Investeringsplan Elektriciteit voor de DNB s bij de werkmaatschappij Eandis

Transcriptie

1 Investeringsplan Elektriciteit voor de DNB s bij de werkmaatschappij Eandis Gaselwest Imea Imewo Intergem Iveka Iverlek Sibelgas

2 Inhoudstafel 1 Inleiding... 3 Wettelijke context... 3 Indicatieve aard van het investeringsplan... 3 Inhoud van dit investeringsplan Belastingsvoorspelling voor de middenspanningsfeeders... 5 Methodologie... 5 Resultaten: verwachte feederjaarpieken per DNB Overzicht van lopende aansluitingsaanvragen > 1MW Verwezenlijkte en geplande ruggengraatinvesteringen Overige investeringsprogramma voor de jaren Investeringen i.v.m. informatica, telecommunicatie en klantenbeheersystemen Toelichting bij programma Slim Asset Beheer Evolutie intelligente netwerken (programma Slimme Netten) Toelichting bij de projecten Optimax Investeringbeleid voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen De algemene capaciteitsbehoeften van het distributienet voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen Externe factoren met een belangrijke impact op de langetermijnvooruitzichten van het investeringsbeleid Toelichting bij knelpunten en andere dossiers in coordinatie met Elia Algemene opmerkingen: Congestie kustregio (IMEWO/GASELWEST) IMEWO INTERGEM IVEKA Gedetailleerd plan en ééndraadschema Gegevenstabel Energie Efficiente Directive Bijlagen: cijfergegevens en nominatieve gegevens per DNB (in bijgevoegde xls bestanden.)

3 1 Inleiding Wettelijke context De wettelijke basis voor de opmaak van een investeringsplan is vastgelegd in artikel van het Decreet houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid ( "Energiedecreet") Dit artikel legt de distributienetbeheerder de verplichting op om jaarlijks een indicatief investeringsplan voor een periode van drie jaar op te stellen. Het investeringsplan moet volgende elementen omvatten: een gedetailleerde raming van de capaciteitsbehoeften van het net in kwestie, met aanduiding van de onderliggende hypothesen; het investeringsprogramma inzake vernieuwing en uitbreiding van het net dat de netbeheerder zal uitvoeren om aan de behoeften te voldoen; een overzicht en toelichting over de in het afgelopen jaar uitgevoerde investeringen; de toekomstverwachtingen in verband met decentrale productie. De VREG heeft in een mededeling MEDE het model voor het investeringsplan vastgelegd. Indicatieve aard van het investeringsplan Conform het Energiedecreet en de verduidelijking door de VREG moeten de investeringsplannen van de DNB als indicatief beschouwd worden en houden zij geen bindend engagement in voor uitvoering van de genoemde investeringen in het voorziene jaar. De exacte uitvoeringswijze van investeringen in distributienetten, en het tijdsschema ervan, hangt immers af van parameters die de DNB zelf niet volledig in de hand heeft en ook niet over een horizon van een of meerdere jaren bekend zijn bij de DNB. Deze parameters zijn ondermeer: het al dan niet kunnen verwerven van grond op openbaar of privéterrein voor de bouw van posten of cabines op de meest geschikte locatie; het verloop van de vergunningsprocedure voor de bouw van een post of cabine of voor de aanleg van een kabeltraject; Wijzigingen in planningen bij andere netbeheerder (bijvoorbeeld investeringen in transformatorstations); de mogelijkheden tot synergie met andere nutsbedrijven om de hinder voor omwonenden tijdens werken minimaal te houden. Minder hinder is een topprioriteit voor Eandis, waardoor gestructureerde coördinatie met de gemeentes en andere nutsbedrijven nodig is. Dit maakt dat de DNB niet stand-alone zijn investeringswerken kan inplannen voor de komende jaren: de planning ervan kan nog beïnvloed worden door andere nutsbedrijven; 3

