Milieuhandhavingscollege

Transcriptie

1 Milieuhandhavingscollege Arrest MHHC-15/33-K7 van 31 augustus 2015 In de zaak van de heer [ ] wonende te [ ] hierna de verzoekende partij te noemen, tegen het VLAAMSE GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreedt mevrouw Sigrid RAEDSCHELDERS, afdelingshoofd van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid, hierna de verwerende partij te noemen, ingeschreven in het register van de beroepen op 14 augustus 2014 onder nummer 14/MHHC/64-M, MHHC-15/33-K7 31 augustus

2 heeft het Milieuhandhavingscollege het volgende overwogen: 1. Voorwerp van het beroep Het beroep is gericht tegen de beslissing 11/AMMC/1184-M/KO/HD van 4 juli Met deze beslissing legt de gewestelijke entiteit aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van 264 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro, dit wegens het niet-naleven van de voorschriften met betrekking tot het uitvoeren van mengmest. 2. Verloop van de rechtspleging 2.1. Op 21 april 2011 beslist de procureur des Konings van Brugge om het milieumisdrijf niet strafrechtelijk te behandelen. Met een brief van 8 november 2012 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. Met een brief van 11 november 2012 bezorgt de verzoekende partij haar verweer aan de gewestelijke entiteit. Op 4 juli 2014 legt de gewestelijke entiteit de voormelde bestuurlijke geldboete op. De kennisgeving van deze beslissing aan de verzoekende partij gebeurt op 16 juli Met een aangetekende brief van 25 september 2013 stelt de verzoekende partij beroep in tegen de beboetingsbeslissing. Het verzoekschrift bevat een inventaris van de overtuigingsstukken. De geïnventariseerde stukken zijn er aan toegevoegd. De verwerende partij dient op 22 augustus 2014 bij de griffie een dossier in met een kopie van de bestreden beslissing en de stukken op grond waarvan de gewestelijke entiteit haar beslissing heeft genomen. De verwerende partij dient op 6 oktober 2014 een memorie van antwoord in Bij beschikking 14/MHHC/64-M/B1 van 8 januari 2015 heeft de kamervoorzitter de behandeling van het beroep vastgesteld op de zitting van 26 februari De verzoekende partij, hoewel regelmatig opgeroepen, is op de zitting niet aanwezig noch vertegenwoordigd. De verwerende partij is vertegenwoordigd door de heer Pieter CALLEBAUT, beleidsmedewerker van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Bestuursrechter Ludo DE JAGER brengt verslag uit. De verwerende partij wordt gehoord. De debatten worden gesloten en de zaak wordt voor uitspraak in beraad genomen. MHHC-15/33-K7 31 augustus

3 3. Ontvankelijkheid Het beroep, dat op 13 juli 2014 is ingediend met een aangetekende brief, is tijdig en regelmatig naar vorm. Er stellen zich geen problemen met betrekking tot andere aspecten van de ontvankelijkheid ervan en de verwerende partij werpt desbetreffend geen excepties op. Het beroep is ontvankelijk. 4. Feiten De feiten die relevant zijn voor de beoordeling van het beroep kunnen als volgt worden samengevat De verzoekende partij exploiteert een landbouwbedrijf Ingevolge een telefonische klacht stellen twee toezichthouder van Mestbank-Vlaamse Landmaatschappij afdeling West-Vlaanderen op 1 april 2011 omstreeks uur, vast dat op percelen, gelegen te [ ], op de kruising van de [ ] en de [ ], recent breedwerpig mengmest werd gespreid. Op een van de bemeste percelen wordt geploegd. De bestuurder van de tractor deelt mee dat hij de mest omstreeks uur is beginnen inploegen, en dat het inwerken ongeveer een uur per hectare duurt. De percelen worden uitgebaat door de verzoekende partij. Blijkens verder onderzoek werden tussen 8.21 uur en uur in totaal vijf vrachten zeugen- en biggenmest en twee vrachten mestvarkensmengmest uitgevoerd, en begon het inploegen meer dan vier uur na aanvang van het uitvoeren van de eerste vrachten. De toezichthouder bundelt alle vaststellingen in een proces-verbaal. In het proces-verbaal wordt ook melding gemaakt van een aanmaning vanwege de Mestbank in 2009 jegens verzoekende partij wegens het niet-emissiearm bemesten, en van een door de lokale politie in 2008 opgesteld procesverbaal wegens overbemesting en het niet-tijdig inrijden van mest. 5. Beoordeling 5.1. De gewestelijke entiteit kwalificeert de vastgestelde feiten als een milieumisdrijf overeenkomstig artikel , 2, van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna DABM), meer bepaald als een schending van artikel 22 1 van het decreet van 22 december 2006 houdende de bescherming van water tegen de verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen dat de verplichting inhoudt meststoffen op niet-beteelde landbouwgrond emissiearm aan te wenden, in casu door het niet inwerken van de mest binnen de twee uur na het uitspreiden. Zij legt met toepassing van de artikelen tot en met DABM en artikel 76 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 tot uitvoering van titel XVI van het DABM (hierna Milieuhandhavingsbesluit) de voormelde alternatieve bestuurlijke geldboete op Met haar beroep beoogt de verzoekende partij de vernietiging dan wel de herziening van de bestreden beslissing, en tevens de schorsing ervan. Ter ondersteuning van haar beroep voert zij in haar verzoekschrift vijf bezwaren aan: - de in artikel DABM bepaalde termijn van 30 dagen na de ontvangst van de beslissing van de procureur des Koning binnen dewelke de entiteit de vermoedelijke overtreder op de MHHC-15/33-K7 31 augustus

