S.v.p. inboeken. Met vriendelijke groet,

Transcriptie

1 Van: Vliegenthart, Onno Verzonden: maandag 2 mei :30 Aan: Stadhuis CC: raadsgriffie@woerden.nl Onderwerp: Middelland Woerden Ontwikkelingsvisie S.v.p. inboeken. Met vriendelijke groet, Onno Vliegenthart plv. griffier / raadsadviseur Gemeente Woerden Postbus 45, 3440 AA Woerden Blekerijlaan 14, 3447 GR Woerden T M E vliegenthart.o@woerden.nl raadsgriffie@woerden.nl W gemeenteraad.woerden.nl aanwezig: ma, di, wo, do Van: Jacques de Koning [mailto:jacquesdekoning@dekoningwonen.nl] Verzonden: zaterdag 30 april :50 Aan: CC: Molkenboer, Victor; Haring, Hans; Koster, Yolan; Weger, Tymon de; Schreurs, Martin; Stolk, Margot; 'raadsgriffie@woerden.nl'; 'info@okwwoerden.nl' Onderwerp: Middelland Woerden Ontwikkelingsvisie Geachte mevrouw, Met uw brief van 13 april 2016 heeft u ons ook uitgenodigd om een reactie te geven op de Ontwikkelingsvisie Middelland welke bij de brief was gevoegd. Ik doe u mijn reactie bijgaand toekomen. Wanneer u mijn reactie gelezen hebt zult u begrijpen dat ik van mening ben dat het roer drastisch om moet. Terug kijken naar het verleden heeft geen zin, de feiten zijn zo als ze zijn. Het gaat om hoe doen wij het morgen goed, sterker nog; beter en leveren wij de samenleving een omgeving met kwaliteit voor wonen en werken. Dit vraagt om visie, lef en passie. Om die reden stuur ik het college en de gemeenteraad via de griffier via de c.c. deze notitie toe en als laatste ook de OKW. Ik denk dat uw visie tegen het licht gehouden moet worden, ik hoop van harte dat er meer reacties komen en dat uw visie gespiegeld wordt aan deze reacties. Zelf denk ik dat de nieuwe richting binnen de ruimtelijke ordening die er aan komt mede door het mobiliteitsvraagstuk en de klimaatdoelstellingen het nu een cruciaal moment is dat iedere Woerdenaar er kennis van neemt. Met wat er nu ligt verwacht ik een tijdelijke oplossing voor wie er vandaag geen woonhuisvesting is, de transformatie van enkele kantoren naar wonen, misschien wel voor statushouders, een verdere terugloop van de kwaliteit van Middelland omdat deze menging van functies gewoon niet goed is. Het lijkt mij correct dat uw visie naast reacties zoals deze gepubliceerd worden in bijvoorbeeld een Woerdense Courant / AD etc. nog voor de 9e en 23e juni. Het lijkt mij correct dat u als projectmanager en ook het College eerst kennis kunnen nemen van mijn reactie. Ik ontvang graag een bevestiging van ontvangst en op een later moment een terugkoppeling wat u als gemeente met deze reactie en andere doet met motivatie. Gedaan met als missie een toekomst bestendig en kwalitatief goed wonen en werken in Woerden voor de dag van morgen. Daar wil ik onderdeel van zijn en m'n steentje aan bijdragen!

2 Met vriendelijke groet, De Koning makelaars Jacques de Koning Registermakelaar taxateur T: (kantoor) (secretariaat) M: E: Before printing, think about the environment