4 de concrete aansluitingsaanvragen die de DNB ontvangt; o enerzijds: het uitblijven of wijzigen van verwachte (bvb reeds geofferteerde) bestellingen voor aansluiting, of wijziging of annulatie van een bestelling door de netgebruiker, kan ertoe leiden dat de DNB bepaalde investeringswerken uitstelt of niet uitvoert; o anderzijds: een groter aantal aansluitingsaanvragen dan verwacht kan het noodzakelijk maken om werkingsmiddelen, die waren voorzien voor structurele netversterkingen of saneringen, tijdelijk te verschuiven voor werken die nodig zijn om deze aansluitingen uit te voeren; onvoorziene omstandigheden, zoals weersomstandigheden Verder moet de DNB in zijn investeringsbeleid noodzakelijkerwijze uitgaan van een aantal scenario s en hypotheses, ondermeer: hypotheses over de verdere toename van lokale productie: de aard, omvang en locatie ervan; hyptheses over de toekomstige elektriciteitsvraag afkomstig van nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld warmtepompen of elektrische voertuigen; verwachte evoluties in het regelgevend kader, ondermeer in verband met de flexibele toegang tot het distributienet, of in verband met het tarifair kader dat bepalend is voor de werkingsmiddelen waarover de DNB zal beschikken. Bij de opmaak van een daaruitvolgend investeringsbeleid moet een evenwicht gevonden worden tussen enerzijds een voldoende proactieve aanpak opdat het distributienet zal blijven voldoen aan de capaciteitsbehoeften, en anderzijds een efficiënt gebruik van de beschikbare werkingsmiddelen. Efficiënt gebruik van werkingsmiddelen houdt in dat deze maximaal worden ingezet op die plaatsen waar er met voldoende zekerheid ook effectief gebruik zal gemaakt worden van de aangelegde infrastructuur. De inzichten en de hypotheses waarop het investeringsbeleid is gebouwd kunnen in de toekomst nog wijzigen, bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuwe regelgeving in verband met de ruimtelijke inplantingscriteria van windturbines of in verband met een gewijzigd subsidiebeleid voor lokale productie, warmtepompen of elektrische voertuigen. Dit kan ertoe leiden dat ook het investeringsbeleid zelf wordt bijgestuurd. Inhoud van dit investeringsplan De verdere structuur van dit investeringsplan is gebaseerd op het model zoals door de VREG vastgelegd in MEDE De hoofdtekst van het investeringsplan bevat de algemeen kwalitatieve beschrijvingen en samenvattende tabellen die geldig zijn voor alle DNB s onder de werkmaatschappij Eandis. 4

5 De bijlagen bevatten de kwantitatieve en nominatieve rapporten per DNB. Per DNB is er één bijlage. Elke bijlage bevat volgende tabellen: verwachte jaarpieken van alle middenspanningsfeeders verwachte verschakelingen tussen transformatorenstations overzicht van uitgevoerde en geplande ruggengraatinvesteringen gegevenstabel met kerncijfers van assets per DNB overzicht van ontvangen aanvragen tot (wijziging van) aansluiting voor afname > 1 MVA overzicht van ontvangen aanvragen tot (wijziging van) aansluiting voor injectie > 1 MVA overzicht van geweigerde aanvragen tot aansluiting > 1 MVA Algemene bijlage : Masterplan lokale productie Wind en WKK 2 Belastingsvoorspelling voor de middenspanningsfeeders Methodologie Hierna beschrijven we hoe we de verwachte evolutie van de jaarspitsen (kwartuurspits) bepalen voor elke middenspanningsfeeder. 1) We inventariseren de vertrekken van de middenspanningsfeeders in de transformatorenstations, met hun waargenomen piekbelasting van het jaar ) We typeren elke middenspanningsfeeder in functie van de aard van de belasting die de feeder voedt Industrieel (I): Middenspanningsfeeder levert enkel aan industriële en /of commerciële klanten Residentieel (R): Middenspanningsfeeder levert enkel aan residentiële en tertiaire klanten Gemengd (M): Middenspanningsfeeder levert aan industriële/commerciële, tertiaire en residentiële klanten 3) We gaan uit van een groeiprognose voor de belasting, in functie van het type belasting. De aangenomen groeiprognoses, op basis van nominatief gekende aanvragen, voor de drie types belasting zijn: Industrieel (I): 0 % Residientieel (R): 1,0 % Gemengd (M): 0,5 % Deze groeiprognoses liggen in lijn met de prognoses die Elia in zijn vorig investeringsplan vooropstelde, namelijk 0,25% als gemiddelde groei (vooruitzichten voor 7 jaar) voor het geheel van de belasting. 5

