Workshop Water. 16 april Cedrick Gijsbertsen Maarten Kuiper
|
|
- Adam van Beek
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gambiadag 2011 Workshop Water 16 april 2011 Cedrick Gijsbertsen Maarten Kuiper
2 Introductie Cedrick Gijsbertsen en Maarten Kuiper, (geo)hydrologen werkzaam bij Wareco Ingenieurs. Cedrick Gijsbertsen mede-oprichter van de SamSamWater Foundation. Maarten Kuiper specialist bij SamSamWater. Doel van de SamSamWater Foundation: - Samen met lokale partners en andere stichtingen/ngo s ondersteunen van waterprojecten - Delen van kennis en informatie Als vrijwilligers betrokken bij diverse water projecten in ontwikkelingslanden (Burkina Faso, Kenia, Tanzania, Oeganda, Somalië, Suriname).
3 Introductie Deze presentatie en een overzicht van alle links ( ) zijn terug te vinden op Vragen? Interactie wordt gewaardeerd!
4 Doel van deze workshop Geeft geen overzicht van alle mogelijke methoden Biedt een bredere blik voor oplossingen watervoorziening Onderscheid tussen verschillende waterbehoeftes: Huishoudelijk gebruik Drinkwater Koken Wassen Etc. Drinkwater voor vee Irrigatie Stenen maken Etc. Niet alle methodes zijn geschikt voor drinkwater.
5 Indeling Intro: Water in Gambia Technieken: Regenwater Oppervlaktewater Grondwater Kunstmatige infiltratie Welke is het beste? Beheer Conclusies
6 Water in Gambia 1. de rivier 2. regen en verdamping 3. grondwater en gebruik
7 De rivier 8 km3 per jaar Vergelijkbaar met de Maas
8 Tot zo n 240 km periodiek brak tot zout (FAO 2003) In droge periode beperkt bruikbaar Bron: Gambia National Adaptation Programme of Action (NAPA) on Climate Change
9 Neerslag en verdamping
10 Jaarlijkse neerslag: vergelijkbaar met NL, maar sterk seizoenaal Jaarlijkse verdamping: veel groter!
11 Onze tool wordt al veel gebruikt!
12 Grondwater en gebruik Overal aanwezig, vaak van goede kwaliteit Relatief ondiep grondwater Klein gedeelte van de rivier ten goede aan grondwater (1/16 e ) (Ceesay and Son et al., 1987). Als veel onttrekkingen -> dalende grondwaterstand Dan nog meer onttrekken? The level of the ground water is constantly sinking and there have been water shortages for a number of years The situation will only be improved by drilling new bore holes and constructing more overhead water tanks at Kotu South.
13 Gebruik: 23,5 m 3 /persoon/jaar Senegal: 163 m 3 VS: m 3 (FAO/AQUASTATS 2003). Grondwater levert grootste deel vraag huishoudelijk water (Njie, M 2002b) Afwisseling grote puttenvelden en kleinschalige pompjes
14 Grondwater overal aanwezig, nu nog wel
15 Hoe kom je aan water? De technieken. Regenwater Oppervlaktewater Grondwater Kunstmatige infiltratie
16 Regenwater Potentieel dus een grote bron van water, alleen vaker niet dan wel beschikbaar (seizoenaal). Noodzaak tot het opslaan van water in de natte tijd voor gebruik in de droge tijd. Veel (en vaak goedkope) methoden van opslag beschikbaar. Voorbeelden: 2%20nega%20and%20kimeu.pdf
17 Regenwater van daken Belangrijk: Zorg ervoor dat eerste (vuile) water ( first flush ) niet in de opslagtank terecht komt. Denk aan grote overbrugging droge periode Als het water op de juiste manier wordt opgeslagen is zuivering vaak niet eens nodig.
18 Regenwater Maar niet alleen regenwater opvang vanaf daken. Allerlei oppervlaktes zijn geschikt. Bijvoorbeeld: Rotsen Zeker in combinatie met andere methoden. ter%20from%20rock%20outcrops.pdf Wegen ter%20from%20roads.pdf Landoppervlakte _supply_by_rural_builders.pdf?sessid=dcc2c5befe35 ef2a5b41f1a6350c61e2
19 Conclusie regenwater Regenwater opvang van daken kan voorzien in een aanzienlijk deel van het benodigde water voor huishoudelijk gebruik. Andere bronnen van regenwater opvang (rotsen, wegen, etc.) kunnen een goede aanvulling zijn voor andere waterbehoeftes (vee, irrigatie, etc.)
20 Oppervlaktewater Makkelijke bron van water. Toegankelijk! Nadelen en risico s oppervlaktewater: Vervuiling van bovenstrooms (steden, industrie, fecaliën) Besmetting door mensen & dieren Veel verlies en slechtere waterkwaliteit door verdamping Ziektes (muskieten)
21 Oppervlaktewater Bij voorkeur geen rechtstreekse inname rivierwater, maar gebruik maken van oeverfiltratie (zuivering door de bodem, schoner water door filtering en afbraak bacteriën en virussen) 10 m afstand zorgt al voor een aanzienlijke afname van het risico op ziekmakers. Let op: zout blijft aanwezig.
22 Oppervlaktewater Ondanks nadelen is oppervlaktewater vaak toch een belangrijke bron voor water. Zeker in combinatie met andere methoden. Gezien de kleine schaal vaak bijna geen invloed op benedenstroomse gebruikers. Maar vaak niet geschikt als drinkwater.