3 De Koning makelaars Woerden, Middelland Ontwikkelingsvisie Een leefbare stad, waar het goed wonen en werken is Aan: C.c: Van: De projectleider mevrouw Ingrid Baggen Het College van Burgemeester en Wethouders De Gemeenteraad van Woerden OKW De Koning makelaars Jacques de Koning Woerden, 30 april 2016 Wat is nu het DNA van Woerden Woerden is een provinciale stad; een stad op de scheidslijn van Utrecht en (Zuid-)Holland. Een stad met historie, een stad die heeft laten zien in Het Groene Hart onopvallend aanwezig te kunnen zijn. Wonen en werken is in balans. De tijd heeft laten zien dat bedrijven groot van naam en opzet, niet hun kernactiviteiten uitvoeren in Woerden. Handel en logistiek hebben decennia lang een belangrijke rol gespeeld in Woerden. De Oude Rijn met de trekvaart, de aanleg van het spoor door Woerden (mooi, maar het heeft geen extra werkgelegenheid opgeleverd) en na de Tweede Wereldoorlog de Rijksweg A12, een corridor van de Rotterdamse havens naar met name het Ruhrgebied in Duitsland. Woerden ligt kort aan de A12 aan de teen van deze corridor en heeft daarmee een goede verbinding als stad en vanuit werkgelegenheid is dat een voordeel. De omgeving van Woerden met het rijke groen en blauw is prachtig om te wonen en recreëren. Bedrijventerrein Middelland Noord De huidige opbouw: Logistiek en kantoren en gedeeltelijk leegstaande kantoren. Het begon allemaal met een distributiecentrum van de Bijenkorf, het FNV gebouw, een datacenter voor de Bondssspaarbank en later Snel Transport en het Hofpoort Ziekenhuis met daarom heen en daartussen kantoren. Middelland Noord was een feit. Het verkeersinfarct Woerden slibt dicht, de Rijksweg A12 is steeds moeilijker vanuit Woerden via de Van Der Valk Boumanlaan te bereiken en de oplossing wordt in de jaren '90 van de vorige eeuw gevonden met een entree van de stad Woerden via het kantorenpark Middelland. Sta er even bij stil dat vanaf dat moment de historische stad Woerden, op de scheidslijn van Holland en Utrecht, binnengereden wordt via een kantorenpark. Chique? Oordeelt u zelf maar. Middelland Zuid Woerden heeft een nieuwe ontsluiting met Rijksweg A12, de economie groeit snel in de jaren '90 van de vorige eeuw en Middelland Zuid, wat al een aantal jaren in ontwikkeling is, heeft een aantal onbebouwde kavels. In een hoog tempo wordt een aantal kantoren bijgebouwd en al snel zijn die volledig bezet. Door wie? Door bedrijven van buiten Woerden, die mede door de frictie van die tijd in de kantorenmarkt, second-best kozen, en zich vestigden in Woerden. Het leverde veel extra file leed op in de spits, maar veel van de werkenden in deze kantoren verlieten 's avonds Woerden net zo hard als ze er 's morgens in gekomen waren. Het pand van Simac op Middelland Zuid was wel de klap op de vuurpijl, ruim 3.200m 2 Vvo groot, amper gebouwd, kort in gebruik, en de huurder vertrok. Tot vandaag is het gebouw beperkt verhuurd. De frictie op de kantorenmarkt is voorbij en in een hoog tempo vanaf de jaren '90 van de vorige eeuw ontstaat er leegstand in de kantoren op Middelland. Bedrijven met namen van faam verlaten Woerden. Weet u het nog? Om er een paar te noemen Ericcson, CAP Gemini, Bouwcenter en Simac. Er is gebouwd om grond te kunnen verkopen, er is geen grond verkocht om de stad Woerden er voordeel van te laten hebben in wonen en werken, zoals een stad zich organisch hoort te ontwikkelen. Woondromen waarmaken

