Studiegids master. Taal- en spraaktechnologie. 1 Informatie over het masterprogramma Taal- en spraaktechnologie. 2 Cursusaanbod en inschrijfprocedure

Transcriptie

1 Taal- en spraaktechnologie 1 Informatie over het masterprogramma Taal- en spraaktechnologie 2 Cursusaanbod en inschrijfprocedure 3 Waar kunt u terecht voor meer informatie? Studiegids master 2

2 Jaarrooster september oktober november ma ma ma di di di wo wo wo do do do vr vr vr za za za zo zo zo december januari februari ma ma ma di di di wo wo wo do do do vr vr vr za za za zo zo zo maart april mei ma ma ma di di di wo wo wo do do do vr vr vr za za za zo zo zo juni juli augustus ma ma ma di di di wo wo wo do do do vr vr vr za za za zo zo zo Onderwijsperiode 1 Onderwijsperiode 2 Introductieweek Onderwijsperiode 3 Onderwijsperiode 4 Kerst-/zomerreces Feestdagen Onderwijsvrije dagen Toelichting 1. Officiële feestdagen Op officiële feestdagen is de faculteit gesloten. In collegejaar 2006/2007 zijn dat de volgende dagen: - Kerstmis: 25 en 26 december 06* - Koninginnedag: 30 april 07 - Nieuwjaar: 1 januari 07 - Bevrijdingsdag: 5 mei 07 - Goede vrijdag: 6 april 07 - Hemelvaart: 17 mei 07 - Pasen: 8 en 9 april 07 - Pinksteren: 27 en 28 mei 07 * Het kerstreces (onderwijsvrije dagen) is van maandag 25 december 06 tot en met vrijdag 5 januari 07. Vanwege collectieve sluitingsdagen zullen de Letterenpanden gesloten zijn van maandag 25 december tot en met dinsdag 2 januari 07 en op vrijdag 18 mei Semesters Het collegejaar is verdeeld in twee semesters van elk 2 onderwijsperiodes. Semester I - Onderwijsperiode 1: 4 september 06 t/m 3 november 06 Onderwijsperiode 2: 13 november 06 t/m 26 januari 07 Semester II - Onderwijsperiode 3: 5 februari 07 t/m 13 april 07 Onderwijsperiode 4: 23 april 07 t/m 26 juni Meer informatie Bezoek de website van de Faculteit der Letteren 2. Introductie eerstejaars De introductie voor de eerstejaars vindt plaats in de eerste week van het collegejaar. In collegejaar 2006/2007 is dat van 4 t/m 8 september 06. In collegejaar 2007/2008 is dat van 3 t/m 7 september 07.

3 Inhoudsopgave Inleiding Over het masterprogramma Taal- en Spraaktechnologie Algemene beschrijving Eindtermen Programmaopbouw Scriptie Vrijstellingen Stage Studeren in het buitenland Toekomstperspectieven Studiebegeleiding Examen Cursusaanbod en inschrijfprocedure Inschrijfprocedure Shortlist cursussen Cursusbeschrijvingen Waar kunt u terecht voor meer informatie?

4 Inleiding Deze studiegids bevat informatie over het masterprogramma Taal- en spraaktechnologie. U vindt hierin informatie over de opbouw van de opleiding Taal- en spraaktechnologie en over de eisen die aan het examen worden gesteld. In de gids vindt u tevens de beschrijvingen van de cursussen die door de opleiding worden aangeboden. Opleidingsstatuut Het Opleidingsstatuut van de Faculteit Geesteswetenschappen/ Letteren is een aanvulling op deze studiegids. In het statuut staan de algemene universitaire en facultaire regelingen beschreven, inclusief de rechten en de plichten van zowel de studenten als de Universiteit Utrecht. Het Opleidingsstatuut is digitaal beschikbaar via de website van het StudiePunt Letteren: Onderwijs-en examenregeling (OER) Iedere opleiding van Letteren kent een eigen onderwijs-en examenregeling (OER). Daarin worden de doelen en eindtermen per opleiding beschreven en worden de programma s vastgesteld. Tevens worden in de OER de regels ten aanzien van het volgen van cursussen, toetsing en examinering per cursus of opleiding vastgesteld. Op www2.let.uu.nl/solis/onderwijs/oer kunt u de OER raadplegen voor het cursusjaar Natuurlijk kunt u voor nadere informatie altijd terecht bij het StudiePunt Letteren, 6

