Milieuhandhavingscollege

Transcriptie

1 Milieuhandhavingscollege Arrest MHHC-14/24-VK van 3 april 2014 In de zaak van mevrouw [ ] wonende te [ ] voor en namens wie optreedt mr. Marten DE JAEGER, advocaat, met kantoor te 9990 MALDEGEM, Westeindestraat 145, bij wie keuze van woonplaats is gedaan, hierna de verzoekende partij te noemen, tegen het VLAAMSE GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor en namens wie optreden mrs. Steve RONSE en Deborah SMETS, advocaten, met kantoor te 8500 KORTRIJK, President Kennedypark 6/24, bij wie keuze van woonplaats is gedaan, hierna de verwerende partij te noemen, ingeschreven in het register van de beroepen op 11 september 2013 onder nummer 13/MHHC/74-M, MHHC-14/24-VK 3 april

2 heeft het Milieuhandhavingscollege het volgende overwogen: 1. Voorwerp van het beroep Het beroep is gericht tegen de beslissing 12/AMMC/1471-M/SM van 31 juli Met deze beslissing legt de gewestelijke entiteit aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van 216 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro, dit wegens het lozen van huishoudelijk afvalwater op de openbare weg middels een dompelpomp en zonder voorbehandeling in een septische put. 2. Verloop van de rechtspleging 2.1. Op 22 november 2012 beslist de procureur des Konings te Gent om de milieumisdrijven niet strafrechtelijk te behandelen. Met een brief van 21 december 2012 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. Met een brief van 11 januari 2013 bezorgt de verzoekende partij haar verweer aan de gewestelijke entiteit. Op 31 juli 2013 legt de gewestelijke entiteit de voormelde bestuurlijke geldboete op. De kennisgeving van deze beslissing aan de verzoekende partij gebeurt op 8 augustus Met een aangetekende brief van 9 september 2013 stelt de verzoekende partij beroep in tegen de beboetingsbeslissing. Het verzoekschrift bevat een inventaris van de overtuigingsstukken. De geïnventariseerde stukken zijn er aan toegevoegd. De verwerende partij dient op 25 september 2013 bij de griffie een dossier in met een kopie van de bestreden beslissing en de stukken op grond waarvan de gewestelijke entiteit haar beslissing heeft genomen. De verwerende partij dient op 8 november 2013 een memorie van antwoord in. De verzoekende partij dient op 13 december 2013 een memorie van wederantwoord in. De verwerende partij dient op 3 januari 2014 een laatste memorie in Bij beschikking 13/MHHC/74-M/B1 van 14 januari 2014 heeft de kamervoorzitter de behandeling van het beroep vastgesteld op de zitting van 20 februari De verzoekende partij is vertegenwoordigd door mr. Geert SCHOUPPE, die optreedt loco mr. Marten DE JAEGER, haar raadsman. De verwerende partij is vertegenwoordigd door mr. Deborah SMETS, die optreedt in eigen naam en loco mr. Steve RONSE, haar raadslieden. Bestuursrechter Carole M. BILLIET brengt verslag uit. De partijen worden gehoord. MHHC-14/24-VK 3 april

3 De debatten worden gesloten en de zaak wordt voor uitspraak in beraad genomen. 3. Ontvankelijkheid Het beroep, dat op 9 september 2013 is ingediend met een aangetekende brief, is tijdig en regelmatig naar vorm. Er stellen zich geen problemen met betrekking tot andere aspecten van de ontvankelijkheid ervan en de verwerende partij werpt desbetreffend geen excepties op. Het beroep is ontvankelijk. 4. Feiten De feiten die vaststaan en relevant zijn voor de beoordeling van het beroep zijn de volgende. De [ ] te Maldegem is gelegen in collectief te optimaliseren buitengebied. Tot op heden is er geen riolering voor afvalwater aanwezig. De verzoekende partij bewoont er sedert 1994 een huis dat zij samen met haar voormalige echtgenoot aankocht, gelegen op een perceel van 722 m² groot. Zij heeft drie inwonende kinderen, geboren tussen 1994 en Op 26 oktober 2012 begeven twee inspecteurs van politie van de politiezone Maldegem (hierna verbalisanten) zich naar de woning van de verzoekende partij waar zij lastens laatstgenoemde procesverbaal opstellen wegens de lozing van afvalwater op de openbare weg. Het