BESPREKING VAN DE WETSVOORSTELLEN. Voorstellen tot bescherming van de consument tegen algemene voorwaarden van ondernemingen

Transcriptie

1 1 BESPREKING VAN DE WETSVOORSTELLEN Voorstellen tot bescherming van de consument tegen algemene voorwaarden van ondernemingen a) Wetsvoorstel tot regeling van de territoriale bevoegdheid in consumentenzaken Territoriale bevoegdheid gaat over de vraag: in welke plaats moet een procedure worden opgestart. De algemene regel wordt vastgelegd in artikel 624 Ger.W: de eiser (die de procedure inleidt) kan kiezen tussen: 1 voor de rechter van de woonplaats van de verweerder of van één der verweerders; 2 voor de rechter van de plaats waar de verbintenissen, waarover het geschil loopt, of een ervan zijn ontstaan of waar zij worden, zijn of moeten worden uitgevoerd; 3 voor de rechter van de woonplaats gekozen voor de uitvoering van de akte; 4 voor de rechter van de plaats waar de gerechtsdeurwaarder heeft gesproken tot de verweerder in persoon, indien noch de verweerder noch, in voorkomend geval, een van de verweerders een woonplaats heeft in België of in het buitenland. Maar partijen kunnen bij overeenkomst afwijken van die algemene regel en op voorhand bepalen welke rechter bevoegd zal zijn in geval van een geschil tussen hen. Dit heet een forumkeuzebeding. Partijen kunnen echter niet zo n beding opnemen wanneer de wet op dwingende wijze de territoriale bevoegdheid van de rechter regelt. In praktijk nemen ondernemingen in hun algemene voorwaarden altijd zo n forumbeding op dat bepaalt de bevoegde rechtbank die van de plaats zal zijn waar de onderneming zijn hoofdzetel heeft. Vanuit het standpunt van de ondernemingen is dat niet onlogisch, want wanbetalers op de hielen zitten verloopt het meest efficiënt als je daarvoor niet het hele land moet rondrijden. Voor de consument, die dikwijls minder weerbaar is, gaat het zich verplaatsen voor zo'n rechtszaak als de zetel van de betrokken onderneming niet bij hem in de buurt is gepaard met soms hoge reiskosten. Bovendien leidt het systeem ook tot de overbelasting van de vredegerechten en rechtbanken van koophandel waar de meeste ondernemingen hun (hoofd)zetel hebben, een fenomeen dat duidelijk naar voor kwam bij de hoorzittingen naar aanleiding van de bespreking van het wetsontwerp betreffende de hervorming van de gerechtelijke kantons. Met ons voorstel willen we een regel invoeren die op dwingende wijze bepaalt welke rechter bevoegd zal zijn in geval het gaat om een geschil tussen de onderneming en een consument: in dat geval zal altijd de rechtbank van de woonplaats van de consument bevoegd zijn om kennis te nemen van dit geschil (zonder dat ondernemingen hiervan dus kunnen afwijken in hun algemene voorwaarden). Voorbeeld: wanneer een consument uit Brugge iets heeft gekocht in een (web)winkel die in Antwerpen is gevestigd, maar niet betaalt, dan zal het proces in Brugge plaatsvinden, ook al zou in de algemene voorwaarden bepaald zijn dat het in Antwerpen zal plaatsvinden.

