Nieuwsbrief KNNV-Breda

Transcriptie

1 Nieuwsbrief KNNV-Breda Juni-juli-aug 2018 Uitgave 9-2 De KNNV is de vereniging voor veldbiologie. De KNNV maakt mensen enthousiast voor natuurstudie, natuureducatie en natuurbeleving Website: E: T: secretariaat: (076) Banknr NL94 INGB Agenda Voor excursies: Aanmelding per of per telefoon bij de excursieleider (indien vermeld) Tenzij anders vermeld zijn de activiteiten zijn in het Duurzaam leslokaal, Boerderij Wolfslaar, Breda Datum Activiteit Plaats en tijd of info bij vr 15-6 Start week invasieve exoten za 16-6 Midzomerplantenjacht 30 jaar Floron Tilburg; Jacques Rovers vr 22-6 Nachtvlinder-nacht Natuurtuin Breda, Wolfslaar Jan Woolderink za 30-6 Grassen-workshop Boerderij Wolfslaar Jacques Rovers zo 19-8 Plein Air Ginneken, nabij Duivelsbruglaan zo 2-9 Lange afstandswandeling Turfvaart Vanaf Princenhaags museum 9.00 u Charles Schils (opgave vooraf) za 07-9 Opening tentoonstelling Bijloop/400 jaar Turfvaart,Princenhaags Museum Charles Schils za 08-9 Soortendag BredaBIBU/Open monumentendag - zie website BredaBIBU Charles Schils in aug Workshop vleermuizen Boerderij Wolfslaar, datum volgt nog Jan Woolderink zo 09-9 Activiteiten kader Open Monumentendag omgeving De Rith Charles Schils za 15-9 Excursie bus Onder voorbehoud Jacques Rovers zo 16-9 Schepdag water Nog in te vullen Merlijn Hoftijzer do 27-9 Lezing Verdwenen Venen Breda Princenhaags Museum Charles Schils za s Libellenronde Wolfslaar Parkeerplaats Wolfslaar, uur Jeroen Stoutjesdijk Van het bestuur Op de jaarvergadering waren we met ruim 20 leden aanwezig. Met unanieme instemming van de leden is Liesbeth van der Sluis toegetreden tot het bestuur. Zij zal binnen het bestuur de functie van penningmeester op zich nemen. We wensen haar veel succes. Kees van der Krift heeft zich uit het bestuur teruggetrokken. De bestuursfunctie was te lastig te combineren met zijn huidige werk- en privé-omstandigheden. Kees dank voor de inzet. We hebben tijdens de jaarvergadering uitgebreid stil gestaan bij het programma van 2018 en het feit dat we dit jaar 111 jaar als afdeling bestaan. Alle reden om enkele extra activiteiten te organiseren. Het merendeel van de activiteiten in dit kader vinden in de herfst plaats. In de volgende Nieuwsbrief komen we hier op terug. Een cie is volop bezig om een en ander voor te bereiden. Noteer in elk geval 1-11 alvast in de agenda voor KNNV 111. Voor enkele activiteiten in de komende periode willen we extra aandacht vragen: de themadag grassen op 30 juni, de themadag vleermuizen eind augustus en de themadag mieren op eveneens in augustus. De preciese data volgen nog. We zijn als bestuur erg blij dat Anne Marie Beeke bereid is om de website van de KNNV Breda te gaan beheren. Zij zal de komende periode geleidelijk de taak van Jan overnemen. Voor het onderdeel Nieuwsbrief, met name de opmaak, zijn we nog op zoek naar ondersteuning. Wellicht iets voor jou? Bestuur KNNV Breda Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