4 hoogte moet brengen van haar voornemen om een bestuurlijke geldboete op te leggen, werd niet nageleefd; - de in artikel DABM bepaalde termijn van 180 dagen na de kennisgeving van het voornemen tot beboeting binnen dewelke de entiteit haar beslissing aan vermoedelijke overtreder moet meedelen, werd niet nageleefd; - artikel 75/2 besluit van de Vlaamse regering van 12 december 2008 tot uitvoering van Titel XVI van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna Milieuhandhavingsbesluit) is geschonden nu de beboetingsbeslissing een betalingstermijn van 60 dagen oplegt, waar het dit artikel een termijn van drie maanden zou opleggen; - de beoordeling van de ernst van het misdrijf strookt niet met de vaststellingen in het procesverbaal; - de vaststellingen zijn het gevolg van een klacht die kadert binnen een reeds jarenlang aanslepend familiedispuut; In haar eerste twee bezwaren argumenteert de verzoekende partij dat de kennisgevingstermijnen zoals voorzien in de artikelen en zijn geschonden nu zij volgens haar respectievelijk 555 dagen in plaats van 30 dagen en 615 dagen in plaats van 180 dagen bedroegen. Het opleggen van een bestuurlijke geldboete kan hierdoor niet meer geldig worden verklaard, aldus de verzoekende partij, waarmee zij de vernietiging van de bestreden beslissing lijkt na te streven Het Milieuhandhavingscollege heeft meermaals en eenduidig beslist dat de termijnen waarin de artikelen , 1 en DABM voorzien geen vervaltermijnen maar termijnen van orde zijn. De decreetgever heeft immers geen sanctie bepaald die de overschrijding van deze termijnen van rechtswege bestraft. De loutere overschrijding van een ordetermijn zonder meer vormt op zich geen schending van het zorgvuldigheidsbeginsel. Het eerste twee bezwaren zijn in al hun onderdelen ongegrond Met haar derde bezwaar voert de verzoekende partij een schending aan van artikel 75/2 van het Milieuhandhavingsbesluit, luidens hetwelk volgens haar de betalingstermijn voor de geldboete 3 maanden bedraagt, anders dan de 60 dagen die in de beboetingsbeslissing zijn vermeld Het Milieuhandhavingscollege stelt vast dat artikel 75/2 Milieuhandhavingsbesluit betrekking heeft op het voorstel tot betaling van een geldsom (de zogenaamde bestuurlijke transactie) dat de gewestelijke entiteit kan doen aan de vermoedelijke overtreder, ten einde de procedure tot oplegging van een alternatieve bestuurlijke geldboete te schorsen. Het bezwaar mist juridische grondslag en is dan ook ongegrond In haar vierde bezwaar argumenteert de verzoekende partij dat blijkens de vaststellingen in het proces-verbaal er slechts sprake is van 2 vrachten (50 ton) die niet-emissiearm zijn ingewerkt, anders dan de beweerde 7 vrachten (175 ton) waarmede in de bestreden beslissing rekening wordt gehouden. De verzoekende partij lijkt hiermee een schending van artikel DABM te viseren. Luidens dit artikel wordt de hoogte van de geldboete afgestemd op onder meer de ernst van het milieumisdrijf. Weliswaar betwist de verzoekende partij het bestaan van het milieumisdrijf niet, maar aan de hand van de vaststellingen in het proces-verbaal en de aan het proces-verbaal gehechte AGR-GPS lijsten waarin de laad- en losberichten van de verschillende vrachten zijn geregistreerd, argumenteert zij dat enkel de eerste 2 vrachten van elk 25 ton meer dan 2 uur na het uitrijden zijn ingeploegd, en dat de volgende 5 vrachten wel tijdig zijn ingeploegd. Blijkens de in het proces-verbaal opgenomen verklaring van de persoon die de mest inploegde was deze omstreeks uur beginnen ploegen, dus binnen de twee uur na het uitrijden van de derde vracht, om uur. MHHC-15/33-K7 31 augustus