2 2 Dit voorstel is een uitbreiding van een bestaande dwingende territoriale bevoegdheidsregeling in geval van een geschil tussen enerzijds een leverancier van elektriciteit, gas, warmte, water of telecommunicatie en anderzijds een consument. Dan is steeds de rechter van de woonplaats van de verweerder (wat in 99 % van de gevallen de consument is) bevoegd. b) Wetsvoorstel tot plafonnering van de schadebedingen en verwijlinteresten in consumentenzaken Wanneer een factuur onbetaald blijft na de vervaldatum, lijdt een onderneming schade. Die schade kan een onderneming op dubbele wijze vergoed zien. Enerzijds kan zij verwijlinteresten vragen: rente die na de vervaldatum van de factuur verschuldigd is omdat de betaling ervan uitblijft. Anderzijds kan zij een schadevergoeding vragen voor de kosten/schade die de onderneming heeft opgelopen doordat de factuur niet werd betaald (bv. kosten voor minnelijke/gerechtelijke invordering, eventueel als het gaat om een grote som, lening die het bedrijf is moeten aangaan om een periode te overbruggen omdat ze dit geld nodig hadden..) In praktijk zullen ondernemingen in hun algemene voorwaarden altijd een schadebeding opnemen. Dat beding bepaalt wat de consument zal moeten betalen in geval van wanbetaling. Zo n schadebedingen zijn slechts geldig als ze aan 3 minimumvereisten voldoen. Ten eerste moet het beding duidelijk en begrijpelijk geformuleerd zijn. Het beding moet dus gaan om becijferde bedragen, op zijn minst moeten de parameters voor de berekening (percentage, berekeningsbasis) verduidelijkt zijn. Vervolgens moet het schadebeding wederkerig en gelijkwaardig zijn. Tot slot moet het beding een redelijke raming vormen van het nadeel dat door de benadeelde partij kan worden geleden. In praktijk voldoen de meeste schadebedingen al niet aan de eerste vereiste aangezien meestal in algemene bewoordingen wordt verwezen naar de kosten van de invordering. Hoewel dit soort beding onwettig en dus van rechtswege nietig is, is het voor de schuldenaar moeilijk om zijn gelijk te halen via minnelijke weg. De enige oplossing voor de schuldenaar is naar de rechter stappen. Hieraan zijn natuurlijk heel wat kosten verbonden. Wanneer de betwisting geen hoge bedragen betreft is een procedure dan ook doorgaans niet aan te raden, waardoor de schuldeisers finaal toch veel te hoge schadebedingen kunnen opstrijken. Met de huidige regeling zijn dus twee problemen: 1) het is mogelijk voor de schuldeiser om in een strafbeding te bepalen dat hij alle kosten die hij maakt voor een invordering zal verhalen op de schuldenaar, op voorwaarde dat die kosten in zijn beding becijferd zijn. Dit leidt tot perverse gevolgen: invorderaars (gerechtsdeurwaarders, advocaten en incassobureaus) die gebruik maken van het no cure no pay principe (Als de invorderaar geen resultaat behaalt, moet zijn opdrachtgever, i.e. de schuldeiser, de invorderaar niet betalen), waardoor men echt gaat jagen op de schuldenaar of invorderaars die op een soort

3 3 van commissie werken en bijgevolg veel nodeloze kosten maken en die kosten vervolgens aanrekenen aan de schuldenaar. 2) De schadebedingen die alle kosten bij de schuldenaar leggen zijn vaak nietig omdat ze niet becijferd zijn maar in algemene bewoording stellen dat alle kosten voor de invordering ten laste van de schuldenaar zijn. Deze nietige bedingen worden echter niet aangevochten door de schuldenaar omdat die niet op de hoogte is van zijn rechten en een procedure om dit aan te vechten een onnoemelijk hoge kost met zich meebrengt. In ons voorstel worden maximumbedragen opgelegd voor de schadevergoedingen en de verwijlinteresten die mogen worden vastgelegd in een schadebeding dat wordt opgenomen in de algemene voorwaarden. Op die manier worden de twee problemen verholpen : 1) Niet meer alle kosten zullen kunnen worden ten laste gelegd van de schuldenaar, maar enkel de maximumbedragen (die niet zeer hoog liggen). 