2 Workshop grassen 30 juni Grassen hebben een slechte reputatie. Ze gaan door als lastig op naam te brengen en vormen op de koop toe weinig tot de verbeelding sprekende bloemen. Neem je de moeite om ze eens goed met een loep te bekijken dan gaat er toch wel een wereld voor je open en zijn er wel degelijk duidelijke verschillen te onderscheiden. En als je weet waar je op moet letten is ook aan deze op het oog allemaal op elkaar lijkende soorten een naam te geven. En omdat je bij elke inventarisatie en/of excursie grassen tegenkomt is het wel handig om ze te kunnen duiden. Op zaterdag 30 juni organiseert KNNV Breda in samenwerking met Floron een workshop over deze familie. Zachte dravik, veel voorkomend in de bermen; foto Saxifraga Peter Meininger In de ochtend bekijken we aan de hand van levend materiaal de belangrijkste in de omgeving voorkomende grassen. We gaan de slag met de flora en proberen hiermee een aantal grassen op naam te brengen. Omdat vegetatieve kenmerken soms zelfs gemakkelijker zijn te onderscheiden dan generatieve, schenken we hieraan ook aandacht. In de namiddag gaan we het veld in om het geleerde in de praktijk te brengen. Tijd: Begeleidende docenten: Charles Schils en Jacques Rovers Aanvang 9.30 uur en afsluiting ca uur Plaats: Duurzaam leslokaal bezoekerscentrum Wolfslaar, Wolfslaardreef 95, Breda Kosten: 10,- (inclusief koffie/thee, exclusief lunch) Maximaal aantal deelnemers: 15 (deelname in volgorde van aanmelden) Aanmelden bij of onder vermelding van workshop grassen. Nacht van de nachtvlinders 22 juni Tijdens de Nationale Nachtvlindernacht, op vrijdagavond 22 juni zal Erik-Jan Beenakkers een nacht-vlinderpraktijkavond voor zijn rekening nemen. Een vervolg op de lezing van Jurriën van Deijk, van de Vlinderstichting, van 10 april j.l. Plaats van samenkomst: Parkeerplaats natuurtuin Wolfslaar Starttijdstip wordt nog bekend gemaakt. De praktijkavond is bestemd voor iedereen die in nachtvlinders geïnteresseerd is. Jan Woolderink Libellen - zaterdags Jeroen Stoutjesdijk loopt weer iedere zaterdag met belangstellenden van 11 uur tot 13 uur een libellenrondje door Wolfslaar. We kijken welke soorten we tegenkomen en proberen ze zonodig te determineren. Dit om onze kennis van deze diergroep op te halen, om een beeld te krijgen van het verschijnen en verdwijnen van de soorten in de loop van het seizoen en natuurlijk om voor het gebied nieuwe soorten te ontdekken. Verzamelen om 11 uur op de parkeerplaats van Wolfslaar. Als het een keer niet doorgaat (vanwege het weer o.i.d.) krijgt u een berichtje. Vleermuizen eind augustus We willen deze zomer een vleermuizenworkshop organiseren. Het doel is belangstelling te creëren voor deze zoogdierengroep (voor latere inventarisatie, zie hieronder) en ook belangstelling voor deelname aan onze zoogdierenwerkgroep. Het idee is twee avonden te organiseren, eind augustus: een lesavond en een praktijkavond. Chiel Simons gaat de lesavond voor zijn rekening nemen. We zijn nog bezig de praktijkavond te regelen. Zodra alles geregeld is komt er een nieuwsbericht. Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

3 Alvast aanmelden kan bij het secretariaat, Monitoren van vleermuizen is in de regio extra van belang, omdat Vogelbescherming Nederland en de Zoogdiervereniging met de B5-gemeenten Breda, Eindhoven, Helmond, s-hertogenbosch en Tilburg het natuur-inclusief bouwen promoten. Dit doen ze door samen met woningcorporaties, projectontwikkelaars, aannemers en architecten proactief nest- en verblijfplaatsen voor vogels en vleermuizen aan te brengen in nieuwbouw- en renovatieprojecten. Dat kan bijvoorbeeld door neststenen in te metselen, of de manier van bouwen aan te passen zodat de spouw ook voor vleermuizen geschikt wordt. Daarnaast wordt gewerkt aan het toegankelijk