5 1. Over het masterprogramma Taal- en spraaktechnologie 1.1 Algemene beschrijving Het programma bestaat uit vier componenten: (i) een verplicht cursorisch gedeelte waarin de student kennis maakt met methodologische en vakinhoudelijke aspecten van de taal- en spraaktechnologie, (ii) een keuze-onderdeel voor individuele profilering, (iii) een stage, en (iv) een afrondende scriptie. Het programma biedt ruimte om eventuele deficiënties in de vooropleiding weg te werken. Het onderwijs wordt in principe in het Nederlands aangeboden; bij deelname van buitenlandse studenten kan op het Engels worden overgestapt. Het gebruikte studiemateriaal is Engelstalig; voor het afrondende eindwerkstuk is het Engels de voertaal. 1.2 Eindtermen Een student die de opleiding met goed gevolg afrondt, beschikt over de volgende competenties: het kritische vermogen om technologie met een taalwetenschappelijke component te beoordelen en te gebruiken; een grondige kennis van de 'state-of-the-art' wat betreft de methoden en techieken voor de verwerking van taal en spraak; de technologische kennis om in teamverband, en in samenwerking met technici, aan de ontwikkeling van taal- en spraaktechnologische systemen bij te dragen. 1.3 Programmaopbouw De master Taal- en Spraaktechnologie is een voltijdse eenjarige opleiding. Het programma start elk jaar in september; er is dus een enkel instroommoment. Het studieprogramma heeft een totale omvang van 60 ECTS, en bestaat uit de volgende onderdelen: 3 verplichte modules (22.5 ECTS) waarin studenten kennismaken met een breed scala van toepassingen uit taal- en spraaktechnologie, en waarin componenten van die systemen via probleemgecentreerd onderwijs worden bestudeerd; 1 verplichte module onderzoeksmethodologie (7.5 ECTS), in het bijzonder gericht op gebruikersevaluatie en productontwikkeling; profilering: 1 keuzemodule (7.5 ECTS) waarin studenten zich nader verdiepen in een specifiek aspect van spraak- en taaltechnologie; een stage ter omvang van 1 module (7.5 ECTS); een afsluitend eindproject ter omvang van 2 modules (15 ECTS). Wat betreft het niet-cursorische gedeelte is de invulling flexibel. In plaats van de verdiepende keuzemodule kan een langere (bijvoorbeeld buitenlandse) stage met een omvang van 15 ECTS worden gerealiseerd; een andere mogelijkheid is het samennemen van (onderzoeks)stage en eindwerkstuk tot een 22.5 ECTS eindproject. Schematische opbouw van het masterprogramma Taal- en Spraaktechnologie 2006/2007 Onderwijs periode 1 Evaluatie van TST Ruimte voor deficiëntieopvang Grondslagen TST Het Semantische Web Scriptie/keuzevak Databestanden in TST Stage/keuzecursus Scriptie/keuzevak 7