5 De verwerende partij stelt in haar memorie van antwoord dat ze zich, wat dit middel betreft, gedraagt naar de wijsheid van het Milieuhandhavingscollege Het Milieuhandhavingscollege stelt vast dat de verzoekende partij aannemelijk maakt dat het gepleegde milieumisdrijf waarvan het bestaan op zich niet wordt betwist minder ernstig was dan datgene wat werd weerhouden in de bestreden beboetingsbeslissing, en minstens dat er twijfel bestaat over de omvang van het milieumisdrijf. Vermits bestuurlijke geldboeten punitieve sancties zijn, behoort het opleggen ervan omringd te worden met de waarborgen waarin de artikelen 6 en 7 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna EVRM) voorzien. Luidens artikel 6, 2, EVRM omvatten deze waarborgen het vermoeden van onschuld, dat de bewijslast bij de vervolgende overheid legt en voorhoudt dat twijfel in het voordeel van de beklaagde dient te worden uitgelegd. Door bij de begroting van de opgelegde geldboete uit te gaan van 7 vrachten, daar waar slechts van 2 vrachten vaststaat dat ze laattijdig emissiearm werden opgebracht, schendt de bestreden beslissing artikel DABM. Deze vaststelling wettigt een substantiële vermindering van de opgelegde boete zoals bepaald in het dictum van onderhavig arrest. Het bezwaar is gegrond Met haar vijfde bezwaar voert de verzoekende partij aan dat de klacht die aanleiding gaf tot de controle en de aansluitende vaststellingen het gevolg is van een reeds tien jaar aanslepend familiedispuut Het Milieuhandhavingscollege ziet niet in welke decretale bepaling hiermee zou geschonden zijn, te meer nu de vaststelling van het milieumisdrijf zoals hierboven aangegeven niet betwist wordt. Het bezwaar mist juridische grondslag is is dan ook ongegrond In het petitum van haar verzoekschrift, vraagt de verzoekende partij ten slotte om de bestreden beslissing te schorsen Artikel , 3, DABM luidt als volgt: De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege leidt tot één van volgende uitspraken: 1 onbevoegdverklaring van het Milieuhandhavingscollege; 2 vaststelling van de onontvankelijkheid van het beroep; 3 ongegrondverklaring van het beroep; 4 gegrondverklaring van het beroep. Artikel , 4, DABM luidt als volgt: Als het Milieuhandhavingscollege het beroep gegrond verklaart, vernietigt het de bestreden beslissing geheel of gedeeltelijk. Het kan daarenboven zelf een beslissing nemen over het bedrag van de boete en, in voorkomend geval, over de voordeelontneming, en bepalen dat zijn uitspraak daarover de vernietigde beslissing vervangt. Uit deze bepalingen volgt dat het Milieuhandhavingscollege niet de bevoegdheid (rechtsmacht) heeft om de bestreden beslissing te schorsen of op te schorten. Het bezwaar is onontvankelijk Ambtshalve bezwaar. MHHC-15/33-K7 31 augustus