plaatsbezoek gebeurt ingevolge een klacht van een buurman: Deze morgen omstreeks 10u30 was [verzoekende partij] terug bezig met haar septische put leeg te pompen op de openbare weg. Door middel van een dompelpomp en een darm (die ze door de haag steekt) laat ze haar afvalwater lopen (...). Het is niet de eerste keer dat ze dit doet. (verklaring gevoegd als bijlage 1 bij het proces-verbaal). Ter plaatse doen de verbalisanten de volgende vaststellingen: Bij onze aankomst is het meeste afvalwater reeds verdwenen. Wij kunnen nog hier en daar een plas aantreffen en nemen er foto s van en voegen deze in bijlage. Wij kunnen ook nog ruiken dat er afvalwater is geloosd langsheen de openbare weg. Lastens verzoekende partij zijn reeds eerder processen-verbaal opgesteld wegens het lozen van afvalwater, met name op 28 januari, 14 mei en 19 juni Beoordeling 5.1.De gewestelijke entiteit kwalificeert de vastgestelde feiten als een milieumisdrijf overeenkomstig artikel , 2, van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna DABM), meer bepaald als een schending van: - artikel 2 van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging dat, in de versie toepasselijk ten tijde van de feiten, onder meer verbiedt vloeistoffen te deponeren op een plaats vanwaar ze door een natuurlijk verschijnsel in de oppervlaktewateren kunnen terechtkomen, en - artikel , 4, van het besluit van de Vlaamse regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne dat, in de versie toepasselijk ten tijde van de feiten, bepaalt dat lozingen van huishoudelijk afvalwater in collectief te optimaliseren buitengebied worden geacht aan de algemene lozingsvoorwaarden te voldoen indien het afvalwater minstens gezuiverd wordt door middel van een individuele voorbehandelingsinstallatie, die conform de code van goede praktijk gebouwd en uitgebaat is. Zij legt met toepassing van de artikelen tot en met DABM en artikel 76 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 tot uitvoering van titel XVI DABM de voormelde alternatieve bestuurlijke geldboete op. MHHC-14/24-VK 3 april

4 5.2. Met haar verzoekschrift beoogt de verzoekende partij in eerste instantie de vernietiging van de bestreden beslissing en, in ondergeschikte orde, dat zij kan worden vrijgesteld van de opgelegde geldboete, dat haar volledig uitstel kan worden verleend of dat de hoegrootheid ervan ernstig kan worden verminderd. Te dien einde werpt zij twee bezwaren op. In hoofdorde, betwist zij de overtreding gezien de overmachtsituatie waarin zij verkeert. Subsidiair, vecht zij de hoegrootheid van de boete aan wegens haar inspanningen om te voorkomen dat zij op de openbare weg moet lozen en wegens haar beperkte financiële draagkracht Als eerste bezwaar, voert de verzoekende partij overmacht aan. De overmachtssituatie vloeit voort uit het samengaan van heel wat factoren. De belangrijkste factor is het ontbreken van riolering in de [ ]. Daar voegen zich andere factoren bij, die tot de uitzonderlijke overmachtsituatie leiden. Vooreerst, de specifieke weersomstandigheden op bepaalde momenten. Ten tweede, het gegeven dat de eigendom van verzoekster reeds vol putten ligt om het overtollige water af te voeren of te stockeren zodat er geen plaats meer overblijft om nieuwe voorzieningen te treffen. Ten derde, is de grond ondertussen volledig verzadigd. Er trekt niks meer in de grond. Ten vierde, zijn er in tegenstelling tot de percelen van de buren geen grachten die voor een voldoende afwatering kunnen zorgen. Ten vijfde, laat zij wel degelijk haar putten (...) leegtrekken, ten bewijze waarvan zij ruimingsattesten neerlegt, gedateerd op 6 april 2012, 21 november 2012 en 31 mei 2013, maar het is niet haalbaar, schier onmogelijk om hiertoe wekelijks een firma te laten komen. Aldus ziet zij zich genoodzaakt om bijwijlen een dompelpomp (...) [te] gebruiken om de putten leeg te maken teneinde tot een oplossing te komen De verwerende partij benadrukt, mede onder verwijzing naar rechtspraak van het Milieuhandhavingscollege, dat overmacht