6 1.4 Scriptie Je rondt de Masters af met een onderzoek, waarover je een scriptie schrijft. Daar heb je twee maanden full-time voor beschikbaar, maar je kunt deze periode eventueel ook combineren met een stage zodat er meer ruimte ontstaat. Je hebt een grote vrijheid om een onderwerp voor dit onderzoek te kiezen. Voorstellen worden vanuit de opleiding aangereikt, maar je kunt ook zelf met ideeën komen. Onderzoek werd de afgelopen jaren onder andere gedaan naar het beregelen van intonatie in spraaksynthese systemen, spraakherkenning in mobiele telefonie, het uitspreken van straatnamen, het automatisch opsporen van uitspraakfouten die gemaakt worden door mensen die Nederlands als tweede taal leren, de grammatica van het gesproken Nederlands. Het onderzoek kan in Utrecht plaatsvinden, maar het kan ook in een ander Instituut (in binnen- of buitenland) of bij een bedrijf. In alle gevallen is er een begeleider in Utrecht, en als je het onderzoek buiten de deur doet, ook een begeleider op de werkplek. Je wordt geacht regelmatig te rapporteren in een scriptiegroep waarin alle afstudeerders van de Masters participeren. Je moet op een heldere manier duidelijk kunnen maken wat het doel van het onderzoek is, hoe je het hebt aangepakt, wat de resulaten zijn en welke conclusies je daaraan kunt verbinden. Een goede presentatie van de voortgang van je werk, en uiteindelijk een afstudeerreferaat speelt een grote rol. Uiteraard zal dat ook in je afstudeerscriptie zichtbaar zijn. 1.5 Vrijstellingen In principe is het mogelijk om vrijstelling te krijgen van bepaalde onderdelen als je kunt aantonen dat je de kennis en vaardigheden van zo n onderdeel al op andere wijze verkregen hebt. Je moet hiertoe een verzoek doen bij de bevoegde examencommissie. Let wel, het is nooit mogelijk een onderdeel zowel voor je bachelor als voor je master te laten tellen. 1.6 Stage Gedetailleerde informatie over stage kunt u vinden in de facultaire stageregeling. Deze is te verkrijgen bij het StudiePunt Letteren (Drift 8). De handleiding staat samen met het aanbod van stageplaatsen ook op internet.: Studeren in het buitenland De master Taal- en Spraaktechnologie past in het raamwerk van de European Master for Language and Speech (zie: Dat is een samenwerkingsverband tussen 14 Europese universiteiten die een op elkaar afgestemd curriculum aanbieden, met gemeenschappelijke kernonderdelen, en locale specialismen. Dit betekent dat je voor onderdelen van je opleiding (bijvoorbeeld voor een gecombineerde stage en scriptie) terecht kan in Edinburgh, Sheffield, Aalborg, Leuven, Bonn, Saarbrücken, Stuttgart, Erlangen, Lausanne, Brno, Athene, Patras en Barcelona. Voor de uitwisselingsprogramma's op universitair niveau en beurzen via culturele akkoorden met andere landen kunt je het best de brochure Studeren in het buitenland raadplegen. Deze brochure is verkrijgbaar bij het StudiePunt Letteren en het International Office. Voor verder informatie, kijk op de website van het International Office: Toekomstperspectieven Als je dit masterprogramma met succes afrondt, heb je de volgende beroepsperspectieven: Beroepen in de informatie- en communicatietechnologie rond toepassingen waarbij tekst, taal en spraak een belangrijke rol spelen, de zogenaamde 'human communication technology'. In deze beroepen zal het in het bijzonder gaan om het meewerken in een interdisciplinair team waarbij de afgestudeerde specifieke kennis en ervaring zal kunnen inzetten om toepassingen te ontwikkelen in samenspraak met afnemers en gebruikers. Voorbeelden van bedrijven op dit terrein zijn Van Dale Data, Human Inference, Comsys, Polderland, Syllogic, Philips Research, KPN, Scansoft. Dat laatste is een voorbeeld van een bedrijf waar een deeltijds leerstoelhouder, betrokken bij de master Taal- en Spraaktechnologie, werkzaam is. 8

7 Overige beroepen. Buiten de specifieke toepassingen op het gebied van taal- en spraaktechnologie kunnen afgestudeerden met deze opleiding zich positioneren als interdisciplinair denkende en kritische academici, die in staat zijn een brug te slaan tussen technologie en afnemers en gebruikers. Een uitstekend startpunt voor wie de markt wil verkennen biedt de Nederlandse Taalunie op de site van het Taalunieversum ( 1.9 Studiebegeleiding Elke student krijgt een tutor toegewezen. In overleg met je tutor stel je bij de aanvang van de opleiding een gebalanceerd cursusprogramma samen. Je tutor is ook je individuele begeleider voor de niet-cursorische onderdelen van het programma (stage en eindwerkstuk) Examen De exameneisen van het programma staan geformuleerd in de Onderwijs- en Examenregeling. Deze regeling is te vinden op > Onderwijs- en examenregelingen (OER) Door het Masterexamen wordt de graad Master of Arts verkregen (M.A.). Het judicium met lof kan door de examencommissie worden toegekend indien alle onderdelen van het programma met het cijfer 8 of hoger zijn afgerond. Daarbij moet het cijfer voor de scriptie of thesis een 8,5 of hoger zijn. Het staat de examencommissie te allen tijde vrij hiervan in bijzondere gevallen af te wijken. Een student die het masterexamen wil afleggen ("afstuderen") dient hiertoe een aanvraagformulier in te vullen. Deze formulieren zijn verkrijgbaar bij het secretariaat van de opleiding. De student dient de volgende documenten in te leveren bij het secretariaat: het ingevulde aanvraagformulier, een recent dossieroverzicht van de Studieadministratie Letteren, eventuele uitslagbrieven, tentamenbriefjes, voorlopige toetsverklaringen, vrijstellingen, e.d. een bewijs van geldige inschrijving voor de opleiding tot en met de beoogde examendatum (zie hierna); NB: alleen een collegekaart is geen bewijs van geldige inschrijving, De aanvraag moet ten minste 2 weken voor de beoogde examendatum zijn ingediend. Indien de aanvraag ontvangen is uiterlijk op de 10e dag van een maand, dan kan het examen nog in diezelfde maand behaald worden. Uitzonderingen op deze regel zijn de maanden december (uiterlijk 7 december aanvragen), juli en augustus (geen afstuderen). Alleen complete aanvragen worden in behandeling genomen. Titulatuur, judicia, diploma-uitreiking Vervolgens stelt de examencommissie zo spoedig mogelijk vast, of de student voldoet aan de eisen voor het master diploma. Indien aan de eisen voldaan is besluit de examencommissie vervolgens om het aangevraagde master diploma toe te kennen. Originele bullen worden tijdens de vergadering ondertekend. NB: De vergaderdatum is ook de datum van het examen en de datum op de bul. Er zullen geen andere criteria worden gehanteerd voor de datering. De student moet nog geldig zijn ingeschreven op de datum van het examen. Deze examendatum wordt ook doorgegeven aan de Centrale Studentenadministratie. De originele bullen worden uitgereikt tijdens een plechtige afstudeerceremonie waarin de student een korte presentatie geeft van zijn of haar afstudeeronderzoek en de aanwezigen de gelegenheid geboden wordt vragen te stellen. Er worden geen zgn. "afstudeerverklaringen" uitgereikt. Indien gewenst kan de student een gewaarmerkte kopie van de doctoraalbul ontvangen, vanaf 2 werkdagen na de examendatum. De originele bul berust bij (het secretariaat van) de Examencommissie, tot de bul-uitreiking. Ingeval het gemiddelde van de behaalde cijfers niet lager is dan 8,25 en de beoordeling van de scriptie/master thesis niet lager is dan 8,25 kan de examencommissie besluiten het diploma te voorzien van de aantekening cum laude. Indien de kandidaat in het kader van zijn opleiding meer dan 60 studiepunten heeft behaald, kan zonodig voor de bepaling van het gemiddelde de waardering van boventallige cursorische onderdelen buiten beschouwing worden gelaten. 9