4 De Koning makelaars Revitalisatie Middelland De koe wordt bij de horens gevat, omdat er iets moet gebeuren. Strijdlust, heel goed. Er is een onderzoek gestart hoe dit aan te pakken en ondertussen is ook bekend dat Hofpoort Ziekenhuis een transformatie ondergaat met de fusie met het Sint Anthonius ziekenhuis en dat de FNV in 2017 haar (oude) kantoor in Woerden en dus ook Woerden gaat verlaten. Tevens wordt bekend dat de gemeente Woerden haar eigen huisvesting onderzoekt. De Raad neemt de beslissing om met minder m 2 in het huidige gebouw verder te gaan en het huidige gebouw op te knappen. Macro ontwikkelingen Laten wij voor wij verder inzoomen op de tussenstand van toekomstbestendig Middelland even naar enkele macro vraagstukken kijken. Dichtbij huis: De Stad Utrecht groeit al jaren organisch. De verwachting is nu dat Utrecht met inwoners verder doorgroeit naar inwoners. Ruim 2006 groei, dat is niet gering en het gaat in een hoog tempo. De vier grote steden staan aan de vooravond van een enorme opgaaf wanneer het gaat om huisvesting. De voorspellingen zijn aangepast en nu lijkt het er op dat er de komende jaren wel tot 1 miljoen (extra) inwoners gehuisvest moeten worden in en om de grote steden. Waar is dan de grote vraag? Internationaal zijn er klimaatafspraken gemaakt. Nationaal passen wij de regels hierop aan en in 2050 moeten alle gebouwen in Nederland Energieneutraal zijn. Geen huis, geen gebouw zal dan meer aangesloten zijn op het aardgasnet. Dat binnen 35 jaar na vandaag! Ik voeg een notitie bij van een studie van Q Ruimte voor Energie, dit gaat over het Energievraagstuk. Interessant en het verplicht ons tot nadenken over hoe het nu verder moet. Bevolkingstoename en duurzaamheid zullen op zeer korte termijn de stedenbouw en volkshuisvesting doen veranderen. De bestuurder van vandaag moet verder kijken dan de probleemstelling van heden en moet met een visie naar de toekomst haar keuzes maken. Dit gaat een enorme impact krijgen op onze samenleving en het zal de infrastructuur en de stedenbouw drastisch doen veranderen. Hoe doen wij dat in Woerden, te beginnen bij Middelland Voor alles geldt: doe alles op een schaalgrootte die past bij Woerden. Als provinciale stad met een uitgebreid voorzieningen niveau voor Woerden, maar ook voor de omliggende plaatsen inzoomen op wonen en werken en bij werken ons richten op de high tech maakindustrie (hoge opbrengst per m2). Het levert een stad op met goed ontwikkelde mensen die voor een goed leefklimaat in en om de stad zorgen. Scenario 1 Middelland langzaam maar zeker doorontwikkelen tot een kantoren- en bedrijvenpark waar high-tech bedrijven (schone industrie) zich kunnen vestigen. Een bedrijf als Blue Print wordt nu buiten de stad geplaatst, maar zou veel beter passen binnen zo'n scenario. Maar ook een Revicon, Diverspack, Promatrix, QBTecstuk voor stuk hoog innovatieve bedrijven binnen de gemeente die Middelland zouden doen verrijken. Scenario 2 Het tweede scenario is wat nu voorligt in de notitie van april Een voorstel waarbij de regels ruimte bieden aan de markt en verder investeert de gemeente niet. Niet in kaders, niet in voorzieningen, etcetera. Dat is schakelen in zijn achteruit, dat is beslissen in het heden en de ogen sluiten voor de toekomst. Het resultaat zal zijn hier en daar een paar woningen op een kantorenpark van Middelland Noord, Woondromen waarmaken

