Schepping en evolutietheorie: ze worden vaak tegenover elkaar gezet. In deze twee bijeenkomsten blijven schepping en evolutie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Schepping en evolutietheorie: ze worden vaak tegenover elkaar gezet. In deze twee bijeenkomsten blijven schepping en evolutie"

Transcriptie

1 Programma: Schepping Schepping en evolutietheorie: ze worden vaak tegenover elkaar gezet. In deze twee bijeenkomsten blijven schepping en evolutie Schepping en evolutietheorie: ze worden vaak tegenover elkaar gezet. In deze twee bijeenkomsten blijven schepping en evolutietheorie naast elkaar bestaan: de schepping als verhaal dat vertelt dat God deze wereld heeft gewild en geschapen, de evolutietheorie als verhaal over hoe deze schepping van God zich ontwikkeld heeft. Wat is onze opdracht voor deze schepping? En hoe zouden we dat beter kunnen doen? Ook daar gaan de jongeren mee aan de slag.

2 Schepping Introductie Leeftijd: leiding Thema: Schepping Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten Doel Deelnemers leren dat het scheppingsverhaal uit de Bijbel vertelt dat deze wereld er niet zomaar is, maar dat God deze wereld heeft gewild en geschapen. Deelnemers weten dat schepping en evolutietheorie elkaar niet uit hoeven sluiten. Deelnemers ervaren hoe zij invulling kunnen geven aan de opdracht die wij mensen van God krijgen om goed voor de aarde te zorgen. Persoonlijke voorbereiding Bespreek met elkaar als leiding hoe je zelf aankijkt tegen evolutietheorie en schepping. Bedenk voorbeelden hoe je zelf je verantwoordelijkheid neemt voor de zorg om de schepping. Lees ook de theologische achtergrondinformatie. Ga meteen naar bijeenkomst 1 Ga meteen naar bijeenkomst 2

3 Schepping Liedsuggesties Leeftijd: Thema: Muziek, Schepping Tijdsduur: 20+ min. Liedsuggesties die passen bij de werkvormen over schepping: Earth Song - Michael Jackson Liedboek In het begin lag de aarde verloren Liedboek Het leven op aarde is vreugde en rijkdom Liedboek Zolang er mensen zijn op aarde Opwekking Heer van de schepping

4 Schepping BIJEENKOMST 1 Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 60+ min. Direct naar: Verkenning: Schepping met de Zandtovenaar Verkenning: Veel uit weinig creëren Verdieping: Schepping én evolutietheorie Verdieping: Stelling nemen Verwerking: De verwoeste schepping Verwerking: Zorg voor de schepping

5 Schepping Verkenning: Schepping met de Zandtovenaar Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. In deze werkvorm leer je over de schepping van de Zandtovenaar. Duur: 10 minuten Nodig: laptop, beamer, boxjes, wifi, filmpje. Uitvoering Om in het thema te komen en even te genieten van iets moois. Kijk met elkaar als verkenning het filmpje Schepping met de zandtovenaar. Vraag kort na wat de jongeren het mooiste vonden. Vertel dat de schepping het onderwerp is van deze bijeenkomst.

6 Schepping Verkenning: Veel uit weinig creëren Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Ga als een scheikundige aan de slag met het onderwerp schepping. Duur: 15 Minuten Nodig: maatcylinder, waterstofperoxide (10 of 12%), lekbak, afwasmiddel, kaliumjodide, glycerine, water, voedingskleurstof. Voorbereiding Haal alle benodigde spullen in huis. De waterstofperoxide moet je waarschijnlijk bestellen. Bijvoorbeeld hier! Kijk het natuurkundeproefje als voorbereiding. Deze dame gebruikt iets andere ingrediënten, maar het effect is hetzelfde. Oefen zelf het proefje (zie ook Uitvoering). Zorg hierbij voor je eigen veiligheid, en straks voor die van je jongeren, door een beschermende bril en handschoenen te dragen. Uitvoering Vertel dat deze bijeenkomst gaat over de schepping, waarin God onze wereld maakte met bijzonder weinig materiaal. Om een idee te krijgen van hoe verrassend dat kan zijn geweest, gaan we een natuurkundeproefje doen. Vertel nog niet de naam, voor het geval de jongeren het al kennen. Vul de maatcylinder gedeeltelijk met waterstofperoxide, glycerine en voedingskleurstof De formulering: (filmpje) 20 ml H2O2 (10%) 20 ml glycerine 5 ml afwasmiddel enkele druppels kleurstof daarvan 30 ml in de maatkolf gedaan maak een kaliumjodide oplossing voeg kaliumjodide-oplossing aan de maatcylinder toe en observeer Geniet van de reacties en benadruk dat jullie nu een enorm volume uit een klein beetje vloeistof hebben gecreëerd.

7 Schepping Verdieping: Schepping én evolutietheorie Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 20+ min. In deze opdracht a je opzoek naar informatie over de schepping en evolutie. Ook vorm je je mening over die twee. Duur: 25 minuten Nodig: opdrachtenkaartjes, opgehangen in de ruimte, Bijbels, eventueel prijsje voor de winnende groep (het liefst iets om uit te delen). Uitvoering In deze werkvorm krijgen de jongeren spelenderwijs informatie én vormen ze hun mening over hoe schepping en evolutietheorie zich tot elkaar verhouden. Zorg dat er kaartjes met vragen en stellingen in een grote ruimte hebt hangen/liggen (bijvoorbeeld een kerkzaal). Ieder groepje krijgt de opdrachtenkaartjes. Verdeel je groep in kleinere groepjes, afhankelijk van de grootte van de groep. In tweetallen aan de slag gaan is ook goed mogelijk. Geef elk groepje een uitvalsbasis, bijvoorbeeld een tafel. Zorg dat ze wat uit elkaar liggen zodat ze niet makkelijk elkaars gesprekken opvangen. Vertel dat jullie een soort Zweeds renspel gaan doen. Van elk groepje mag er in de tijd maar één persoon een opdracht zoeken. Deze moet hij/zij onthouden en dan terugbrengen naar de groep. Daar mag de groep zich buigen over de vraag en een ander mag de volgende opdracht gaan zoeken (of dezelfde, als het een lange of ingewikkelde opdracht was). De jongeren mogen Bijbel en mobiel gebruiken bij het beantwoorden van de vragen. Ze krijgen in totaal 15 minuten de tijd hiervoor (of 20 minuten bij een grote kerkzaal). De tijdsdruk is wat deze opdracht uitdagend maakt! Eventueel kun je tegen het eind enkele minuten erbij geven, ga daar flexibel mee om om het juiste resultaat te krijgen: wel competitie, maar ook veel vragen beantwoord. Kom aan het einde van het spel nog even terug op de essentie ervan. Vraag de jongeren bijvoorbeeld wat ze ervan geleerd hebben, wat hen bijgebleven is. Als ze het zelf niet benoemen, leg dan in je eigen woorden uit waarom schepping en evolutietheorie elkaar niet uit hoeven sluiten. In de theologische achtergrondinformatie vind je hierover meer.