6 4) Per feeder bepalen we op basis van de waargenomen piek in 2016 (coëfficient Y), en de hypothese voor de toename van de piek in de periode op basis van de geschatte belastingstoename en rekening houdende met geplande verschakelingen tussen transformatorenstations. Resultaten: verwachte feederjaarpieken per DNB Bijlage 1 tot met 7 bevat de inventaris met feederjaarpieken voor de 7 DNB s, en een overzicht van de verschakelingen tussen posten, per DNB. Voor de feederpieken > 80% licht de tabel kort toe welke investering gepland is of waarom er geen investering nodig is. Onderstaande tabel vat de aantallen feeders samen in functie van de feederpiek, per DNB. Uit de gegevens blijkt dat het merendeel van de feeders nog bestand is tegen de verwachte belastingsspieken, tenminste voor wat betreft de thermische belasting van de assets. Andere criteria, bijvoorbeeld de handhaving van de spanningskwaliteit of nieuwe concrete klantvragen, kunnen ertoe leiden dat er ook investeringen noodzakelijk zijn op gedeelten van het net waarvan de maximale thermische belasting nog niet is bereikt. Het relatief groot aantal feeders waarvoor slechts lage pieken zijn waargenomen heeft dikwijls te maken met de schakeltoestand van het net. Deze feeders zijn voorzien om in N-1 toestand van het net (namelijk: een onbeschikbaarheid van een netelement waardoor een tijdelijke verschakeling nodig is) de belasting nog te kunnen voeden waarbij de operationele grenzen, ondermeer de thermische belasting van de assets en de spanningskwaliteit, gerespecteerd blijven. In deze N-1 toestand zouden deze feeders hogere belastingspieken en langere voedingstrajecten ondergaan, waarvoor zij dan ook gedimensioneerd zijn. Deze pieken worden echter niet waargenomen bij normale nettoestand. AANTAL FEEDERS coëfficient Y coëfficient Y+1 coëfficient Y+2 coëfficient Y+3 coëfficient Y+4 coëfficient Y+5 GASELWEST < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IMEA < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100%

7 AANTAL FEEDERS coëfficient Y coëfficient Y+1 coëfficient Y+2 coëfficient Y+3 coëfficient Y+4 coëfficient Y+5 IMEWO < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% INTERGEM < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IVEKA < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IVERLEK < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% SIBELGAS < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% Overzicht van lopende aansluitingsaanvragen > 1MWA Bijlagen 1 tot en met 7 bevat per DNB de lijst met aanvragen voor (wijziging van) aansluitingen voor afname en injectie, die Eandis ontvangen heeft in de periode 1 maart 2016 tot 28 februari 2017, voor die aansluitingen waarvan het totale vermogen > 1 MVA bedraagt. De meeste aanvragen voor aansluitingen worden meestal vrij snel gerealiseerd, met uitzondering van enkele aanvragen in congestie in het hogerliggend net. Hierdoor komen investeringen naar aanleiding voor aansluitingsaanvragen zelden voor in de voorspellingen van de investeringsplannen. 7

8 4 Verwezenlijkte en geplande ruggengraatinvesteringen Bijlagen 1 tot en met 7 bevatten per DNB een overzicht van de verwezenlijkte en geplande nominatieve investeringen. De aard van de investeringen zijn ondermeer: de bouw van nieuwe posten (voornamelijk schakelposten of transformatorenstations) werken in bestaande posten kabelaanleg (energiekabel of seinkabel) investeringen in CAB uitrustingen verwerven van grond voor oprichting toekomstige posten De timing van de investeringen is indicatief zoals toegelicht in de inleiding van dit investeringsplan. 8