23 Oppervlaktewater Waterpyramide: Zuivering van brak grondwater in combinatie met opvang regenwater. Relatief duur, maar downscaling wellicht mogelijk.
24 Grondwater Overal aanwezig! Verschillende dieptes: van heel ondiep (bijv. in rivierbedding) tot heel diep (boreholes van meer dan 100 m)
25 Grondwater Voordelen grondwater: Vaak niet verontreinigd, natuurlijk gefilterd Goed beschermd in de bodem Geen verdamping Nadelen grondwater: Niet overal bereikbaar of genoeg water Soms is de kwaliteit niet goed (brak/fluoride/arseen)
26 Grondwater Diepe putten of Boreholes. (soms > 100 m) Risico s Mogelijk slechte kwaliteit (zout/ijzer) Leegpompen van de voorraad (is wel genoeg beschikbaar?) Veel geld uitgeven, nog steeds geen water! Onderzoek naar hoeveelheid en kwaliteit water, omgevingsbeinvloeding is daarom belangrijk! Bronnen in de omgeving geven veel info!!
27 Conclusie grondwater Grondwater is een belangrijke bron voor schoon drinkwater. Het is alleen geen onuitputtelijke bron. Heeft het onttrekken van grondwater invloed op de put van de buren of nabijgelegen dorp? Schoon drinkwater is schaars. Gebruik schoon grondwater niet voor doeleinden die ook met grijs water kunnen worden voorzien.
28 Kunstmatige infiltratie Zorgen dat (tijdens en na de regentijd) extra water de bodem in zakt, zodat dit tijdens de droge tijd gebruikt kan worden. Voordelen: Beschermd tegen verdamping Opslag in de bodem heeft vaak een zuiverende werking Geen muskieten Nadelen: Hoeveel kun je terugwinnen? Soms (afhankelijk van geologie) verontreiniging bijv. door zout Minder oppervlaktewater beschikbaar
29 Kunstmatige infiltratie Voorbeeld 1: Sand Storage Dams Wateropslag in zand van rivierbeddingen riverbank accumulated sand dam groundwater old riverbed hardrock
30 Kunstmatige infiltratie Voorbeeld 2: Micro-dammen Kleine dammen in seizoenale rivieren
31 Kunstmatige infiltratie Het geïnfiltreerde water kan in de droge tijd gebruikt worden. Water kan onttrokken worden met (handgegraven) ondiepe putten. Vaak zijn er al ondiepe putten aanwezig (met name bij seizoenale rivieren). Let op: Vaak open putten met groot risico op besmetting.
32
33 Conclusie kunstmatige infiltratie Met eenvoudige middelen en voor weinig geld zijn open putten tot een veilige bron van drinkwater te maken Water dat de grond in zakt hoeft geen verlies te zijn! Het kan een bron van drinkwater vormen met een goede kwaliteit! Ondiep grondwater kan een hele veilige bron zijn voor drinkwater! (Ruim 1 miljoen mensen in Noord Holland drinken het!)
34 Welke techniek is nu de beste? riv e rb a n k a c c u m u la te d s a n d d a m groundw ater o ld riv e rb e d h a rd ro c k
35 Probleem
36 Niet genoeg water Hele community heeft probleem Water is niet lekker Ver lopen, dus geen school Zieke kinderen Probleem Bron werkte eerste wel, maar nu niet meer Wij geen water, buren wel Genoeg voor huishoudelijk water, maar niet voor golfterrein Alleen in droge periode tekort
37 Probleem Waterkennis gebied
38 Regenwater stroomt snel weg Grondwaterstand diep Veel zout water Lokaal donkerbruin water Veel verdamping Waterkennis gebied Dalende grondwaterstand Kort neerslagseizoen Op 5 km een bestaand en werkend puttenveld Doorlatende bodemlagen Veel water naar rijstvelden
39 Probleem Oorzaak Waterkennis gebied
40 Vrouw die bron onderhield is weg Onvoldoende buffer voor droge periode IJzer in bodem Oorzaak Veel verdamping door oppervlakkige buffer Kwaliteitsverlies door te lange opslag in reservoir Te lange reistijd naar bron Onvoldoende kennis Rijstveld onneemt al het water
41 Probleem Oorzaak Oplossing Waterkennis gebied
42 verantwoordelijkheid technieken Probleem Oorzaak Oplossing Waterkennis gebied sociaal draagvlak educatie lokale middelen
43 verantwoordelijkheid technieken Probleem Oorzaak Oplossing Succes Waterkennis gebied sociaal draagvlak educatie lokale middelen
44 Welke techniek is nu de beste? Er is geen beste techniek! Ondermeer afhankelijk van: het waterprobleem dat komt vanuit de lokale bevolking (bijv. drink- of irrigatiewater). het gebied waar de techniek wordt toegepast (hoeveelheid regen, diepte grondwater, hoeveel mensen hebben voordeel van de techniek etc.) budget en onderhoud
45 Beheer Een paar tips: Betrek lokale mensen (NGO) bij ontwerp en aanleg van een systeem Zorg dat iemand lokaal verantwoordelijk is en dat de community meewerkt (bijv. gebruik kost geld) Documenteer onderhoudsmethode Rekening houden met lokale situatie (gebruik van materialen en apparatuur die in het gebied verkrijgbaar/standaard zijn)
46 Hoe onderhouden? Wie beheert?
47 Conclusies Bekijk alle opties voor de (drink)watervoorziening. Kies afhankelijk van de lokale omstandigheden de meest geschikte methode, of combinatie van methoden. Zorg dat onderhoud en beheer gewaarborgd blijven Hou daarbij rekening met de kwaliteit van het water: Gebruik de beste bron als drinkwater. Gebruik eventueel andere bronnen voor vee, irrigatie, etc.