8 Theologische achtergrondinformatie bij het thema schepping Een waargebeurd verhaal: iemand leest voor het eerst in zijn leven Genesis 1 en 2 en zegt: Wat is dit voor raar verhaal? Het lijkt de Donald Duck wel. Het laat zien dat deze teksten ver áf staan van veel mensen. Anderen worstelen met de vraag: is dit nu echt zo gebeurd? Hoe combineren we dat dan met wat we weten over de big bang en de evolutietheorie? De relatie tussen wetenschap en geloof staat hier op het spel. Genesis 1 en 2 bieden geen historisch verslag van het ontstaan van de aarde. Centraal is de boodschap: deze wereld is er niet zomaar, niet toevallig of het gevolg van allerlei natuurlijke, natuurkundige processen. Er zit iets achter, er zit iemand achter. We geloven dat God deze wereld heeft gewild en geschapen. Dat is een geloofsuitspraak. Wetenschappers zeggen daar niets over. Ze beschrijven wat zij ontdekken over het ontstaan van de wereld. Als mensen beweren dat dat toeval is, is dat óók een geloofsuitspraak. Schepping en evolutie hoeven elkaar niet uit te sluiten. Het kan heel goed zijn dat God deze wereld liet ontstaan langs de weg van een big bang en evolutie. Overigens lopen de meningen hierover nogal uiteen binnen de christelijke wereld. Er zijn ook mensen die wél geloven in een schepping in zes keer 24 uur. Afgezien van de vraag in hoeverre Genesis 1 en 2 een historisch verslag zijn, kun je de vraag stellen: wat zegt Genesis 1 en 2 ons méér dan: God zit erachter? Een paar gedachten: - In de omgeving van Israël waren godsdiensten die de zon- of de maangod aanbaden. Genesis 1 zegt: God heeft ze opgehangen aan de hemel. Het zijn scheppingen, geen goden. - Aan de chaos wordt paal en perk gesteld. De Geest van God zweeft boven de wateren van de chaos - en dan komt er iets nieuws. Dat mogen we nog steeds hopen: dat Gods Geest over de chaos zweeft (letterlijk: broedt) en iets nieuws maakt. - De zevende dag is een dag van rust. Het is de eerste dag voor de mensen: die begint dus met rust, met sabbat, met pauze en op adem komen. Dat doorbreekt ons gedraaf en gezwoeg. Het hangt niet allemaal van ons af. - God zag dat het goed was is het refrein. Letterlijk tof, veelbelovend. Het is nog niet af of volmaakt, maar er is ruimte voor ontwikkeling. De mens wordt uitgenodigd de aarde te bewerken en bewaren. - Het refrein God zag dat het goed was krijgt opeens een knik. Het is niet goed klinkt er opeens. Wat is er niet goed? Het is niet goed dat de mens alleen is. De mens is aangelegd op de ander, op ontmoeting, op relatie. Daar moet het over gaan in het leven. Leven met God en met je medemens. - De mens verpest het in hoofdstuk 3. Wantrouwen richting God krijgt de overhand. Adam en Eva eigenen zich iets toe en laten de relatie lopen. Dat wordt een patroon in deze wereld. Zonde noemen we dat. Zonde als in: zonder God. Zonder elkaar. Ieder voor zich. Kaïn vermoordt Abel. Het kwaad openbaart zich.

9 Zo worden in drie hoofdstukken grondlijnen getrokken. Het toneel wordt neergezet. Dit is Gods aarde, door God gewild. Ruimte voor mensen en dieren, voor goedheid en schoonheid. Op die aarde kiest de mens tegen God en tegen zijn medemens. De gevolgen zijn groot. Daarover gaat het in de rest van de Bijbel.

10 1 2 3 In hoeveel dagen heeft God de wereld gemaakt? Wat deed God op de zevende dag? Wat was het juweel op de schepping dat Hij op de zesde dag maakte? Welke opdracht gaf God aan de mens kort na de schepping? Op wie lijkt de mens? Schrijf in één zin op wat evolutie in de biologie inhoudt.

11 7 8 9 Schrijf in één zin op welke betekenis het scheppingsverhaal heeft. Teken in zeven plaatjes de volgorde van de schepping. Wat is de letterlijke betekenis van evolutie? a) Hoeveel is 3 plus 4? b) Hoeveel is 3 keer 4? c) Hoeveel is a+b+2+a+b? a) Wat betekent het getal 12 in de bijbel? b) Wat betekent het getal 7 in de bijbel? c) Wat betekent het getal 40 in de bijbel? Hoe zou jij het verschil in het kijken naar de getallen uit vraag 10 en 11 omschrijven?

12 Bonusvraag Stel je eens voor: Als je in plaats van de getallen uit vraag 10 nu de evolutie zet en de getallen in vraag 11 de schepping Hoe zou je dan het verschil tussen deze twee formuleren?

13 Antwoorden: Rusten 3. Mensen 4. Gen 1:28 5. Ons evenbeeld ofwel, Gods evenbeeld (Gen 1:26 en 27) 6. Iets als: Evolutie is in de biologie de geleidelijke verandering in populaties door overerving met variatie en natuurlijke selectie. 7. Als er iets is opgeschreven, is het goed. Het is de betekenis die het voor de jongeren heeft die telt. 8. Zie Gen Zich ontrollen of afwikkelen. 10. a. 7 b. 12 c a. Volmaakte regering b. Volheid/volmaaktheid c. Testen, beproeven 12. Alle antwoorden zijn goed, zolang er maar wat opgeschreven is. Hopelijk gaat het in de richting dat het één is zoals het logischerwijs is en het ander betekenis geeft aan hoe je tegen dingen aankijkt.