5 De Koning makelaars enkele kantoren die worden getransformeerd naar wonen. Liever niet dan wel zou ik zeggen. Dat is geen kwaliteit en dat is geen courante investering voor de woningkopers in die voormalige kantoren.» Dat is de levensduur van die gebouwen door ze te transformeren vijftien jaar oprekken.» Dat is investeerders van hun kantoren afhelpen en toekomstige woningkopers een toekomstig probleem verkopen. Scenario 3 Wonen krijgt de ruimte op Middelland. Als dat zo is dan moet je het rigoureus aanpakken. Het NSparkeerterrein aan de zuidkant van de spoorlijn wordt een mooi plein met twee lagen parkeren (ondergronds), het NS station wordt doorgetrokken over de tunnel heen en op het plein komt een groot kantoor; het Huis van de Stad waarin op de begane grond een aantal commerciële activiteiten, misschien zelfs wel een AH met daarboven het gemeentehuis. Langs de spoorlijn een langzaam verkeersroute met een tunnel onder de Spoorlijn door op de hoek Houttuinlaan/Blekerijlaan. Locaties als het FNV gebouw, het huidig gemeentehuis maken plaats en hier komt woningbouw. Woningbouw op de "nieuwe maat" waarbij met de macro doelstellingen rekening gehouden wordt. Woerden maakt hiermee keuzes en laat zien toekomst bestendig te zijn en blijft een interessante stad om te wonen en de werken. In deze oplossing staat openbaar vervoer en langzaam verkeer voor in de stad centraal en wordt het autoverkeer meer en meer geweerd uit de stad. Iets wat de komende jaren in alle grote steden een actueel onderwerp is. Middelland transformeert zich dan in twintig jaar tijd naar een hoogwaardig woongebied met alleen maar nieuwe innovatie met energieneutrale gebouwen.» De transformatie betaalt zich voor een deel vanzelf door de hogere grondwaarde die ontstaat bij deze keuze. Het maakt het voor de huidige eigenaren eerder interessant om mee te gaan in deze richting en hun bestaande gebouwen te slopen en de grond beschikbaar te stellen voor woningbouw.» Het gemeentehuis verplaatsen naar het Station betekent een icoon plaatsen op een strategische plaats. Het brengt de gemeentelijke organisatie weer dichterbij de stad. De vrijkomende grond van het huidige gemeentehuis is een katalysator bij de transformatie naar hoogwaardige woningbouw op Middelland.» Het plein boven de nieuw te bouwen parkeergarage bij het station en het in het plint opnemen van een AH winkel brengt ook direct voorzieningen in de wijk Middellands, nodig om een goed woonklimaat te creëren.» De langzaam verkeerroute en de tunnel bij de Blekerijlaan bieden de toekomstige bewoners van Middelland een veilige connectie met de stad en ook omdat er nu geen scholen in de directe nabijheid zijn kunnen kinderen in de toekomst snel en veilig naar de andere kant van de spoorlijn, het centrum van Woerden.» De uitbreiding van het NS station past bij een andere manier van verplaatsen in de delta metrapool. Dat is de toekomst!» Hoogwaardig ontwikkelen betekent een hogere dichtheid dan wij tot nu toe gewend zijn. Geen aardgas meer, maar veel meer gebruik maken van wind- en zonenergie. De auto heeft geen voorrang meer, sterker die wordt over een aantal jaren niet meer thuis voor de deur geparkeerd, maar buiten de stad in een parkeergarage daar waar niemand er last van heeft. De lantaarnpaal van de toekomst wekt haar eigen energie op en de stroom die overblijft zetten wij in om de E-auto op te laden. De toekomst! Interessante ontwikkelingen zijn er gaande over het gebruik van E-auto's en het verplaatsen van auto's zonder bestuurder en het ontwikkelen van een stad alleen met E. Samengevat Ik houd u voor dat ik mij afvraag of het plan wat u voorstelt Woerden waardig is. Woerden gaat er met dit plan mijn inziens op achteruit en gaat volledig voorbij aan de macrodoelstellingen van Nederland en waar Woerdenaren voordeel bij kunnen halen. Het is ook snel uitvoerbaar. Begin met het NS-plein en een nieuw plein met daarop vanaf de eerste verdieping het Huis van de Stad. Parallel hieraan de binnenstad herinrichten met de vrijkomende locatie bij de Wagenstraat en het vertrek van AH en de eerste aanzet na een goed stedenbouwkundig ontwikkeld plan gericht op de nieuwe toekomst voor Middelland Noord met een E-woonmilieu op termijn zonder fossiele brandstoffen en centraal staat hierbij ook de nieuwe invulling van mobiliteit. Woondromen waarmaken

6 De Koning makelaars Dit gaat lukken. Dit gaat alleen lukken wanneer u verder kijkt dan vandaag. Dit gaat Woerden in een snel veranderende samenleving vitaal voorwaarts brengen en het maakt dat het ook in de toekomst interessant en fijn is om te wonen en werken in Woerden. Ik ben benieuwd of u het met mij eens bent. Zo ja, dan last u een time-out in met de plannen voor de verbouw van het gemeentehuis en stelt u de ontwikkelvisie Middelland snel bij en gaat u na een gedegen onderzoek snel aan de slag naar een nieuwe vorm van wonen en werken in Middelland Zuid en Noord. De combinatie van scenario 1 en 3. Ik volg het met interesse, sterker ik wil er een bijdrage aan leveren wanneer u mij dat vraagt. Met vriendelijke groeten, De Koning makelaars Jacques de Koning Bijlage: Ruimte voor Duurzame Energie Woondromen waarmaken

