Vogelwerkgroep De Kempen. Nieuwsbrief wespendievenonderzoek in de Kempen 2013.

Transcriptie

1 Vogelwerkgroep De Kempen Postadres: Kermisberg 6, 5508 DW Veldhoven Website: Gironummer: Kamer van Koophandel: Nieuwsbrief wespendievenonderzoek in de Kempen Falsterbo Zweden Foto: Piet van Happen Inleiding. In deze nieuwsbrief informatie over het onderzoek naar wespendieven in de Kempen in de periode 1 juli t/m 15 augustus Doel van het onderzoek is het vaststellen van het aantal wespendief paren, broedend en niet broedend, in een vast omlijnd gebied, in de Kempen. In bovengenoemde periode worden alle waarnemingen verzameld, waarbij het belangrijk is om op te geven, van waar komt de vogel en waar vliegt deze naar toe. In de periode is het wespendievenonderzoek uitgevoerd in een deel van de Kempen ter grootte van 224 vierkante kilometer, dat is in 2012 afgerond. Vanwege het te grote oppervlakte heb ik besloten de komende jaren een ander iets kleiner gebied te onderzoeken. De keuze is gevallen op het beekdal van de Dommel, vanaf Kraaieven Achterste Brug tot aan de Hogt

2 Waalre, dat is een totale lengte van 18 km. Naast gemeentebossen liggen in dit gebied ook veel eigendommen van Natuurmonumenten. Dit onderzoek van Vogelwerkgroep de Kempen ( ) zal vooral gaan om het vaststellen van broedende- en niet broedende paren aan de hand van voedselvluchten in de periode 1 juli t/m 15 augustus (SOVON normen). Voordeel van onderzoek in de Dommel zone is dat je vanaf de paden vrijwel overal het beekdal kunt overzien met kijkers en telescopen. De beste methode is om ergens op een zandpad te staan en de lucht enkele uren afspeuren met kijker en telescoop, dit levert de meest waardevolle informatie op. Tijdens het veldwerk kijken we natuurlijk ook naar andere soorten roofvogels. In deze Nieuwsbrief ook praktische tips voor het veldwerk en de simultaantellingen. Alle overige informatie over roofvogelonderzoeken en andere onderzoeken van Vogelwerkgroep de Kempen vindt u op de internetsite: Tenslotte een woord van dank aan de volgende personen die foto s voor deze Nieuwsbrief beschikbaar hebben gesteld: Wim Deeben, Piet van Happen, Frits van Hout en Jos Maas. Tenslotte dank aan Jan Wouters voor de tekstcontrole. Jacques van Kessel j.kessel51@upcmail.nl Dommeldal mannetje mei Foto s: Jacques van Kessel

3 Kaart 1. Werkgebied met waarneminglocaties in Dommeldal de Hogt tot Malpie. Zwarte stippen: waarnemingslocaties (het Dommelkwartier Dommelen noord wordt niet geteld)

4 Kaart 2. Werkgebied met waarneminglocaties in Dommeldal tot Achterste Brug. Zwarte stippen: waarnemingslocaties

5 Typische vliegbeelden van wespendieven. Heieinden Hoogeloon augustus Foto s: Wim Deeben Wespendieven in Vessem noord juli foto s Jos Maas. Dommeldal Waalre mei Foto s: Jacques van Kessel Dommeldal mei Foto: Jacques van Kessel

6 Dommeldal Foto: Jacques van Kessel Mannetje wespendief Foto: Frits van Hout Dommeldal gehucht de Heuvel Waalre. Foto: Jacques van Kessel

7 Verschillen bij ruipennen van wespendieven. Er is een duidelijk verschil in ruipennen van mannetjes en vrouwtjes wespendieven. In onderstaande scan zijn die verschillen duidelijk te zien. Vrouwtje mannetje Dommeldal Waalre Foto s: Jacques van Kessel