14 Schepping Verdieping: Stelling nemen Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Test je kennis en vorm je mening door middel van stellingen over de schepping. Duur: 20 minuten Nodig: stellingen Uitvoering Vraag de jongeren stelling te nemen. Dat kan door een plaats in te nemen in de ruimte (bij het raam voor eens, bij de deur voor oneens), of door te staan (eens) of blijven zitten (oneens), of door petje op (eens) of petje af (oneens), of door een bal rond te gooien, degene die de bal krijgt zegt eens of oneens en allen die het eens zijn met de stellingnemer gaan staan. Sommige stellingen vragen naar hun mening (M), sommigen zijn stellingen die vragen naar kennis (K). Tussen de stellingen zitten ook vragen (V), die kun je aan één persoon vragen om te beantwoorden, of via meerkeuze door allen laten beantwoorden. Stellingen: M: God heeft de wereld gemaakt in precies zes dagen. K: God maakte mens zo dat hij op Hem leek. [ naar zijn evenbeeld schiep hij hem, klopt dus] M: Het scheppingsverhaal is belangrijk. K: Evolutie betekent in de biologie oerknal. [ fout, evolutie is in de biologie de geleidelijke verandering in populaties door overerving met variatie en natuurlijke selectie.] M: Evolutie is een natuurlijk proces waar je niets aan kunt veranderen. V: wat is 3 plus 4? V: wat betekent het getal 7 in de Bijbel? Volheid/volmaaktheid V: wat is 3 keer 4? V: wat betekent het getal 12 in de Bijbel? Volmaakte regering (denk aan de 12 stammen, apostelen, etc.) V: wat is ? V: Wat betekent het getal 40 in de Bijbel? Beproeving/test (denk aan 40 jaren of dagen in de woestijn.) V: Wat is het verschil tussen de rekensom 3 plus 4 en de betekenis van het getal 7? [ Het één is een logische rekensom. De ander geeft een diepere betekenis aan het getal en kan van betekenis zijn voor hoe je tegen iets aankijkt.] M: Zo is evolutie ook een logische rekensom en geeft het scheppingsverhaal een diepere betekenis aan het leven op aarde, namelijk dat het door God gewild is. Mee eens? Praat hier eventueel nog even kort over door.

15

16 Schepping Verwerking: De verwoeste schepping Leeftijd: Thema: Schepping Tijdsduur: 20+ min. Ga aan de hand van een videoclip in gesprek over de verantwoordelijkheid voor de schepping Duur: 30 minuten Nodig: laptop, beamer, boxjes, filmpje (of kies voor een filmpje zonder tekst als je dat liever doet). Voor informatie over het filmpje: klik hier. Uitvoering Bekijk samen de officiële video van Earth Song van Michael Jackson. In deze clip zie je de gebrokenheid van de schepping, door de mens veroorzaakt. Praat door over wat ze gezien hebben met onder andere de volgende vragen. Welk gevoel roept dit bij je op? Wat raakte je het meest? Zijn wij hier verantwoordelijk voor? Waarom? Hoe kunnen we in deze gebroken wereld iets laten zien van hoe God het wél bedoeld had? Hoe kunnen wij onze verantwoordelijkheid nemen om goed voor de schepping te zorgen? Welke twee dingen ga jij morgen anders doen om goed (beter) voor de schepping te zorgen? Vertel dat jullie de volgende keer bespreken hoe dat gegaan is!

17 Schepping Verwerking: Zorg voor de schepping Leeftijd: Thema: duurzaamheid, Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Wat ga jij doen voor de schepping? Valt er iets te veranderen? In deze opdracht brainstorm je daar over en ga je er echt mee aan de slag. Duur: 20 minuten Nodig: A3 -vellen, verfbenodigdheden of (dikke) stiften Uitvoering De opdracht van God is duidelijk: we moeten goed zorgen voor de schepping. Wat zijn dingen die wij als mensen in Nederland, in jullie woonplaats, van jullie gemeente anders/beter kunnen doen om deze verantwoordelijkheid serieus te nemen? Brainstorm hier kort over. Vraag de jongeren één of enkele dingen die genoemd zijn eruit te halen voor de volgende opdracht: maak hierover een affiche welke je bij wijze van spreken in de straat kunt hangen als oproep om beter voor de wereld te zorgen. Dat mag een slogan zijn ( een beter milieu begint bij jezelf ) of enkele acties ( wees geen zak, gooi het in de afvalbak ) of juist een tekening die appellerend is voor een positieve actie. Het mag heel concreet en eenvoudig zijn, maar moet wel echt een verschil maken. Daag de jongeren uit in de komende periode zelf te doen wat zij op hun affiche hebben staan. Vertel dat jullie hier de volgende keer op terugkomen! Hang hierna de affiches op door het kerkgebouw heen en laat deze enkele weken hangen. Vraag eventueel andere gemeenteleden om erop te reageren (bijvoorbeeld via WhatsApp) en stuur deze berichtjes door.

18 Schepping BIJEENKOMST 2 Leeftijd: 13-16, intergeneratief Thema: duurzaamheid, Schepping Tijdsduur: 60+ min. Direct naar: Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties De opdrachten van de wandeling vind je hieronder: Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 1 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 2 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 3

19 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties Leeftijd: 13-16, intergeneratief Thema: duurzaamheid, Schepping Tijdsduur: 60+ min. Laat je kunstzinnige kant zien na een nachtelijke wandeling in de schepping. Tijdens een flinke nachtwandeling afval verzamelen geeft letterlijk handen en voeten aan ons rentmeesterschap op deze aarde. Dit afval vervolgens verwerken in een kunstwerk doet dat op figuurlijke wijze. Dit samen met één of twee andere generaties doen verdiept de beleving nog meer, bijvoorbeeld door de 16+-groep of (jong)volwassenen uit te nodigen mee te doen, al dan niet met hun eigen voorbereidende bijeenkomst. Uiteraard kun je ervoor kiezen om deze wandeling overdag te maken in plaats van s nachts. Echter leert de ervaring dat een nachtelijke tocht intenser beleefd wordt, de gesprekken dieper gaan en het avontuurgevoel groter is. Kies voor deze nachttocht een vrijdagnacht uit, dan kan kan de tentoonstelling van de kunst de zondag erna plaatsvinden én kunnen de jongeren daar fris en fruitig bij zijn! Voorbereiding: Zet een wandelroute uit van zo n 10 á 15 kilometer. Zorg voor twee stops op de route voor drinken en koek en drinken en broodje knakworst. Vraag hiervoor gemeenteleden bij wie je binnen kunt zitten. Vraag een gemeentelid die kunstenaar is of affiniteit heeft met kunst om - in elk geval het tweede deel van de nacht - mee te doen. Verzamel in de weken vooraf alvast wat afvalmateriaal dat goed verwerkbaar is in kunstwerken. Zorg - in samenspraak met de kunstenaar - ook voor bevestigingsmateriaal. Kies vooraf een thema waarin je de kunstwerken wilt laten maken: schepping (de zeven scheppingsdagen) of rentmeesterschap/duurzaamheid. Materiaal: Plastic (recyclebare) afvalzakken Zaklamp Veiligheidshesjes Regenkleding Vooraf verzameld afvalmateriaal zoals petflesjes, bierdopjes, blikken, kapot speelgoed, drinkpakken, plastic bekers, etc. Bevestigingsmateriaal zoals sterke lijm, ijzerdraad, spijkers/hamer, schroeven/schroevendraaiers, etc. Uitvoering Voorbeeld tijdspad:

