Dagvlinders in t Gooi 2008 t/m 2017

Transcriptie

1 Dagvlinders in t Gooi 2008 t/m 2017 Rapportage van tellingen op monitorroutes Samengesteld door Egbert Leijdekker Inhoudsopgave 1. Voorwoord Route overzicht en aantal bezoeken Beheeradvies Het weer in Tellingen 2017 per route absolute aantallen Tellingen 2017 per route geïndexeerd op 25 bezoeken Totalen per jaar (herberekening/herweging) Top 10 waargenomen soorten op basis van herberekening Trend Aardjesberg Ankeveen Ankeveen Blukheide Blukheide Groene Long Heksenwei Laegieskamp Limitische Heide Verbindingspad Warandepark Zanderij Crailo Latijnse namen Dagvlinders 2008 t/m 2017 in t Gooi Pagina 1

2 1. Voorwoord Dit is de tweede keer dat ik de rapportage heb opgesteld en ten aanzien van de rapportage zijn er een aantal zaken te melden. Tabellen. In het verleden werden de tabellen samengesteld op basis van zowel Excel als Access. Om het geheel te automatiseren is nu een programma geschreven dat alleen op basis van Excel werkt en daardoor moet er een kleine concessie worden gedaan ten aanzien van de lay-out van enkele tabellen. Niet alle routes zijn namelijk in hetzelfde jaar gestart, dus zijn er daardoor verschillende rapportageperiodes. Neem als voorbeeld de route Ankeveen. Veel routes zijn gestart in 2008, maar Ankeveen begint pas enkele jaren later. Er ontstaan dus helaas enkele lege kolommen in een aantal tabellen en dat is dus de kleine concessie. Trendberekening Vorig jaar is een trendberekening opgenomen en is ook een vergelijkende tabel van de Vlinderstichting opgenomen. Achteraf gezien is het uiterst lastig om voor onze routes een trendberekening samen te stellen en wanneer dat wel zou lukken, dan wijken de resultaten enorm af omdat de Vlinderstichting over een veel langere periode rapporteert. Vanwege deze problematiek is de trendberekening nu niet meer opgevoerd. We beperken ons alleen tot een trend ten aanzien van de eigen waarnemingen. Weergave toe- of afname In de meeste tabellen in deze rapportage worden enerzijds de getelde vlinders weergegeven, maar anderzijds ook gelijk een indicatie voor wat betreft de toe- of afname. Een toename wordt in een lichtgrijs gearceerde tabel weergegeven, met een vette en cursieve letterkleur. Voor een afname is dat door middel van alleen een vette letterkleur. Dagvlinders 2008 t/m 2017 in t Gooi Pagina 2

3 2. Route overzicht en aantal bezoeken Zoals vorig jaar al gemeld is het jammer dat er een route is afgevallen (Natuurbrug), maar het is ook verheugend dat er een alternatief is bijgekomen, namelijk Blukheide-2. De route Blukheide (routenummer 1550) is de oorspronkelijke route, maar in het jaar 2016 werd een open plek naast die route ontdekt waar in de maanden juli tot en met augustus veel vlinders zaten. In overleg met de vlinderstichting is besloten om hier een extra lus van vier secties van te maken en als een aparte route te noteren. Deze resultaten waren in de vorige rapportage (2016) niet meegenomen, om de uitkomsten niet (negatief) te beïnvloeden, maar nu wordt dat toch wel gedaan, met terugwerkende kracht. Dagvlinders 2008 t/m 2017 in t Gooi Pagina 3

4 Vrijwilligers Zonder de inzet van onze vrijwilligers (monitors) kan de Vlinderwerkgroep niet bestaan. Alle dank gaat dus opnieuw uit naar hen die zich hebben ingezet om deze gegevens te verzamelen. Dagvlinders 2008 t/m 2017 in t Gooi Pagina 4

