Neuro palliatieve zorg. Leereenheid. Vervolgopleiding tot Neuro Verpleegkundige
|
|
- Diana Hendriks
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Neuro palliatieve zorg Leereenheid Vervolgopleiding tot Neuro Verpleegkundige Februari 2015
2 Leereenheid Neuro palliatieve zorg VUmc Amstel Academie De Boelelaan HV Amsterdam Februari
3 Neuro palliatieve zorg Inhoudsopgave Studiehandleiding 1 Verantwoording 4 2 Leerdoelen 6 3 Overzicht van de leereenheid in schema 7 4 Uitwerking van de leeractiviteiten 8 3
4 Leereenheid 1 Verantwoording Dit is de tweede leereenheid binnen de Vervolgopleiding tot Neuro verpleegkundige. Deze leereenheid behandelt de specifieke zorg voor de neuro-oncologische patiënt en de zorg in de palliatieve fase in zijn algemeen. Het is niet makkelijk om met neuro-oncologische patiënten en hun naasten om te gaan. Het gaat vaak om ernstig zieke mensen met complexe verpleegproblemen. Zo is bij een deel van de patiënten het therapeutisch handelen, of dat nu een operatieve ingreep, een radiotherapeutische of een behandeling met cytostatica is, een palliatieve behandeling. Het is noodzakelijk om de complexe problemen van deze patiëntencategorie en zijn omgeving systematisch aan te pakken. Een belangrijk doel daarbij is het vinden van een juiste attitude ten opzichte van patiënten. Hierbij zal ook gelet moeten worden op de mate van emotionele betrokkenheid en copingsstrategieën van naasten en hulpverleners. Het begeleiden bestaat uit het vermogen de patiënt dingen aan te reiken waar hij mee verder kan. Het doorverwijzen naar anderen maakt hier onderdeel van uit. In de leeractiviteiten staan de verschillende neuro-oncologische aandoeningen met hun behandeling centraal. Er wordt aandacht besteed aan de gevolgen van deze aandoening voor de patiënt en zijn omgeving en de rol van u als verpleegkundige op het gebied van voorlichting, begeleiding en zorg. Veel neurologische aandoeningen leiden tot situaties waarin medisch gezien geen verbetering meer verwacht kan worden. Palliatieve zorg is de continue, actieve en integrale zorg voor de patiënt en zijn naasten door een multidisciplinair team op het moment dat medisch gezien geen genezing wordt verwacht. Neuropalliatieve zorg heeft tot doel de kwaliteit van leven te optimaliseren en in de terminale fase waardig sterven mogelijk te maken, waarbij in veel gevallen rekening gehouden moet worden met sensomotorische, cognitieve en emotionele stoornissen. De zorg beantwoordt aan fysieke, (neuro-)psychologische, sociale en spirituele behoeften. Deze zorg is veelal een aanvulling op de oncologische zorg, maar bestrijkt een veel breder gebied, bijvoorbeeld ook Aids- of MS-patiënten. Zo nodig strekt palliatieve zorg zich uit tot steun bij rouwverwerking. Het vaststellen, uitvoeren en evalueren van de benodigde neuropalliatieve zorg vindt plaats samen met de patiënt en zijn naasten. Hieronder valt ook de begeleiding bij vragen rond euthanasie, medisch handelen bij ondraaglijk lijden en wilsbekwaamheid. Van een neuro verpleegkundige mag verwacht worden dat zij analytisch naar ethische dilemma s kan kijken en op grond van deze analyse tot verantwoorde keuzes of een verantwoorde beoordeling kan komen. 4
5 Binnen deze leereenheid staan de rollen zorgverlener, regisseur en beroepsbeoefenaar centraal. Er wordt invulling gegeven aan de volgende competenties: bewaken van vitale en andere fysiologische functies; bewaken van zorgprocessen; coördineren en organiseren van eigen werkzaamheden; begeleiden en voorlichten; samenwerken in mono- en multidisciplinair verband; professionaliseren van eigen handelen; gebruiken van informatie- en communicatie technologie; meewerken aan kwaliteitsverbetering en deskundigheidsbevordering. 5
6 Leereenheid 2 Leerdoelen Het leerproces in deze leereenheid is erop gericht dat de student zelfstandig de verpleegkundige zorg kan verlenen aan en regisseren voor neuro (oncologische) patiënten. De palliatieve fase staat hier centraal. Leerdoelen De student kan voor een neurologische patiënt in de palliatieve fase: 1. het klinisch beeld uiteenzetten waarin de volgende aspecten worden betrokken: - mate van ziek zijn; - klachten en symptomen en typerende patronen; - (basis)parameters en typerende patronen; - invloed van de medische voorgeschiedenis op het klinisch beeld; - invloed van voorgeschreven medicatie op het klinisch beeld; - invloed van de leefwijze van de patiënt op het klinisch beeld; - urgentie en de ernst in relatie tot het tijdsbestek waarin het klinisch beeld is ontstaan; - differentiële diagnoses die passen bij dit klinisch beeld; 2. het kernprobleem bij het klinisch beeld/differentiële diagnose beredeneren vanuit: - de lichamelijke situatie van de patiënt; - de psychosociale situatie van de patiënt; - de activiteiten van het dagelijks leven van de patiënt; 3. het benodigd aanvullend onderzoek beredeneren om tot een diagnose te komen vanuit: - noodzaak en vraagstelling onderzoek; - verwachtingen en urgentie uitkomsten onderzoek; 4. de somatische, psychosociale en ADL interventies ordenen en beredeneren vanuit klinische overwegingen en kennis uit wetenschappelijke literatuur; 5. de ontwikkelingen van de ziekte en het zorgproces op de korte en lange termijn beredeneren; 6. een beschouwing geven op: - de patiëntveiligheid; - de kwaliteit van de zorg; - ethische dilemma s; 7. een bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteit van de verpleegkundige zorg aan de patiënt en aan de actuele beroepsontwikkelingen door: - te participeren in (multidisciplinair)overleg; - te reflecteren op eigen functioneren in de individuele zorg en in samenwerkingsverbanden. 6