maken van kerktorens en zolders. Jan Woolderink Themadag paddenstoelen Achter de schermen stonden we niet helemaal in de zomerstand. Voor het komende najaar hebben we (in het bijzonder Piet van Iersel) Yvonne Dijkman uit Zaltbommel bereid gevonden om voor de (werk-)groep een themadag paddenstoelen te begeleiden. In de ochtend gaan we op stap en verzamelen een aantal verschillende paddenstoelen. In de namiddag komt het meer theoretische gedeelte aan bod. Een van de onderwerpen gaat over de ecologie, leefwijze en relaties met paddenstoelen. Daarnaast komt ook de indeling van het paddenstoelenrijk aan de orde met uitleg over het verschil tussen Ascomyceten en Basiodiomyceten met daarbij vele voorbeelden. Ook proberen we met behulp van eenvoudige determinatietabellen, waaronder tabel van Vermeulen, paddenstoelen op geslachtsnaam of, in een aantal gevallen, op soortnaam te brengen. Voor een aantal soorten is microscopisch onderzoek noodzakelijk. Dit laatste laten we op deze themadag achterwege. Wie neemt er deel aan de themadag paddenstoelen? Voor degene die alles weer eens even op een rij gezet wil krijgen een uitgelezen kans. Datum: woensdag 3 oktober (bij erg droog weer reservedatum 17 oktober) Plaats: nog in te vullen Tijd: start 9.30 uur en afsluiting rond uur Maximaal aantal deelnemers: 15 Kosten: 10,- leden KNNV Breda en 15,- niet leden Jacques Rovers, tijdelijk coördinator paddenstoelen Nieuw seizoen voor de werkgroep zoogdieren gestart Eind april is de zoogdierenwerkgroep gestart met het plaatsen van wildcameras in de faunapasages. Dus het is nog wat vroeg om al resultaten te melden. Leuk om te melden dat het aantal faunapasages dit voorjaar weer is uitgebreid. Op de volgende locaties heeft de gemeente Breda nieuwe Faunapassages aangelegd. Galderseweg thv de Klokkenberg, Strijpeseweg thv Strijpen de Berkt, Bolbergseweg thv de Gilzewouwerbeek, Lage Aard thv de Gilzewouwerbeek, Raamschoorsweg thv de Turfvaart en Raamschoorsweg thv de Bijloop. Hopelijk dat vele dieren de ingang vinden om er te kunnen onder steken. Hiernaast een foto van de net aangelegde faunapassages op de Strijpenseweg. Ook deze nieuwe Faunapassages zullen weer in het monitoringsprogramma worden opgenomen van de werkgroep zoogdieren. Oproep. Wie heeft er zin en tijd om bv op de vrijdagmiddag met een van de leden van de werkgroep de wildcameras langs te gaan en samen te kijken welke dieren er zijn gespot. Neem hiervoor contact op met de coördinator van de werkgroep: Wouter Schuitema, mailadres: w.schuitema@breda.nl. Wouter Schuitema, coördinator werkgroep zoogdieren Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

4 Breda Binnenste Buiten Activiteiten in stroomgebied van de Bijloop en Turfvaart Het seizoen is goed op gang gekomen. Diverse werkgroepen zijn volop met waarnemingen gestart, zoals de viswerkgroep, amfibieënwerkgroep, vogelwaarnemingen. De vondst van kamsalamanders in poelen die nog maar enkele jaren geleden zijn aangelegd, was bijzonder. Binnen de bebouwde kom werden langs de Bijloop o.a. de Steenanjer, de Knolsteenbreek en Pilvaren aangetroffen. Nieuw voor dit deel van de stad. 23 mei hebben leden van de plantenwerkgroep in het buitengebied de Rith e.o. een viertal wegbermen onderzocht in het kader van Mijn berm bloeit. Dit is een landelijk campagne van Stichting Floron en de Vlinderstichting. Doel van het onderzoek is na te gaan in welke bermen er voldoende bloeiende planten staan die nectar kunnen leveren aan bestuivende insecten zoals vlinders, hommels en bijen. 