5 3. Beheeradvies Goois Natuurreservaat Met betrekking tot maaibeleid hebben we een goed gesprek met Goois Natuurreservaat (GNR) gehad en dit overleg heeft tot veel meer wederzijds begrip geleid. Het Verbindingspad moet kort gehouden zodat hulpdiensten, Politie, Ambulance en Brandweer veilig de natuurbrug kunnen bereiken. Dit hadden wij ons niet gerealiseerd. Het maaien kan nog wel iets verbeterd worden, minder breed en minder grof. GNR heeft toegezegd om naar betere alternatieven te kijken. We hebben ook over bosrandbeheer gesproken. GNR vind dit een zinvol idee, voor de hele biodiversiteit, maar niet zo eenvoudig om overal en snel te realiseren. Ze zullen waar mogelijk rekening houden met de bosranden. Heidebeheer hebben we niet echt besproken, maar de indruk is dat de schaapskudde wel vaker langskomt dan vorige jaren. Over de waterstand heeft het GNR ons toevertrouwd dat men op termijn wil stoppen met waterwinning. Dat is positief nieuws voor de flora en indirect ook voor de vlinders. Natuurmonumenten We hebben in het voorjaar ook een goed gesprek met Luc Hoogenstein van Natuurmonumenten (NM) gehad over de route Laegieskamp. Een zeer punt voor ons als Vlinder- en Libellenwerkgroep (VLWG) is dat het in augustus volledig gemaaid wordt, tellen heeft daar geen zin meer. Luc heeft ons voorgesteld dat wij - de tellers - mogen aangeven welke planten/bloemen we bij het maaien graag zouden willen sparen. Het initiatief ligt dan bij ons in juli. Tevens zouden wij NM een zeer groot plezier doen als we daar ook libellen zouden kunnen monitoren. Tot voor kort heeft de VLWG helaas onvoldoende tellers over om de bestaande routes te monitoren, dus ook geen nieuwe. Hopelijk levert de laatste libellencursus van Hans van Oosterhout enthousiaste nieuwe tellers op. Iedereen heeft inmiddels kennis met Luc kunnen maken op de opstartavond van de Vlinder- en Libellenwerkgroep, waar hij een avondvullende presentatie gaf. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 5

6 4. Het weer in 2017 Het jaar 2017 was met een gemiddelde temperatuur van 10,9 C het vierde zeer warme jaar op rij. Net als de drie voorgaande jaren eindigde 2017 in de top-10 van warmste jaren sinds het begin van de waarnemingen. Dit beeld past in de trend van een opwarmend klimaat. De lente was als geheel zeer zacht, maar kende twee gezichten. Maart was zeer zacht, terwijl in april noordelijke stromingen voor koud weer zorgden. Vorst rond de 20 ste veroorzaakte veel schade in de fruitteelt. Het zomerweer kreeg een vervolg in juni, die met 18,0 C op een gedeelde eerste plaats van de warmste junimaanden sinds 1901 eindigde. De landelijk hoogste temperatuur van dit jaar, 35,2 C, werd op 22 juni bereikt in Arcen. De zomer was warm en kwam op de 10e plaats in de rij van warme zomers sinds Het was wat zonniger dan normaal, maar ook natter. Met landelijk gemiddeld 1763 uur zon was 2017 zeer zonnig. Normaal is 1639 uur. Veel maanden waren zonniger dan normaal, vooral januari en maart sprongen eruit. December was de enige echt sombere maand. Aan de kust scheen de zon het meest, de zonnigste plaats was Vlissingen met 1922 uur, circa 190 uur meer dan normaal. Het minst zonnig was het met 1586 uur in Deelen. Toch is dit nog altijd ruim 60 uur meer dan normaal. Met landelijk gemiddeld 862 mm neerslag was 2017 aan de natte kant. Normaal valt gemiddeld over het land 847 mm. Het zuidoosten was iets droger dan normaal. Het droogste KNMI station was Ell, daar viel 638 mm. Het noorden, midden en westen en vooral het zuidwesten waren natter dan normaal en midden. Het natste KNMI-meetpunt was Voorschoten met 1073 mm. Opvallend droge maanden waren de (tevens zeer warme) maanden mei en juni. Juli, september en december waren nat. Het aantal keren dat er sneeuw viel was beperkt en de sneeuw bleef op de meeste plaatsen niet langer dan enkele dagen liggen, maar als het sneeuwde vielen vaak aanzienlijke hoeveelheden. Op 12 en 13 januari viel in een strook van Zeeland naar Overijssel 5-12 cm. Op 12 februari viel in een strook over het midden 5-10 cm. Van 8 t/m 11 december sneeuwde het van tijd tot tijd. Op 10 en vooral 11 december viel in grote delen van Nederland veel sneeuw, op de 11 e in het westen en midden cm waardoor de sneeuwlaag daar op veel plaatsen aangroeide naar cm. Op de Veluwe kwam tijdelijk een sneeuwdek van meer dan 30 cm tot stand. Zowel op 10 als 11 december gaf het KNMI code oranje uit, op 11 december werd deze aan het begin van de middag omgezet in een code rood. Bron: Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 6