48 Conclusies Een combinatie van methoden kan voldoende water leveren voor alle behoeftes. Bijvoorbeeld: Oppervlaktewater achter een dam voor irrigatie en vee. Ondiep geïnfiltreerd water in de rivierbedding met een ondiepe put voor drinkwater. Rooftop water harvesting bij een huis verder van de rivier.
49 Vragen en meer informatie Deze presentatie en een overzicht van alle links: Meer informatie of vragen: of
Landelijke dag Burkina Faso Platform 2010 Workshop Water
Landelijke dag Burkina Faso Platform 2010 Workshop Water 6 november 2010 Sander de Haas Piet Keijzer Introductie Sander de Haas, (geo)hydroloog werkzaam bij PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland. Mede-oprichter
Nadere informatie5,9. Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari 2000 5,9 173 keer beoordeeld Vak Biologie De mensen van tegenwoordig hier in Nederland vinden het de meest normale zaak ter wereld dat bij het opendraaien
Nadere informatieSander de Haas en Cedrick Gijsbertsen sanderdehaas@samsamwater.com cedrickgijsbertsen@samsamwater.com
Aan Weebale Foundation Datum 3 oktober 2010 Project Watervoorziening Banda, Oeganda Referentie 56-1 Opgesteld Email Onderwerp Sander de Haas en Cedrick Gijsbertsen sanderdehaas@samsamwater.com cedrickgijsbertsen@samsamwater.com
Nadere informatieWandelen voor Water 2013
Wandelen voor Water 2013 Eerst maar even voorstellen Frank van Batenburg Ondernemer: Bedrijfskundig Bureau Gastles over WATER Powerpoint, filmpjes, interactief met opdrachten Vragen mag je direct stellen
Nadere informatieNaam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Nadere informatie2015 Wandelen voor Water. Rotary clubs: Almelo, Ambt Almelo, Rijssen, samen met Wilde Ganzen
2015 Wandelen voor Water Rotary clubs: Almelo, Ambt Almelo, Rijssen, Twenterand, Wierden, samen met Wilde Ganzen Wat gaan we vandaag doen? Wat is Wandelen voor Water? Hoe is het eigenlijk bij ons? Voor
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Water hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Water hoofdstuk Samenvatting door Jordan 93 woorden 14 december 017 6,1 18 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Samenvatting Aardrijkskunde Water Hoofdstuk 1 Rivieren in China
Nadere informatieEen wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen.
Samenvatting door een scholier 912 woorden 19 december 2017 4.8 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1: 1: het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat
Nadere informatieBrabantwater en uw kraanwater
Brabantwater en uw kraanwater Uw kraanwater wordt geleverd door Brabant Water. Wij winnen en zuiveren grondwater, wat u later als drinkwater van hoge kwaliteit uit de kraan haalt. In totaal maken 2,4 miljoen
Nadere informatieDroge emmers, natte voeten
Droge emmers, natte voeten Environmental & Technical sustainability 1 november 2013 Dick Bouman/Aqua for All Het weer Het klimaat Het weer wordt gekenmerkt door extremen; geen jaar zonder weer-record Dagpieken,
Nadere informatie3 havo 4 water, 2 t/m 4
3 havo 4 water, 2 t/m 4 Mozambique: soms te veel India: vaak te weinig De blauwe planeet: alles stroomt Welke kringloop heeft de meeste betekenis voor de mens en waarom? De lange kringloop (B) omdat deze
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 2. Water is een wonder. 3. De kringloop van het water 4. Zoet, zout of brak 5. Drinkwater 6. Liter na liter
Water inhoud 1. Inleiding 3 2. Water is een wonder. 4 3. De kringloop van het water 5 4. Zoet, zout of brak 6 5. Drinkwater 7 6. Liter na liter 9 7. Water in de wereld 10 8. Zuinig met water 11 9. Water
Nadere informatieOndergrondse zoetwateropslag Greenport Boskoop Marcel Paalman, Boskoop, 4 februari 2014
Ondergrondse zoetwateropslag Greenport Boskoop Marcel Paalman, Boskoop, 4 februari 2014 Inhoud Algemeen Ondergrondse waterberging: Pilots: verticaal putsysteem horizontaal putsysteem Geschiktheid Boskoop
Nadere informatieCOASTAR. Zout op afstand, zoet op voorraad ROBUUSTE ZOETWATERVOORZIENING VOOR LAAG-NEDERLAND SCHUILT IN DE ONDERGROND
COASTAR Zout op afstand, zoet op voorraad ROBUUSTE ZOETWATERVOORZIENING VOOR LAAG-NEDERLAND SCHUILT IN DE ONDERGROND Klaasjan Raat Koen.zuurbier@kwrwater.nl Bestuurlijk Overleg Zoetwater West 5 maart 2018
Nadere informatieinhoud blz. 1. Water is niet gewoon 2. Water, ijs en wolken 3. Een kring 4. Drinken 5. Water in de zee 6. Olie en water 7. Vuil water wordt schoon
Water inhoud blz. 1. Water is niet gewoon 3 2. Water, ijs en wolken 4 3. Een kring 6 4. Drinken 7 5. Water in de zee 9 6. Olie en water 10 7. Vuil water wordt schoon 11 8. Wassen 13 9. Filmpjes 14 Pluskaarten
Nadere informatieRisico s van decentrale watervoorziening
15-10-2015 1 Risico s van decentrale watervoorziening Patrick Smeets Mini-symposium decentrale water- en energieoplossingen 15 oktober '15 2 Lokale drinkwatervoorziening Verschillende opties onderzocht
Nadere informatieWATER IN BURKINA. Van Bron tot Gebruiker. Waar: Albeda College Datum: 06 11 2010
WATER IN BURKINA Van Bron tot Gebruiker Waar: Albeda College Datum: 06 11 2010 Onderwerpen Oppervlaktewater Grondwater Geologie in grote lijnen Ondiep en diep Grondwater Putten en Boringen Waar maak je
Nadere informatieSamen naar een robuuste zoetwatervoorziening
Ruud Bartholomeus, 21 maart 2019, Utrecht 1 Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Balans tussen watervraag en wateraanbod Ruud Bartholomeus, namens collega s 2 Balans tussen watervraag en wateraanbod
Nadere informatieToepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015
Toepassing klimatologische data binnen de water sector National consultation on Climate Services September 8 th 2015 M.A.Amatali, M.Sc. (Hydrology) Hoofd Waterloopkundige Dienst Belang van deze presentatie
Nadere informatieOverdaad Schaadt. Onderzoek naar vervuild water. Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07.