7 maw 1 ft*.* 1 -âb \»1 -I zc 7 ; Tl i i' Ruimte voor Duurzame Energie Portefeuillehoudersoverleg Leefomgeving Holland Rijnland 17 februari 2016 POGQd SPATIAL STRATEGIES

8 Werk aan de delta ju V TO ĩa / S i All r Ý i iff i PU WATER STEDELIJKE TRANSFORMATIES Hl. j į a «t r -. IliBill K'' İ^^jľ3l Mlfj^-^ " iiin - iiii 11iiiiiiiii1jiiu'''aF*I BfåiiviMŠ! -JBIBÜHSPTOgnn ^TH^^ESM OV KNOPEN ENERGIE posqo SPATIAL STRATEGIES

9 jr-. f 1 km2 Kustgebied Ffiesland * į( ţ! 36 ton biomassa windmolen (7.5MWĮ Dälì Mûūg M ^ PJ IÉ Ép IA J jf' 1* ľ Ö panelen O.M-O.«PJ ^ĒįA ^ĮĴPJ flb H P-J H I4PJ Jfc -1 ťļf ' H 0.M-WÍPJ A 'įļį 10 4 w-w«af! ^ ^ 1 km2 Hoge Veluwe ft^h,...,. S 121 ton biomassa " 1 km2 centrum Rotterdam» ^ E 2059 ton biomassa O 23 panelen T 1 installatie - O panelen ^ 0.18-O.2ŪPJ a ' 1 km2 Geleen-Chemeloí ton biomassa O panelen ENERGIE OPGAVE LANDELIJK posad 3PAT1AL STRATEGIES

10 - 4 1' 1 I f ir SPATIAL.STRATEGIES'^^ STRATbGI

11 - I n 3

12 M V U periode 1: 1550 en eerti* M Penode 2 : Periode 3 : PerWJe*: 1618-WĴÄ Gereedgekomen ha/completed te J ^ ř ^ * H In uitvoering ha 7 ín execution M VļjB^J Ö km In voorbereiding, ha I inptepatātion ha I I Aangevraagd ha/applied tor S4S240he posod 3PAT1AL STRATEGIES

13 leder voor zich Collectieven Grote oogst 'leder voor zich' laat zien wat er gebeurt als partijen - individuen, bedrijven, agrariërs - alleen voor eigen gebruik produceren en niet meer dan dat. 'Collectieven' halen zoveel mogelijk energie uit de ruimte die voor de gecombineerde partijen beschikbaar is. Dit kunnen bewoners zijn - een straat of wijk -, agrariërs of bedrijven op een bedrijventerrein. 'Grote oogst', grote - commerciële - partijen produceren energie die niet terug te herleiden is naar een specifieke vragende partij. Er wordt grootschalig geproduceerd voor 'het net'. r i.'tv ' í i ft 7 Onafhankelijkheid en zelfìevering. Individueel initiatief. Betrokkenheid en regie op (leef) omgeving. Collectief initiatief. Productie en export. Corporate initiatief. DENKEN VANUIT ACTOREN posad SPATIAL STRATEGIES