7 3 Overzicht van de leereenheid in schema Leeractiviteit werkvorm zelfstudie contact totale uur SBU 2. Diagnostiek en chirurgische college 5 uur 3 uur 8 uur behandeling tumoren 3. Endocriene aandoeningen college 3 uur 2 uur 5 uur 4. Medicinale behandelprincipes college 1 uur 2 uur 3 uur 5. Radiotherapeutische college/ 2 uur 3 uur 5 uur behandelprincipes excursie 7. Pijn/pijnsyndromen werkcollege 3 uur 2 uur 5 uur 8. Vermoeidheid werkcollege 2 uur 2 uur 4 uur 10. Palliatieve zorg college 2 uur 2 uur 4 uur 11. Verlieskunde werkcollege 3 uur 2 uur 5 uur 13. Euthanasie en palliatieve sedatie werkcollege 2 uur 2 uur 4 uur 7
8 Leereenheid 4 Uitwerking van de leeractiviteiten Inleiding In dit hoofdstuk wordt uitleg gegeven over de leeractiviteiten welke in hoofdstuk 3 schematisch zijn weergegeven. De leeractiviteiten hebben tot doel u voor te bereiden op het behalen van uw rollen en competenties in de praktijk. De voorbereidende opdrachten zijn een hulpmiddel om voor uzelf te toetsen of u in hoofdlijnen de literatuur heeft begrepen. U wordt door de voorbereiding op de leeractiviteiten, het werken in werkgroepen of het volgen van colleges in de gelegenheid gesteld kennis en ervaring op te doen welke u in de praktijk toe kunt passen. 8
9 2. Diagnostiek en chirurgische behandeling tumoren De docent stelt u in de gelegenheid vragen te stellen naar aanleiding van de bestudeerde literatuur. Van voorkomende tumoren die uitgaan van het hersenweefsel en van weefsel dat in nauw verband staat met de hersenen, worden de diagnostiek en de chirurgische behandelingsmogelijkheden besproken. Hierbij is aandacht voor de specifieke verpleegkundige observaties en acties. In uw rol als zorgverlener en regisseur is het belangrijk dat u inzicht heeft in de wijze van diagnosticeren en de mogelijkheden op het gebied van de behandelingen en daarmee samenhangende complicaties. Deze informatie neemt u mee in het beredeneren van zorg rondom de patiënt met een tumor in de hersenen of wervelkolom. Van u wordt verwacht dat u deze zorg kunt coördineren en bewaken. Er is ruimte om vragen over de literatuur of uit de praktijk voor te leggen aan de docent. Lesdoelen Na de les kunt u: vanuit casuïstiek verstoorde parameters en symptomen herkennen en beredeneren; aanvullend onderzoek bij ruimte innemende processen van de hersenen en wervelkolom beargumenteren; chirurgische, en van hieruit verpleegkundige, interventies bij hersen- en spinale tumoren en metastasen beargumenteren; het verloop op korte en lange termijn van de verschillende hersen- en spinale tumoren en metastasen benoemen. Voorbereiding Bestudeer uit boek: Neurologie voor verpleegkundigen, H.J. Gelmers, > Hoofdstuk 15 Neuro-oncologie. Bestudeer uit uw verplichte literatuur de relevante hoofdstukken over neurooncologische aandoeningen, de behandeling en uw verpleegkundige zorg. Aanbevolen / neuro-oncologie 9
10 Leereenheid 3. Endocriene aandoeningen De docent bespreekt aan de hand van casuïstiek de werking van het neuroendocriene systeem vanuit de endocriene stoornissen waar u in de praktijk mee te maken krijgt. De stoornissen na een hersentrauma of bij hypofysetumoren, de specifieke behandeling, de (verpleegkundige) observaties en interventies komen aan de orde. Lesdoelen Na de les: heeft u inzicht in de anatomie, fysiologie en pathologie van de hypofyse; kunt u aanvullend onderzoek bij neuro-endocriene stoornissen beargumenteren; kunt u veranderingen in de vochtbalans, het bloed en urine bij diabetes insipidus beredeneren; kunt u interventies bij de diabetes insipidus benoemen en beredeneren. Voorbereiding Bestudeer uit boek: Neurologie voor verpleegkundigen, H.J. Gelmers, > Hoofdstuk 15.5 Hypofysetumoren. Basiskennis van het hormoonstelsel en van het hypofyse-hypothalamussysteem wordt verondersteld. Wanneer u dit onvoldoende beheerst, wordt aanbevolen om er een anatomie/fysiologie boek op na te slaan. 10
11 4. Medicinale behandelprincipes De docent zal tijdens deze lesuren in gaan op de medicinale behandeling van Neuro oncologische tumoren en met name hersen- en ruggenmergtumoren en metastasen. Hierbij is aandacht voor de specifieke verpleegkundige observaties en acties vanuit casuïstiek uit de neuro-oncologische praktijk. De docent stelt u in de gelegenheid vragen te stellen naar aanleiding van de bestudeerde literatuur. Lesdoelen Na deze les kunt u: het doel en de mogelijkheden van medicinale behandeling bij hersen- en spinale tumoren en metastasen benoemen; benoemen welke aspecten aan de orde komen in een voorlichtingsgesprek bij de start met chemotherapie; beredeneren op welke orgaansystemen chemotherapie ingrijpt; benoemen welke bijwerkingen kenmerkend zijn voor de veel toegepaste chemotherapie; beredeneren welk aanvullend onderzoek gedaan moet worden tussen de verschillende kuren in. Voorbereiding Bestudeer uit uw verplichte literatuur de relevante hoofdstukken over medicamenteuze therapie bij neuro-oncologische aandoeningen. Op blackboard: Bewaking toxiciteit Temozolomide, H. Zwinkels, uit: Oncologica, nummer 1, Van internet: Oriënteer u op de website: de relevante onderdelen; voor richtlijn hersenmetastasen. 11