400 jaar Turfvaart De activiteiten rondom 400 jaar Turfvaart krijgen steeds meer vorm. Als je je wilt verdiepen in de geschiedenis van de turfwinning in West-Brabant en gevolgen die dit voor het landschap had én nog steeds heeft, is er een scala aan activiteiten. 2 september : organiseert het IVN een Landschapswandeling van Bron tot Monding. De wandelaars (maximaal 50) worden om 9.00 uur vanaf Princenhaags Museum met een bus richting bron vervoerd. Onder leiding van IVN-natuurgidsen wordt vanaf dat punt teruggelopen naar de monding van de Turfvaart in Breda. Halverwege ontvangt Brabants Landschap de turfvaarters in de Zwarte schuur op de Pannenhoef. Afsluiting is weer bij Princenhaags museum. De kosten voor deelname aan deze wandeling bedragen 8,00. Zelf lunchpakket en drinken meenemen. Lengte van de tocht is ongeveer 25 km. Verwachte aankomst uur. Voor inschrijving: houd de website van IVN in de gaten. 7 september : Princenhaags museum: opening tentoonstelling Bijloop/400 jaar Turfvaart. In samenwerking tussen Princenhaags Museum en Breda Binnenste Buiten brengen we de geschiedenis van de turfwinning en de ontwikkeling van het landschap sindsdien in beeld. Waterschap Brabantse Delta heeft ondersteuning toegezegd bij het verkrijgen van mooi kaartmateriaal. Leden van Fotogroep G&B zijn dit jaar in het gebied actief en laten hun beste foto s zien. De tentoonstelling zal gedurende drie maanden op openingsdagen te bezichtigen zijn. 8/9 september : Mogelijk activiteiten in kader van Open monumentendag. 9 september : Fietstocht. Onder leiding van een gids van Fietsgilde de Baronie (er zijn er 4 tot 5 beschikbaar) kunnen deelnemers een tocht maken langs de Turfvaart van 25 tot 30 km. Tijdens de tocht wordt uitleg gegeven over de Turfvaart maar ook andere belangrijke zaken die men op de fietstocht tegenkomt. Werkgroepen van Breda Binnenste Buiten zijn op de zoveelsoortendag in het gebied actief en geven uitleg. In het najaar organiseren we een lezingencyclus. Streefdata zijn: 27 september : Verdwenen venen 25 oktober : De Bijloop natte natuurparel Turfvaart afvoergoot 29 november : Landgoederen langs de Turfvaart Landschap flora en fauna Voor recente waarnemingen en actuele informatie zie de website: Charles Schils, Coördinator project Breda Binnenste Buiten. Zoveel turf werd er her en der afgegraven (foto links) en via de Turfvaart vervoerd (foto rechts) (foto s Charles Schils) Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

5 Vissenwerkgroep Mark en Leij en KNNV Breda van start De vissenwerkgroep is inmiddels alweer drie keer op pad geweest, de eerste vissen en waterdieren zijn gevangen. Van de drie avonden dat er gevist is, is er twee keer gevist in de Bijloop/Turfvaart en één keer in de Galderse beek. Dit jaar is de inventarisatie gericht op deze twee beeksystemen. Het waterschap monitort dit jaar de Galderse beek. De vissenwerkgroep verzameld aanvullende gegevens voor de analyses van het waterschap. Aanvullend draait de vissenwerkgroep mee in het project Breda Binnenste Buiten die dit jaar de pijlen heeft gericht op het systeem van de Bijloop/Turfvaart dat 400 jaar bestaat. Tot nu toe zijn de uiterste bovenstroompjes van de systemen bevist. Hier hebben we tot nu toe zes verschillende soorten