9 5 Overige investeringsprogramma voor de jaren Investeringen i.v.m. informatica, telecommunicatie en klantenbeheersystemen. Onderstaande tabel geeft de geplande investeringen weer in informatica met de planningshorizon. 9

10 Toelichting bij programma Slim Asset Beheer Het contract met de huidige GIS leverancier is afgelopen op aug 2016 en het huidige - op een CADtool gebaseerd - GIS-platform heeft zijn limieten bereikt naar eigen ontwikkeling en onderhoudbaarheid. De kost om de huidige toepassingen in stand te houden loopt op en het ontbreekt aan flexibiliteit om snel nieuwe functionaliteiten te kunnen implementeren op vraag van de business. De bestaande scheidingslijn tussen asset-systemen en geo-systemen geeft systematisch aanleiding tot het twee keer registreren van assets waardoor gegevens niet consistent kunnen beheerd worden. Een betere integratie is absoluut noodzakelijk om de datakwaliteit te verbeteren. De tendens bij andere netbeheerders is duidelijk in de richting van een geïntegreerd EAM (Enterprise Asset Management) systeem waarin de GIS en ERP benadering sterker geïntegreerd is in één lifecycle benadering. Omwille van beperkingen in het bestaande applicatielandschap is er een scheiding tussen ontwerp en as-built tekenwerk en tussen de cabines en kabels/leidingen. Dit maakt het momenteel zeer moeilijk om een consistent beeld op de netten te geven. De beperkingen en risico s door het gebruik van het huidige GIS platform kunnen weggenomen worden door implementatie van een nieuw, standaard platform: nieuwe GIS platformen op de markt bieden standaard veel functionaliteiten die in het huidige platform zelf werden ontwikkeld. Ze bieden met andere woorden een beter en meer standaard antwoord op de bestaande en nieuwe functionele behoeften. Evolutie intelligente netwerken (programma Slimme Netten) Het programma Smart Grids heeft een nieuw systeem voor het real-time beheer van distributienetten op middenspanning geïmplementeerd. Dit systeem laat ons niet alleen toe om het netwerk van op afstand te visualiseren maar ook om schakelingen op het net te beheren en zo ook de exacte status van het net in real-time te kennen. Ook diverse automatiseringen zijn inmiddels geïmplementeerd op dit systeem. Ondermeer het afschakelplan werd geautomatiseerd en geoptimaliseerd. Dat plan kan in werking treden na activering door Elia, mochten we ons in een situatie van energieschaarste bevinden. De afschakeltranches zijn herzien en evenwichtiger gemaakt, en de granulariteit van af te schakelen netgedeelten is verfijnd. Op die manier wordt nu maximaal vermeden dat actieve feeders (die energie injecteren) en feeders met prioritaire klanten op het middenspanningsnet mee worden afgeschakeld. De processen voor modulatie van productie-installaties met flexibele toegang (voor het typegeval met congestie op het transformatorenstation, bij onbeschikbaarheid van een transformator en vereiste modulatie binnen 15 minuten) zijn ook volledig geautomatiseerd en geïmplementeerd na een proefperiode in het project "Waaslandhaven". Deze tests hebben de waarde aangetoond van moduleerbaarheid op onze netten: - Snellere en goedkopere aansluiting van groene productie, omdat grote investeringen in netversterking kunnen worden vermeden of uitgesteld; - Integratie van lokale productie in bestaande distributienetten waar zich ook afnemers bevinden, waardoor netverliezen gemiddeld lager worden. - Meer groene energie op de netten omdat, zelfs voor een gedegradeerd netwerk in N-1, het systeem 10