12 Leereenheid 5. Radiotherapeutische behandelprincipes Deze les vindt mogelijk plaats tijdens een excursie bij de radiotherapie in VUmc. De docent behandelt naar aanleiding van de bestudeerde literatuur de radiotherapeutische behandelprincipes. Ook worden de meest voorkomende gezondheidsproblemen bij radiotherapie besproken en kunt u een kijkje nemen in de diverse ruimten van de radiotherapie, zodat u ook een visuele indruk krijgt. Om in uw rol van zorgverlener de patiënt goed voor te bereiden op de behandelingen binnen de radiotherapie is deze kennis essentieel. Er is ruimte om vragen over de literatuur of uit de praktijk voor te leggen aan de docent. Denk daarbij ook aan vragen en opmerkingen over de samenwerking met de afdeling Radiotherapie zoals u deze tot nu toe heeft ervaren. In tegenstelling tot de medicinale en chirurgische behandeling wordt de radiotherapie niet meer expliciet behandeld in een volgende leereenheid. Maar bij de verschillende tumoren zal er nog geregeld aandacht besteedt worden aan radiotherapie als onderdeel van een meervoudige behandeling. Lesdoelen Na deze les kunt u: benoemen welke factoren een rol spelen bij het bepalen of iemand in aanmerking komt voor radiotherapie; de verschillende toepassingen van radiotherapie binnen de neurologie benoemen; benoemen wat specifieke verpleegproblemen en verpleegkundige interventies zijn. Voorbereiding Verdiep u in literatuur en/of het internet op de mogelijkheden van radiotherapie bij de verschillende hersentumoren metastasen en tumoren van de wervelkolom. Bestudeer op blackboard: Radiotherapie bij Glioblastoma multiforma, P.F. de Haan e.a, uit: Oncologica, nummer 1, 2010; Radiotherapie bij patiënten met een laag gradig glioom: verband met cognitieve stoornissen op de lange duur, J. Heimans e.a, uit: Ned. Tijdschrift voor geneeskunde, 2010:154:A
13 7. Pijn/pijnsyndromen Veel patiënten op de neurologie en -chirurgie hebben pijnklachten. Pijn kan zelfs een opname indicatie zijn. Er zijn verschillende theorieën over pijn, maar het uitgangspunt blijft dat de patiënt bepaalt of hij pijn heeft en hoe hij dit beleeft. In de les zal gesproken worden over de verschillende vormen van pijn, het vaststellen van pijn en de mogelijke pijnreducerende interventies. Matige tot ernstige pijn komt voor bij 64% van de patiënten met vergevorderde stadia van kanker. Het optreden van pijn is afhankelijk van de soort kanker. Pijn treedt ook vaak op in de palliatieve fase van andere ziektes zoals AIDS, ALS en Multiple Sclerose. Aan het eind van de leeractiviteit dient u door middel van het klinisch redeneren in staat te zijn de vitale en andere fysiologische functies bij pijn te kunnen bewaken. Daarvoor moet u de pijnbeleving en de symptomen van pijn kunnen plaatsen binnen de systemen en deze te beredeneren. Daarnaast wordt verwacht dat u een vertaalslag kunt maken naar de zorgprocessen rondom pijn, door de verpleegkundige zorg en interventies te kunnen beredeneren. Basiskennis ten aanzien van pijn en pijnbehandeling wordt verondersteld aanwezig te zijn. Lesdoelen Na deze les kunt u: de verstoorde parameters en symptomen en beïnvloedende factoren bij pijn beredeneren; de factoren, die de pijnbeleving en het pijngedrag beïnvloeden, benoemen; beschrijven hoe pijn in kaart wordt gebracht (pijnanamnese, pijnscore, andere meetinstrumenten); de uitgangspunten van medicamenteuze behandeling van nociceptieve en neuropathische pijn uitleggen; de belangrijkste bijwerkingen van pijnmedicatie benoemen, voorkómen en behandelen; medische en verpleegkundige interventies bij pijn beargumenteren; beschrijven hoe pijnmedicatie wordt toegediend en waarom voor bepaalde toedieningsweg wordt gekozen; het verloop op kort en lang termijn bij pijn beschrijven. Voorbereiding Bestudeer uit boek: Neurologie voor verpleegkundigen, H.J. Gelmers, > Hoofdstuk 19, Pijn, pijnsyndromen en hoofdpijn. Van internet: Oriënteer u via en op de diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker; Bestudeer op de website van pijnverpleegkundigen.nl de informatie over pijnanamnese en pijnmeten bij ouderen en bij dementie. Aanbevolen Website Pallialine en Oncoline voor richtlijnen pijn in de palliatieve fase. 13
14 Leereenheid Formuleer vragen over pijnbehandeling n.a.v. zorgpraktijk en onduidelijkheden in de literatuur. Breng deze vragen mee naar de les. 14