onvoorziene omstandigheden vergt die de vrije wil van de betrokkene uitschakelen bij het stellen van een strafbare handeling. Naar haar mening bewijst de verzoekende partij geenszins dat zij zich, bij het plegen van de illegale lozing, in een dergelijke situatie bevond. In eerste orde, beklemtoont verwerende partij dat het ontbreken van riolering onmogelijk [kan] worden aanzien als overmacht : Verzoekende partij woont reeds sinds 1994 op dit adres (...). Gedurende al die jaren heeft [zij] kennis van het gegeven dat er geen riolering aanwezig is. Zij wist dit ook alvorens zij de woning betrok. In geen geval kan een situatie die zich reeds gedurende 18 jaar voordoet, worden beschouwd als plotse overmacht. Voorts wijst zij er op: dat slecht weer in België niet uitzonderlijk is; dat de verzoekende partij niet bewijst dat haar tuin vol putten ligt en dat de grond verzadigd is; dat ook het ontbreken van een gracht de verzoekende partij gekend is sedert zij in de woning is komen wonen en dat het irrelevant is wat de buren met hun afvalwater doen vermits de boete haar is opgelegd voor feiten die zij niet betwist; dat, tenslotte, niemand verzoekende partij verplicht tot het wekelijks leegtrekken van de putten maar Verzoekende partij (...) ervoor [zou] kunnen opteren om dit met iets meer regelmaat te doen dan om de 6/7 maanden en dat hoe dan ook het leegtrekken met eventuele bijhorende praktische moeilijkheden geen situatie vormt die de wil van de verzoekende partij geheel uitschakelt Luidens artikel , tweede lid, DABM kan een alternatieve bestuurlijke geldboete uitsluitend worden opgelegd voor de milieumisdrijven, vermeld in de artikelen [tot] septies [DABM]. Deze milieumisdrijven vergen, naast een materieel bestanddeel, ook een moreel bestanddeel, met name opzet dan wel gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid dat, in voorkomend geval, kan worden tegengegaan door een schulduitsluitingsgrond zoals overmacht. Naar de verwerende partij terecht aanvoert, heeft het Milieuhandhavingscollege reeds bij herhaling geoordeeld dat overmacht vergt dat de overtreder werd gedwongen door een onweerstaanbare macht, die zijn vrije wil volledig heeft uitgeschakeld Te dezen heeft de verzoekende partij de feiten wetens en willens gepleegd, dus met opzet, zonder dat er hoegenaamd sprake is van enige overmachtssituatie die zou meebrengen dat het wederrechtelijke handelen haar niet verwijtbaar is. Het ontbreken van riolering is de verzoekende partij gekend sedert zij het huis aankocht, in Alle inwoners van de [ ] hebben voorzieningen moeten treffen ter opvang van hun huishoudelijk afvalwater, middels bezinkingsputten en septische putten. De verzoekende partij beschikt, naar zij zelf toelicht, over drie putten: twee bezinkingsputten voor afvalwater en een beerput ( septische put ). Het MHHC-14/24-VK 3 april

5 probleem waarmee verzoekende partij kampt, betreft de werking van de bezinkingsputten. Naar de Teamchef Leefmilieu en Ruimtelijke Ordening van de Politiezone Maldegem, hoofdinspecteur van politie, verklaart (stuk 6 bundel gewestelijke entiteit, neergelegd door verwerende partij), is verzoekende partij de enige in de straat waarmee wij problemen hebben. Er valt niet in te zien waarom de opvang van het huishoudelijke afvalwater enkel voor verzoekende partij een overmachtssituatie zou meebrengen. De moeilijkheid die een oplossing behoeft, stelt zich voortdurend, is perfect gekend en voorspelbaar en er bestaan technische eindoplossingen voor. Geen van de bijkomend aangevoerde factoren overtuigt. Weersomstandigheden en capaciteit tot waterabsorptie van de bodem kunnen onmogelijk enkel voor verzoekende partij, in tegenstelling tot de overige bewoners van de [ ], onweerstaanbare dwang meebrengen. Het perceel, 722 m² groot, biedt ontegensprekelijk ruimte voor een goed werkende bezinkingsput, die eventuele lozing in een gracht overbodig maakt. Het bezwaar is ongegrond In ondergeschikte orde betwist de verzoekende partij het boetebedrag. Dienaangaande heeft zij twee