7 5. Tellingen 2017 per route absolute aantallen De volgende twee tabellen starten met een weergave op basis van de werkelijk waargenomen vlinders, oftewel de absolute aantallen op jaarbasis. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 7

8 Nog steeds is, in alle jaren, het Bruin Zandoogje, de duidelijke koploper qua aantal op een zeer ruime afstand gevolgd door het Icarusblauwtje (vorig jaar was dat het Klein Geaderd Witje). Opvallende mutaties ten opzichte van vorig jaar zijn het Icarusblauwtje (van 148 naar 345) en dat is feitelijk de grootste toename. Er zijn echter ook enkele forse afnames, namelijk de Dagpauwoog (van 253 naar 124), het Klein geaderd Witje (van 533 naar 333), het Klein Koolwitje (van 332 naar 126) en de Kleine Vos (van 149 naar 44). Toch blijft het wel lastig om hier een werkelijk oordeel over te geven, want niet alle routes zijn evenveel geteld. Daarom wordt deze tabel verder alleen ter kennisgeving opgenomen. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 8

9 6. Tellingen 2017 per route geïndexeerd op 25 bezoeken Niet alle routes worden even vaak bezocht en daardoor kunnen onderlinge verschillen ontstaan. Om een evenwichtiger beeld te geven zijn de absolute gegevens herrekent naar 25 bezoeken. De route Laegieskamp is in 2015 en 2016 beperkt geteld. Dat zou een vertekend beeld geven en daarom zijn die tellingen niet meegewogen in de indexering, maar in 2017 zijn de tellingen weer genormaliseerd en zijn de uitkomsten over dat jaar uiteraard weer meegenomen. Op basis van deze indexering veranderen sommige uitkomsten. Het Bruin Zandoogje blijft de koploper, maar in plaats van het Icarusblauwtje is nu het Klein geaderd Witje de tweede meest waargenomen vlinder, alhoewel de verschillen wel klein zijn. De waarneming van het Icarusblauwtje is overigens, in lijn met de absolute totalen, verdrievoudigd. Voorts is ook hier de afname van de Kleine Vos zichtbaar. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 9

10 7. Totalen per jaar (herberekening/herweging) Het aantal routes varieerde tussen de jaren, en daarom nemen we een zodanige factor dat we steeds op hetzelfde aantal bezoeken uitkomen. Om de jaren dus vergelijkbaar te maken is bij deze tabel iets extra s gedaan. De rapportage kent een opbouw van absolute aantallen naar herberekening op basis van 25 bezoeken en daarna een extra herweging, waarbij er dan een zodanige factor wordt genomen dat we steeds op 8 routes x 25 = 200 bezoeken totaal uitkomen, zodat vergelijkingen beter gemaakt kunnen worden. Op basis van deze berekening is opnieuw het Bruine Zandoogje de koploper, maar de toename is minder spectaculair en is weer het Klein Geaderd Witje nummer twee, maar die soort laat een gestage afname zien. Afgezet op voorgaande jaren is er een dalende trend waarneembaar van het Klein Koolwitje. Er zijn echter ook soorten die een zogenaamd jojo effect laten zien (ups en downs). Dat zijn de Kleine Vos en het Zwartsprietdikkopje. Over het geheel genomen zijn er in het verslagjaar meer toenames waar te nemen en dat is verheugend te noemen. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 10