8 2. Cursusaanbod en inschrijfprocedure 2.1 Inschrijfprocedure Cursusinschrijving vindt plaats via OSIRIS online. Op de website van het studiepunt is informatie te vinden over inschrijfprocedure en wordt bekend gemaakt wanneer de wijzigingsdagen zijn. Inschrijven voor de cursussen is alleen mogelijk tijdens deze inschrijfperiodes. Tijdens de wijzigingsdagen kan de student zich uitschrijven voor cursussen en inschrijven voor cursussen waarin nog plaats is. Het is van belang dat de student een goede planning maakt en die bespreekt met zijn of haar tutor of studieadviseur. 2.2 Shortlist cursussen CURSORISCH VERPLICHT Code Cursusnaam ECTS Periode DATABESTANDEN IN DE TAALTECHNOLOGIE EVALUATIE VAN TAAL- EN SPRAAKTECHNOLOGIE SYSTEMEN GRONDSLAGEN VAN TAAL- EN SPRAAKTECHNOLOGIE HET SEMANTISCHE WEB CURSORISCH KEUZE Code Cursusnaam ECTS Periode FOUNDATIONS OF THEORETICAL LINGUISTICS LOGISCHE METHODEN IN DE NATUURLIJKE TAALVERWERKING ONDERZOEKPROJECT Code Cursusnaam ECTS Periode SCRIPTIE/AFSTUDEERPROJECT STAGE: THEORIE EN PRAKTIJK

9 2.3 Cursusbeschrijvingen DATABESTANDEN IN DE TAALTECHNOLOGIE Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 2 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: English/Dutch Opmerking: Inhoud: Language resources are a crucial component of the emerging Information Society. They are used in many types of systems and applications including: language enabled information and communication systems, knowledge management, software localization and language services,ecommerce, e-learning. Examples of Language Resources are written and spoken corpora and lexica, terminology databases, grammars. Aim of the course is to provide an introduction to repositories of linguistic data, by focussing on annotated corpora (i.e., written and spoken), linguistic databases and corpora. Corpora represent a collection of texts which are usually annotated with part of speech and morphological information. They often encode syntactic and phonological information. Linguistic databases are usually oriented towards the description of specific phenomena either by means of examples with glosses or by means of variables. Lexica play a crucial role in language and speech technology as well as in the Information Retrieval world (i.e. Wordnet). Particular attention will be dedicated to the techniques and to the standards which should be adopted in order to develop these resources. In addition, issues concerning the archiving of linguistic resources on the web, including metadata standards (serving as finding aids) will be addressed and current initiatives will be presented. Furthermore, issues related to the digital encoding of language data will be discussed including standards such as SGML and XML. The course will also focus on possible uses of these two resources among which: linguistic research, development of new human language technologies and as teaching aids. Cursusdoelen: - knowledge of the state of the art wrt. Language resources - knowledge to develop them - knowledge to use them in various applications - ability to develop a project independently in a group format Contactpersoon: dr. P. Monachesi Docenten: dr. P. Monachesi Feedback: Class discussion, . Bereikbaarheid: Appointments, . prof.dr. J.E.J.M. Odijk Werkvormen: Computerpracticum 1 x per week 3 uur Hoor/werkcollege 3 x per week 2 uur Toetsen: Actieve deelname (20 pt.) Nota (30 pt.) Opdracht(en) (50 pt.) Verplicht studiemateriaal: Electronic course material. Kosten: Nog onbekend Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Read articles, make summaries, prepare discussion, prepare presentations Bijdrage aan groepswerk: Deadlines: Summaries each week, final project at the end of the course. Wat wordt er beoordeeld: Knowledge acquired. 1