20 21.00 uur: verzamelen, introductie en eerste opdracht uur: start wandeling uur: eerste stop met drinken en koek en tweede opdracht uur: wandeling uur: tweede stop met drinken en broodje knakworst en derde opdracht uur: aankomst bij de kerk, warme chocolademelk, ideeën bedenken en aan de slag! uur: kunstwerken presenteren en naar huis. Aandachtspunt: na elke stop start je met een soort Emmaüswandeling in tweetallen. Hierna mag de groep gewoon weer mixen en vooral afval blijven verzamelen! Zoek tussendoor als leiding ook naar kansen voor goede gesprekken én gezelligheid, die zijn er vaak volop! Opening Vertel ter introductie wat jullie deze nacht gaan doen en waarom. Gebruik de tekst hieronder als inspiratie. Laat wat beelden zien van afvalkunst om de fantasie alvast te prikkelen. Vertel dat je straks drie keer een korte opdracht krijgt in tweetallen. Vraag hen om bij het begin van elke opdracht kort kennis te maken door een leuk weetje over jezelf te vertellen. Hoe is de aarde bedoeld? In de Bijbel kun je al in het eerste hoofdstuk lezen hoe de mensen de aarde mogen gebruiken, en dat ze erover mogen heersen (Genesis 1:28). Dat betekent niet dat de mensen alles met de natuur mogen doen wat ze willen. Heersen over de aarde betekent dat we er verantwoordelijkheid voor hebben, en op een goede manier met de aarde moeten omgaan. In de gelijkenis over de talenten legt Jezus uit dat je rekenschap moet afleggen van de dingen die je in beheer hebt gekregen (Matteüs 25:19). Dat de mens de aarde mag gebruiken en erover mag heersen, betekent ook nog iets anders. In Genesis 1:1-31 lezen we hoe mooi God de aarde heeft geschapen. Prachtig gewoon. Telkens staat er: God zag dat het goed was. Voor deze mooie schepping moet goed gezorgd worden. De mensen mogen de aarde bewerken en erover waken (Genesis 2:15). Maar ze zijn geen eigenaar van de aarde. De aarde is en blijft van God (Exodus 9:29, Psalm 24:1-2). Bron: debijbel.nl: De opdrachten van deze werkvorm vind je hieronder: Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 1 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 2 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 3

21 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 1 Leeftijd: 13-16, intergeneratief Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Ga met iemand van een andere generatie in gesprek over de schepping. Deze opdracht is een onderdeel van Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties Tweede scheppingsverhaal Duur: 10 minuten Nodig: Bijbeltekst Genesis 2:4b-7. Maak tweetallen van steeds twee verschillende generaties. Geef de bijbeltekst mee op papier en vraag hen te starten met eerst tien minuten twee aan twee te praten over: Wat raakt je in de bijbeltekst? Wat begrijp je niet of vind je vreemd aan de bijbeltekst?

22 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 2 Leeftijd: 13-16, intergeneratief Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Behandel de schepping op een interactieve manier in een quiz. Deze opdracht is een onderdeel van Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties Zorg voor de schepping Duur: 10 minuten Nodig: Mentimeter-quiz Voorbereiding: Maak op mentimeter.com een quiz met de volgende vragen (zie hier hoe het werkt): Je hebt hier een gratis account voor nodig. Je krijgt op je adres enkele tips voor het gebruik van Mentimeter waar je je eenvoudig voor kunt afmelden. Kies voor de optie 'audience pace. Gebruik de onderstreepte typen dia s in Mentimeter. Wat vind jij ervan dat God ons als mensen de zorg voor de schepping heeft gegeven? (multiple choice) Fantastisch! Wat een vertrouwen! Beetje dom We hebben er een zooitje van gemaakt. Anders... Wat doe jij om goed voor de schepping te zorgen? (wordcloud) Hoe kunnen wij als kerk beter voor de schepping zorgen? (open ended) Uitvoering: Zorg dat je de Mentimeter-quiz startklaar hebt op het scherm via laptop en beamer. Dit is de quiz die je gemaakt hebt in je eigen account. Start de Mentimeter-quiz door op present te klikken. Nodig de deelnemers uit op hun telefoon naar menti.com te gaan en de code op het scherm in te voeren. Op hun telefoon voeren zij hun antwoorden op de vragen in. Op het beamerscherm zien jullie de uitkomsten van de vragen verschijnen. Maak tweetallen, bestaande uit twee generaties. Vraag hen om met zijn tweeën de eerste quizvraag te maken en te bespreken. Na een paar minuten laat je de uitkomst zien op de beamer. Wissel daarna van tweetallen, waarbij je de generaties blijft mixen en vraag hen de tweede vraag te

23 beantwoorden. Na een paar minuten laat je weer de uitkomst zien. Doe hetzelfde met de laatste quizvraag.

24 Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties: Opdracht 3 Leeftijd: 13-16, intergeneratief Thema: Schepping Tijdsduur: 0-20 min. Denk na over je kunstwerk tijdens een brainstorm. Deze opdracht is een onderdeel van Schepping Nachtwandeling met meerdere generaties Brainstorm voor het kunstwerk Duur: 10 minuten Uitvoering Maak weer nieuwe tweetallen van twee generaties. Vraag de tweetallen om - na de kennismaking - te brainstormen over wat je zou kunnen maken met het verzamelde afval in het thema dat jullie gekozen hebben. Bij aankomst in de kerk: kunstwerken maken!

In deze opdracht a je opzoek naar informatie over de schepping en evolutie. Ook vorm je je mening over die twee.

In deze opdracht a je opzoek naar informatie over de schepping en evolutie. Ook vorm je je mening over die twee. Schepping Verdieping: Schepping én evolutietheorie Leeftijd: 13-16 Thema: Schepping Tijdsduur: 20+ min. In deze opdracht a je opzoek naar informatie over de schepping en evolutie. Ook vorm je je mening

Nadere informatie

Bekende bijbelse verhalen

Bekende bijbelse verhalen Categorie Bijbel Aantal deelnemers 6-20 personen Leeftijd 12-16 jaar Duur / aantal bijeenkomsten Een bijeenkomst van 1,5 uur Auteur Hanna Oosterlee KORTE BESCHRIJVING De Bijbel staat vol met verhalen.

Nadere informatie

Lesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen?

Lesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Lesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Zonder dat we het door hebben worden we steeds asocialer. Dit

Nadere informatie

Waar is God? Leeftijd: 9-12 Thema: God Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de aanwezigheid van God onder de mensen.

Waar is God? Leeftijd: 9-12 Thema: God Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de aanwezigheid van God onder de mensen. Waar is God? Leeftijd: 9-12 Thema: God Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de aanwezigheid van God onder de mensen. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat God overal te vinden is.