11 toelaat groene energie te injecteren op basis van de resterende capaciteit, en dit real-time berekend. Het slimme van slimme netten impliceert dus niet enkel dat productie-installaties kunnen gemoduleerd worden, maar ook en vooral - dat de modulatie in een gedegradeerd netwerk zo lang mogelijk kan uitgesteld worden (en in veel gevallen niet nodig is) totdat er werkelijk congestie wordt vastgesteld. In hetzelfde projectgebied worden nu ook andere automatisaties getest, die eveneens toelaten om de netten dichter bij hun limiet uit te baten en in elk geval operationeel veilig te blijven. Dit kan de beschikbare nettoegang voor productie-installaties nog verder verhogen. Het gaat bijvoorbeeld over: - Modulatie voor de beheersing van spanningspieken, in N-1 toestand van het net - Dynamic line rating: door monitoring of schatting (op basis van de belastingshistoriek) van de kabeltemperatuur kan een kabel tijdelijk uitgebaat worden tot boven zijn nominale stroomgrens, zolang de werkelijke temperatuur van de kabel onder de maximum toegelaten temperatuur blijft om schade aan de kabel te vermijden. Vooral voor intermitterende belastings-of productieprofielen, waarbij de kabel de gelegenheid heeft om af te koelen tussen de belastingspieken, biedt dit een potentieel om investeringen in nieuwe, zwaardere kabels uit te stellen of niet te moeten doen. Toelichting bij de projecten Optimax Wij willen binnen de gedefinieerde clusters projectmatig (nieuwe) applicaties implementeren en optimaliseren om in de toekomst een optimale service naar klanten, Eandis-medewerkers en andere stakeholders te garanderen. Voorraadbeheer Doel: Voorraadbeheer werkt aan de optimalisatie van de Supply Chain processen met het oog op een verbeterde kosten efficiëntie een verhoogde flexibiliteit en effectiviteit zonder negatieve impact op de service. Noodzaak: In het kader van de tactische actie reductie van de voorraad worden herbevoorradingsprocessen en logistieke kennis geüpdatet. Samenwerking tussen technologen, aankopers en logistiek wordt herbekeken om de Supply Chain te versterken Voorbereiding op nieuwe Asset Management systemen en de invoering van slimme componenten Optimalisatie en stroomlijning van de processen voor de eindgebruikers in de infra s en bij bedrijfsvoering Financieel beheer Doel: Optimaliseren van de kostenbeheersing en stroomlijnen van de financiële processen Uitbreiden van de Gelaagde Frameworken naar alle soorten assets Digitaal factureren voor debiteuren en crediteuren. Noodzaak: Auditaanbevelingen Compliancy 11

12 Klantenservice Deze cluster omvat twee projecten : Verdi Doel: Offertering digitaliseren voor de doelgroepen binnen aansluitingswerken Digitaliseren van de briefwisseling Realiseren van online Appointment Booking Online facturatie en betaling Noodzaak: De huidige omslachtige administratie voldoet niet meer aan de huidige verwachtingen van de netgebruikers. Work Force Management Cluster omvat een aantal projecten: Mobile Application Development Platform Doel: Implementatie van een ontwikkelingsplatform voor de bouw van applicaties met elk een afgebakende functionaliteit Noodzaak: Een nieuwe generatie mobile en work force management toepassingen is nodig om een betere stabiliteit en ergonomie te bekomen. Work Force Management (vervanging MAM) Doel: Een performante, stabiele, ergonomische, betrouwbare en kostenbewuste ondersteunende applicatie bouwen voor Work Force Management Een ontwikkelingsplatform opzetten voor deze en evt. andere applicaties binnen Eandis Noodzaak: MAM-software wordt niet meer ondersteund vanaf ECM@WFM MAT@WFM ISU@WFM Doel: Uniforme / enige mobiele toepassingen voor beheer van documenten/bijlagen, registratie van verbruikte materialen en registratie van meter- en aansluitgegevens. Noodzaak: In het kader van de MAM vervanging wenst netuitbating te evolueren naar uniforme / enige mobiele toepassingen voor beheer van documenten/bijlagen, registratie van verbruikte materialen en registratie van meter- en aansluitgegevens. Enterprise Information Management Omvat 2 projecten: Doel: VIBE 12