10 EVALUATIE VAN TAAL- EN SPRAAKTECHNOLOGIE SYSTEMEN Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 1 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: Opmerking: Nederlands/Engels For more information, check Inhoud: In deze cursus zullen we een greep doen uit systemen met taal- en spraaktechnologie. Daarbij zal het Corpus Gesproken Nederlands een belangrijke rol vervullen. Dit recent gecompileerde corpus bevat 1000 uur spraak die op verschillende manieren zowel taalkundig als fonetisch beschreven is. Daarbij werden zowel automatische procedures als handmatige annotatie ingezet. Wat zijn de problemen die je dan tegenkomt, en hoe goed zijn de resultaten? Wat kun je leren uit dit corpus om bijvoorbeeld spraaksynthese te verbeteren, of kun je er een automatische spraakherkenner mee trainen. We gaan het in deze cursus en in de verdere cursussen in de Masters proberen. Daarnaast besteden we in deze cursus aandacht aan systemen voor automatisch vertalen en aan dialoogsystemen. De laatsten gaan we ook zelf ontwikkelen aan de hand van het Rapid Application Developersystem (OGI Boulder, USA) voor het Engels. Zo leren we de mogelijkheden en beperkingen van taal en spraaktechnologie goed kennen. Een kritische en systematische test en analyse van de (zelfontwikkelde) systemen vormt een belangrijk onderdeel van de cursus. In deze cursus zullen we niet diep ingaan op de precieze technologie van de systeemcomponenten (dat komt in de cursus Foundations of LST), maar zal de samenhang ervan centraal staan. Cursusdoelen: De studenten worden geacht na afloop van de cursus een goed overzicht te hebben van de toepassingsgebieden van taal- en spraaktechnologie. Zij zijn in staat de problemen van de onderliggende processen te onderkennen, en in staat om zelfstandig de beperkingen van de systemen, in het bijzonder vanuit het gezichtspunt van de gebruiker, vast te stellen. Daartoe zullen deelnemers voldoende methodologische en statistische kennis aangereikt krijgen om zorgvuldig onderzoek te doen. Uiteraard naast voldoende basiskennis van taalkunde en fonetiek om de technologische toepassingen te doorgronden. Contactpersoon: Docenten: Werkvormen: Computerpracticum 1 x per week 3 uur Hoor/werkcollege 1 x per week 3 uur dr.ir. G. Bloothooft dr.ir. G. Bloothooft prof.dr. J.E.J.M. Odijk Feedback: Via bijeenkomsten, op afspraak en via . Bereikbaarheid: gerrit.bloothooft@let.uu.nljan.odijk@let.uu.nl Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Studenten moeten literatuur bestuderen die zo veel mogelijk electronisch beschikbaar wordt gesteld. Deze literatuur geeft de theoretische achtergronden van de te bespreken en te testen taal- en spraaktechnologie systemen. Ook wordt verwacht dat studenten deze systemen zelf aan een eerste kennismaking onderwerpen. Bijdrage aan groepswerk: Deelnemers bestuderen gezamenlijk systemen, waarna een taakverdeling volgt met betrekking tot analyse en evaluatie van onderdelen van deze systemen. Iedere student draagt een deel bij aan het te maken evaluatierapport. 2