Overdaad Schaadt Onderzoek naar vervuild water Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07. 1 inleiding Inleiding: Vroeger was alles beter. Dus niet. Neem bijvoorbeeld drinkwater. Tot ver in de vorige
Nadere informatieTussenrapport Contribute Foundation bronnen Tanzania 2018
Tussenrapport Contribute Foundation bronnen Tanzania 2018 Januari 2019 De dorpen die geholpen zijn door de sponsoring van de Contribute Foundation liggen in het Ruangwa district in het zuiden van Tanzania.
Nadere informatie(Kleinschalige) drinkwaterzuivering in ontwikkelingslanden
(Kleinschalige) drinkwaterzuivering in ontwikkelingslanden Uitdagingen voor de (civiel) ingenieur College Inleiding Watermanagement ir. Doris van Halem D.vanHalem@tudelft.nl 27 september 2007 1 Sectie
Nadere informatieOM MEER TE WETEN OVER DE INRICHTINGEN
OM MEER TE WETEN OVER DE INRICHTINGEN De meest voorkomende inrichtingen worden hieronder vermeld. Voor meer details, raadpleeg www.nwrm.eu (NWRM: Natural Water Retention Measures), Europese nomenclatuur
Nadere informatieOndergrondse zoetwateropslag in de NLse polders
Ondergrondse zoetwateropslag in de NLse polders Duurzaam watermanagement in de polders 9 oktober 2017 Brugge Dr. Koen Zuurbier (KWR) Watertekorten agrarische sector Vandaag o Mismatch zoetwateraanbod en
Nadere informatieRoelof J. Stuurman. 11 juli 2011
Roelof J. Stuurman Een Proeftuin waarin toegepast innovatief onderzoek wordt gedaan om een gezonde energie- en waterneutrale Uithof te bereiken die geen nadelige invloed heeft op zijn omgeving en waar
Nadere informatieEVIDES IN DE KLAS BASISLES EN VERDIEPING. Beste docent,
EVIDES IN DE KLAS Beste docent, In deze docentenhandleiding geven we je graag een indruk van de educatieve materialen van Evides in in de klas. Het materiaal is ontwikkeld voor basisschoolleerlingen van
Nadere informatieThe Freshmaker. 1. Inleiding. 2. Beschrijving van de maatregel. 3. Hydrologische haalbaarheid Methoden Metingen Modellen. 4.
The Freshmaker 1. Inleiding 2. Beschrijving van de maatregel 3. Hydrologische haalbaarheid Methoden Metingen Modellen 4. Resultaten 1 1 Inleiding The Freshmaker Zoetwateroverschotten inzetbaar bij droogte
Nadere informatieWater kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter als 100 graden kan water niet worden. Dit is het kookpunt van water.
Water Zonder water kun niet Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen
Nadere informatieEindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I
Omgaan met natuurlijke hulpbronnen bron 16 De kringloop van het water neerslag M verdamping K C water in oceanen en zeeen H stuwmeer O F 1p 26 In bron 16 is de kringloop van het water afgebeeld. Op diverse
Nadere informatieAfdrukken pagina 2-23 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd
Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Schoon water Afdrukken pagina 2-23 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte in leerdagboek
Nadere informatieVerdroging: tegen gaan van verdroging in het algemeen door beperken van verharding, ruimte voor infiltratie, hydrologisch neutraal ontwikkelen etc.
WATERTOETSPROCES Globale checklist waterbelangen in de ruimtelijke ordening Bij het watertoetsproces let het waterschap op alle wateraspecten. Doorgaans krijgen het voorkomen van wateroverlast en de zorg
Nadere informatieRetourtje Water. Een project van Diaconie Evangelisch- Lutherse Gemeente Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum. Lay-out Agnes Bergveld
Retourtje Water Uitgave: Amsterdams NME Centrum Retourtje Water Een project van Diaconie Evangelisch- Lutherse Gemeente Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum Auteur Mirella Vierveijzer Lay-out Agnes
Nadere informatieWKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld. Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012
WKO-coach Drenthe Kansen gemeente Westerveld in beeld Rutger Wierikx IF Technology 9 februari 2012 Inhoud 1. Introductie 2. Inventarisatie a. Bodemgeschiktheid b. Bouwontwikkelingen c. Omgevingsbelangen
Nadere informatieDSI regenwater infiltratie.