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Leeftijd: Thema: bijbel, bijbelse personages, delen, identiteit Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten

Leeftijd: Thema: bijbel, bijbelse personages, delen, identiteit Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten Wie inspireert jou? Leeftijd: 13-16 Thema: bijbel, bijbelse personages, delen, identiteit Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten Over inspirerende (Bijbelse) personen. En hoe kunnen wij een inspiratie zijn?

Nadere informatie

Over goed en kwaad, nadenken over de Heidelbergse catechismus, Onze Vader, filmpjes maken, lied luisteren

Over goed en kwaad, nadenken over de Heidelbergse catechismus, Onze Vader, filmpjes maken, lied luisteren Tussen toen en nu Leeftijd: 13-16, 16+ Soort bijeenkomst: catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Leefwereld en ontwikkeling jeugd Tijdsduur: 3 uur min. Over goed en kwaad, nadenken over de Heidelbergse

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan

Nadere informatie

AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 7-8

AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 7-8 AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 7-8 INLEIDING Onderdeel van de website Aan de slag met afval zijn verschillende doe-opdrachten die erop zijn gericht om het thema afval extra tot leven te brengen.

Nadere informatie

HANDLEIDING TALENTENQUIZ

HANDLEIDING TALENTENQUIZ HANDLEIDING TALENTENQUIZ STAPPENPLAN TALENTENQUIZ 1. Download alle nodige bestanden van de talentenquiz kleur bekennen met kinderen op de studentenpagina bij de pagina voor de coördinator bedenk & doe

Nadere informatie

Volgens Henk Kuindersma (lector religieuze educatie) heeft de jongerencoach drie rollen die belangrijk zijn om dit doel te kunnen bereiken:

Volgens Henk Kuindersma (lector religieuze educatie) heeft de jongerencoach drie rollen die belangrijk zijn om dit doel te kunnen bereiken: Als je 't mij vraagt Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Geloven en spiritualiteit Tijdsduur: 1 uur 30 min. Petje op petje af, petje op petje af

Nadere informatie

Deze bijeenkomst gaat over Jezus en over de verschillende namen die er voor Jezus zijn.

Deze bijeenkomst gaat over Jezus en over de verschillende namen die er voor Jezus zijn. Wie is Jezus? Leeftijd: 9-12 Thema: Jezus Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Jezus en over de verschillende namen die er voor Jezus zijn. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat

Nadere informatie

PROGRAMMA CHECK THE FACTS DEEL EN WIN! Clubprogramma op basis van Rock Solid. stichting. Sirkelslag Young Programma Check the facts - Deel en win!

PROGRAMMA CHECK THE FACTS DEEL EN WIN! Clubprogramma op basis van Rock Solid. stichting. Sirkelslag Young Programma Check the facts - Deel en win! PROGRAMMA CHECK THE FACTS DEEL EN WIN! Clubprogramma op basis van Rock Solid stichting Sirkelslag Young Programma Check the facts - Deel en win! 1 Programma check the facts Deel en Win! Clubprogramma op

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity

Handleiding voorbereidende les bij Democracity. Basisonderwijs. Versie 22 mei Handleiding voorbereidende les bij Democracity Basisonderwijs Versie 22 mei 2018 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de gemeente over?... 3 Filmpje Hoe werkt de gemeenteraad?... 6 Wie is de baas in de gemeente?... 7 Van probleem

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

In deze docentenhandleiding vindt u alle benodigde informatie om deze lessenserie uit te kunnen voeren.

In deze docentenhandleiding vindt u alle benodigde informatie om deze lessenserie uit te kunnen voeren. Inleiding In deze media lessenserie voor groep 7 en 8 gaan we inzoomen op de theorie van de schepping vanuit de Bijbel en de oerknal vanuit wetenschappelijk oogpunt. De kinderen maken via verschillende

Nadere informatie

Leeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min.

Leeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min. Vrucht van de Geest Leeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de uitwerking van de Geest in mensen. Doelen van deze

Nadere informatie

Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje en gesprek en uitbeelden, filmpje en gesprek en werkvorm, stellingen, handvaardigheidswerk

Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje en gesprek en uitbeelden, filmpje en gesprek en werkvorm, stellingen, handvaardigheidswerk Verliefd, en dan... Leeftijd: 12-16 Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Liefde, Seksualiteit Tijdsduur: 1 uur 40 min. Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Opa, wie is God? Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Opa, wie is God? Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar DOELSTELLINGEN Grootouders wisselen ervaringen uit over geloofsopvoeding en kleinkinderen. Grootouders helpen elkaar op weg met tips en adviezen over geloofsopvoeding en kleinkinderen. Grootouders zijn

Nadere informatie

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar

Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Les 3 Radboud Kids: Meet the professor Voor de leraar Overzicht Doelen Leerlingen vormen een beeld bij het onderzoek van de professor Leerlingen vergroten hun woordenschat door het leren van nieuwe vaktermen

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

IKHEBHOOP.NL LESBRIEF HET HOOP LIED! Handleiding leerkracht

IKHEBHOOP.NL LESBRIEF HET HOOP LIED! Handleiding leerkracht LESBRIEF HET HOOP LIED! Handleiding leerkracht Dit jaar hebben we met de Week van de Hoop de start gemaakt met een positieve beweging in onze maatschappij. Samen met zo n 4.000 klassen hebben we nagedacht

Nadere informatie

Beste God... Leeftijd: 9-12 Thema: bidden, God, Vriendschap Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over bidden en communicatie met God.

Beste God... Leeftijd: 9-12 Thema: bidden, God, Vriendschap Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over bidden en communicatie met God. Beste God... Leeftijd: 9-12 Thema: bidden, God, Vriendschap Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over bidden en communicatie met God. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat het gebed een

Nadere informatie

Leeftijd: 9-12 Thema: Opstanding, Pasen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de Stille Week en Pasen.

Leeftijd: 9-12 Thema: Opstanding, Pasen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de Stille Week en Pasen. Paasfeest: Opstaan! Leeftijd: 9-12 Thema: Opstanding, Pasen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de Stille Week en Pasen. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen kunnen de belangrijke gebeurtenissen

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst BIJLAGE 3 Voorbeeldprogramma startbijeenkomst Inleiding De startbijeenkomst vindt plaats vooraf aan iedere activiteit, ook wanneer jongeren al vaker mee hebben gedaan met M25. Natuurlijk kun je variëren

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Kinderbijbels Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Kinderbijbels Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar DOELSTELLINGEN Ouders kunnen onder woorden brengen wat voor hen belangrijke kenmerken zijn van een kinderbijbel. Ouders onderzoeken diverse kinderbijbels om zich bewust te worden van verschillen op het

Nadere informatie

Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie.

Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie. Titel Vruchtentaart Groep / niveau Groep 5/6 Leerstofaspecten Benodigdheden Organisatie Bedoeling Voorwaardelijke vaardigheden Lesactiviteit Gebruiken en begrijpen van de formele breuknotatie. Leerkracht:

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Rouw en verlies Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 8-12 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Rouw en verlies Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 8-12 jaar DOELSTELLINGEN De deelnemers worden zich bewust van hun eigen omgang met rouw en verlies en de rol die hun geloof of levensoriëntatie hierbij heeft. De deelnemers weten dat ieder op een eigen manier rouwt

Nadere informatie

Week 2. De Hemel op Aarde: Thuis! Opdrachten om het adventsproject ook thuis te beleven.

Week 2. De Hemel op Aarde: Thuis! Opdrachten om het adventsproject ook thuis te beleven. Week 2. De Hemel op Aarde: Thuis! Opdrachten om het adventsproject ook thuis te beleven. Met de stukjes in dit boekje kun je ook thuis als gezin verder gaan met het adventsproject De Hemel op Aarde. De

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

discussiëren. Begrippen van hoofdstuk 1 die je moet kennen Schepping Evolutie Spontane waarneming Mythe Moraal TeNaCH Bijbel Koran

discussiëren. Begrippen van hoofdstuk 1 die je moet kennen Schepping Evolutie Spontane waarneming Mythe Moraal TeNaCH Bijbel Koran Kunnen scheppingsmythen vandaag nog iets voor ons betekenen? Sommige mensen zijn het hier mee eens, want ze leren ons lessen zoals in de schepping. Ook vinden ze dat er in scheppingsmythen een duidelijke

Nadere informatie

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. HANDLEIDING

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. HANDLEIDING ONTMOETINGEN MET GOD Studielessen voor 4-7 jarigen. HANDLEIDING maart 2004 Deze lessen zijn samengesteld en opgemaakt door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Op weg naar The Passion

Op weg naar The Passion Op weg naar The Passion Leeftijd: 16-25 jaar Soort bijeenkomst/werkvorm: programma en vesper Thema: Weg, waarheid en leven Tijdsduur: drie keer een uur Auteur: Dorien Keus, JOP The Passion is inmiddels

Nadere informatie

Fase Ontdek en onderzoek

Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI de dwalende robot Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Groep 1: Robomind Je werkt in een groepje van vier leerlingen.

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK

OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK OPDRACHTEN BIJ THEMA 9 FEEDBACK Van positieve feedback leer ik niets. INLEIDING Feedback geven en ontvangen moet je eerst oefenen en dan toepassen. In de opdrachten hieronder ga je ermee aan de slag. Doelstellingen

Nadere informatie

INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN KINDERBIJBELS VOOR GEZINNEN MET JONGE KINDEREN

INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN KINDERBIJBELS VOOR GEZINNEN MET JONGE KINDEREN INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN KINDERBIJBELS VOOR GEZINNEN MET JONGE KINDEREN OVER KINDERBIJBELS OM TE BEGINNEN Als je een kinder- of jeugdbijbel aan wilt schaffen dan is het heel belangrijk dat je eerst

Nadere informatie

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?

Les 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo? Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig

Nadere informatie

Jeugd Verkeerskrant 5 Zoveel borden en tekens?!

Jeugd Verkeerskrant 5 Zoveel borden en tekens?! Jeugd Verkeerskrant 5 Zoveel borden en tekens?! Een uitgave van Veilig Verkeer Nederland, schooljaar 2016-2017 groep 7/8 Verkeersborden op jouw route Welke verkeersborden kom je tegen op jouw route van

Nadere informatie

Leren als een expert!

Leren als een expert! Leren als een expert! Welk vak vind jij lastig? Wiskunde, of juist Frans? Ken je iemand die heel goed is in dat vak? En heb je wel eens aan diegene gevraagd hoe hij/zij voor dat vak leert? Als je dat weet,

Nadere informatie

LES 2. Invloed van je gezin. Lees. Lees. Maak Maak een voorbeeld van een dier. Leer. Bid Bid dat je een positieve invloed zal.

LES 2. Invloed van je gezin. Lees. Lees. Maak Maak een voorbeeld van een dier. Leer. Bid Bid dat je een positieve invloed zal. Invloed van je gezin De ouders van Debbie gingen scheiden toen zij 6 jaar was. Ze was haar hele leven naar de kerk gegaan-- soms met haar moeder en soms met haar vader, omdat zij een verschillend geloof

Nadere informatie

Werkvormen beroepenkaarten

Werkvormen beroepenkaarten Werkvormen beroepenkaarten Tessa Boff Tonella Werkvorm 1: De beroepenkaarten om te onderzoeken wat je leuk vindt Doel: Naast dat de beroepenkaarten een beroep op de kaart hebben, staat er ook een foto

Nadere informatie

Bij u schuil ik, u bent mijn schild,

Bij u schuil ik, u bent mijn schild, Bij u schuil ik, u bent mijn schild, in uw woord stel ik mijn hoop. Psalm 119:114 inleiding Laten we eerlijk zijn: het is niet zo eenvoudig om regelmatig uit de Bijbel te lezen en te bidden. Onze volle

Nadere informatie

Hoe schrijf ik de geheimste brief?

Hoe schrijf ik de geheimste brief? Lesbrief Onderzoekend Leren Hoe schrijf ik de geheimste brief? Deze lesbrief gebruikt de methodiek onderzoekend leren uit de leerkrachtgids Onderzoekend leren met chemie. Deze lesbrief geeft verdieping

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding De ouder centraal Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding De ouder centraal Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van jaar DOELSTELLINGEN Ouders hebben een ontspannen avond Ouders worden zich bewust van de waarden die zij belangrijk vinden in hun leven Ouders krijgen handreikingen hoe zij op zoek kunnen naar bronnen die hen

Nadere informatie

Lesbrief: Motivatieplan Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk

Lesbrief: Motivatieplan Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Lesbrief: Motivatieplan Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Dienstverlenen is niet zomaar helpen, je hebt een doel.

Nadere informatie

1. En God zag dat het goed was

1. En God zag dat het goed was 1. En God zag dat het goed was DOELSTELLINGEN De kinderen ontdekken dat het scheppingsverhaal uit Genesis de kwaliteit heeft van een gedicht. De kinderen kunnen benoemen en laten zien wat ze mooi vinden

Nadere informatie

Deze bijeenkomst gaat over de dubbele betekenis van de doop: je hoort bij God en je hoort bij Zijn gemeente.

Deze bijeenkomst gaat over de dubbele betekenis van de doop: je hoort bij God en je hoort bij Zijn gemeente. Doop: Je bent nooit alleen Leeftijd: 9-12 Thema: dopen, erbij horen, Kerk, rituelen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de dubbele betekenis van de doop: je hoort bij God en je hoort bij Zijn

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12. Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo?

Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12. Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo? Bijbellezing: Johannes 14 vers 1 tot 12 Tom, Tom is altijd goed Kom, kom nou zeg, is dat zo? Heb een Tom, Tom gekocht Bij de ANWB winkel in Drachten Nou ja ik heb hem eigenlijk gekregen Voor mijn verjaardag

Nadere informatie

Perspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid

Perspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid Perspectief 3 e editie 3 hv Project duurzaamheid 1. Start Duurzaam leven is belangrijk. Als we dat niet doen, is de aarde in de toekomst niet meer leefbaar. De gevolgen van onze leefstijl zijn nu al te

Nadere informatie

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen?

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Ze zitten met z'n tweeën op haar kamer: Reinier en Marloes. Ze kennen elkaar al een poosje.

Nadere informatie

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje

Nadere informatie

Wat is de omgekeerde collecte?

Wat is de omgekeerde collecte? Aan de hand van deze instructies kun je bij jou in de gemeente tijdens de Micha Zondag een omgekeerde collecte organiseren. Op deze manier kunnen jullie als gemeente gelijk na de dienst met elkaar aan

Nadere informatie

Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel. basisonderwijs. Versie 26 april 2018

Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel. basisonderwijs. Versie 26 april 2018 Handleiding voorbereidende les bij Provinciespel basisonderwijs Versie 26 april 2018 1 INHOUD Inleiding... 2 Tijdsverloop... 2 Quiz: Waar gaat de provincie over?... 3 Filmpje Hoe werkt de provincie?...

Nadere informatie

KiesWijzer. een les over kiezen voor het voortgezet onderwijs

KiesWijzer. een les over kiezen voor het voortgezet onderwijs KiesWijzer een les over kiezen voor het voortgezet onderwijs Inleiding Met veel plezier presenteert Intermijn de les KiesWijzer. Uw leerlingen staan in het nieuwe schooljaar weer voor grote keuzes. Welk

Nadere informatie

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er?

Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Lesbrief: Zo verkoop je een boek Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wanneer jij iets wilt verkopen, moet je altijd rekening houden met je

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord. Inleiding

Inhoud. Voorwoord. Inleiding Inhoud 05 06 Voorwoord Inleiding 10 14 17 21 25 29 33 37 41 44 47 51 56 60 66 Deel 1 Schrijftechnieken 1. Aanvulzin 2. Aanvulzin 3 x 3. Sprinten 4. Lijstje 5. Woordgedicht 6. Elfje 7. Rondeel 8. Herhaalgedicht

Nadere informatie

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden;

Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; Lesbrief 1 Beroemd worden Voorbereiding Doelen: - De leerlingen weten dat talent, hard werken en een goede voorbereiding belangrijk zijn als je beroemd wilt worden; - De leerlingen kennen de verschillende

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl.

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl. SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het thema vertrouwen

Nadere informatie

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile?

Wat is evenwicht? Kan dat een bewegend kunstwerk zijn? Wat is een mobile? TITEL: Kunst wip-wap voorbereidende les Leerjaar PO groep 5 / 6. Type les Een voorbereidende les in aansluiting op: Kunst wip-wap, workshop. Lesduur 45 minuten. Omschrijving van de les Een les waarin de

Nadere informatie

z03.12 Rinze IJbema - Zondag 3. [1] God neemt ons serieus, nu wij zelf nog.

z03.12 Rinze IJbema - Zondag 3. [1] God neemt ons serieus, nu wij zelf nog. Rinze IJbema - Zondag 3. [1] God neemt ons serieus, nu wij zelf nog. [2] Hoe heb jij dat, als je het verhaal van Adam en Eva leest? Het kán zomaar zijn dat je het leest en dat je het snapt en dat je aan

Nadere informatie

Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven

Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven 0. Start In dit project ga je aan de slag met verschillende manieren en vormen van doorgeven. Wat heb je zelf van huis uit meegekregen? En wat mogen

Nadere informatie

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar TIPS EN IDEEËN VOOR JE WERKSTUK OF SPREEKBEURT Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar ook om je tanden mee te poetsen of om mee te koken. Kraanwater is gezond, duurzaam

Nadere informatie

Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, zonde, Kwaad Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over het verhaal van Noach.

Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, zonde, Kwaad Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over het verhaal van Noach. De ark en de regenboog Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, zonde, Kwaad Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over het verhaal van Noach. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen kunnen

Nadere informatie

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van

ONTMOETINGEN MET GOD. Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van ONTMOETINGEN MET GOD Studielessen voor 4-7 jarigen. Dit werkboek is van maart 2004 Deze lessen zijn samengesteld en opgemaakt door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

Leeftijd: 9-12 Thema: Hemelvaart Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Hemelvaart.

Leeftijd: 9-12 Thema: Hemelvaart Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Hemelvaart. Hemelvaart: Tot Ziens! Leeftijd: 9-12 Thema: Hemelvaart Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Hemelvaart. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen leren meer over Hemelvaart: het verhaal van het

Nadere informatie

Doe-opdrachten Aan de slag met afval. Groep 7-8

Doe-opdrachten Aan de slag met afval. Groep 7-8 Doe-opdrachten Aan de slag met afval Groep 7-8 > Inleiding Onderdeel van de lesmodule Aan de slag met afval zijn drie doe-opdrachten die erop zijn gericht om de thema s zwerfafval en afval scheiden, in

Nadere informatie

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 1 De wereld van reclames Les 1 De wereld van reclames Samenvatting van de les In deze eerste les gaat het om het herkennen van reclamebeelden

Nadere informatie

Lesbrief: Wijs online Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen?

Lesbrief: Wijs online Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Lesbrief: Wijs online Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In alle beroepen waarin met mensen wordt gewerkt, is communiceren

Nadere informatie

AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 1-2-3

AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 1-2-3 AAN DE SLAG MET AFVAL DOE-OPDRACHTEN Groep 1-2-3 INLEIDING Onderdeel van de lesmodule Aan de slag met afval zijn verschillende doe-opdrachten die erop zijn gericht om het thema afval in de klas extra tot

Nadere informatie

DOEL Jongeren ontdekken wat religie kan betekenen en worden aangemoedigd om respectvol met verschillende geloofsuitingen om te gaan.

DOEL Jongeren ontdekken wat religie kan betekenen en worden aangemoedigd om respectvol met verschillende geloofsuitingen om te gaan. thema-activiteit THEMA Omgaan met diverse religies Thema-activiteit DOEL Jongeren ontdekken wat religie kan betekenen en worden aangemoedigd om respectvol met verschillende geloofsuitingen om te gaan.

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

In vuur en vlam. Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: catechese Soort werkvorm: gemeentebreed Thema: Pinksteren Tijdsduur: 9 uur en 20 minuten min.