14 462 ha dak \ 300 * 3MW * 18 * 7,5 MW B 0,72 PJ O "O "O c O '5 a > O) ç CD I O n > a o rijksoverheid provincie waterschap rijkswaterstaat natuurorganisaties bedrijven corporaties particuliere woningbezitters agrariër open grond agrariër kassenbouw sport- en recreatieondernemer onderwijs en cultuur organisaties gemeente/overig sociaal cultureel onbekend I t ffŕfŕf t i t m m ĂáááAááááå t 570 ha 0 PJ PJ X Jo 42,3 ha 0 PJ 0,007 PJ X % 9,4 ha 0,012 PJ 0 PJ X % 60,3 ha 0 PJ 0,016 PJ x 7o 4291 ha 0 PJ PJ X Jo 101,lha 289,9 ha 0,809 PJ 0,435 PJ 53,8 X 37,6 ha 0,427 PJ 0,098 PJ 22,917o 149,2ha 0,909 PJ 0,388 PJ 42,71 X 13,79ha 16837ha 0,356 PJ 15,4 PJ 4324 Jo 0 PJ 0 PJ X Jo 5,5 ha 0,023 PJ 0,014 PJ 62,9 Jo 10 hra 0,046 PJ 0,026 PJ 56,7 X 10 ha 0,078 PJ 0,026 PJ 33,3 ĩo 102,3ha 0,046 PJ 0,266 PJ x 7o partijen 463 ha 2,82 PJ 17,01 PJ 611 Jo inc. huidige opwekking PJ 628 Jo WIE HEEFT WAT EN KAN WAT? posod SPATIAL STRATEGIES

15 Twee fabrieken (DOW-Benelux, Yara Sluiskil): 146 PJ Terneuzen: 13 PJ Provincie Zeeland: 97 PJ Nederland: 7000 windturbines over Nederland BIOPORT TERNEUZEN posad SPATIAL STRATEGIES

16 1 km2 Kustgebied Friesland H 36 ton biomassa ì" 1 windmolen (7,5MW) O panelen < 0.02 PJ 0,02-0,04 PJ 0,04-0,06 PJ 0,06-0,08 PJ 0,08-0,10PJ PJ 0, PJ ļ ļ 0, PJ 0,16-0,18 PJ H 0,18-0,20 PJ 1 km2 centrum Rotterdam 2059 ton biomassa T 1 installatie HL 4., J, ţ O panelen fi O 1 km2 Hoge Veluwe 121 ton biomassa 23 panelen Hi- POTENTIE VAN DE REGIO 1 km2 Geleen-Chemelot fi 4823 ton biomassa O panelen posod SPATIAL STRATEGIES

17 ENERGIE TRANSITIE LEIDSE REGIO posod SPATIAL STRATEGIES

18 Verbruik ruik energie (Ele 0,59-1,46 1,46-2,30 2,30-3,20 3,20-4,07 4,07-4,94 4,94-5,8 LEIDSE REGIO \ I I Kilo 0 1,252,5

19 n í I I i 0 1,252,5 kilo

20 í řt T l, " z 1 7 ft" -,.:-Ì vjoyirjfjr vi,- u-elijj VI'IĻI I ll ;TJ;:L.K:L. noťonaa 1 ' i ' papt/ 'nr.?iťìi"li"i-n?" V:- - r. -ÍI. Af, tv ;ll V. 2,6ů V J\' U.13 ÍI/..v 24,1T.^1 Ş. 7-7,5 rn/i 2İM 3 1 ~'J 71 ia at I ľ.-ì fifn/ 1. 2S5Ū^ť.-i^n,irj ! ï - 1

21 'HARDE' BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas- en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines 'ZACHTE' BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads- en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN posod SPATIAL STRATEGIES

22 3 MW 'harde' beperkingen rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas- en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines WIND

23 'HARDE' BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas- en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines 'ZACHTE' BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads- en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN posod SPATIAL STRATEGIES

24 A : - F, N A 1. Kil E3 5

25 3 MW, theoretisch maximale opbrengst 12,3 PJ 'í N A 1. Kil E3 5

26 'HARDE' BEPERKINGEN rijkswegen spoor hoogspanningsleidingen gas- en buisleidingen primaire waterkeringen woonkernen waterwingebieden provinciale vaarwegen bestaande turbines 'ZACHTE' BEPERKINGEN regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads- en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen BEPERKINGEN posod SPATIM. STRATEGIES

27 3 MW inclusief 'zachte' beperkingen regionale wegen uitbreidingsgebied bedrijventerrein uitbreidingsgebied woningen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied beschermd stads- en dorpsgezicht beschermd rijkslandgoederen buitengrens gemeente stiltegebied natura 200 gebied bosgebieden molenbiotopen WIND