DSI regenwater infiltratie. De adequate oplossing van een actueel probleem. Klimaatverandering. Het klimaat verandert. Met als gevolg een toename van de duur en frequentie van wateroverlast, verkeersonveiligheid
Nadere informatieBeschouwing opschaling freshmaker. Mix van b, g en
Beschouwing opschaling freshmaker Mix van b, g en Gemiddelde zoetwaterwaterbalans In Nederland Gemiddelde neerslag: 85 cm Verdeelde rivieraanvoer: > 220 cm In het grootste deel van Zeeland Gemiddelde neerslag:
Nadere informatieVastenactie 2019 Schoon water verandert alles!
Vastenactie 2019 Schoon water verandert alles! Even je handen wassen, een glas water pakken, de wc doortrekken of thee zetten: we staan er in Nederland nauwelijks bij stil wat een luxe het is dat we kranen
Nadere informatieDroogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden
Droogte in de stad Geohydrologie, civiele techniek en bouwkunde verbonden drs. ing. Maarten Kuiper Wareco ingenieurs ing. Arjen van Maanen Wat gaan we doen? Geohydrologische effecten van droogte (we meten,
Nadere informatieLesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge
Nadere informatieTOPSOIL: FRESHEM for GO-FRESH Vlaanderen. ONDERDEEL 4 GO-FRESH Vlaanderen Potenties om de zoetwaterbeschikbaarheid te verbeteren
TOPSOIL: FRESHEM for GO-FRESH Vlaanderen ONDERDEEL 4 GO-FRESH Vlaanderen Potenties om de zoetwaterbeschikbaarheid te verbeteren Onderdeel 4: Verkennend onderzoek naar de potenties om de zoetwaterbeschikbaarheid
Nadere informatieLaag Nederland ligt lager dan 1 meter boven NAP. De zee heeft een belangrijke rol gespeeld bij de opbouw van het land.
Samenvatting door een scholier 1374 woorden 14 december 2017 8,1 8 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Samenvatting Aardrijkskunde Water Hoofdstuk 1 1 Een land in de delta Land aan de zee
Nadere informatieSAMENVATTING. www.woerden.nl/onderwerpen/wonen-en-leefomgeving/grondwaterstand en funderingen
SAMENVATTING Aanleiding In het westelijke deel van het Schilderskwartier zijn de woningen gefundeerd op houten palen met betonopzetters. Uit onderzoeken in de jaren 90 is gebleken dat de grondwaterstand
Nadere informatieSchoon water voor iedereen?
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. Kerndoel 47: De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving
Nadere informatie1. Sneeuw of regen zakken in de grond of gaan via een rivier naar zee. 2. De zon warmt zeewater op
Naam: Groep: STAP DE BRON Opdracht A. Waar wordt kraanwater van gemaakt? Noem tenminste twee bronnen voor kraanwater. B. Water is altijd onderweg. Hoe wordt de reis van het water ook wel genoemd? C. Hier
Nadere informatieHoeveel miljoenen m3 liters regenwater meer komen nu in de rivier 2008 ten opzichte van 2002
Wat is er, met dit advies gebeurt? Hoeveel miljoenen m3 liters regenwater meer komen nu in de rivier 2008 ten opzichte van 2002 Titel:Nederland onder laten lopen is dat beleid? Arcadis geef een advies
Nadere informatieDuurzame watersystemen
TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE Maar water kost toch niets? Waterverbruik en klimaatverandering Infrastructuur Drinkwater Afvalwater Hemelwater Waterverbruik en klimaatverandering Drinkwater
Nadere informatieLes 3 - Het waterschap
Les 3 - Het waterschap Inleiding Weet jij wat een waterschap is? Het is eigenlijk best een vreemd woord. Dat het over water gaat is wel duidelijk, maar wat is dan een schap Denk eens aan het woord maatschappij.
Nadere informatieWeg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater
Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater Nederland is een land van water. Met veel beken, sloten en rivieren. Het water dat door deze beken, sloten en rivieren stroomt noemen we
Nadere informatieSCHOOL
INTRODUCTIE THEMA / INLEIDING Met de actie wereldwaterdag @ school, willen we ons waterverbruik onder de loep nemen. Een Belg verbruikt gemiddeld zo n 7400 liter water per dag. 120 liter rechtstreeks om
Nadere informatieVerdeling van al het water op aarde
Water op Aarde Verdeling van al het water op aarde Gemiddeld genomen verdampt uit de oceanen meer water dan via neerslag terugkomt. Boven land is meer neerslag van verdamping. Het verschil stroomt via
Nadere informatieDrinkwater voor nu en later
Drinkwater voor nu en later PAL lunchlezing Provincie Zuid-Holland 19 december 2014 Mirja Baneke Consultant drinkwatervoorziening en waterbeheer Afdeling Strategie Water Inhoud Drinkwatervoorziening in
Nadere informatier > ZZW B 67-6. Zandputten als spaarbekkens Waterhuishoudkundige aspecten \ J
r > ZZW B 67-6. Zandputten als spaarbekkens Waterhuishoudkundige aspecten \ J DIENST DER ZUIDERZEEIYERKEN Uaterloopkundige afd. nr. B 67-6 ZANDPUTTEN ALS SPAARBEKKENS \'laterhuishoudkundige ASPECTEN. De
Nadere informatieTechnische Fiche Reni ADVANCED BETON (+) pakket
regenwater Technische Fiche Reni ADVANCED BETON (+) pakket 1. Het Reni ADVANCED BETON (+) pakket Wilt u regenwater voornamelijk in uw woning gebruiken (vb. voor het spoelen van de toiletten, de wasmachine
Nadere informatieSoorten water en waterkwaliteit. Beschikbaarheid. Kwaliteit. Kosten
Soorten water en waterkwaliteit Het ene water is het andere niet. Proef maar eens het verschil in kraanwater in Rotterdam of Breda. Of vergelijk het water uit een flesje Spa maar eens met een flesje Sourcis.
