r > ZZW B Zandputten als spaarbekkens Waterhuishoudkundige aspecten \ J

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "r > ZZW B 67-6. Zandputten als spaarbekkens Waterhuishoudkundige aspecten \ J"

Michiel Bakker
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 r > ZZW B Zandputten als spaarbekkens Waterhuishoudkundige aspecten \ J

2 DIENST DER ZUIDERZEEIYERKEN Uaterloopkundige afd. nr. B 67-6 ZANDPUTTEN ALS SPAARBEKKENS \'laterhuishoudkundige ASPECTEN. De N.V.Grontmij welke mogelijk in de toekomst b.v. heeft het denkbeeld geopperd om de putten, len ontstaan tengevolge van zandwinning, 0.a. in Midden-West-Nederland zul- te gebruiken als spaarbekkens voor de watervoorziening. In hoeverre kan dit denkbeeld een wezenlijke bijdrage tot de oplossing van de toekomstige watervoorzieningsproblemen leveren? Alleen dit is m.i.voor Rijkswaterstaat van belang, niet de oplossing langs deze weg van een lokaal voorzieningsprobleem. Van een wezenlijke bijdrage is m.i. de eerst sprake bij een jaarli jkse bijdrage van 0,5 mil jard m3 water of meer. De hiervoor benodigde opslagruimte in zandputten ontstaat eerst na een zandwinning van 1 $ 1.5 miljard m3. Vermoedelijk zal behoefte aan een extra watervoorziening van 0.5 miljard m3 zich voordoen, voor- dat 1 ti 1.5 miljard m3 zand is gewonnen. Een gewenste uitbreiding van de watervoorziening met 0.5 miljard m3 zal du6 eerst op andere wijze moeten worden gevonden. Dit neemt niet weg, dat op de lange duur de zandputten in principe toch in aanmerking kunnen komen voor gebruik als spaarbekken, daar de waterbehoefte nog aanzienlijk kan toenemen. De vulling van de spaarbekkens zal in de wintermaanden moeten geschieden. Als bronnen voor de aanvulling geeft de Grontmij aan: de grote rivieren en de regenval op dit gebied zelf. Op Rijnland valt in een gemiddelde winter ongeveer l+00.10~.~? water. Slechts een deel hiervan, n.1. dat afkomstig van grote neerslag. is bruikbaar. Zolang het peil in het spaarbekken lager is dan het boezem- peil kan het worden ingelaten; daarna moet het worden opgemalen. Voor de peilbeheersing van de boezem moet de capaciteit van deze bemaling groot zijn, wat het voordeel oplevert dat de totale bemalingscapaciteit van de boezem toeneemt. In een gemiddelde winter levert de neerslag op Rijnland dus hoogstens snkele honderden mil- joenen m3 bruikbaar water. In een droge winter als 1948/49 komt op deze wijze echter heel weinig bruikbaar water beschikbaar. Het lijkt mij dan ook niet juis tervoorziening te baseren op zo'n

In hoeverre kan dit denk- beeld een wezenlijke bijdrage tot de oplossing van de toekomstige watervoorzieningsproblemen leveren? Alleen dit is m.i.voor Rijkswaterstaat van belang, niet de oplossing langs deze weg van een lokaal voorzieningsprobleem.