28 3 MW, inclusief alle 'zachte' beperkingen opbrengst 6,9 PJ WW - I \ IIP \ í N 1. Kil E3 5

29 voorbeeld 'zachte' beperkingen (beperkt)kwetsbare panden buitengebied í; JI minus 4,6 PJ z 3 3? y ' * tril J N A 1. Kil E3 5

30 voorbeeld 'zachte' beperkingen molenbiotopen 3 minus 1,7 PJ m İ V... r y AP f I ffîtx \ wm \ N 1. Kil E3 5

31 voorbeeld 'zachte' beperkingen rijkslandgoederen minus 0,5 PJ v.-'' fss J ŕ \ m \ \ N 1. Kil E3 5

32 JÊĘĒÊÊř, JĚSSÊř j ē l w ē l w å m m Zonneveld 6 HA 1 Turbine 3MW 2500 woningen 0,0242 PJ/Jaar 0,0242 PJ/Jaar 0,0242 PJ/Jaar LEIDEN EN OMGEVING posad 3PATIAJ. STRATEGIES

33 ZONNE AKKER - 1

34 Zonne-energie op daken en akkers * 1,3 PJ op woningen * 0,2 PJ op HDO * 4,5 PJ op akkers * 20,5 % v.h verbruik in 2050 m 9 ca. 18% van alle daken geschikt ca. 18% in beschermd stadsgezicht. Nadere studie kan zichtlijn integreren 10% landbouwareaal 10% Beschermd stadsgezic Daken HDO Daken wone o landbc ZONNE AKKER I L JKİIC 0 1,252,5

35 Biomassa: covergisting en verbranding «~0,6 PJ «2 ^ov.h. gebruik in 2050» Uitgangspunt voldoende mest voorhanden.» 1 e claim op reststromen van het land en uit bossen. (nog) geen beperkingen winbaarheid * Enkel RWZI, grasland, landbouwareaal en bos 7 ì n z r ; 1 t I 0 1,252,5 kilo

36 Geothermische energie: # # Waar is het technisch mogelijk? Aanwezige Warmtevraag in directe omgeving? r f ì n z \ m Ĵ ì O I I 0 1,252,5 kilo

37 leder voor zich Collectieven Grote oogst 'leder voor zich' laat zien wat er gebeurt als partijen - individuen, bedrijven, agrariërs - alleen voor eigen gebruik produceren en niet meer dan dot. 'Collectieven' halen zoveel mogelijk energie uit de ruimte die voor de gecombineerde partijen beschikbaar is. Dit kunnen bewoners zijn - een straat of wijk -, agrariërs of bedrijven op een bedrijventerrein. 'Grote oogst', grote - commerciële - partijen produceren energie die niet terug te herleiden is naar een specifieke vragende partij. Er wordt grootschalig geproduceerd voor 'het net'. r í.'tv ' i ft 7 Onafhankelijkheid en zelflevering. Individueel initiatief. Betrokkenheid en regie op (leef) omgeving. Collectief initiatief. Productie en export. Corporate initiatief. DENKEN VANUIT ACTOREN posad 3PATIAL STRATEGIES

38 Drie typen bouwstenen Belevingsbouwstenen Deze bouwblokken maken de energietransitie tastbaar en helpen om het bewustwordingsproces te versnellen en kunnen het imago van Leiden als green bio-tech regio versterken. Lokale bouwstenen Deze bouwblokken dragen bij aan het energieneutraal maken van de regio, en zijn sterk verbonden met de lokale economie, het landschap of lokale stakeholders. Generieke bouwstenen»**/, A * / Deze generieke bouwblokken kunnen op veel meer plekken in Nederland een rol spelen bij het realiseren van de energietransitie. Ze zijn belangrijk om genoeg energie op te wekken in de regio en kunnen worden gekoppeld aan lokale omstandigheden. * BOUWSTENEN