aangetroffen: tiendoornige stekelbaars, riviergrondel, zeelt, bermpje, snoek en ruisvoorn. De komende maanden zal de werkgroep stroomafwaarts trekken tot aan de mondingen met de Mark in de hoop de diversiteit van de nu al aangetroffen soorten uit te breiden. Nieuws van de plantenwerkgroep Merlijn Hoftijzer, coördinator werkgroep vissen KNNV Breda en Mark en Leij Op het moment dat ik dit schrijf is het wilde plantenseizoen al weer volop aan de gang. Na een trage start leek eind april alles tegelijk in bloei te staan. Iedere dinsdagavond gaan we op stap vanaf uur. We zijn gestart langs HSL nabij Hazeldonk en Galder. Voor het eerst sinds jaren zitten we ten noorden van Breda in Terheijden, Wagenberg en Hoge Zwaluwe. Km-hokken die meer op klei en veen gesitueerd zijn en dus tot onverwachte vondsten kunnen leiden. Een nieuweling dit jaar is Straatwalstro, Straatwalstro (Galium murale) is van oorsprong een mediterrane soort die steeds meer oprukt naar NoordWest-Europa. Op de verspreidingskaart van Floron staan nu een twintigtal rode stippen van waarnemingen vanaf En slechts één van vóór Het is een onaanzienlijk plantje. Een lid van onze plantenwerkgroep ontdekte het vorig jaar in Breda. Een ander lid vond het in mei van dit jaar in de omgeving van het van Coothplein. Zelfs meer dan 100 exemplaren. Een soort om in de gaten te houden. Voor de liefhebbers wordt er dit jaar een themadag grassen georganiseerd (zie onder kopje workshop grassen). In 2018 bestaat Floron 30 jaar, alle reden om dit te vieren. Op 16 juni is er een midzomerplantenjacht. Gedurende een ochtend bezoeken we een km-hok dat ca 30 jaar geleden ook al een keer is onderzocht. We gaan na welke planten er nog staan welke er zijn bijgekomen en welke we niet meer terug kunnen vinden. Zin om hieraan deel te nemen. Zie website van Floron: Wil je een keertje mee, neem dan contact op met tnv Jacques Rovers. Jacques Rovers, coördinator werkgroep planten Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

6 Voorjaar: amfibieën-seizoen Voor de amfibieënwerkgroep is het voorjaar het hoogtepunt van het jaar. Het begint, soms al vroeg in februari, met het zachte gebrom van de bruine kikker. Dan het piepende koet-koet-koet van de pad. En als je geluk hebt zie je vrouwtjes met één of meer mannetjes op de rug rondhuppelen. In maart kun je voortplantingsactiviteiten van salamanders waarnemen als je met een goede zaklamp in het water schijnt. In mei laten de groene kikkers zich horen en niet zo zuinig ook. Oorverdovend is het. Als klap op de vuurpijl kun je tegenwoordig ook het kèkkerend geluid van de boomkikker in onze omgeving beluisteren. En als je heel veel geluk en geduld hebt dan zie zo n groene parel zonnend op het blad van een braamstruik. Dat gebeurde op 11 mei. Heeft de amfibieënwerkgroep nog iets anders gedaan dan genieten? Jazeker. We hebben een minicursus amfibieën georganiseerd. Er hadden zich 18 deelnemers aangemeld. Op 17 april gaf Jeroen van Delft (RAVON) een prachtige lezing (eigenlijk een les) over de amfibieën in onze omgeving. Een enthousiast en duidelijk verhaal. Ruim een week later, op 28 april, kwam de groep bij elkaar Boerderij Wolfslaar. Eerst wat theorie in het leslokaal: herhaling van de kenmerken van de verschillende amfibieën in Brabant gevolgd door een uiteenzetting over wat er allemaal bij komt kijken als je ook daadwerkelijk het veld in gaat (vergunning, toestemming, materialen etc.). Na een vlotte lunch begon het echte werk: scheppen in poelen in de omgeving. We hadden geluk: binnen de kortste keren hadden we kleine watersalamanders, alpenwatersalamanders, vinpootsalamanders, bastaardkikkers (= één van de soorten groene kikkers) en veel larven van de bruine kikker. Ook in de volgende poel, in de natuurtuin, werden al deze soorten aangetroffen. Maar toen enkele enthousiaste deelnemers ook hun schepnet in het water staken was er minder goed nieuws. Diverse salamanders hadden "blaasjes" op hun lijf. Waarschijnlijk het werk van de eencellige parasiet Amphibiocystidium. Omdat we geen desinfectiespullen bij ons hadden en tevens alle netten al een keer in het water waren geweest hebben we onze werkzaamheden gestaakt. Vorig jaar hadden we de parasiet hier nog niet aangetroffen, wel in een poel op ongeveer 2,5 km ten Z.O. van de natuurtuin. De ziekte grijpt dus snel om zich heen en het is dus raadzaam om je te houden aan de voorschriften van RAVON. De werkgroep is op verschillende avonden het veld in geweest. In het kader van Breda BinnensteBuiten hebben we poelen in het stroomgebied van de Turfvaart/Bijloop geïnventariseerd. De mooiste vangst betrof een aantal kamsalamanders in een door de Gemeente Breda recent aangelegde poel tussen Breda en Rijsbergen. Niet in alle poelen was er succes. Tussen de Graaf Engelbertlaan en de Talmastraat vingen we soms helemaal niets of gewoon wat stekelbaarzen. Tenslotte nog een leuk nieuwtje. Langs een minipoel bij Oosterheide werd een pad aangetroffen die wel heel veel leek op een rugstreeppad. We hebben er waarschijnlijk een nieuwe soort bij in ons werkgebied. Maar dat moet nog wel even goed uitgezocht worden. Erik van der Hoeven, coördinator werkgroep amfibieën Cursisten aan het werk Foto: Erik vd Hoeven Zonnende boomkikker Foto: Aad van Diemen Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug

7 Excursies en lezingen West Brabantse Vogelwerkgroep Zie voor nadere informatie de website: Op 7 juni en 13 september is er een lezing gepland. Aanvang uur in de Wegwijzer in Breda. Zie voor nadere informatie website West-Brabantse Vogelwerkgroep Excursies IVN Mark & Donge Zie voor meer informatie de website van IVN Mark & Donge: zo10 juni Slootjesdag. Natuurtuin Wolfslaar uur, Parkeerplaats zwembad, Wolfslaardreef 103, 4834 SN Breda. Gezinsactiviteit, klein en groot welkom! zo 17 juni Planten in beeld uur, Domeinweg 9, 4908 BK Oosterhout (zie website voor plattegrondje) za 23 juni Midzomernacht, I.s.m. Vereniging Markdal uur, parkeerplaats café restaurant De Kogelvanger, Galderseweg 55, Breda. zo 08 juli Bos en beemd - Strijpen zo 22 juli uur, parkeerplaats restaurant In den Molen, Zevenbergseweg 21, 4871 NJ Etten-Leur. Water op de voorgrond - Markdal (Ginneken) uur, Schoolakkerplein, 4835 EH Breda. zo 05 aug Turf in de Vloeiweide uur Bij het gele bruggetje nabij Raamschoorseweg 75, 4838 EN Breda. Een wandeling in het kader van Breda Binnenste Buiten. zo 12 aug Heide met een kleurtje - Strijbeekse heide uur Parkeerplaats SBB. Erikaweg. Erikaweg inrijden naast marechausseehuisjes, Strijbeekseweg 47, 4856 AA Strijbeek (zie website voor plattegrondje) zo 26 aug Natte voetjes - Zaartbos uur - nabij vuilrooster over Weerijs, te bereiken via parallelweg Graaf Engelbertlaan, Breda. (zie website voor plattegrondje) Nieuwsbrief KNNV-Breda juni-juli-aug