Een vegetatieopname maken 6 Een flora-inventarisatie uitvoeren 9 Een natuurtoets uitvoeren 11

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 2inhoudsopgave A B C G Oriëntatie s Oriënteren op het onderzoeken van flora en fauna 4 Werkwijzer Een vegetatieopname maken 6 Een flora-inventarisatie uitvoeren 9 Een natuurtoets uitvoeren 11 s Broedvogels inventariseren 13 Hulpmiddelen s Formulier vegetatieopname 15 Informatie Ecologische begrippen 18 Verspreiding en zeldzaamheid 21 Wetgeving flora en fauna 24 Doelstellingen van flora- en fauna-inventarisaties 28 Proefvlakkeuze bij flora- en fauna-inventarisaties 31 Inventarisatie flora 34 Vegetatieopname 37 Inventarisatie zoogdieren 40 Inventarisatie vogels 42 Inventarisatie amfibieën, reptielen en vissen 44 s Inventarisatie vlinders en libellen 47

2 E Bronnen & Links s Bronnen & links bij 49 3 inhoudsopgave

3 4oriëntatie a... Oriënteren op het onderzoeken van flora en fauna De organisatie van een paardenconcours moet een onderzoek inleveren over de effecten van het paardenevenement op de flora en fauna. De vergunning wordt alleen verleend als de uitkomst van dit onderzoek positief is. Dit soort krantenberichten kom je steeds vaker tegen Flora- en faunawet Dit soort krantenberichten kom je steeds vaker tegen. De aanwezigheid van een boomkikker blokkeert de aanleg van een woonwijk. Of het uitbaggeren van een sloot in het voorjaar wordt stilgelegd vanwege het voorkomen van een bijzondere vissoort. Veel soorten planten en dieren worden met uitsterven bedreigd. We worden er steeds zuiniger op. De Flora- en faunawet verbiedt het doden of verstoren van beschermde soorten. De Flora- en faunawet beschermt planten en dieren Onderzoeken flora en fauna De Flora- en faunawet is sinds 2003 van kracht. Om erachter te komen of beschermde of kwetsbare plant- of diersoorten in een gebied voorkomen, moet je eerst onderzoek doen. In deze leereenheid leer je hoe je flora en fauna kunt inventariseren. Zulke onderzoeken zijn niet nieuw. Al zo n honderd jaar verzamelen we in ons land systematisch gegevens over het voorkomen van plant- en diersoorten. Dit gebeurde vooral door wetenschappers

4 en vrijwilligers. Uit nieuwsgierigheid, omdat men meer wilde weten over het voorkomen en de verspreiding van soorten. a Beroep of hobby? oriëntatie Het herkennen van soorten moet je leren Hobby als beroep Er zijn nog altijd veel vrijwilligersorganisaties actief bij het inventariseren van flora en fauna. Ze specialiseren zich op soortgroepen zoals broedvogels (SO- VON) of amfibieën (RAVON). Hun gegevens worden verzameld in een nationale databank. Onderzoeken in het kader van de Flora- en faunawet worden meestal door ecologische adviesbureaus uitgevoerd. Ze gebruiken deze databank en vullen gegevens zonodig aan met eigen veldwerk. Veldwerkers die deze inventarisaties uitvoeren, moeten soorten feilloos kunnen herkennen en aantallen vaststellen. Vaak gebruiken ze kennis en ervaring die ze als vrijwilliger opdeden. 5

5 6werkwijzer b... Een vegetatieopname maken Planten als riet, gele lis en lisdodde groeien vaak in elkaars buurt. Je vindt ze vooral langs de oevers van plassen en sloten. Zo n combinatie van plantensoorten die gezamenlijk in hetzelfde milieu voorkomen, noem je een plantengemeenschap. In deze werkwijzer leer je hoe je een plantengemeenschap onderzoekt door een vegetatieopname te maken. Gele lis en lisdodde zijn oeverplanten Indeling gebied Je begint met het onderscheiden van de verschillende vegetatietypen die in het onderzoeksgebied aanwezig zijn, zoals bosjes, oeverbegroeiingen, vochtige en droge graslanden. Je geeft deze in een schets aan. Binnen elk vegetatietype kies je meerdere proefvlakken uit. De begroeiing van het proefvlak moet representatief zijn voor het hele gebied en mag bijvoorbeeld niet op een overgang liggen. De grootte van je proefvlak is afhankelijk van het vegetatietype. Voor een grasland is dit 4 tot 10 vierkante meter. Een proefvlak in een bos kan wel oplopen tot 400 m 2. Uitzetten van het proefvlak Opnameformulier Je gebruikt een opnameformulier en noteert eerst de algemene gegevens. Met een GPS-meter kun je de ligging van het proefvlak nauwkeurig vastleggen. Ook noteer je type en hoogte van de begroeiing en de bedekking. Bij dit laatste schat je in hoeveel procent van de bodem door plantendelen wordt bedekt.