13 Verankering Eandis Trainen, coachen, begeleiden van informatiebeheer, op basis van praktische cases Meerwaarde creatie aantonen op alle niveaus van de hiërarchie 2 inhoudelijke trajecten rond Klant en Net, 1 traject rond governance, 1 traject rond aanpassing tooling Noodzaak: Informatie moet als een essentiële asset beschouwd worden om de komende uitdagingen te kunnen doorstaan. Master Data Hub Doel: Het master data management, als aanvulling op data-architectuur, omvat één of meerdere tools en integratiemechanismen, waarrond processen, richtlijnen en standaarden uitgewerkt moeten worden, om voor belangrijke data één kwalitatieve referentie te bouwen die dan als betrouwbare bron gebruikt wordt in het volledige landschap: deze referentie noemen we de Master Data Hub. Noodzaak: Complexiteit van het applicatielandschap reduceren, kwaliteit van en inzicht in data en informatie verhogen; noodzakelijke voorwaarde om naar een volwaardige Service Oriented Architecture te kunnen evolueren. Informatiebeveiliging Doel: Identiteits- & Toegangsbeheer Informatiemodel: het informatiemodel met betrekking tot de verschillende types gebruikers dient duidelijk te worden uitgewerkt. Basiscomponenten: inrichten van de fundamenten voor de verschillende basiscomponenten (Identificatie Authenticatie Autorisatie Access). Toegangsbeheer: een gedegen risico inschatting moet aangeven welke informatie en toegangen kritiek zijn en dienen beschermd te worden. Niet alles moet gelijktijdig en met dezelfde intensiteit aangepakt en beveiligd worden. Bewustzijn: bewustzijn rond het beheer van toegangen en de risico s die er mee gepaard gaan moet verhogen. Organisatie & processen: dienen ingericht te worden om identiteit- en toegangsbeheer te kunnen waarborgen. Noodzaak: Eandis wenst de vertrouwelijkheid en de integriteit van zijn bedrijfsinformatie te kunnen waarborgen op een kostenefficiënte manier. Het ontbreken van een goed ingericht identiteit- & toegangsbeheer heeft als gevolg dat de toegang tot bedrijfsinformatie zeer moeilijk correct te administreren is. Dit houdt in dat het moeilijk is om aan de juiste medewerker de juiste toegang op het juiste moment toe te kennen. Privacy EU Doel: Nieuwe privacy wetgeving implementeren door : 13

14 Verhogen van het bewustzijn omtrent correct beheer van persoonsgebonden informatie In kaart brengen persoonsgebonden informatie bij Eandis Communicatie & interactie met de klant Implementeren van de rechten van de betrokkene Naleving met de AVG nastreven voor legacy applicaties Borgen van het correct beheren van privacy incidenten binnen het SIRT proces Borgen van privacy by design Organisatie (nieuwe verantwoordelijkheden borgen) Administratieve verplichtingen Noodzaak: Vanaf 25 mei 2018 is de nieuwe General Data Protection Regulation van toepassing, een Europese verordening, ook wel Algemene Verordening Gegevensbescherming (afgekort AVG) genoemd. Er staan zware boetes op het niet-naleven. Maturiteit informatiebeveiliging Doel: Teneinde met Eandis de gewenste maturiteit van 3- te bereiken ten opzichte van de ISO27002:2013, zijn de nodige initiatieven geïdentificeerd die dienen gerealiseerd te worden. Het betreft generieke (omvatten alle Bedrijfsdomeinen), specifieke (uit te voeren door één Bedrijfsdomein), ICT-gerelateerde (uit te voeren door ICT). Doelstelling is al deze initiatieven te realiseren over een termijn van 3 jaar vanaf M2. Noodzaak: Verhogen maturiteit informatiebeveiling ter voorbereiding van de toekomst. Cybersecurity Doel: Om vandaag adequaat de impact van cyberdreigingen op de activiteiten van Eandis te vrijwaren, is een goede basisbescherming noodzakelijk. Echter dient Eandis zich ook voor te bereiden op de cyberdreigingen van morgen, veroorzaakt door de exploitatie van de slimme programma s. Onder meer zal de ingrijpende impact van slimme meters ervoor zorgen dat de cybervaardigheden van Eandis mee zullen moeten groeien. Daarnaast vereist de nieuwe Europese Network Information Security (NIS)-richtlijn dat Eandis vanaf 2018 moet kunnen aantonen dat ze adequate maatregelen treft om de cybersecurity te vrijwaren. Noodzaak: Additionele acties naast het bestaande informatiebeveiligingsplan zijn noodzakelijk om een beheersbaar en aantoonbaar niveau van cybersecurity te kunnen aanhouden. Nieuwe werken Doel: Een aantrekkelijke, inspirerende en flexibele werkomgeving implementeren, die tegelijk leidt tot: -Een verhoogde output -Een verhoogde medewerkerstevredenheid -Een verminderde ecologische voetafdruk en een kostenbewust handelen Noodzaak Waardecreatie 14