2) Ondernemers nemen nu in hun algemene voorwaarden zeer dubieuze schadebedingen op in de wetenschap dat de meeste mensen niet naar de rechter zullen stappen. Er is immers geen zekerheid dat ze gelijk zullen krijgen (ieder beding moet in concreto door een rechter beoordeeld worden op zijn geldigheid door een toets aan de drie bovenvermelde principes). Als maximumbedragen bepaald zijn in de wet, is er geen discussie mogelijk als de zaak voor een rechter zou worden gebracht, waardoor bedrijven het risico niet zullen nemen om in hun algemene voorwaarden schadebedingen op te nemen die de maximumbedragen overschrijden. Voorstellen die de menselijk inning van schulden waarborgen a) Wetsvoorstel tot invoering van een verplichte oproeping in minnelijke schikking Ondernemers van wie hun facturen onbetaald blijven, stappen nu zonder aarzelen onmiddellijk naar een professionele invorderaar. In het beste geval zal die de schuld eerst minnelijk (dus buitengerechtelijk) proberen te innen, maar ook dit gaat vaak gepaard met een zeer hoge inningskost die ten laste wordt gelegd van de schuldenaar. Wanneer gekozen wordt voor de gerechtelijke invordering wordt die kost alleen maar hoger, tot soms zelfs het tienvoudige van de oorspronkelijke factuur. Dit terwijl ons recht voorziet in de mogelijkheid van een gratis poging tot verzoening voor een vrederechter die dan een bemiddelende rol opneemt tussen de schuldeiser en de schuldenaar. Partijen kunnen zo, onder begeleiding van een vrederechter, tot een consensus komen over de (af)betaling van de schuld. Gezien het hier gaat om een werkelijk rond-de-tafel-gesprek moet geen van de partijen zich laten bijstaan door een raadsman. Meer nog, de aanwezigheid van een raadsman bij dergelijke pogingen tot verzoening werkt vaak contraproductief omdat die aan zijn eigen portefeuille denkt. De praktijk wijst uit dat via een procedure in minnelijke schikking (of oproeping in verzoening) in ongeveer 1 op 3 zaken betaling gebeurt of een regeling of akkoord wordt getroffen.

4 4 Jammer genoeg is de procedure van de kosteloze oproeping in verzoening op vrijwillige basis. Enkel voor pacht en voor enkele andere in artikel 1345 van het Gerechtelijk Wetboek voorziene gevallen voorziet de wet momenteel in een verplichting. De voordelen van een minnelijke schikking zijn nochtans legio: - wie betaling moet bekomen, dient geen enkele gerechtskost voor te schieten; - wie moet betalen, krijgt er evenmin een gerechtskost bovenop: wat afbetaald wordt gaat netto naar de schuldeiser; - de vertrouwensrelatie (huurder, klant, abonnee, patiënt, ouder...) blijft intact door het wederzijds betoonde respect. Spijtig genoeg moet worden vastgesteld dat de vrijwillige poging tot minnelijke schikking in onbruik is geraakt en de schuldeiser zich onmiddellijk richt tot één van de actoren van de schuldindustrie. Om de schuldindustrie een halt toe te roepen, past het inzake de invordering van een aantal geldschulden de eiser te verplichten de verweerder op te roepen in verzoening/minnelijke schikking. Concreet voorziet dit wetsvoorstel in de verplichte voorafgaandelijke poging tot minnelijke schikking voor de invordering van: - achterstallige huurgelden; - geldschulden voor de levering van nutsvoorzieningen; - geldschulden voor ziekenhuiskosten; - geldschulden voor schoolkosten. b) Wetsvoorstel tot vermindering van de verjaringstermijn voor schuldvorderingen van water, gas en elektriciteit van 5 tot 2 jaar Met de vijfde Potpourri hervorming van Geens werd in artikel 2277, tweede lid B.W. opgenomen dat de schuldvorderingen voor de levering van water, gas, elektriciteit en elektronische communicatie verjaren na een termijn van vijf jaar. De reden voor deze wetswijziging was dat hierover een versnipperde rechtspraak was ontstaan. Door de onduidelijke bewoording van artikel 2277 B.W. interpreteerde een deel van de rechtspraak dit artikel zo dat op deze schuldvorderingen de verkorte verjaringstermijn van 1 jaar moet