11 Toetsen: Eindtoets (50 pt.) Opdracht(en) (50 pt.) Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Verplicht studiemateriaal: Literatuur zal electronisch beschikbaar worden gesteld. Aanbevolen studiemateriaal: (1) Handbook of Standards and Resources for Spoken Language Systems, Dafydd Gibbon (Editor), Roger Moore (Editor), Richard Winski (Editor), 1997, Walter de Gruijter Inc. (2) McTear, M. (2004) Spoken Dialogue Technology: Towards the Conversational (3) Jurafski, D. and Martin J.H. (2000) Speech and Language Processing, Prentice-Hall. Zie verder de homepage van de cursus:tstmaster.let.uu.nl/evaluationlst Kosten: Nog onbekend 3

12 FOUNDATIONS OF THEORETICAL LINGUISTICS Instituut: Utrechts institute of Linguistics OTS ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 1 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: Opmerking: Engels Inhoud: The course consists of the following parts: 1. Basics of the computational system (syntax) 2. Sentence processing and garden path 3. The interface: LF - syntax-semantics-discourse interface; PF Cursusdoelen: Participants will acquire an understanding of the grammatical/computational system, as well as its interfaces with the conceptual system and processing systems. The course will stimulate active ability in syntactic argumentations. Contactpersoon: Docenten: prof.dr. T.M. Reinhart drs. I. Mulders prof.dr. T.M. Reinhart Feedback: Comments on selected assignments, tutorials, individual meetings. Bereikbaarheid: tanya.reinhart@let.uu.nl, tel: Werkvormen: Hoor/werkcollege 2 x per week 3 uur Instructie college 1 x per week 2 uur Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Studying the course materials, carrying out assignments; solving assigned problems, identifying a range of possible solutions, evaluating alternatives. Bijdrage aan groepswerk: Working on joint assignments. Toetsen: Essay tentamen (55 pt.) Opdracht(en) (15 pt.) Schriftelijk tentamen (30 pt.) Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Overall command of the issues, ability to identify problems and evaluate solutions, oral and written presentation of findings. Verplicht studiemateriaal: Wordt nader bekendgemaakt - To be announced. 4

13 Aanbevolen studiemateriaal: 1. Reinhart (2006) Interface Strategies, MIT Press, Cambridge Mass, Introduction: Optimal design, and Chapter 3, Sections 1.1 and Chomsky, N. (1988). Language and Problems of Knowledge: The Managua Lectures. Cambridge, MA: MIT Press. pp Rizzi, L. (1988). On the Structural Uniformity of Syntactic Categories. In Congrès de la langue Basque, Vitoria-Gasteiz, Servio Central de Publicationes del Gobernio Vasco, pp Lasnik, H. and Uriagereka, J. (1998) A Course in GB Syntax: Lectures on Binding and Empty Categories, TheMIT Press, pp Pritchett, B. L. (1992). Grammatical Competence and Parsing Performance. Chicago, IL: Chicago University Press. 5. Reinhart, T. (1997). Quantifier Scope: How Labor is Divided Between QR and Choice Functions. Pp (till end of section 1.1) 6. Roberts, I. (1988). 'From rules to constraints'. Lingua e Stil XXIII, Nr. 3, pp Reinhart, T. (1997). Quantifier Scope: How Labor is Divided Between QR and Choice Functions. Pp Reinhart, T. (2004) The Processing cost of reference set computation: Acquisition of stress shift and focus, Language Acquisition 12 (2), Section 4, An overview of stress and focus, p Reichenbach, Hans (1947) Elements of symbolic logic, New-York: Free press, section 51 "The tenses of verbs", Borik, O. and T. Reinhart (2004), 'Telicity and perfectivity: two independent systems'. In L. Hunyadi, G. Rakosiand E. Toth (eds) Proceedings of LOLA 8 (Symposium on Logic and Language), Debrecen, Hungary, pp Kosten: Nog onbekend 5