Nadere informatieRegenwater in de tuin. Beperk wateroverlast Voorkom verdroging Maak je tuin Waterklaar Tips in deze folder
in de tuin Beperk wateroverlast Voorkom verdroging Maak je tuin Waterklaar Tips in deze folder Wateroverlast door verandering van het klimaat Een wadi is een verlaging in een grasveld of tuin, waar water
Nadere informatieDrinkwater - Mavo 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Drinkwater - Mavo 2 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ruben Eisses 20 March 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73903 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieIndex. Dankwoord Voorwoord 1
Index Dankwoord VII Voorwoord 1 Hoofdstuk I: Inleiding 3 1 Vraagstelling 3 2 Onderzoek naar antieke watervoorziening 3 3 Onderzoeksmethode 4 4 Systeemkunde 5 Introductie 5 Welke systeemkunde? 6 Basisprincipes
Nadere informatieCHALLENGE GUIDE FIRST
CHALLENGE GUIDE FIRST LEGO LEAGUE 2017-2018 Kijk o p firstle golea g ue.nl /up voor dates de updaactuele tes Woordenlijst FIRST LEGO League 2017-2018 - Hydro Dynamics - Woordenlijst - Stichting Techniekpromotie
Nadere informatieWaterbewustzijn Molenhoek. Rogér Derksen
Waterbewustzijn Molenhoek Rogér Derksen 1 AGENDA MOLENHOEK KLIMAATBEWUSTZIJN 1. Voorstelrondje 2. Presentatie en achtergrond 3. Vragen 2 Voorstellen Rogér Derksen Projectleider civiele techniek, adviseur
Nadere informatieRegenwateropvang op perceel en in de wijk. Wat werkt (niet)
Regenwateropvang op perceel en in de wijk Wat werkt (niet) STOWA / Stichting RIONED Utrecht, 29 mei 2018 Lekker duurzaam! Tegeltaks Ook gemeenten kampioen tegelen Chasse Park Breda Architect Rem Koolhaas,
Nadere informatieSCHOOL
INTRODUCTIE THEMA / INLEIDING Met de actie wereldwaterdag @ school, willen we ons waterverbruik onder de loep nemen. Een Belg verbruikt gemiddeld zo n 7400 liter water per dag. 120 liter rechtstreeks om
Nadere informatieWelkom! Info-avond: Resultaten onderzoek Stortplaats Padbroek. Cuijk, Padbroek 15 december 2011
Welkom! Info-avond: Resultaten onderzoek Stortplaats Padbroek Cuijk, Padbroek 15 december 2011 Programma 19.30; Opening door G. Stoffels 19.40; Intro op de avond 19.50; Resultaten onderzoek Vuilstort 20.30;
Nadere informatieVervolg aantekeningen H1 Nat. Hulpbronnen. Omgaan met Natuurlijke Hulpbronnen Hoofdstuk 1.1 Aardrijkskunde CA-3
Vervolg aantekeningen H1 Nat. Hulpbronnen Water kent geen grenzen. Het stroomt van land naar land. Het teveel aan water moet ergens naartoe. Het zoekt een weg naar zee. Zee is het laagste punt in een landschap.
Nadere informatieKansrijke WKO concepten
Kansrijke WKO concepten Wilfried Huis in t Veld IF Technology Kansen voor bodemenergie? Beperken van: - emissie broeikasgassen: Verdrag Kyoto, Kopenhagen? - afhankelijkheid van fossiele brandstoffen Hoger
Nadere informatieTechnische Fiche Reni PLUS BETON pakket
regenwater Technische Fiche Reni PLUS BETON pakket 1. Het Reni PLUS BETON pakket Wilt u regenwater voornamelijk binnen uw woning gebruiken en wilt u daarvoor voldoende regenwater in voorraad hebben, dan
Nadere informatieBijlage 1. Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek
Bijlage 1 Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek Bijlagel Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek Bodemopbouw en Geohydrologie Inleiding In deze bijlage wordt
Nadere informatie«RegenPlan» Regenwater in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest : waarom infiltratie en terugwinnen bevorderen? Prioriteit van de gewestelijke Regering
Regenwater in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest : waarom infiltratie en terugwinnen bevorderen? Mei 2010 IBGE Bruxelles Environnement Afdeling Natuur, Water, Bossen Françoise ONCLINCX fon@ibgebim.be
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Waterzuivering
Praktische opdracht ANW Waterzuivering Praktische-opdracht door een scholier 1612 woorden 3 maart 2006 6,9 59 keer beoordeeld Vak ANW Waterzuivering Inhoudsopgave 1. Water (over water zelf) 2. Riolering
Nadere informatieHoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap milieuaantasting door verdroging optreden en hoe kan dit worden tegengegaan?