worden toegepast. Om deze versnippering tegen te gaan én omdat 1 jaar een te korte termijn is, werd de wet duidelijk aangepast naar een termijn van 5 jaar. De termijn van 5 jaar is dan weer te lang. Vandaag komt immers vaak voor dat dagvaarding voor onbetaalde facturen pas wordt uitgestuurd net voor het verstrijken van die termijn van vijf jaar. De factuur op zijn beurt gaat dan weer over een verbruik van nog meer dan vijf jaar geleden (facturen worden immers vaak pas een aantal maanden of jaren na het verbruik zelf opgesteld). Mensen worden op die manier jaren na datum geconfronteerd met een onverwachte hoge kost die hun budgettair beleid ernstig in de war kan sturen. Om dergelijke wantoestanden te vermijden, lijkt een termijn van 2 jaar de consument beter te beschermen. Bovendien is de termijn voor de producent lang genoeg om hun jaarrekening

5 5 te maken en hun jaarlijkse factuur op te stellen en eventueel de nodige rechtzettingen te doen. Bovendien wordt met dit voorstel de verjaringstermijn voor de levering van gas, water, elektriciteit en telecommunicatie op gelijke voet gesteld met de verjaringstermijn voor geneeskundige verstrekkingen, alle behorend tot de basisbehoeften. Potentiële kritiek: de verkorting tot 2 jaar valt niet te rijmen met ons bovenstaande voorstel dat deze leveranciers eerst verplicht een minnelijke schikking moeten doorlopen (ze riskeren dat de onderhandelingen te lang duren waardoor hun schuldvordering verjaard zou zijn). Antwoord op potentiële kritiek: Deze kritiek is onterecht en beide systemen kunnen perfect naast elkaar bestaan zonder dat het ene systeem het andere uitholt. Meer nog, ze vullen elkaar perfect aan. De oproeping in verzoening stuit (op?) de verjaring van de schuldvordering (d.w.z. de verjaringstermijn begint opnieuw te lopen). Vervolgens wordt de verjaring telkens opnieuw gestuit door elke procedurehandeling die ertoe strekt het betwiste recht te doen vaststellen. Dus ofwel komt men tot een consensus over de (af)betaling: er wordt een pv van verzoening opgemaakt door de vrederechter en dat stuit de verjaringstermijn. Bovendien wordt de verjaringstermijn geschorst (d.w.z. de termijn loopt niet) zolang het afbetalingsplan loopt. Ofwel komt men niet tot een consensus en dan maakt de vrederechter een pv van niet-verzoening op. Ook dit stuit de verjaringstermijn, waardoor de leverancier na de mislukte minnelijke schikking nog steeds 2 jaar heeft om zijn schuld (op gerechtelijke manier) te innen. c) Wetsvoorstel tot vermindering van de innings- en afkortingsrechten De gerechtsdeurwaarder heeft door de wetgever een reeks bevoegdheden gekregen die enkel hij kan uitoefenen. Die bevoegdheden kan hij enkel uitoefenen tegen wettelijk vastgelegde tarieven. In praktijk zal de deurwaarder ook in zijn niet-exclusieve bevoegdheden (waarvan de belangrijkste de minnelijke invordering is) dezelfde tarievenlijst hanteren. De tarieven voor handels- en burgerzaken worden bepaald in een KB van 30 november 1976 en jaarlijks verschijnt een indexatie van die tarieven in het Belgisch Staatsblad. De tarieven zijn, behoudens indexatie en de aanpassing aan de euro, in meer dan 40 jaar nooit gewijzigd. Het bovenvermelde wetsvoorstel beoogt de volgende situatie: Iemand heeft een factuur niet betaald en werd door een rechter in een vonnis veroordeeld tot de betaling van de achterstallige som plus interesten, gebruikelijke kosten en schadevergoedingen. De schuldeiser gaat met dit vonnis naar de gerechtsdeurwaarder en vraagt om zijn titel/vonnis uit te voeren. De deurwaarder contacteert de schuldenaar en die verzoekt om een afbetalingsplan en zijn verzoek wordt goedgekeurd. Noot : in de veronderstelling dat we nog in de minnelijke fase zitten, dus de schuldeiser is niet naar de rechter geweest, maar vraagt aan de deurwaarder om de schuld minnelijk te innen en de schuldenaar gaat akkoord met een afbetalingsplan hanteert de deurwaarder in praktijk dezelfde tarieven.