15 8. Vermoeidheid Vermoeidheid is een veelgehoorde klacht bij neurologische patiënten. De oorzaak hiervan is vaak niet helemaal duidelijk. Het is voor hersentumor patiënten bekend dat radiotherapie en chemotherapie vermoeidheidsklachten kunnen veroorzaken. Maar ook mensen die geen behandeling doormaken of waarbij de behandeling al langer geleden heeft plaatsgevonden klagen over vermoeidheid. Deze vermoeidheid wordt vaak omschreven als een plotseling optredend gevoel van uitputting. Mensen geven aan dat op een bepaald moment van de dag de batterij leeg is. De docent bespreekt met u de mogelijke oorzaken van vermoeidheid, de patronen waarin vermoeidheid optreedt en de mogelijke interventies. In uw rol als zorgverlener en regisseur is het belangrijk dat u inzicht heeft in de verschillende aspecten rondom vermoeidheid. Deze les ondersteunt u in de voorlichting en begeleiding rondom deze problematiek. Omdat een klacht als vermoeidheid een multidisciplinaire benadering vereist, zal naast verpleegkundige interventies ook worden besproken welke interventies te verwachten zijn van onder andere artsen, psychologen, diëtisten en fysiotherapeuten. Lesdoelen Na deze les kunt u: beschrijven welke gevolgen vermoeidheid kan hebben op fysiek, emotioneel, gedragsmatig en cognitief niveau; mogelijkheden voor het toepassen van methoden om vermoeidheid te meten binnen de verpleegkundige zorgsetting onderbouwen; vanuit de bestudeerde literatuur items benoemen die vragen om een aanpassing van de verpleegkundige zorg voor de patiënt met vermoeidheid; beschrijven en verwoorden op welke wijze er op dit moment aandacht wordt besteed aan het verpleegprobleem vermoeidheid binnen de eigen instelling; een haalbare (wenselijke) situatie beschrijven voor de patiënt met vermoeidheid of te verwachten vermoeidheid, waarbij de verschillende interventies worden weergegeven. Aan het eind van de leeractiviteit dient u door middel van het klinisch redeneren in staat te zijn de vitale en andere fysiologische functies bij vermoeidheid te kunnen signaleren. Daarvoor moet u de beleving en de symptomen van vermoeidheid kunnen plaatsen binnen de systemen om deze te beredeneren. Er wordt verwacht dat u een vertaalslag kunt maken naar de zorgprocessen rondom vermoeidheid, door de verpleegkundige zorg en interventies te beredeneren. Voorbereiding Bestudeer op Blackboard: Folder: Leven met vermoeidheid, omgaan met de gevolgen van een beroerte, Nederlandse CVA vereniging. Aanbevolen Zorgwijzer vermoeidheid, praktische gids voor mensen met vermoeidheid door NAH, Hersenstichting Nederland. (voor informatie over vermoeidheid en MS) 15
16 Leereenheid Neem kennis van de richtlijn Vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase te vinden op de website / niet tumor specifiek / palliatieve zorg. Formuleer vragen over onduidelijkheden in de literatuur. Breng deze tijdens leeractiviteit 8 in. 16
17 10. Palliatieve zorg De palliatieve zorg in Nederland heeft zich de afgelopen jaren verder geprofessionaliseerd. In deze leeractiviteit wordt kort het ontstaan en het verloop van de palliatieve zorg in Nederland gesproken. Tevens verdiept u zich in de mogelijkheden voor palliatieve zorg voor uw patiëntengroep en in de ondersteuning voor professionals door de palliatieve consultteams. Lesdoelen Na de les: kunt u een definitie van palliatieve zorg geven en kunt u dit plaatsen binnen de neurologische beroepspraktijk; kunt u veel voorkomende symptomen in de palliatieve- en terminale fase benoemen; kunt u (fysieke) tekenen van een naderende dood benoemen; heeft u inzicht in de wijze waarop de communicatie met patiënt en diens naasten het beste kan plaatsvinden; kunt u bij de meest voorkomende algemene en neurologie specifieke symptomen in de laatste levensfase interventies benoemen en beredeneren; heeft u kennis gemaakt met het zorgpad stervensfase. Voorbereiding Bereidt u op deze lesactiviteit voor door een antwoord te geven op de stuurvragen. Aanbevolen
18 Leereenheid 11. Verlieskunde Het is soms erg moeilijk om met verlies om te gaan, ondanks dat iedereen regelmatig met verlies te maken heeft. Als neuro verpleegkundige wordt u beroepsmatig geconfronteerd met patiënten die te maken hebben met een verliessituatie zoals bij verlies van lichamelijke functie of verandering in toekomstverwachting. De impact van zo n situatie op de patiënt en zijn omgeving is groot. Van de neuro verpleegkundige wordt in de rol van zorgverlener verwacht dat zij de patiënt kan voorlichten, ondersteunen en van praktisch advies kan voorzien. Rekeninghoudend met de invloed van maatschappelijke, persoonlijke en culturele aspecten die van invloed zijn op de zorgverlening. De docent zal tijdens de les ingaan op de bestudeerde literatuur en uw beroepsmatige ervaringen met verlies bespreken. De volgende items komen aanbod. Beroepsmatige confrontatie met verlies op de afdeling. De invloed van verlies op de patiënt en zijn naasten. Specifieke KERN problemen bij de volgende patiënten situaties: - verlies van lichaamsfunctie; - verlies van zelfstandigheid; - verlies van hun huidige rol; - verlies van toekomstverwachting; - verlies van werk; - verlies van het leven. Verliesverwerking (aanvaarding, afscheid en opbouw). Taak van de Neuroverpleegkundige (begeleiding/ slecht nieuwsgesprek). Lesdoelen Na de les: heeft u inzicht in de wijze waarop u patiënten in de praktijk kunt ondersteunen bij verliesverwerking door principes vanuit de verlieskunde toe te passen. Voorbereiding Bestudeer uit reader: Klinisch redeneren, reader deel II: Psychosociaal, > Verliesimpact: verlies als inbreuk op je bestaan; > De verlieskunde-zorgstandaard: samenwerking in de verliesbegeleiding; > Verliescounseling: cliëntgerichte grondhouding. Van Blackboard: Hoofdstuk 15.2, Verliesbegeleiding in specifieke situaties Het slechtnieuws gesprek, uit: Verlieskunde H. de Mönnink; Hoofdstuk 15.10, Verliesbegeleiding in specifieke situaties Stervensbegeleiding, uit: Verlieskunde H. de Mönnink. Aanbevolen 18
