heë hat innejrummel in de traot, hij heeft een kikker in z'n keel. jrüe'mele kruimelen, 't Broeëd jrüemelt erg. Jrüemel jet broeëd vuur de honder. jrüe'melevlaam m kruimel vla. jrües 'de v grootte. Wat vuur - haste in d'r kraag? jrüetsj verwaand. Dat meëdsje is zoeë-wie 't lank is. jrül st m aarden vaatwerk. Zets dejrülle a plaatsj. ^ zware mijnlamp. jrun'de stichten, oprichten. Inne verain -. jrund'lieg grondig. Doe mots diech ins - óngerzukke losse. jrun'doeng v oprichting. jrus'se groeten. Inne - losse. - is heufliegheet, danke is sjuldiegheet. ju vooruit. -, maach ins vurraa. jü'che schaterlachen. jü'cher m regenjas. jüd m jood. Dat is inne kriskatolliesje -. Iech drunk inne pot beer mit inne auwe -, ik heb grote trek in een glas bier. Heë woar bij d'r -, hij heeft geld geleend. Doe bis nog sjlimmer wie inne -. 't Jieëft óch ierlieje jüdde. Doa sjteet inne jüd mit de naas eroes (gezegd als iemand over een steen struikelt). jüd'desjoeël v jodenschool, jodenkerk. Dat is hei ing -. jüd'devleesj o paddestoelen, zwammen. jüe'del m broekriem, ceintuur. Ziech d'r - aatrekke. Mós iech d'r-aafdoeë? Moetje een pak slaag hebben? jul'de gouden. De - hoeëgtsiet viere. Dat is nog - wentste 't doabij verjeliechs, daarbij vergeleken valt het nog mee. julp V gulp. Don de - tsouw, 't vüejelsje vlügt voet. Bij d'r Heer va Julpe sjteet de poats óp. jum'mieg uitroep van ontsteltenis, verrassing, medelijden. -, wat is doa passeerd! - hulp! -, noen han iech d'r sjlussel verjèse! -, wats doe nit zeës! -, is heë doeëd? - kinger nee, wat hat uur noen aajevange! jun'ge jongen. De kats hatjejungd. Jüng'liengsverain m Jongelings vereniging. jun'ne, jónt/junnet, jejónd gunnen. Èst nog jet, 't is üch va hatse jejónd. Jun deë boer dat verke, heë hat joa mar ee, wees niet afgunstig als een arme drommel ook eens geluk heeft. Zejunnete hem nog nit ins 't dageslit in de oge. Dat wuur hem tse -. Die pieng jun iech nog jinne honk. Deë junt ziech jing tsiet um ing bóttram tse èse. jun'stieg gunstig, 't Weer is - um tse mieëne. jur'jel m keel. Bij dem jeet alles durch d'r -. Iech sjnap diech mit d'r -. jur'jele gorgelen. jüs(t),jüstemang',jüstemenf juist; zojuist. - koam inne jouwe vrunk miech besjeed zage.