6 6 In deze situatie mag een deurwaarder volgens het KB van 30 november 1976 volgende kosten aanrekenen: 1) Een eenmalige inningskost: Deze bedraagt 1% van het totale bedrag van de schuld (bedrag waartoe de schuldenaar in het vonnis veroordeeld werd) met een minimum van 11,71 euro en een maximum van 116,20 euro. 2) Een afkortingsrecht: inningsrecht op afkorting telkens wanneer de deurwaarder een gedeeltelijke betaling ontvangt. Het afkortingsrecht is afhankelijk van de grootte van de afbetaling door de schuldenaar. De bedragen die de deurwaarder hiervoor mag aanrekenen zijn sinds 1976, behoudens indexatie, niet gewijzigd. Nochtans dateren de bedragen uit een periode waarin de gerechtsdeurwaarder zeer weinig tot geen technische en/of elektronische hulpmiddelen had om zich van deze taak te kwijten. Tegenwoordig worden schulden op zeer grote schaal door middel van geautomatiseerde procedures ingevorderd. De bedragen die aan deurwaarders worden toegekend zijn op vandaag dan ook onredelijk hoog in vergelijking met hun werkelijke beheerkost en raken voornamelijk de armste schuldenaars die hun schuld slechts in heel kleine schijven kunnen aflossen. Dit voorstel beoogt een halvering van het inningsrecht en van inningsrechten op afkorting. Bovendien mogen geen inningsrechten op afkortingen tot 50 euro worden geheven. Voorbeeld 1: een schuldenaar wordt door een rechter voor een achterstallige schuld veroordeeld tot een totaalbedrag van 250 euro en komt met de deurwaarder een afbetalingsplan van 10 euro per maand overeen: - Huidige regeling: o De eenmalige inningskost bedraagt in dit geval 11,94 euro + BTW (14,45 euro). o Daarnaast int de deurwaarder op iedere afbetaling van 10 euro ook nog eens 2,46 euro + btw afkortingsrecht (2,98 euro). o Resultaat : Een schuld die in principe op 25 maanden wordt terugbetaald, kan zo maar na 37,7 maanden worden betaald en de totale meerkost bedraagt 127 euro, zijnde meer dan de helft van de hoofdschuld. o Pro memorie de 250 euro is op zich al meer dan een verdubbeling van de oorspronkelijke factuur (het betreft de oorspronkelijke factuur + interesten + gerechtskosten + schadevergoeding). - Ons voorstel:

7 7 o Een eenmalig inningsrecht van 6 euro + BTW (7,26 euro). o Geen afkortingsrecht want de afbetaling, ligt lager dan 50 euro. o Resultaat : totaalbedrag wordt 257,26 euro en kan worden afbetaald in 26 maanden, de meerkost bedraagt 7,26 euro. Voorbeeld 2: een schuldenaar wordt door een rechter voor een achterstallige schuld veroordeeld tot een totaalbedrag van euro en komt met de deurwaarder een afbetalingsplan van 50 euro per maand overeen: - Huidige regeling: o De eenmalige inningskost bedraagt in dit geval 50 + BTW (60,5 euro). o Daarnaast int de deurwaarder op iedere afbetaling van 50 euro ook nog eens 4,05 euro + btw afkortingsrecht (4,9 euro). o Resultaat : Een schuld die in principe op 100 maanden wordt terugbetaald, kan zo maar na 112,2 maanden worden betaald en de totale meerkost bedraagt 610,3 euro. - Ons voorstel: o Een eenmalig inningsrecht van 25 euro + BTW (30,25 euro). o Daarnaast int de deurwaarder op iedere afbetaling van 50 euro ook nog eens 2 euro + btw afkortingsrecht (2,42 euro). o Resultaat : totaalbedrag wordt 5286 euro en kan worden afbetaald in 105, 7 maanden, de meerkost bedraagt 286 euro. d) Wetsvoorstel tot vereenvoudiging van de informatieverstrekking over de door de gerechtsdeurwaarder aangerekende kosten Zoals hierboven aangegeven hebben deurwaarders een aantal exclusieve bevoegdheden die hen krachtens de wet zijn toegewezen en waarvoor zij gebonden zijn aan wettelijke tarieven. De gerechtsdeurwaarder moet melding maken van deze vergoedingen op het origineel en op de afschriften van zijn akten. Die melding bestaat op vandaag uit een opsomming van de kosten in de rand van of onderaan het document. De benamingen van de kosten worden door afkortingen aangewezen met de daarbij horende wettelijke bedragen. Men leest dan bijvoorbeeld de opsomming van afkortingen zoals VR, RINL, DOS met vervolgens telkens de bijhorende bedragen, waarvan dan onderaan het totaal gemaakt wordt. Op die manier wordt de schuldenaar in het ongewisse gelaten m.b.t. de grondslag van de hem aangerekende kosten. Bijgevolg worden schuldenaars vaak geconfronteerd met allerhande kosten ingevolge verrichtingen van de gerechtsdeurwaarder, zonder dat zij enig besef hebben van de mechanismen die die kosten doen oplopen (bv. Zo zijn schuldenaars die een afbetaling doen niet op de hoogte van het feit dat daar een inningsrecht en afkortingsrechten (cfr. supra) mee gepaard gaan). Een duidelijkere en meer begrijpbare formulering van die kosten moet hieraan verhelpen.