In vuur en vlam. Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: catechese Soort werkvorm: gemeentebreed Thema: Pinksteren Tijdsduur: 9 uur en 20 minuten min. In vuur en vlam Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: catechese Soort werkvorm: gemeentebreed Thema: Pinksteren Tijdsduur: 9 uur en 20 minuten min. Pinksteren is één van de wonderlijkste gebeurtenissen

Nadere informatie

Doe-opdrachten Aan de slag met afval. Groep 1-2-3

Doe-opdrachten Aan de slag met afval. Groep 1-2-3 Doe-opdrachten Aan de slag met afval Groep 1-2-3 > Inleiding Onderdeel van de lesmodule Aan de slag met afval zijn drie doe-opdrachten die erop zijn gericht om de thema s zwerfafval en afval scheiden,

Nadere informatie

Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school.

Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school. TITEL: Leerjaar Groep 3 en 4. Type les Lesduur Omschrijving van de les Zing Een beestenboel op school - blinde rups (lesformat) Een muziekles in aansluiting op het dagproject Een beestenboel op school.

Nadere informatie

Hang de Kwink van de Week onder de deelposter Zelfmanagement (zie Vooruitblik/ deelposter bij les 8 op de website).

Hang de Kwink van de Week onder de deelposter Zelfmanagement (zie Vooruitblik/ deelposter bij les 8 op de website). groepsfase performing VOORBEREIDING Lesdoel Nodig Kwink van de Week Een sterke groep Kwink thuis Emotiewoordenschat Ik herken reclame en kan er kritisch mee omgaan. - Pen en papier (bij Oriëntatie en Zelfstandig)

Nadere informatie

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam: Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * website * voorlezen Antoniusschool Groep 7/8 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding:

Nadere informatie

Handleiding Toolbox Provinciale Statenverkiezingen 2019

Handleiding Toolbox Provinciale Statenverkiezingen 2019 Handleiding Toolbox Provinciale Statenverkiezingen 2019 mbo entree / mbo niveau 2 Met (kandidaat-)statenlid INHOUD TOOLBOX In deze Toolbox Provinciale Statenverkiezingen 2019 vindt u verschillende werkvormen

Nadere informatie

Team 6: Zonnepanelen. Onderzoek naar het gebruik van zonnepanelen

Team 6: Zonnepanelen. Onderzoek naar het gebruik van zonnepanelen Zonnepanelen op school Team 6: Zonnepanelen Onderzoek naar het gebruik van zonnepanelen Jullie gaan onderzoeken welke producten er zijn op zonnecellen 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken

Nadere informatie

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander.

Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. Liefde is vrij van zichzelf, om te leven voor de ander. HHKalender DEF_2 ct.indd 1 Romantiek in een liefdesbrief 01-06-15 21:37 ROMANTIEK in een liefdesbrief Schrijf een liefdesbrief aan je geliefde. Verwerk

Nadere informatie

Teken een architect. Lees het volgende verhaal:

Teken een architect. Lees het volgende verhaal: Teken een architect Lees het volgende verhaal: Een architect heeft een hele dag nagedacht over een nieuwe brug die gebouwd moet worden. Via de brug moet het verkeer, ook zware vrachtwagens, over een brede

Nadere informatie

Zoektocht 5. Bijbelhuis Zevenkerken

Zoektocht 5. Bijbelhuis Zevenkerken Zoektocht 5 Bijbelhuis Zevenkerken www.bijbelhuiszevenkerken.be info@bijbelhuiszevenkerken.be T 050 / 30 04 79 Beste, (eigen voornaam) Je bent van harte welkom in het Bijbelhuis Zevenkerken. Zo meteen

Nadere informatie

In het vorige hoofdstuk werd de schepping van de hemel besproken. 1 In dit hoofdstuk gaat het over de schepping van de aarde.

In het vorige hoofdstuk werd de schepping van de hemel besproken. 1 In dit hoofdstuk gaat het over de schepping van de aarde. In het vorige hoofdstuk werd de schepping van de hemel besproken. 1 In dit hoofdstuk gaat het over de schepping van de aarde. In het begin schiep God de hemel en de aarde. (Genesis 1:1) De hemel: De geestelijke,

Nadere informatie

Handleiding Perspectief 3 e editie: Introductie

Handleiding Perspectief 3 e editie: Introductie Handleiding Perspectief 3 e editie: Introductie Bekijk het leven Ter introductie van het nieuwe vak is er een korte terugblik op eerder ervaringen met het vak godsdienst/levensbeschouwing. De leerlingen

Nadere informatie

De Heilige Geest in het Oude Testament

De Heilige Geest in het Oude Testament Aanwijzingen voor de docent Les 1 - De Heilige Geest in het Oude Testament - Pag. 1 De Heilige Geest in het Oude Testament Doel Het doel van dit blok is dat je vertrouwd raakt met wat de Bijbel leert over

Nadere informatie

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie!

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie! Na deze les kun je presenteren in vijf stappen: 1. Kies een onderwerp 2. Bedenk een goede opbouw 3. Verzamel informatie 4. Oefen je presentatie 5. Presenteren maar! 8 Vertel je verhaal Regelmatig moet

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

In de geest van Jezus leven

In de geest van Jezus leven In de geest van Jezus leven Tien woorden rond Pinksteren Op de avond voordat Jezus werd verraden en gevangen genomen, beloofde Hij de apostelen dat Hij hun de Heilige Geest zal sturen. Dat gebeurde op

Nadere informatie

ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen.

ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen. 3. De regenboog! Tijdens deze activiteit: ontdekken de kinderen hoe een regenboog ontstaat en maken daarbij aantekeningen. Inrichting speelleeromgeving De activiteit start in de grote kring bij het digibord

Nadere informatie

Presenteren. Oriëntatie

Presenteren. Oriëntatie Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Gezondheid

Spreekopdrachten thema 4 Gezondheid Spreekopdrachten thema 4 Gezondheid Opdracht 1 bij 4.1 * Doe de opdracht in groepjes. Uitleg voor de docent: Verdeel de klas in groepjes van vier à vijf cursisten. Op deze pagina staan kaartjes met lichaamsdelen

Nadere informatie

Hoe kunnen we WAT ACTIE zodat IETS VERANDERT

Hoe kunnen we WAT ACTIE zodat IETS VERANDERT Anouk Nooteboom Hand-out Cultuurhelden Delft Werkvormen creatief proces & passende vragen In dit document zijn een aantal werkvormen te vinden die toe te passen zijn binnen het creatief proces. Bij de

Nadere informatie

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou.

Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Voor jou! 9 Voor jou! Dit boek is voor jou. Het gaat over God. En over God en jou samen. Over Gods liefde voor jou. Het boek gaat over geloven. Het gaat over jouw geloof! Lees en bekijk alles goed. Je

Nadere informatie