grieven. Vooreerst, wijst zij erop dat zij maatregelen heeft genomen om het afvalwater op te vangen: zij heeft wel degelijk een septische put op haar perceel en er komt (...) regelmatig een firma langs om de putten leeg te trekken. Daarnaast benadrukt zij dat zij het financieel helemaal niet breed heeft. Zij is een alleenstaande moeder met 3 opgroeiende en studerende kinderen, ten bewijze waarvan zij een attest van gezinssamenstelling en een studie-attest betreffende de oudste dochter neerlegt; haar inkomen bestaat enkel uit een ziekte-uitkering zij ontvangt geen onderhoudsgeld, tot bewijs waarvan zij onder meer bankrekeninguittreksels neerlegt die de maanden juni en juli 2013 betreffen en waaruit de storting blijkt van ziekte-uitkeringen ten bedrage van 1.333,00 respectievelijk 1.439,64 euro Verwerende partij acht het bezwaar ongegrond in zijn beide onderdelen. Aangaande het eerste bezwaaronderdeel wijst zij er in het bijzonder op dat het leegtrekken van de putten om de 6 à 7 maanden duidelijk onvoldoende is en veelvuldiger, bv. tweemaandelijks behoort te gebeuren. Tevens is zij van oordeel dat de verzoekende partij zich niet kan beroepen op haar financiële situatie om te stellen dat de boete te hoog zou zijn. Zij kende de situatie op het ogenblik dat zij de woning betrok en wist welke kosten deze met zich bracht. Ook mag niet vergeten worden dat verzoekende partij niet aan haar proefstuk toe is en in het verleden reeds 3 keer een procesverbaal kreeg voor dezelfde feiten Met haar tweede bezwaar voert de verzoekende partij in wezen een schending aan van zowel artikel als artikel DABM. Gezien de discretionaire beslissingsruimte waarover de gewestelijke entiteit beschikt bij het bepalen van het boetebedrag, kan er van een schending van deze bepalingen alleen dan sprake zijn wanneer de gewestelijke entiteit op kennelijk onredelijke wijze toepassing heeft gemaakt van de criteria tot bepaling van het boetebedrag die er zijn voorzien Artikel DABM bepaalt: Bij het opleggen van (...) bestuurlijke geldboeten [zorgt] (...) de gewestelijke entiteit (...) ervoor dat er geen kennelijke wanverhouding bestaat tussen de feiten die aan de (...) bestuurlijke geldboeten ten grondslag liggen, en (...) de boeten die op grond van die feiten worden opgelegd. Wegens de wezenlijk punitieve aard van de bestuurlijke geldboeten, waarin leedtoevoeging het eerste sanctiedoel vormt, moet redelijkerwijze worden aangenomen dat de vereiste dat er geen kennelijke wanverhouding mag bestaan tussen de feiten, enerzijds, en de boete die wegens die feiten wordt opgelegd, anderzijds, een proportionaliteitsverplichting oplegt waar bij het afwegen van de relatieve zwaarwichtigheid van de boete, naast het objectieve boetebedrag, onder omstandigheden ook de mate mag worden meegenomen waarin dit bedrag de overtreder pijn berokkent gezien zijn financiële draagkracht. Dit is met name het geval wanneer er manifest reden bestaat tot een dergelijke proportionaliteitsbeoordeling wegens de zeer geringe financiële draagkracht van de betrokkene of wegens de maatschappelijk kwetsbare positie van het gezin waarvoor de betrokkene met beperkte financiële draagkracht instaat. Het staat aan de verzoekende partij die haar financiële draagkracht inroept om het bewijs te leveren van het uiterst geringe karakter daarvan dan wel van het beperkte karakter ervan in het licht van een maatschappelijk kwetsbare gezinspositie. MHHC-14/24-VK 3 april