8 8 e) Wetsvoorstel tot afschaffing van de verplichte tussenkomst van de advocaat in de procedure van inning van onbetwiste geldschulden Het gaat hier om de zogenaamde crossprocedure. Opdat een gerechtsdeurwaarder voor een schuldeiser kan overgaan tot een gedwongen uitvoering (d.w.z. loonbeslag, beslaglegging en verkoop van goederen) moet de schuldeiser beschikken over een uitvoerbare titel. Die titel kon men vóór de invoering van de crossprocedure enkel verkrijgen via een rechtbank in de vorm van een vonnis/arrest. Dus als handelaar A een schuldvordering had op handelaar B die niet werd betaald, dan moet hij eerst naar de rechtbank gaan om daar een vonnis uit te lokken. Met dat vonnis ging handelaar A dan naar deurwaarder, die vervolgens overging tot betekening van een bevel tot betaling en bij gebrek aan betaling tot gedwongen uitvoering. In praktijk bleken heel wat van die schuldvorderingen onbetwist te zijn, waardoor de tussenstap van de rechter nutteloos was. Daarom heeft men de crossprocedure (cross = het overslaan van de rechtbank) ingevoerd: o STAP 1: Advocaat van de schuldeiser vraagt aan de gerechtsdeurwaarder om tot invordering over te gaan. o STAP 2: Gerechtsdeurwaarder maant de schuldenaar over te gaan tot betaling binnen een periode van een maand. Er zijn vier mogelijkheden: Mogelijkheid 1: De schuldenaar betwist gemotiveerd de schuldvordering Crossprocedure wordt stopgezet en de schuldeiser zal zijn schuldvordering via de rechtbank moeten innen. Mogelijkheid 2: De schuldenaar betaalt de schuldvordering volledig Crossprocedure heeft gewerkt en wordt beëindigd Mogelijkheid 3: Er worden betalingsfaciliteiten (meestal in de vorm van een afbetalingsplan) afgesproken Betalingsfaciliteiten worden nageleefd: crossprocedure heeft gewerkt en wordt beëindigd Betalingsfaciliteiten worden niet nageleefd: er wordt door de gerechtsdeurwaarder een pv van niet-betwisting opgesteld voor het nog verschuldigde bedrag Mogelijkheid 4: Er komt geen reactie/betwisting, noch betaling Er wordt door de gerechtsdeurwaarder een pv van nietbetwisting van de schuld opgesteld. o STAP 3 : Het pv van niet-betwisting wordt op verzoek van de gerechtsdeurwaarder uitvoerbaar verklaard door een magistraat van het Beheers- en toezichtscomité bij het CBB (centraal bestand voor berichten van beslag, delegatie overdracht, CSR en protest) = UITVOERBARE TITEL Het doel van deze crossprocedure : onbetwiste geldschulden tussen handelaars eenvoudig, goedkoop en snel innen. De eerste stap (de verplichte tussenkomst van de advocaat van de schuldeiser) past nochtans niet binnen deze filosofie. Ze maakt de procedure complexer, duurder en langdradiger. De ratio achter de invoering van deze verplichte eerste stap is de tussenkomst van de advocaat als eerste rechter: hij moet oordelen in welke mate het effectief om een

9 9 onbetwiste schuldvordering zou gaan en mag enkel doorsturen naar de gerechtsdeurwaarder indien hij meent dat het om een onbetwiste schuld gaat. In praktijk blijkt deze stap behoudens een gegarandeerd inkomen voor de advocatuur geen meerwaarde te hebben. De advocaat is enkel een doorgeefluik die in praktijk geen filterfunctie waarneemt. Bijgevolg leidt deze stap dus enkel tot onnodige kosten voor de schuldeiser (die de schuldeiser nadien op de schuldenaar zal verhalen). Daarom strekt dit wetsvoorstel tot afschaffing van het verplichtend karakter van stap 1. Een handelaar moet zelf kunnen beslissen of hij zich eerst laat informeren door een advocaat, dan wel zich