Praktische-opdracht door een scholier 1523 woorden 16 januari 2006 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Stap 1: De onderzoeksvraag Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap
Nadere informatieOver water infiltreren en terugwinnen in Laag-Nederland: een handreiking
1 Over water infiltreren en terugwinnen in Laag-Nederland: een handreiking 14 april 2016 Spaarwater, Lelystad Koen Zuurbier (KWR, TU Delft) 2 1. Introductie Zoetwatervoorziening in NL Regio s / gebruikers
Nadere informatieWater is onmisbaar! actieve mkb/kmo s. Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. JOUW MENING TELT EN JOUW ACTIES OOK
Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. 9 000 actieve mkb/kmo s bijna 500 000 banen JOUW MENING TELT Met het waterbeleid en de maatregelen van de EU krijgt iedereen inspraak door middel
Nadere informatieAfkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015
Afkoppelen hemelwater Oude Pastoriebuurt Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Opening - welkom Ton van den Kerkhof Projectleider Roy Thijssen Adviseur riolering en water Luuk
Nadere informatieInleiding. Afvalwater. Afvalwaterzuivering
Inleiding Je poetst je tanden en spoelt je mond. Hup, doorspoelen! Vieze handen? Flink wat zeep en de kraan open: hup, ook maar doorspoelen! Elke dag spoel jij vele liters schoon drinkwater door de wastafel,
Nadere informatieHartelijk Welkom Presentatie: Yge Pars Water decentraal benutten!
Hartelijk Welkom Presentatie: Yge Pars Water decentraal benutten! decentraal iwater Wassertechnik GmbH & Co. KG Onze Onderneming : Onze onderneming Als Premium Partner van de midden sector bieden wij:
Nadere informatieHoe maak ik mijn tuin waterklaar? wateroverlast. Een klimaatvriendelijke
in de tuin Hoe maak ik mijn tuin waterklaar? Minder wateroverlast Een klimaatvriendelijke tuin Subsidie Wateroverlast door verandering van het klimaat Het is goed om te weten dat gemeenten, samen met waterschappen,
Nadere informatieWat doet een haar met een glas water?
Simavi werkt in kwetsbare gemeenschappen aan schoon drinkwater, wc s en hygiëne en aan geplande, gezonde zwangerschappen. Gezondheid is namelijk een voorwaarde om uit armoede te komen. Dit doen wij niet
Nadere informatieIdentificeren van geschikte maatregelen om op regionale schaal de voorraad zoet grondwater te vergroten
Identificeren van geschikte maatregelen om op regionale schaal de voorraad zoet grondwater te vergroten Een haalbaarheidsonderzoek in Walcheren Marjan Sommeijer 20-3-2013 Inhoud Introductie Methoden &
Nadere informatieGRONDSTOFFEN. Van welke 2 types water maakt men drinkwater in België?
Inhoudstabel GRONDSTOFFEN... 2 HET ZUIVERINGSPROCES STAP PER STAP... 3 HET ZUIVERINGSPROCES IN DETAIL... 4 SCHEIDINGSTECHNIEKEN... 5 HET ZUIVERINGSPROCES IN 4D... 6 HET ZUIVERINGSPROCES IN 5 STAPPEN...
Nadere informatieAchtergrondartikel grondwatermeetnetten
Achtergrondartikel grondwatermeetnetten Wat is grondwater Grondwater is water dat zich in de ondergrond bevindt in de ruimte tussen vaste deeltjes, zoals zandkorrels. Indien deze poriën geheel met water
Nadere informatieTechnische Fiche Reni ADVANCED BETON pakket
regenwater Technische Fiche Reni ADVANCED BETON pakket 1. Het Reni ADVANCED BETON pakket Wilt u regenwater voornamelijk in uw woning gebruiken (vb. voor het spoelen van de toiletten, de wasmachine ) en
Nadere informatieOpen en gesloten WKO systemen. Open systemen
Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen
Nadere informatieRegenwater leid je niet om de tuin!
Regenwater leid je niet om de tuin! Regenwater is te waardevol om direct het riool in te laten lopen. Vang het op en gebruik het goed. Kijk voor tips op www.denhaag.nl/water Regenwater leid je niet om
Nadere informatieNAIROBI WETLAND PROJECT PROJECTBESCHRIJVING
PROJECTBESCHRIJVING FACTSHEET WIE? Twee studenten van de TU Delft, David Vervoort (Bouwkunde) en Jorn van de Ven (Werktuigbouwkunde), in samenwerking met de hulporganisatie KWENCH. WAT? Haalbaarheidsonderzoek
Nadere informatieVuilwater? Vang het op!