6 Te dezen stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat de verzoekende partij een uit de echt gescheiden moeder is van drie studerende kinderen, geboren op 1 oktober 1994, 12 juni 1996 en 9 december 2002, dus bij het nemen van de bestreden beslissing, respectievelijk, 18, 17 en 10 jaar oud, waarbij de oudste hogere studies doet, met name verpleegkunde aan een hogeschool. Daarnaast stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat de verzoekende partij mede-eigenaar is van de woning die zij betrekt, zodat zij normaliter geen huur dient te betalen, en als arbeidster, minstens in de maanden juni en juli 2013 een ziekte-uitkering kreeg van 1.333,00 respectievelijk 1.439,64 euro. Voorts moet worden aangenomen dat het gezin kinderbijslag krijgt. Over eventueel onderhoudsgeld door de vader van de kinderen bestaat geen duidelijkheid. Ook bij ontstentenis van een aanslagbiljet, dat een gezaghebbende indicatie biedt voor het geheel van de gezinsinkomsten, is de som van de voorliggende gegevens van aard om te besluiten tot een maatschappelijk kwetsbare gezinspositie met beperkte financiële middelen. In haar verweer voor de gewestelijke entiteit liet de verzoekende partij gelden: Ik ben een alleenstaande moeder met 3 kinderen ten laste en heb het nu al financieel moeilijk om maandelijks rond te komen. De bestreden beslissing rept met geen woord over dit bezwaar. In het licht van het bovenstaande acht het Milieuhandhavingscollege het kennelijk onredelijk dat de gewestelijke entiteit geen aandacht heeft geschonken aan de financiële draagkracht van de verzoekende partij, gezien net vermeld verweer minstens tot nader onderzoek daarvan noopte. Het College oordeelt dat, onder de gegeven omstandigheden, een boete van euro kennelijk onevenredig hoog is. Dit onderdeel van het bezwaar is gegrond en wettigt een substantiële vermindering van het boetebedrag Luidens artikel DABM wordt de hoogte van een alternatieve bestuurlijke geldboete afgestemd op de ernst van het milieumisdrijf. Tevens wordt rekening gehouden met de frequentie en de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder (...) milieumisdrijven heeft gepleegd of beëindigd. Met haar verwijzing naar de maatregelen die zij zich getroostte om te voorkomen dat zij haar dompelpomp zou moeten gebruiken, betwist de verzoekende partij in wezen de beoordeling van de omstandigheden waarin zij de feiten pleegde. Dienaangaande stelt de bestreden beslissing dat er in het gehele dossier geen bijzondere elementen zijn die meegenomen worden bij het bepalen van de hoogte van de boete. In het licht van de voorgeschiedenis van de feiten, met drie processen-verbaal in de eerste jaarhelft van 2010 en het gegeven dat de verzoekende partij meerdere malen door de politie is ingelicht over wat haar te doen staat (stuk 6 bundel verwerende entiteit, neergelegd door verwerende partij), acht het Milieuhandhavingscollege het niet kennelijk onredelijk dat er geen rekening is gehouden met de manifest ontoereikende inspanningen die de verzoekende partij zich sedert 2010 heeft getroost. Dit onderdeel van het bezwaar is ongegrond Gezien artikel , 3 en 4, DABM, is het Milieuhandhavingscollege a contrario niet bevoegd om uitstel van betaling te verlenen voor een opgelegde bestuurlijke geldboete. Het Milieuhandhavingscollege wijst er hieromtrent op dat, overeenkomstig artikel DABM, een gemotiveerd verzoek tot uitstel of spreiding van betaling kan gericht worden aan de ambtenaar, belast met de inning en invordering. De modaliteiten hiervan staan vermeld in de bijlage bij de bestreden beslissing De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. MHHC-14/24-VK 3 april

7 Om deze redenen beslist het Milieuhandhavingscollege: 1. Het door de verzoekende partij ingediende beroep is ontvankelijk en in de aangegeven mate gegrond. 2. De beslissing 12/AMMC/1471-M/SM van 31 juli 2013 van de gewestelijke entiteit wordt vernietigd in zoverre zij een alternatieve bestuurlijke geldboete oplegt van 216 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro. 3. De alternatieve bestuurlijke geldboete wordt verminderd tot 90 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op 540 euro. Dit arrest is uitgesproken in Brussel op de openbare zitting van 3 april 2014 door het Milieuhandhavingscollege, dat samengesteld is uit: Carole M. BILLIET Ludo DE JAGER Luk JOLY Jozef NIJS Peter SCHRYVERS Anne Mie DRAYE ondervoorzitter, plaatsvervangend wettig verhinderd bij uitspraak bijgestaan door Xavier VERCAEMER griffier. De griffier, De ondervoorzitter, Xavier VERCAEMER Carole M. BILLIET MHHC-14/24-VK 3 april