39 1W7 v W'X zzj^m&įw Z ĶZSĪS Jŕ&v -f fzìì M r * ' ' - z^zz^m- zmi+m^^^ě^ 71 A^Wį^r^ ^zf ')Z~' J ğ ^ i W ZZ Z IHIĒtlW» Z Z z īnnijir - zz Z mm. ^ Z-» w, Zĩ^z^fY-Zà,,ZJZ* raffife.*»záęàw»wzàwmwéįř.-^ Z S v. * ' / *» ; * * ', * * f a LI Li \ ž ŗ z* *** z y\m^z. ^ *wjr*v X ÁL*WT*'' /f Jř ^

40 Bodemenergie a Biomassa a Wind a Zonne-energie (PV) Duurzaam opgewekt Energieverbruik Overig Energieverbruik Elektra Energieverbruik Gas 20,2 PJ 14,8 PJ 0,6 PJ maximaa maximaal duurzaam duurzaam duurzaam opgewekt ine. zachte beperkingen *zonder wind langs de kustlijn PRODUCTIE EN GEBRUIK posad 3PATWL STRATEGIES

41 t verbruik electra gas per pand opgeteld 41-1Û0 SUM BZK totaal ge 12ű2 Verb huidigjot MJ S3 / m Ű &.S , I VERBRUIK, HOOGSTE 60K \ ""1"-" " " i posod 3PATIAJ. STRATEGIES

42 4 'ihļííįj m. ^ káëľ' :'VM, ayå l^íiiū- ĵ -nr-ì ndöfí MWffSit 'Ni 4Ä5İİ besparing gas electra per pand opgeteld 0-4Û SUM BZK totaal ge 12ű2 Besp tot MJ ļ S I \ ,859, ,116 II í o 7o BESPARING posod 3PATIAL STRATEGIES

43 4ļ besparing electra gas per pand opgeteld 41-1ŪŪ SUM BZK totaal ge 12U2 Besp tot MJ , B ļ U A 60% GROOTSTE BESPARING Esri Nederland S Community Maps Contributors POSQO 3PATIAL STRATEGIES

44 Individueel Perlator Luchtgordijn 'slimme deur' Restwarmte (Stoomcondenstaat) Afdekking koelmeubelen Slimme thermostaat (bewustwording en monitoring) Collectief Zonneboiler PV-cellen PVT-cellen bio-wkk Zoneregeling klimaat en lichtsysteem Verlichting: Hoogfrequente TL-verlichting Verlichting: LED-basisverlichting Verlichting: Solatube WTW douchewater Waterbesparende douche Warmtepomp Gasabsorptiewarmtepomp Absorptiekoeling Brandstofcel Brandstofcel met warmtepomp WTW uit koel/vries (glas) HR++ Dubbel glas achterzetraam isolerende glasfolie PV-glas windturbines op terrein (urban windmills) Warmte /koude uit de gracht/water Warmte uit riool WKK WKO gedeeld Stralingsverwarming Restwarmte Koudewiel WTW (lucht) WTW zwembad (water) WTW zwembad (lucht) koudenet warmtenet Geothermie Zonneboiler tapwater Stadsverwarming ruimteverwarming combi WKO netwerk PV-cellen PVT-cellen Triple solar Isoleren spouwmuur Isoleren muur (binnenzijde) Isoleren muur (buitenzijde) Isoleren gevelpanelen Isoleren plat dak Isoleren schuin dak Isoleren vloer Groen dak Wit dak automatische buitenzonwering (zomer) automatische buitenzonwering (winter en zomer) windturbines op het gebouw (urban windmills) micro-wkk (HRe) Warmtepomp lucht/water warmtepomp lucht/water warmtepomp water/water warmtepomp Pelletkachel Lage temperatuur verwarming (LTV) Hoge Temperatuurkoeling (HTK) Inreglen verwarming (HR-ketel) Nieuwbouw Inleggen waterleiding zonnewarmte sferische collector (zonneboiler) Warmte uit gracht Verdampingskoeling (DEC-koeling) MODELLEREN BESPARINGSOPTIES WKO individueel War mtepompboiler Gasabsorptiewarmtepomp WKK posod SPATIAL STRATEGIES

45 i mnmm i 1 mm - {\ posod SPATIAL STRATEGIES