11 Atalanta Bont Zandoogje Boomblauwtje Bruin Blauwtje Bruin Zandoogje Citroenvlinder Dagpauwoog Distelvlinder Eikenpage Gehakkelde Aurelia Groentje Groot Dikkopje Groot Koolwitje Heideblauwtje Heivlinder Hooibeestje Icarusblauwtje Klein geaderd Witje Klein Koolwitje Kleine Vos Kleine Vuurvlinder Landkaartje Oostelijke vos Oranje luzernevlinder Oranjetipje Zwartsprietdikkopje Vlinder en Libellenwerkgroep t Gooi In onderstaande grafieken wordt het verloop van de waarnemingen, op basis van de herweging, weergegeven Getelde vlinders (alle jaren) o.b.v. 25 bezoeken en 8 routes Het jaar 2013 kende de grootste piek, waarna een gestage afname was te zien, die in 2015 zich leek te stabiliseren en het lijkt er op dat de toename in aantallen zich herstelt, gezien de toename in de laatste twee jaren Getelde vlinders verslagperiode Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 11

12 8. Top 10 waargenomen soorten op basis van herberekening De uitkomsten van de top 10 over de afgelopen drie jaren spreken voor zich. Het Bruin Zandoogje, het Klein geaderd Witje en de Kleine Vuurvlinder zijn qua positie onveranderd. De overige soorten wisselen steeds weer van plaats. In onderstaande grafiek wordt een onderverdeling gegeven van de waargenomen vlinders alleen in het verslagjaar. Top 10 in de verslagperiode 3% 4% 4% 3% 3% 5% 8% 50% 9% 11% Bruin Zandoogje Klein geaderd Witje Icarusblauwtje Hooibeestje Zwartsprietdikkopje Kleine Vuurvlinder Dagpauwoog Klein Koolwitje Atalanta Citroenvlinder Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 12

13 ICARUSBLAUWTJE (Polyommatus icarus) Familie: blauwtjes (LYCAENIDAE) Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: circa 15 mm. De bovenkant van de vleugels is bij het mannetje blauw en bij het vrouwtje bruin. Sommige vrouwtjes hebben een sterke blauwe bestuiving, maar er komen ook zuiver bruine vrouwtjes voor. De franje is niet geblokt maar zuiver wit. De vlekken op de onderkant van de voor- en de achtervleugel zijn even groot. Op de onderkant van de voorvleugel bevinden zich twee wortelvlekken, waarmee deze soort van alle verwante soorten is te onderscheiden. Vaak is de onderkant van de vleugels bij de vleugelwortel blauw bestoven. Kenmerken rups: Tot 13 mm; vrij dik, naar de uiteinden versmald en afgeplat naar de randen; lichaan groen met op de rug een licht gezoomde, donkergroene middenstreep; onder de spiracula loopt een groenachtig witte lengtestreep; kop glimmend zwart, in het lichaam teruggetrokken. Vliegtijd en gedrag: Begin mei-begin oktober in twee, soms drie overlappende generaties. De vlinders voeden zich met nectar van vooral vlinderbloemigen en vliegen meestal laag boven de vegetatie. De vlinders brengen de nacht door in groepjes, waarbij ze met de kop naar beneden in de vegetatie hangen. Levenscyclus: De rups is vrijwel het hele jaar door aanwezig. Jonge rupsen eten van het tussenweefsel van het blad; de buitenlaag blijft intact. Grotere rupsen eten het hele blad. De soort overwintert als rups in de strooisellaag of laag tegen een stengel van de waardplant. De verpopping vindt plaats op de grond. ei-afzet: Het vrouwtje zet de eitjes afzonderlijk af op de bovenzijde en aan de basis van jonge bladeren aan de top van een plant. De gekozen planten staan doorgaans in een korte vegetatie met meerdere bijeen. Vrouwtjes van de eerste generatie zetten de eitjes vooral af op kleine klaver, vrouwtjes van latere generaties gebruiken met name rolklaver. rups en verpopping Aanvankelijk mineert de jonge rups in het blad, dat wil zeggen dat alleen het tussenweefsel van het blad wordt gegeten; de buitenlaag blijft intact. Dit rupsje leeft dus in het blad. Latere stadia van de rups leven aan de buitenzijde en eten het hele blad. Half volgroeide rupsen overwinteren in de strooisellaag of laag tegen de stengel van de waardplant. Rupsen worden zelden, en alleen in het laatste stadium, bezocht door mieren, poppen worden soms meegenomen naar het nest. Waardplanten: Diverse vlinderbloemigen; vooral kleine klaver, rolklaver en hopklaver. Habitat: Allerlei kruidenrijke vegetaties, zoals half natuurlijke graslanden, lage pioniersvegetaties, parken, wegbermen en dijken. Bron vlindernet van de Vlinderstichting, Foto s Conny Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 13