8 Veldwerk tips. - Zoek een locatie waar je een breed uitzicht hebt, waardoor de trefkans groter is. Het is zeer belangrijk om regelmatig de horizon met de kijker af te zoeken (scannen). - Het beste is om vliegbewegingen op een topografisch kaartje in te tekenen, vooral rechtlijnige vliegbewegingen kunnen heel waardevol zijn. - Een deel van onze paren wespendievenkomt komt tot broeden, een ander deel gaat helemaal niet tot broeden over, in dit onderzoek proberen we ook een onderscheid te maken tussen deze paren. Wespendieven die niet broeden verblijven vaak veel langer hoog in de lucht met zweven en vlinderen, dan de broedende vogels die het immers erg druk hebben. - Als je na 3-4 uur waarnemen helemaal geen wespendieven ziet, dan moet je later nog eens terug komen en opnieuw proberen. - Waarnemingen van vogels met prooi of verse takken zijn heel belangrijk (nestindicerend), als ze vliegen met kleine prooien is dat vrijwel onzichtbaar. Voedselvlucht, een nestindicerende waarneming: wespendief met kikker. Foto s: Jacques van Kessel - Bij slecht weer komen wespendieven niet of nauwelijks boven het bos uit. - Er is een grote overlap van activiteitengebieden met andere wespendieven paren. - Heel veel paren bouwen elk jaar weer een nieuwe nest, sommige paren gebruiken een nest nog twee tot drie jaar. Soms bouwen Wespendieven alleen maar een nest en gaan niet over tot eileg. - Adulte vogels kunnen gedurende het broedseizoen gemakkelijk 5-6 km. afleggen tijdens de voedselvluchten.

9 Vliegbeelden wespendief om patronen in te tekenen tijdens veldwerk. Deze vliegbeelden zijn bruikbaar om kenmerkende vleugel- en borst patronen in te tekenen, en aangeven of staartpennen, handpennen en armpennen ontbreken. Dommeldal de Hogt bij Waalre. Foto: Jacques van Kessel

10 Bovenstaande type beekdalbos is een heel goed wespendievenbiotoop. Foto Jacques van Kessel

11 Wespendieven observeren in 2013, een oproep tot medewerking. In de periode 1 juli tot en met 15 augustus 2013 willen we dagelijks wespendieven gaan observeren in het Dommeldal voor leden en niet-leden. Het is bedoeling om te gaan posten met telescopen verschillende locaties op paden in het Dommeldal, in combinatie met enkele simultaantellingen. Heb je interesse om in een bepaald traject te tellen of wil je gewoon eens mee gaan meld je dan aan, je krijgt t.z.t. automatisch bericht. j.kessel51@upcmail.nl. Ook losse waarnemingen in die periode zijn van harte welkom. Dommeldal bij Veldhoven - Waalre Foto: Jacques van Kessel Simultaantellingen. Op zaterdag 27 juli, 3 augustus en 10 augustus 2013, van uur tot uur, wordt op verschillende plaatsen in het beekdal van de Dommel gepost om wespendieven te tellen. Iedereen kan hier aan mee doen, ook aan te bevelen voor nieuwe leden en niet-leden. Er zal verspreid in kleine groepjes worden gepost. Opgeven kan via . Ook de zaterdagen voor 27 juli zullen worden gebruikt om te posten, dan ligt het accent op het waarnemen van voedseldragende wespendieven.

12 Aanbevolen roofvogelliteratuur. - Rob Bijlsma & Ulco Glimmerveen, Herkenning van roofvogels in het veld. Uitgave Werkgroep Roofvogels Nederland. ISBN Rob Bijlsma, Handleiding veldonderzoek Roofvogels. KNNV Uitgeverij. ISBN Dick Forsman, The raptors of Europe and the Middle East. A Handbook of Field Identification. ISBN Benny Gensbol, Veldgids Roofvogels. KNNV Uitgeverij. ISBN Van Maanen, W., van Diermen, J., van Rijn, S., & van Geneijgen, P., Ecologie van de Wespendief Pernis apivorus in de Veluwe in , populatie, broedbiologie, habitatgebruik en voedsel. Natura 2000 rapport, Provincie Gelderland Arnhem NL / stichting Boomtop NL. Foto: Jacques van Kessel