19 Opdracht Denk na over een verliessituatie vanuit uw beroepspraktijk of eigen ervaring, welke u in de les in kunt brengen. In de les wordt besproken hoe u principes vanuit de verlieskunde toe kunt toepassen. 19
20 Leereenheid 13. Euthanasie en palliatieve sedatie De uitvoering van euthanasie is een niet te delegeren, medische handeling. In uw rol als zorgverlener of regisseur kunt u betrokken worden bij euthanasie en palliatieve sedatie. Verpleegkundigen zijn het die als eerste van patiënten horen dat "het zo niet meer hoeft"; dat "dit toch geen leven is" of nog directer, "kunt u mij niet helpen zuster/broeder?" Voor verpleegkundigen is het dus van belang dat zij op de hoogte zijn van de (on)mogelijkheden en hun eigen positie binnen dit proces. De docent gaat nader in op de procedure en uw rol als verpleegkundige bij euthanasie en palliatieve sedatie. Er is ruimte om ethische vragen te bediscussiëren. Lesdoelen Na de les: kunt u benoemen wat volgens de KNMG richtlijn palliatieve sedatie inhoudt; kunt u de stappen in het proces van besluitvorming van indicatiestelling tot aan de uitvoering benoemen voor euthanasie en palliatieve sedatie; kunt u de rol en verantwoordelijkheden van de betrokkenen rondom de inzet van continue palliatieve sedatie uiteenzetten; kunt u de rol en verantwoordelijkheden van de betrokkenen bij toepassing van euthanasie benoemen; kunt u de verschillen tussen morfine, (palliatieve)sedatie en euthanasie weergeven; heeft u inzicht in de werkwijze van het consultatieteam, SCEN arts; kent u de (medisch/verpleegkundig) technische handelingen en uitvoering gerelateerd aan continue palliatieve sedatie en euthanasie. Voorbereiding Aanbevolen Op internet zelf op te zoeken: Website KNMG voor themadossier Levenseinde; Brochure Hoe handel je zorgvuldig bij euthanasie van V&VN; Brochure Hoe bespreek je vragen en problemen rond het levenseinde van V&VN (gratis te downloaden door leden V&VN). Voorbereidende opdracht Werk onderstaande vragen voor uzelf uit ter voorbereiding op leeractiviteit 13. In de praktijk blijkt dat binnen de zorginstellingen palliatieve sedatie verschillend geïnterpreteerd wordt. Wat verstaat u hieronder? Hoe wordt hier op de afdeling invulling aan gegeven? Wat is uw mening over euthanasie en palliatieve sedatie? Wat zijn uw ervaringen met euthanasie en palliatieve sedatie? Wat staat in het beroepsprofiel van de Neuro verpleegkundige beschreven over uw rol bij euthanasie? 20
Inleiding in de Klinische Geriatrie. Leereenheid. Vervolgopleiding tot Geriatrie Verpleegkundige
Inleiding in de Klinische Geriatrie Leereenheid Vervolgopleiding tot Geriatrie Verpleegkundige Augustus 2013 2 Leereenheid Inleiding in de Klinische Geriatrie VUmc Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081
Nadere informatieSamenvatting leerstof Geriatrie opleiding
Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Klinisch redeneren doen we in feite al heel lang. VUmc Amstel Academie heeft hiervoor een systematiek ontwikkeld, klinisch redeneren in 6 stappen, om gedetailleerd
Nadere informatieKlinisch Redeneren. Leereenheid. Verpleegkundige Vervolgopleidingen
Klinisch Redeneren Leereenheid Verpleegkundige Vervolgopleidingen November 2014 2 Leereenheid Klinisch Redeneren VUmc Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam www.amstelacademie.nl November
Nadere informatie1. Kennismaken kennismakingsspel 3 uur 2 uur 5 uur 2. Wegwijs in de Medische rondleiding ½ uur 1 uur 1½ uur
Overzicht van de leereenheid Introductie 1 lesdag (alleen bij gehele vervolgopleiding) contact uur totale SBU 1. Kennismaken kennismakingsspel 3 uur 2 uur 5 uur 2. Wegwijs in de Medische rondleiding ½
Nadere informatiePsychische stoornissen. Leereenheid. Vervolgopleiding tot Geriatrie Verpleegkundige
Psychische stoornissen Leereenheid Vervolgopleiding tot Geriatrie Verpleegkundige Oktober 2013 2 Leereenheid Psychische stoornissen VUmc Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam www.amstelacademie.nl
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatiePalliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen. Palliatief netwerk
Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen Palliatief netwerk Introductie Aandacht voor neurologie omdat Er in de neurologie veel chronische aandoeningen bestaan die vroeg of laat leiden
Nadere informatieCharlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Nadere informatieAls genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied kinderverpleegkundige
Nadere informatiePsychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum
Psychosociale begeleiding in het Centrum Inleiding Als u te horen krijgt dat u kanker heeft of een hematologische ziekte, kan er veel veranderen in uw leven en dat van uw naasten. Niet alleen lichamelijk,
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige is
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied
Nadere informatieEindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige
Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied intensive
Nadere informatieZorgpad hooggradig glioom. Inhoud. Wat is een zorgpad. Regisseren van het zorgproces. Corinne van den Dool, MANP
Zorgpad hooggradig glioom Regisseren van het zorgproces Corinne van den Dool, MANP Congres Neuro & Revalidatie 27 maart 2014 Inhoud Zorgpaden: wat is het? Ontwikkeling zorgpad: hoe maak je een zorgpad?