3 onzekere leverancier als de neerslag op het gebied zelf. Hen kan nog denken aan overschakeline op de grote rivieren in droge winters. Dit betekent evenwel extra voorzieningen. En als hiervoor in droge winters voldoende water aanwezig is op de grote rivieren, dan is het zeker aanwezig in minder droge winters. In dat geval kan men beter de vulling in het algemeen vanuit de grote rivieren laten plaats vinden, waardoor de voorzieningen voor het vullen uit het boezernwater kunnen vervallen. Deze laatste voorzieningen zouden alleen verantwoord zijn, indien uit het boezemwater in het algemeen beter water zou kunnen worden onttrokken, waarvan de baten de investeringen overtref f en. Worden de zandputten gevuid met rivierwater dan zijn ze in principe waterhuishoudkundig volledig vergelijkbaar met spaarbekkens langs de grote rivieren. Op grond van kostenvergelijkingen betreffende de inrichting van de spaarbekkens en het transport naar en uit de bekkens, hydroloeische en planologische overwegingen zal men dan een keuze moeten maken. In het algemeen kan terzake nog het volgende worden opgemerkt. Voor een ekonomisch transport van water zullen spaarbekkens een nuttige inhouci moeten hebben van m3 of meer. W i l een zandput dienst kunnen doen, dan zal per put minstens ~ m3 zand moeten worden gewonnen. wat putten met een oppervlakte van enkele duizenden ha's betekent. De concentratie van de zandwinning in een gering aantal vote putten zal tot langere transportafstanden voor het zand leiden en dus tot een duurdere zandwinning. Zeer globaal kan men de volgende berekening opstellen. De bouw van een spaarbekken kost f. 1 per m3 waterinhoud. Uit bedrag wordt dus hoogstens bespaard bij gebruik van een zandput als spaarbekken. De zandwinnine mag dan niet meei dan f. 0.5 per 1 m3 zand duurder koaten, mat b.v. reeds het geval is bij 10 km extra varen. In werkelijkheid zal dit bedrag van f. 0.5 lager zijn, daar ook de inrichting van de zandput geld gaat kosten* Bovendien zal het veelal niet mogelijk zijn de periode van zandwinning en het tijdstip waarop een spaarbekken noodzakelijk is nauwkeurig op elkaar af te stemmen, zodat ook door renteverlies het bedrag van f. 0.5 moet worden gereduceerd.

In dat geval kan men beter de vulling in het algemeen vanuit de grote rivieren laten plaats vinden, waardoor de voorzieningen voor het vullen uit het boezernwater kunnen vervallen.

4 De hydrologische aspecten zijn van belang, vooral bij peil- variaties in de spaarbekkens van 10 & 15 m. Indien het peil gemid- deld over het jaar weinig afwijkt van de stijghoogte van het grondwater in het zandpakket, dan zullen in het grondwater slechts geringe wijzigingen optreden. In het voorjaar en in de voorzomer zal het peil in het spaarbekken in het algemeen nog hoog zijn; de hieruit voortvloeiende, veelal braklce, kwel in de omgeving kan grote bezwaren opleveren voor de landbouw en voor de kwaliteit van het boezemwater. Zodra het peil beneden de bovengenoemde stijghoogte komt, wordt water aan de omgeving onttrokken met mogelijke landbouwkundige consequenties en zettingen in de omgeving. Een volledige voorkoming van schadelijke gevolgen door niddel van een bodemafsluiting is uiterst kostbaar. De Grontmij verwacht voorts bij sommige putten een zodanige infiltratie van goed water in de bodem, dat dit na verloop van enige tijd in de boden kan wordea gewonnen ten behoeve van de drinkwatervoorziening. De ervaring is echter, dat bij infiltratie de doorlatendheid van de bodem van de putmel afneemt, zodat de verdringing van brak grondwater slechts zeer langzaam plaats vindt. En als dit heeft plaats gevonden, dan kan niet meer worden gewonnen dan de hoeveelheid die de bodem binnendringt in de putten; deze hoereelheid is zeer gering. Conclusies 1. Zandputten van voldoende omvang vermoedelijk te laat aanwezig om een belangrijke bijdrage te kunnen leveaen voor de watervoorziening in de komende periode., 2. Zandputten in principe we1 bruikbaar om een toename van de waterbehoefte in de verre toekomst op te vangen. 3. Vulling van spaarbekkens met boezemwater gedurende grote neerslag in het algemeen niet aanvaardbaar vanwege het risico van een droge winter; dus vulling met water vanuit de grote rivieren, waardoor in principe geen verschil met bekkens aan de grote rivieren. 4. Het dl clan niet gebruiken van zandputten als spaarbekkens wordt voor- namelijk bepaald door financizle. hydrologseche en planologische overwegingen. Daar de waterwinning grote eenheden behoeft, zal bij gebruik

In het voorjaar en in de voorzomer zal het peil in het spaarbekken in het algemeen nog hoog zijn; de hieruit voortvloeiende, veelal braklce, kwel in de omgeving kan grote bezwaren opleveren voor de

5 van eandputten als spaarbek$ens ook de zandwinning moeten worden ge- concentreerd en daardoor duurder rorden. Hierdoor wordt de ekonomie van een dergelijk eebruik tnljfelachtig. 's-gravenhage, 5 april 1967 Ir.C.H.de Jong.

Vergelijkbare documenten

5,9. Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari keer beoordeeld

5,9. Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari 2000 5,9 173 keer beoordeeld Vak Biologie De mensen van tegenwoordig hier in Nederland vinden het de meest normale zaak ter wereld dat bij het opendraaien