Vuilwater? Vang het op! Gewoon schoon, lekker fri( )s Vuilwater opvangen kost niet veel, lozen wel Fryslân is een echte watersportprovincie. Boottoeristen kunnen hier genieten van stilte, ruimte en prachtige
Nadere informatieSamen werken aan waterkwaliteit. Voor schoon, voldoende en veilig water
Samen werken aan waterkwaliteit Voor schoon, voldoende en veilig water D D Maatregelenkaart KRW E E N Z D E Leeuwarden Groningen E E W A IJSSELMEER Z Alkmaar KETELMEER ZWARTE WATER MARKER MEER NOORDZEEKANAAL
Nadere informatieHET BESTE MEDICIJN TER WERELD antwoordblad
Opdracht 1 Weet jij waar je poep en plas blijft nadat je hebt doorgetrokken?. Bijvoorbeeld. Het verdwijnt in het riool. Dan gaat het naar de waterzuiveringsinstallatie. Wat is je eerste indruk van de sanitaire
Nadere informatieTechnische Fiche Reni ADVANCED KUNSTSTOF (+) pakket
regenwater Technische Fiche Reni ADVANCED KUNSTSTOF (+) pakket 1. Het Reni ADVANCED KUNSTSTOF (+) pakket Wilt u regenwater voornamelijk in uw woning gebruiken (vb. voor het spoelen van de toiletten, de
Nadere informatieNut en noodzaak van het herstellen van scheidende lagen in boorgaten
1 Nut en noodzaak van het herstellen van scheidende lagen in boorgaten Bijeenkomst Boren zonder zorgen Martin van der Schans, Martin Bloemendal 2 Wie maakt zich druk om boorgatafdichting? Deep Water Horizon
Nadere informatielesbrieven vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 2:
lesbrieven werkbladen Lesbrief 2: vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 vervuild water WAter zuiveren Proef 1 Bezinken Materialen
Nadere informatieINFILTRATIE, DROOG & NAT. Verticaal infiltreren in de onverzadigde en verzadigde zone
INFILTRATIE, DROOG & NAT Verticaal infiltreren in de onverzadigde en verzadigde zone Afkoppelen en verticaal infiltreren Sijpelende buis als wapen. Het klimaat verandert. Hevige regenval komt steeds vaker
Nadere informatieGenoeg water voor iedereen
Genoeg water voor iedereen eerlijk verdeeld - betaalbaar - schoon - duurzaam Of je nu rijk bent of arm, als je een dag niet drinkt heb je dorst. Niemand kan zonder water. Met genoeg en schoon water hebben
Nadere informatieVEILIG DRINKWATER, OVERAL IN DE WERELD! Ideaal voor op reis, outdoor, sport, vrije tijd en alledaags leven 99.9% VAN BACTERIEN, VIRUSSEN EN MEER*...
VEILIG DRINKWATER, OVERAL IN DE WERELD! Ideaal voor op reis, outdoor, sport, vrije tijd en alledaags leven 99.9% VAN BACTERIEN, VIRUSSEN EN MEER*... GEMAKKELIJK TOEGANG TOT WATER Beekjes, sloten, rivieren
Nadere informatieBrabant Water Les je dorst educatieplatform Verdiepende suggesties
Brabant Water Les je dorst educatieplatform Verdiepende suggesties Voor groep 6 tot en met 8 Verdiepende suggesties voor de bovenbouw De volgende lessuggesties zijn veelal gericht op actief coöperatief
Nadere informatie2014 PROTOS en Solidagro met de medewerking van Dwagulu Dekkente Lay-out door MadebyHanna.com - ontwikkeld door Mediaraven vzw
2014 PROTOS en Solidagro met de medewerking van Dwagulu Dekkente Lay-out door MadebyHanna.com - ontwikkeld door Mediaraven vzw 1. ALLES IS WATER Alles is water. We zijn letterlijk omringd door water. Water
Nadere informatieOntdekkersgroep dag 25 25 maart 2014
Ontdekkersgroep dag 25 25 maart 2014 Onderwijsactiviteit 11 Water Water. We denken er niet vaak over na, maar het is belangrijk voor het leven op aarde. Het is dan ook één van de vier elementen. In dit
Nadere informatieInformatieavond Bouwkavels Molenbeek
Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Programma informa+eavond 1. Welkom en uitleg van het proces na de ondertekening van de reserveringsovereenkomst door Ariën Schaap
Nadere informatieDOOR DR. IR. G. J. H. MOLENGRAAFF
A. KORTE UITEENZETTING VAN DE DESTIJDS DOOR DEN MIJNBOUWKUNDIGEN DIENST OPGESTELDE PLANNEN TOT WATERVOOR- ZIENING VAN DE HAVEN VAN WILLEMSTAD EN VAN DIE STAD ZELVE OP HET EILAND CURASAO DOOR DR. IR. G.
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 (Mens & Milieu)
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 (Mens & Milieu) Samenvatting door een scholier 1934 woorden 6 december 2004 5,3 25 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 De werking en het gebruik van het
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z
Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel VOORBEELDEN VAN WATERBEHEER Maggy HOVERTIN MATRIciel Plan van de uiteenzetting "Ducuroir"-project: flatgebouwen in Vorst waterbeheer,
Nadere informatieNieuwe riolering in uw straat
R Nieuwe riolering in uw straat Vervangen riolering Binnenkort wordt de riolering in uw straat vervangen. Wat doet de gemeente en waarvoor bent u verantwoordelijk? We hopen in ieder geval dat u zo min
Nadere informatieINDELING INLEIDING (AANLEIDING?) GRONDWATERBEHEER IN DELEN DE WATERWET OVERLAST EN ONDERLAST: DE PROBLEMEN VERBONDEN.
INDELING Grondwaterbeheer in de stad: een kans Peter den Nijs Inleiding Grondwaterbeheer in de stad: een kans Beleid grondwater stedelijk gebied Het wordt alleen maar slechter Afsluiting en vragen Grondwaterbeheer
Nadere informatie