rechtstreeks richt tot een gerechtsdeurwaarder. Voorstellen die menselijke gedwongen tenuitvoerlegging van vonnissen waarborgen a) Wetsvoorstel tot actualisering van de lijst van niet-beslagbare goederen. In het Gerechtelijk wetboek is een lijst opgenomen met goederen die nooit kunnen worden in beslag genomen om zo het menswaardig bestaan van de schuldenaar te vrijwaren. Dit wetsvoorstel beoogt vooreerst een aanpassing van die lijst van tegen beslag beschermde goederen: - Aanpassing van de lijst aan de moderne noden: Enerzijds vermeldt de lijst wel zaken zoals een koe, of twaalf schapen of geiten..., maar anderzijds ontbreken verschillende goederen die in onze huidige samenleving vrijwel als onmisbaar worden beschouwd (bijvoorbeeld diverse communicatiemiddelen die vandaag sterk ingeburgerd zijn: een radiotoestel, een televisietoestel, een telefoon, een computer, een printer en alle benodigdheden voor internetverbinding -> Begin mei 2017 kondigde de Vlaamse regering trouwens aan dat er geen bouwvergunningen meer mogen worden versterkt wanneer er geen internetverbinding voorhanden is). - Uitbreiding van de lijst naar goederen met een grote emotionele waarde: onder meer voorwerpen (bijvoorbeeld juwelen) die geërfd of gekregen werden van familieleden of andere personen waarmee de beslagene een bijzondere band heeft. De eventuele opbrengst van de verkoop van zulke zaken staat veelal niet in verhouding met het verlies dat de beslagene ervaart. Om die reden wordt aan de gerechtsdeurwaarder gevraagd dergelijke zaken niet in beslag te nemen. De totale waarde van deze zaken moet echter worden beperkt. Wij stellen voor dat deze niet hoger mag zijn dan 400 euro. Ten tweede wordt ook de termijn verlengd om verzet te doen met betrekking tot de onbeslagbare goederen, zodat de beslagene meer tijd heeft om zich ter zake te informeren. Als de gerechtsdeurwaarder toch zou overgaan tot inbeslagname van onbeslagbare goederen kan de beslagene hiertegen verzet aantekenen bij de beslagrechter. Hij moet dit echter doen binnen de vijf dagen. Dit is veel te kort omdat de beslagene veel te weinig geïnformeerd is over zijn rechten op dit moment. Hij moet de tijd krijgen om zich te laten informeren. Daarom stellen we voor de termijn te laten verlengen tot 15 dagen. b) Wetsvoorstel met het oog op het vermijden van openbare verkopen waar de schuldeiser geen baat bij heeft

10 10 Dit voorstel wil verhinderen dat beslag wordt gelegd wanneer de opbrengsten van de verkoop lager zijn dan de kosten van de procedure. Daarom het voorstel om de kosten van de beslaglegging die niet door de opbrengsten daarvan worden gedekt ten laste te leggen van degene die de beslaglegging heeft gevraagd. Het is al te gek om tot een openbare verkoop over te gaan als men op voorhand weet dat de opbrengst van de verkoop lager is dan de kosten van de procedure. De bedoeling van dit wetsvoorstel is dan ook te verhinderen dat beslag wordt gelegd op de goederen van een persoon terwijl de opbrengsten van de verkoop lager zijn dan de kosten van de procedure. De wet sluit nu immers niet uit dat een tenuitvoerlegging deficitair is en dus kosten genereert eerder dan dat zij bijdraagt tot een (zelfs maar gedeeltelijke) uitbetaling van de schuldeiser. Krachtens artikel 517 van het Gerechtelijk Wetboek is de gerechtsdeurwaarder immers verplicht zijn ambt uit te oefenen telkens hij erom wordt verzocht en voor ieder die erom verzoekt. De gerechtsdeurwaarder is namelijk een openbaar ambtenaar die zich niet mag bezondigen aan