14 9. Trend Onderstaand de trendberekening op grond van onze eigen waarneming, want het blijkt lastig om onze trend te vergelijken met die van de Vlinderstichting. Na de tabel worden de grafieken weergegeven waaruit de ontwikkeling blijkt. Gelukkig zijn stabiel en toename in de meerderheid. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 14

15 Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 15

16 10. Aardjesberg In tegenstelling tot vorig jaar en de algemene uitkomst daalt het Bruine Zandoogje spectaculair. Die daling geldt overigens ook voor het Hooibeestje, het Klein geaderd Witje en Klein Koolwitje. Op zich lijkt dat een zorgelijke ontwikkeling, maar wanneer we het vorige jaar elimineren, dan passen de meeste waarnemingen in de lijn van de overige jaren, behalve het Klein geaderd Witje. foto s: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 16

17 11. Ankeveen-1 Deze tabel kent dus enkele lege kolommen, zoals eerder toegelicht. De meeste waarnemingen zijn gelijk aan vorig jaar en passen redelijk in het beeld van voorgaande jaren, met uitzondering van het Klein geaderd Witje, want die soort blijft afnemen. foto: Adriaan Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 17

18 12. Ankeveen-2 De Kleine Vos is de meest opvallende daler. De overige soorten blijven redelijk in lijn met vorig jaar. foto: Adriaan Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 18

19 13. Blukheide Deze route blijft minder vlinderrijk dan veel andere routes. Vergeleken met vorig jaar zijn er wel enkele forse toenames, zoals de Eikenpage en het Groentje. De overige aantallen blijven redelijk gelijk. foto s Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 19

20 14. Blukheide-2 Zoals bij de hoofdstuk 2. Route overzicht en aantal bezoeken aangegeven is deze route nieuw en kent dus nog geen historie. Afgezet op vorig jaar kent het Bruin Zandoogje de grootste afname, maar door het ontbreken van een historie kan daar nog weinig over worden geconcludeerd. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 20

21 15. Groene Long Per saldo zijn er geen spectaculaire mutaties waar te nemen. Alleen het Klein Koolwitje laat een forse afname zien, de overige aantal blijven redelijk gelijk. foto s: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 21

22 16. Heksenwei Voor deze route zijn sommige soorten (Distelvlinder en Eikenpage) opnieuw waargenomen na een aantal jaren. Opvallende stijger is het Bruin Blauwtje en sterke daler is de Kleine Vuurvlinder. Voorts kent het Bruin Zandoogje een grote afname. foto: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 22

23 17. Laegieskamp Zoals eerder aangegeven is deze route in 2015 en 2016 dermate beperkt geteld dat die uitkomsten niet zijn meegenomen, want dat zou de aantallen sterk beïnvloeden. In 2017 is het aantal bezoeken echter weer genormaliseerd. Afgezet op de jaren daarvoor zijn er wel enkele grote mutaties, maar door de ontbrekende jaren kan er niet echt iets worden geconcludeerd. foto s: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 23