Nadere informatieOncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum
Oncologie Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer umcg (050) 361 61 61 U kunt hier ook terecht met algemene vragen over het UMCG. Bijvoorbeeld over
Nadere informatieWoord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8
Inhoud Woord vooraf 1 2 Redactionele verantwoording 1 3 Redactie 1 7 Auteurs 1 8 1 De verpleegkundige in het algemeen ziekenhuis 1 9 1.1 Inleiding 1 9 1.2 Wat is specifieke ziekenhuiszorg? 2 0 1.2.1 Het
Nadere informatiePalliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries
Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste
Nadere informatieUnit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)
Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve
Nadere informatieSignaleren, volgen en verdiepen. Werk in uitvoering
Signaleren, volgen en verdiepen Werk in uitvoering Everlien de Graaf Verpleegkundige, Verplegingswetenschapper, Promovenda Hospicezorg & Symptomen en klachten van patiënten Expertise centrum Palliatieve
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de dialyse
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg
Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende
Nadere informatieDag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie
Nadere informatieKlinisch geriatrieverpleegkundige
Klinisch geriatrieverpleegkundige verpleegkundige vervolgopleidingen VU medisch centrum amstel academie 1 www.amstelacademie.nl Amstel Academie ı OZW-gebouw ı De Boelelaan 1109 ı Amsterdam 2 Klinisch geriatrieverpleegkundige
Nadere informatiePalliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg
Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatie1.4. De kinderverpleegkundige organiseert en coördineert de verpleegkundige zorg rond het zieke kind.
De opleiding tot kinderverpleegkundige Eindtermen van de opleiding tot kinderverpleegkundige 1. Vakinhoudelijk handelen Verzamelen en interpreteren van gegevens 1.1. De kinderverpleegkundige verzamelt
Nadere informatieProject Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie. Minisymposium SKB 19 december 2013
Project Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie Minisymposium SKB 19 december 2013 Hoeveel patiënten heeft u nu in behandeling (of verzorgje nu op de afdelingof thuis) waarbij het
Nadere informatieOPLEIDING ONCOLOGIE VERPLEEGKUNDIGE
OPLEIDING ONCOLOGIE VERPLEEGKUNDIGE 1. Deskundigheidsgebied van de oncologie verpleegkundige blad 2 van 13 2. Eindtermen voor de opleiding tot oncologie verpleegkundige blad 8 van 13 LRVV Deel 2: Opleiding
Nadere informatieU hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog
Nadere informatieSCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE
SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE SIGNALERING EN VERWIJZING INTAKE EN EVALUATIE ONCOLOGISCHE REVALIDATIE Gesprek plus lastmeter: Emotionele problemen Vermoeidheid Lichamelijke / functionele
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied
Nadere informatieVerzamelen en interpreteren van gegevens
De opleiding tot obstetrieverpleegkundige Eindtermen van de opleiding tot obstetrieverpleegkundige 1. Vakinhoudelijk handelen Verzamelen en interpreteren van gegevens 1.1. De obstetrieverpleegkundige verzamelt
Nadere informatieCOP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong
COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg Hein Visser, Mira Jong Wie, wat, waar is COP zorg COP zorg: consultteam ondersteunende en palliatief zorg Nurse based team: verpleegkundig specialisten
Nadere informatieDe specifieke verpleegkundige zorg voor een patiënt met een neurologische aandoening
De opleiding tot neuroverpleegkundige De context De neuroverpleegkundige werkt binnen een centrum voor acute en intensieve neurologische zorg. De neuroverpleegkundige werkt in een multidisciplinair team
Nadere informatieworkshop besluitvorming in de palliatieve fase
workshop besluitvorming in de palliatieve fase Alexander de Graeff, internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice-arts Demeter Marjolein van Meggelen, oncologieverpleegkundige Aveant Consulenten PalliatieTeam
Nadere informatieHersentumorcentrum Amsterdam
Cancer Center Amsterdam Locatie VUmc Hersentumorcentrum Amsterdam De polikliniek 2 Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam Inleiding Neuro-oncologie is het specialisme dat zich concentreert op ziekten van
Nadere informatiePijn als verzorg -probleem
Pijn als verzorg -probleem Mimmie Wouters Netwerk Palliatieve Zorg Aalst Dendermonde Ninove Pijnbestrijding bij palliatieve patiënten De huidige versie richtlijn Pijn werd in de periode van 2010-2013 geschreven
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER. BASISSCHOLING PALLIATIEVE ZORG Regio Walcheren. Voorbeeld Informatiefolder, versie 2010 IKNL locatie Rotterdam
INFORMATIEFOLDER BASISSCHOLING PALLIATIEVE ZORG Regio Walcheren Inleiding Het netwerk palliatieve zorg Zeeland is opgericht in 2009, met als doel de toegankelijkheid en de kwaliteit van palliatieve zorgverlening
Nadere informatieNeurorevalidatie. Leereenheid. Vervolgopleiding tot Neuro Verpleegkundige
Neurorevalidatie Leereenheid Vervolgopleiding tot Neuro Verpleegkundige November 2014 2 Leereenheid Neurorevalidatie VUmc Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam www.amstelacademie.nl November
Nadere informatieWanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg
Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het
Nadere informatieKlinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt.
Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt. Inleiding In dit onderdeel beschrijven we de opdracht, maar allereerst krijg je algemene
Nadere informatieKunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Nadere informatieTijdig spreken over het levenseinde
Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.
Nadere informatieAls t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener?
Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener? Parkinsonnet jaarcongres 2013 Y.G. van Ingen, specialist ouderengeneeskunde Leerdoelen Wat is euthanasie
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieMacht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg
Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve
Nadere informatieSjouke Schiere en Paulien Stollmeijer
Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer Weduwnaar klaagt huisarts aan Casus Echtgenote: 2010 Darmkanker Juli 2015 Uitbehandeld; naar huis met O2 suppletie Palliatieve sedatie in geval van pijn, dyspnoe Geen
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word...
Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde
Nadere informatiePalliatieve zorg aan kwetsbare ouderen
Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,
Nadere informatieEen beroerte, wat nu?
Een beroerte, wat nu? U bent opgenomen in het VUmc op de zorgeenheid neurologie, omdat u een beroerte heeft gehad. Wat is een beroerte? Een beroerte wordt in vaktaal een CVA genoemd: een Cerebro Vasculair
Nadere informatieOverzicht van de leereenheid in schema Klinisch redeneren
Klinisch redeneren 1. Introductie klinisch redeneren college 2. Psychosociaal en sociaal college maatschappelijk functioneren 3. Introductie werkboek werkcollege 4. Introductie patiëntbespreking college
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatiePalliatieve zorg in het ZGT
30 oktober 2014 Mw. Dr. I.M. Oving Internist-Oncoloog Palliatieve zorg in het ZGT Op het juiste moment en de juiste plaats Namens het palliatief consult team Palliatieve zorg, op het juiste moment en de
Nadere informatieToekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging
Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging Beroepsprofiel verzorgende IG altijd dichtbij werkt voor DE ZORG www.nu91.nl Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde Een nieuw beroepsprofiel:
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieScholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen
Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 20-8-2014 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen Duur van de scholing: 3 dagen Aantal deelnemers
Nadere informatieToelichting De kerncompetentie vakinhoudelijk handelen vormt de rode draad van elke leerweg. De andere kerncompetenties zijn daarbij ondersteunend.
Kerncompetenties Kerncompetentie 1 Vakinhoudelijk handelen De beroepsbeoefenaar integreert alle vakinhoudelijk kennis en vaardigheden en een professionele attitude t.b.v. optimale patiëntenzorg en werkprocessen.
Nadere informatieZorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC
Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige is ontleend
Nadere informatie3 Anatomie en fysiologie 17 3.1 Acute pijn 17 3.2 Chronische pijn 23 3.3 Chronische pijn en limbisch systeem? 23
Inhoud Redactioneel 10 Over de auteurs 11 1 Inleiding 12 2 Geschiedenis 14 3 Anatomie en fysiologie 17 3.1 Acute pijn 17 3.2 Chronische pijn 23 3.3 Chronische pijn en limbisch systeem? 23 4 Pijnmeting
Nadere informatieVerantwoorde zorg in de palliatieve fase
Verantwoorde zorg in de palliatieve fase Driekwart van de Nederlanders brengt de laatste fase van zijn leven door in een verpleeg- of verzorgingshuis, of met ondersteuning van thuiszorg. Verantwoorde zorg
Nadere informatiePalliatieve zorg: leven tot het einde
Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar
Nadere informatieDisclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht
Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieKinderneuro-oncologisch en multidisciplinair team voor kinderen met een Centraal Zenuw Stelsel (CZS) tumor
Sophia Kinderziekenhuis Uw kind wordt behandeld voor een Centraal Zenuw Stelsel (CZS) tumor. De behandeling van deze tumoren is zeer complex en er zijn veel specialisten bij betrokken. Deze specialisten
Nadere informatieVAK STUDIE PUNTEN LESUREN EVALUATIE De normale werking van het zenuwstelsel 3 14 Schriftelijk examen Anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel Diagnostiek binnen de neurologie (kliniek beeldvorming)
Nadere informatieEigenzinnige palliatieve zorg
Eigenzinnige palliatieve zorg Zorg voor ongeneeslijk zieken met een verstandelijke beperking Bart Hansen Palliatieve zorg Casus J is een vrouw van 45 met een ernstige verstandelijke beperking. Moeilijkheid
Nadere informatiePalliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl
Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma
Nadere informatieCANMEDS EN VERPLEEGKUNDIGE TAKEN ZORGROBOTICA VOLGENS HET BEROEPSPROFIEL VERPLEEGKUNDIGE
CANMEDS EN VERPLEEGKUNDIGE TAKEN ZORGROBOTICA VOLGENS HET BEROEPSPROFIEL VERPLEEGKUNDIGE 2020 www.zorgvoorbeter.nl CANMEDS EN VERPLEEGKUNDIGE TAKEN ZORGROBOTICA Zorgopleidingen kunnen dit overzicht gebruiken
Nadere informatieSamenvatting Deel I Onderzoeksmethodologie in onderzoek naar palliatieve zorg in instellingen voor langdurige zorg
Samenvatting Palliatieve zorg is de zorg voor mensen waarbij genezing niet meer mogelijk is. Het doel van palliatieve zorg is niet om het leven te verlengen of de dood te bespoedigen maar om een zo hoog
Nadere informatieBeleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis
28 juni 2010 Status definitief Referentie cb 1/7 Auteur(s) Drs. M.B.L. Leys Dhr. E.M. Reijerink Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieVU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ)
VU Huisarts in opleiding Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) Palliatieve fase en sterfbed heeft wetmatigheden, onafhankelijk van de ziekte Palliatieve zorg is niet ziektegericht, het is mensgericht: Het is
Nadere informatieVERMOEIDHEID na een CVA
Vermoeidheidsrichtlijn in CVA-richtlijn 2 voorbeelden na een CVA De richtlijn Vermoeidheid in de praktijk Ernst Evenhuis & Isaline Eijssen Werk, p 100 Effectieve behandelmethoden voor het omgaan met de
Nadere informatieInformatie over de lastmeter
Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...