ambtsweigering. Indien een schuldeiser hem verzoekt tot tenuitvoerlegging tegen een schuldenaar, kan de gerechtsdeurwaarder dit niet naast zich neerleggen omdat bijvoorbeeld na een solvabiliteitsonderzoek zou blijken dat de vermoedelijke kosten de vermoedelijke opbrengsten zullen overschrijden. Het probleem rijst in het bijzonder wat belastingschulden betreft. Elke rekenplichtige is immers aansprakelijk voor de invordering van de kapitalen, inkomsten, rechten en belastingen, waarvan de inning hem is toevertrouwd (artikel 66, eerste lid, van het koninklijk besluit van 17 juli 1991 houdende coördinatie van de wetten op de Rijkscomptabiliteit). De directeur der belastingen kan zeer uitzonderlijk een onbeperkt uitstel van de invordering van directe belastingen verlenen, maar die mogelijkheid is beperkt tot bepaalde situaties van schuldoverlast. Als regel geldt sinds een richtlijn van 1 december 2016 dat belastingschulden binnen twaalf maanden terugbetaald moeten worden. Gevolg van deze aansprakelijkheid, die steeds als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de betrokken belastingambtenaren hangt, is dat deze laatsten geen risico nemen en in ieder geval tot tenuitvoerlegging overgaan, ook indien mag aangenomen worden dat een beslagprocedure niet zal leiden tot een daadwerkelijke recuperatie van belastingschulden. Dezelfde houding wordt aangenomen door de RSZ, die ter zake ook onverbiddelijk optreedt. Voorstel waarbij advocaten en gerechtsdeurwaarders bij de uitoefening van de minnelijke invordering worden geplaatst onder de bevoegdheid van de FOD Economie De wet Minnelijke Invordering heeft een coherent en economisch gezond evenwicht ingesteld tussen de belangen van de consument en die van de schuldeiser. Sinds de Wet Minnelijke Invordering is het aantal problemen met incassobureaus inderdaad verminderd, maar de problemen met gerechtsdeurwaarders en advocaten die aan minnelijke invordering doen, blijven bestaan en zelfs toenemen. Veel misbruiken gepleegd door die laatsten blijven immers ongestraft.

11 11 Het door de wet ingestelde evenwicht wordt immers verbroken doordat niet alle minnelijke invorderaars op dezelfde wijze behandeld worden. In tegenstelling tot de incassobureaus moeten advocaten en gerechtsdeurwaarders die schulden minnelijk invorderen zich hiervoor niet laten registreren bij de FOD Economie, en zijn zij dan ook niet aan de controle en de sancties van de FOD onderworpen. Enkel de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders of de Orde van Advocaten is hiervoor bevoegd. Diverse organisaties hebben reeds via een klachtenprocedure wanpraktijken van bepaalde gerechtsdeurwaarders en advocaten aangekaart, maar zonder succes. Tuchtorganen reageren niet op klachten van consumenten of organisaties die consumentenbelangen behartigen, of treden op basis van hun eigen tuchtregels zeer laks op. De wet Minnelijke Invordering blijft dus ingeval de minnelijke invordering verloopt via een advocaat of gerechtsdeurwaarder heel vaak dode letter juist omdat zij door de eigen beroepsgroepen gecontroleerd worden op de naleving van de wet en niet door de FOD Economie. Advocaten en gerechtsdeurwaarder begeven zich in het kader van de minnelijke invordering buiten hun traditionele opdracht. Zij oefenen dan namelijk een gewone commerciële activiteit uit. Net zoals de incassobureaus moeten zij zich dan ook conformeren aan het mededingingsrecht en moeten zij bijgevolg onder de controle en de sancties van de FOD Economie geplaatst worden.