24 18. Limitische Heide Dit is een route met zeer weinig waargenomen vlinders. Het aantal waargenomen soorten blijft redelijk in lijn met vorig jaar. foto: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 24

25 19. Verbindingspad Ook hier weer een (forse) afname van het Bruin Zandoogje, maar het Icarusblauwtje kent een stevige toename. Het aantal Klein Koolwitje is echter gehalveerd. Over het geheel genomen wel een toename van het aantal waargenomen vlinders. Foto: Conny Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 25

26 20. Warandepark Het Bruin Zandoogje neemt in aantallen af, gelijk aan het Groot Koolwitje. Het Hooibeestje en Icarusblauwtje zijn echter (relatief gezien) forse stijgers. foto: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 26

27 21. Zanderij Crailo Binnen deze route is er één forse toename en dat is het Icarusblauwtje. De dalende trend van het Bruin Zandoogje lijkt zich te stabiliseren. foto s: Pascal Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 27

28 Hooibeestje (Coenonympha pamphilus) Familie: aurelia's (NYMPHALIDAE) Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: circa 15 mm. De bovenkant van de vleugels is oranje met een smalle bruine rand. In de vleugelpunt van de voorvleugel bevindt zich op de bovenkant een kleine zwarte oogvlek, die ook aan de onderkant van de vleugel te zien is en daar wit gekernd is. Deze oogvlek is bij het vrouwtje op de bovenkant scherper afgezet dan bij het mannetje. Op de onderkant van de achtervleugel bevinden zich geen of bijna geen oogvlekken. Kenmerken rups: Tot 18 mm; lichaam groen, fijn wit gespikkeld, met een donkergroene midden-streep over de rug met aan weerszijden een donker gezoomde, witachtige lengtestreep; onder de spiracula een groenachtig witte lengtestreep; staartjes roze-achtig met witachtige uiteinden; ronde groene kop. Vliegtijd en gedrag: Eind april-eind september in twee elkaar overlappende generaties. De vlinders zoeken nectar in ruigten en bloemrijke graslanden op allerlei soorten planten. De mannetjes bezetten een territorium en maken patrouillevluchten. De uiterste data waarop een vlinder is gevonden, zijn 26 maart en 24 oktober. Levenscyclus: Rups: eind juni-half juni. De soort overwintert als half volgroeide rups; op warme winterdagen is de rups soms actief. De verpopping vindt plaats aan een stevige grasstengel laag bij de grond.ei-afzet: De eitjes worden afgezet op de overgang van een hoge naar een lage grazige vegetatie. Het vrouwtje zet de eitjes afzonderlijk af, meestal laag in de vegetatie vlakbij de bodem. Daarbij zit het vrouwtje op een stengel of een blad en legt het eitje op het dichtstbijzijnde sprietje, wat overigens niet altijd een geschikte waardplant is. Daarna loopt het vrouwtje over dezelfde stengel verder naar een ander blad en zet wederom een eitje af. rups en verpopping Jonge rupsen eten alleen bladeren, de oudere ook bloemen. De rupsen eten niet alleen s nachts, zoals de meeste zandoogjes, maar ook overdag. Het meest actief zijn ze in de vroege ochtend. Het hooibeestje overwintert als halfvolgroeide rups. Op warme winterdagen eten de rupsen door. Er zijn snelle groeiers die van voedselrijke grassen leven en trage die op schralere planten leven. De rupsen verpoppen zich hangend aan een stevige grasspriet laag boven de grond. Waardplanten: Diverse grassen, waaronder reukgras, zwenken beemdgrassen. Habitat: Open, droge tot vrij vochtige en vrij voedselarme graslanden, heiden en pioniersvegetaties met een voorkeur voor mozaïekvormige vegetaties. Bron vlindernet van de Vlinderstichting, Foto s Conny Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 28

29 22. Latijnse namen In onderstaande opsomming zijn alleen de vlindersoorten opgenomen die op onze routes zijn gezien. Dagvlinders 2008 t/m 2016 in t Gooi Pagina 29