14 GRONDSLAGEN VAN TAAL- EN SPRAAKTECHNOLOGIE Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 2 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: Opmerking: Nederlands/English Inhoud: Computationele taalkunde heeft een theoretische en een toegepaste component. Op het theoretische vlak zijn we geinteresseerd in formele modellen van de kennis en cognitieve vaardigheden die ons in staat stellen om natuurlijke taal te produceren en te begrijpen, in zijn primaire gesproken manifestaties, dan wel in geschreven vorm. Op het toegepaste vlak is het doel om computerprogramma's te bouwen die met natuurlijke taal om kunnen gaan. Software met een taalcomponent maakt in toenemende mate deel uit van onze dagelijkse leefomgeving. De cursus bestrijkt het volledige taalspectrum, van klank tot betekenis en redeneren met taal. Op het klankniveau is er voor het bouwen van spraaksynthesesystemen kennis nodig van de acoustische eigenschappen van spraak en van modellen van spraakproductie. Succesvolle systemen maken gebruik van statistische methoden en van grote spraakcorpora. Een sleutelrol spelen de zogenaamde Hidden Markov Modellen (HMM), die aanvankelijk voor spraalherkenningssystemen werden gebruikt, maar die gaandeweg bredere toepassingsgebieden hebben gevonden in de computationele taalkunde. We bespreken de theoretische basis van HMM technologie, en bieden praktischeervaring met deze techniek aan de hand van de Hidden Markov Toolkit en het Corpus Gesproken Nederlands. Aan het andere eind van het spectrum bestuderen we computationele methoden voor taalverwerking op verschillende niveau's. Onderwerpen die hier aan de orde komen zijn finitestate technieken, part-of-speech tagging (en supertagging), oppervlakkige en diepe ontleding, tot uiteindelijk het bouwen en redeneren met volledige betekenisrepresentaties. Een belangrijk probleem in de computationele semantiek is de wijdverspreide ambiguiteit van natuurlijke taal. We bespreken onderspecificatietechnieken om het ambiguiteitsprobleem efficient aan te pakken. Cursusdoelen: Deze cursus beoogt een breed overzicht te bieden van methoden en technieken die gebruikt worden voor het ontwikkelen van taal- en spraaktechnologie. Studenten verwerven praktische ervaring met deze technieken aan de hand van bestaande computationele ontwikkelomgevingen. Contactpersoon: Docenten: Werkvormen: Computerpracticum 1 x per week 3 uur Hoor/werkcollege 1 x per week 3 uur prof.dr. M.J. Moortgat dr.ir. G. Bloothooft prof.dr. J. van Eijck prof.dr. M.J. Moortgat Feedback: Commentaar op tussentijdse opdrachten; begeleiding van het groepsproject. Bereikbaarheid: spreekuur Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Lezen achtergrondliteratuur, presentaties voorbereiden. Bijdrage aan groepswerk: programmeertaken 6

15 Toetsen: Opdracht(en) Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Kennis van computationele methoden en technieken voor taalen spraaktechnologiel; vaardigheid om deze methoden en technieken toe te passen in een ontwikkelomgeving. Verplicht studiemateriaal: Electronische reader. Aanbevolen studiemateriaal: Kosten: Nog onbekend 7

16 HET SEMANTISCHE WEB Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 3 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: Opmerking: English/Dutch Inhoud: The World Wide Web has the potential to become the primary source for storing and accessing data. However, its content is marked up in such a way that it is accessible only to humans. Current Web search engines have serious difficulties in processing search queries. Even though they return impressive results, their level of precision and recall clearly shows their limitations. An interesting alternative is the creation of a Semantic Web in which meaning is made explicit, allowing machines to process and integrate Web resources intelligently. This technology might allow for quick and accurate web search and facilitate communication among heterogeneous web-accesible devices. The aim of the course is to examine this area of research by reading and discussing papers. We will also extend the techniques developed within the Semantic Web to deal with the integration of heterogeneous linguistic data encoded in various language resources such as corpora and databases. This will be achieved through the creation of an ontology of linguistic concepts which will formalize linguistic knowledge and will allow us to reason about it. Cursusdoelen: - knowledge of the state of the art in web development - ability to represent knowledge in ontological format - ability to develop a project independently in a group format Contactpersoon: Docenten: dr. P. Monachesi dr. P. Monachesi Feedback: Class discussion, . Bereikbaarheid: Appointments, . Werkvormen: Computerpracticum 1 x per week 3 uur Toetsen: Actieve deelname (20 pt.) Nota (30 pt.) Opdracht(en) (50 pt.) Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Reading material, making summaries, prepare presentations, prepare discussions. Bijdrage aan groepswerk: Deadlines: Summaries each week, final project at the end of the course. Wat wordt er beoordeeld: Knowledge acquired. Verplicht studiemateriaal: Electronic material. Aanbevolen studiemateriaal: 1. G. Antoniou and F. van Harmelen (2004) A semantic Web Primer The MIT Press. 2. T. Passin (2004) Explorer's Guide to the Semantic Web Manning Publications. Kosten: Nog onbekend 8