6 Artikel , tweede lid, DABM bepaalt dat een opgelegde bestuurlijke geldboete vermeerderd wordt met de opdeciemen die van toepassing zijn voor de strafrechtelijke geldboeten. Het aantal opdeciemen waarmee de strafrechtelijke geldboeten moet worden verhoogd, is geregeld bij de wet van 5 maart 1952 betreffende de opdécimes op de strafrechtelijke geldboeten. Artikel 2 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen inzake justitie (II) heeft in artikel 1, eerste en tweede lid, van de wet van 5 maart 1952, zoals gewijzigd bij de wetten van 26 juni 2000 en 7 februari 2003, het woord vijfenveertig telkens vervangen door het woord vijftig. Deze bepaling is op 1 januari 2012 in werking getreden. Dit brengt concreet mee dat elke strafrechtelijke geldboete, opgelegd voor feiten gepleegd vanaf 1 januari 2012, moet vermenigvuldigd worden met een factor 6 daar waar voordien een factor 5,5 van toepassing was. Overeenkomstig artikel , tweede lid, DABM behoort bijgevolg ook in de bestuurlijke beboeting een vermenigvuldigingsfactor 6 slechts te worden toegepast voor feiten gepleegd vanaf 1 januari Het Milieuhandhavingscollege stelt vast dat de bestreden beslissing aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete oplegt van (duizend vijfhonderdvierentachtig) euro, zijnde 264 (tweehonderdvierenzestig) euro vermeerderd met de opdeciemen ( ) conform artikel DABM, wat betekent dat het boetebedrag werd vermeerderd met een factor 6 daar waar de weerhouden feiten nochtans dateren van voor 1 januari 2012, te weten 1 april Door aldus te beslissen heeft de bestreden beslissing het algemeen rechtsbeginsel van de non-retroactiviteit van de strafwet, zoals tevens verwoord door artikel 7.1. van het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, geschonden. Het beginsel van de non-retroactiviteit raakt de openbare orde gezien het berust op de noodzaak de stabiliteit en de zekerheid van de bestaande rechtsverhoudingen, zoals onder meer deze tussen de rechtsonderhorigen en de overheid, te vrijwaren en aldus eveneens de naleving van het rechtszekerheidsbeginsel te garanderen. Precies dit rechtszekerheidsbeginsel is een van de meest fundamentele rechtsbeginselen die aan de gehele rechtsorde en dus aan de rechtstaat ten grondslag liggen. Nu het bezwaar de openbare orde raakt, is het Milieuhandhavingscollege van oordeel dat zij de plicht heeft dit ambtshalve in het geding te brengen. Uit het proces-verbaal van de zitting van 26 februari 2015 blijkt dat de partijen in de gelegenheid zijn gesteld om omtrent het opgeworpen ambtshalve bezwaar hun standpunten uiteen te zetten. Het ambtshalve bezwaar is gegrond. De gedeeltelijke vernietiging van de bestreden beslissing, met indeplaatsstelling zoals in onderhavig dictum bepaald, dringt zich op De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. MHHC-15/33-K7 31 augustus

7 Om deze redenen beslist het Milieuhandhavingscollege: 1. Het door de verzoekende partij ingediende beroep is ontvankelijk en in de aangegeven mate gegrond. 2. De beslissing 12/AMMC/1164-M/CDM van 18 oktober 2013 van de gewestelijke entiteit wordt deels ambtshalve vernietigd in zoverre zij een alternatieve bestuurlijke geldboete oplegt van 264 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro. 3. De alternatieve bestuurlijke geldboete wordt verminderd tot 100 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op 550 euro. Dit arrest is uitgesproken in Brussel op de openbare zitting van 28 augustus 2015 door het Milieuhandhavingscollege, dat samengesteld is uit: Josef NIJS Ludo DE JAGER Peter SCHRYVERS bestuursrechter, kamervoorzitter, bestuursrechter, bestuursrechter, bijgestaan door Xavier VERCAEMER hoofdgriffier. De hoofdgriffier, De kamervoorzitter, Xavier VERCAEMER Josef NIJS MHHC-15/33-K7 31 augustus