Nadere informatiePro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie)
Palliatieve sedatie Pro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie) Dr S(iebe)J. Swart, specialist ouderengeneeskunde beslissing rond het levenseinde maar: mogelijke
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg bij COPD. COP-zorg.
Ondersteunende en palliatieve zorg bij COPD COP-zorg www.nwz.nl Inhoud De palliatieve fase 3 Wat is COP-zorg? 3 Gang van zaken na verwijzing 5 Uw vragen 5 Notities 6 2 U heeft van uw arts gehoord dat u
Nadere informatieCasus. Trudy, 62 jaar. Gemetastaseerd mammacarcinoom
Casus Trudy, 62 jaar Gemetastaseerd mammacarcinoom Fysiotherapie in de palliatieve fase, een uitdaging van betekenis Marion van den Boogaard Oedeem- en oncologiefysiotherapeut Manuele en Fysiotherapie
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatieSymposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter
Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieTijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg
Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September
Nadere informatiePalliatieve zorg: als genezen niet meer mogelijk is
Palliatieve zorg: als genezen niet meer mogelijk is Paul Vogelaar Verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training Consulent palliatieve zorg IKNL Pijnconsulent Erasmus
Nadere informatieProject Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname
Project Versterking van Palliatieve Zorg in Suriname Ernstig zieke mensen voor wie geen genezing meer mogelijk is, willen de laatste fase van hun leven graag thuis doorbrengen in hun eigen vertrouwde omgeving.
Nadere informatieLevenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator
Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve
Nadere informatiePalliatieve en ondersteunende zorg in CWZ
Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.
Nadere informatieOncologie en Fysiotherapie
Oncologie en Fysiotherapie Voorprogramma Regionale Ledenvergadering RGF Maasvallei Hub Dautzenberg & Piet Slangen, 19 mei 2010 Wat gebeurt er achter de schermen. Wat gebeurt er voor de schermen. IKL IKL-
Nadere informatiePijn bij dementie. Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre. dialogen rond dementie, 5 september 2012
Pijn bij dementie Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre 1 Inhoud l Definitie pijn l Hoe vaak komt pijn voor bij ouderen? l Pijnbeleving bij ouderen l Pijn bij dementie: anders? l Gevolgen
Nadere informatieMultimorbiditeit & Klinisch redeneren. Karin Timm Hester Vermeulen
Multimorbiditeit & Klinisch redeneren Karin Timm Hester Vermeulen Mw B Voorstellen Gezondheidsprobleem Multimorbiditeit Twee of meer (chronische) ziekten tegelijkertijd Bijna 2 miljoen mensen! Bij 2/3
Nadere informatieNormen in het Netwerk
Normen in het Netwerk 1. Inleiding Het Netwerk Palliatieve Zorg de Liemers kent als doelstelling de kwaliteit, de inhoud en de organisatie van de palliatieve zorg in de regio te verbeteren. Door de netwerkpartners
Nadere informatieOnder palliatieve zorg wordt verstaan: de zorg voor een cliënt met een levensbedreigende ziekte die niet of niet meer kan genezen.
De Hazelaar Hospice De Hazelaar is een afdeling voor terminaal zieke mensen. In een huiselijke sfeer wordt de cliënt ondersteund om de laatste levensfase op een goede manier door te brengen. Hospice De
Nadere informatieScreening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg. Carin Schröder 30 september ALS congres
Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Carin Schröder 30 september ALS congres Wat doet u? Wie gebruikt er screening voor cognitief functioneren? Wie gebruikt
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatieDeskundigheidsgebied en Eindtermen
Deskundigheidsgebied en Eindtermen Opleidingseisen van de opleiding tot neuroverpleegkundige Datum 1 september 2016 Versie 1.1 Auteur Opleidingscommissie Neuroverpleegkundige Beheerder document Secretaris
Nadere informatieSignalering in de palliatieve fase
17 maart 2015 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Karin Willemse Gespecialiseerd wijkverpleegkundige Oncologie & Palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg NHN en
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word?
Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die
Nadere informatieGeschiedenis van de gehandicaptenzorg en voorzieningen. 3.3 Zorgprofielen voor mensen met een beperking
Traject V&V; Gehandicaptenzorg niveau 4 TB Inhoudsopgave (concept) 30-03-2017 THEMA 1 De gehandicaptenzorg Hoofdstuk 1 Hoofdstuk Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Zorgvragers in de gehandicaptenzorg 1.1 Inleiding
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieNaar een Landelijk Opleidingsplan Huisartsgeneeskunde
Naar een Landelijk Opleidingsplan Huisartsgeneeskunde Thema Palliatieve en Terminale Zorg Colofon Expertgroep Palliatieve en Terminale Zorg Marcel Reinders (voorzitter), huisarts, projectleider toetsing
Nadere informatie