17 LOGISCHE METHODEN IN DE NATUURLIJKE TAALVERWERKING Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5 Code: Niveau: M Periode: blok 4 Cursustype: Cursorisch onderwijs Voertaal: Nederlands/English Opmerking: Inhoud: Computationele grammatica's voor de analyse van syntaxis en semantiek kunnen gemodelleerd worden als gespecialiseerde logica's. Het deductieve perspectief op grammatica s maakt het mogelijk om krachtige technieken uit de algoritmische bewijstheorie in te zetten voor de studie van natuurlijke taalverwerking. Deze cursus heeft drie onderdelen. Om te beginnen bestuderen we deductief ontleden voor context-vrije grammatica's en hun generalisaties. We formuleren de bewijsprocedures die horen bij de vertrouwde parseeralgoritmen voor deze grammatica's (top-down en bottom-up ontleden, en gemengde regimes van het Earley type). In het tweede deel van de cursus staat typenlogische grammatica's centraal, en verwante formalismen zoals pregroep grammatica's en minimalistische grammatica's. In deze grammatica s hebben de categoriesymbolen zelf de status van logische formules. Herschrijfregels worden dan overbodig; afleidingen worden geformuleerd in termen van de logische connectieven waaruit complexe categoriesymbolen zijn opgebouwd. Het computationele verwerkingsmodel voor deze formalismen maakt gebruik van bewijsnetten. Bewijsnetten vormen een natuurlijke interface voor de Curry-Howard analyse van betekenisassemblage, die de basis vormt voor functionele programmeertalen. In het derde deel van de cursus bestuderen we de prestaties van het menselijke taalverwerkingssysteem. We laten zien dat bewijsnetten een goed model vormen voor de eindige computationele capaciteiten van het menselijke verwerkingssysteem. Cursusdoelen: De deelnemer verwerft kennis van logische methoden en technieken voor natuurlijke taalverwerking; hij/zij verwerft de vaardigheid om deze toe te passen binnen een bestaande grammatica-ontwikkelomgeving. Contactpersoon: Docenten: Werkvormen: Computerpracticum 1 x per week 2 uur Hoor/werkcollege 2 x per week 2 uur prof.dr. M.J. Moortgat prof.dr. M.J. Moortgat Feedback: Bespreking tussentijdse opdrachten week na inleveren; begeleiding bij eindproject. Bereikbaarheid: Spreekuur. Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Lezen opgegeven literatuur, maken van huiswerkopdrachten, presentaties voorbereiden. Bijdrage aan groepswerk: Schrijf- en/of programmeerbijdrage. Toetsen: Opdracht(en) (40 pt.) Take-home tentamen (30 pt.) Schriftelijk werkstuk (30 pt.) Verplicht studiemateriaal: Electronische reader. Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Kennis van logische methoden en technieken voor natuurlijke taalverwerking; vaardigheid in het toepassen daarvan binnen taalverwerkende applicaties. Kosten: Nog onbekend 9

18 SCRIPTIE/AFSTUDEERPROJECT Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 15-22,5 Code: Niveau: M Periode: blok 1, 2, 3, 4 Cursustype: Afstudeeronderdeel Voertaal: Opmerking: Nederlands Ophoging tot 17,5, 20 of 22,5 ECTS mogelijk Inhoud: Cursusdoelen: Contactpersoon: Docenten: Werkvormen: Individueel Onderzoek Docent nog onbekend Docent nog onbekend Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Bijdrage aan groepswerk: Toetsen: In overleg met docent 1 (100 pt.) In overleg met docent 2 (100 pt.) In overleg met docent (100 pt.) Scriptie (100 pt.) Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Verplicht studiemateriaal: Aanbevolen studiemateriaal: Kosten: Nog onbekend 0

19 STAGE: THEORIE EN PRAKTIJK Instituut: Vreemde Talen ECTS-punten: 7,5-15 Code: Niveau: M Periode: blok 1, 2, 3, 4 Cursustype: Stage Voertaal: Opmerking: Nederlands Ophoging tot 10, 12,5 of 15 ECTS mogelijk Inhoud: Cursusdoelen: Contactpersoon: Docenten: Werkvormen: Stage Docent nog onbekend Docent nog onbekend Toelichting: Voorbereiding bijeenkomsten: Bijdrage aan groepswerk: Toetsen: In overleg met docent 1 (100 pt.) In overleg met docent 2 (100 pt.) In overleg met docent (100 pt.) Stageverslag (100 pt.) Deadlines: Wat wordt er beoordeeld: Verplicht studiemateriaal: Aanbevolen studiemateriaal: Kosten: Nog onbekend 1

20 3. Waar kunt u terecht voor meer informatie? Homepage: Homepage opleiding: Homepage Onderwijs- en studentzaken: Digitale studentennieuwsbrief: Facultaire informatie over stage: Webpagina van International Office Letteren: Fraude- en plagiaatregeling: Scripties on line: Informatie over masterprogramma s: Informatie over minoren: 2