15 Hogere motivatie, tevredenheid en betrokkenheid van medewerkers, prestatieverbetering, verbeterde samenwerking over entiteiten heen, beter benutten en uitwisselen van beschikbare kennis, aantrekkelijker werkgeversimago, langer gemotiveerd blijven werken. Kostenverlaging Besparing op huisvesting (-gerelateerde kosten), verplaatsingskosten, ICT kosten, vergadertijd. Meer efficiëntie. 15

16 6 Investeringbeleid voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen. De algemene capaciteitsbehoeften van het distributienet voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen Om de capaciteitsbehoeften van het distributienet te evalueren wordt ondermeer onderzocht of volgende parameters binnen de operationele werkingsgrenzen van het distributienet blijven: de maximale stroom mag niet leiden tot thermische overbelasting van de netelementen; de spanning moet blijven voldoen aan de vereiste spanningskwaliteit de kortsluitstromen mogen niet hoger zijn dan de toegestane waarden voor de netelementen Algemeen: belang van fasenevenwicht en gelijktijdigheid Fasenonevenwicht Specifiek aandachtspunt voor laagspanningsnetten is de verhoogde impact op spanningskwaliteit ten gevolge van een onevenwichtige verdeling van de belasting over de fasen. De impact van een eenfasige belasting op het spanningsprofiel langs een ondergrondse netkabel is zes keer hoger dan bij een driefasige belasting. Deze factor bedraagt zelfs negen keer voor het meest voorkomende type bovengrondse LS-bundelgeleider (Aluminiumbundel 95 mm²). Voor een goede spanningshuishouding is het dus belangrijk dat de drie fasen van de netkabels evenwichtig belast zijn. De DNB kan hierover waken door afnemers met eenfasige aansluitingen gelijkmatig over de drie netfasen te verdelen, en door de netgebruiker ertoe te verplichten om vanaf een bepaald aansluitingsvermogen over te gaan naar een driefasige aansluiting. Het aanbieden van een driefasige aansluiting aan de netgebruiker voor grotere aansluitingsvermogens is echter een noodzakelijke maar niet voldoende voorwaarde om het fasenevenwicht in het net te kunnen handhaven. Een driefasige aansluiting sluit immers niet uit dat deze toch nog, door eenfasige toestellen, grote onevenwichten in het net kunnen veroorzaken die dan ook moeilijk door de DNB kunnen verholpen worden gezien het onevenwicht zich in de binneninstallatie bevindt. In dit opzicht is het behoud van de spanningskwaliteit dan ook een gedeelde verantwoordelijkheid tussen DNB en DNG. Voor productie-installaties op laagspanningsnetten begrenst de C10/11 het toegelaten maximaal fasenonevenwicht per productie-installatie op 5 kva. Een gelijkaardig voorschrift dat het voor afnametoestellen met hoge gebruiksduur en vanaf een bepaald vermogen (bijvoorbeeld warmtepompen of elektrische voertuigen) verplicht zou maken om driefasig te werken, kan er toe bijdragen dat ook in de toekomst de spanningskwaliteit gehandhaafd blijft zonder overdimensionering van de laagspanningsnetten. Gelijktijdig gedrag van afname / injectie 16

17 Meer dan het aantal warmtepompen en elektrische voertuigen, is het gelijktijdig gedrag van hun afname een bepalende factor voor de capaciteitsbehoeften om ondermeer de spanningskwaliteit te blijven behouden. We merken een trend naar grotere oplaadvermogens voor elektrische wagens. Er zijn weinig incentives voor klanten om hun laden uit te stellen naar de dal uren, behalve het tweevoudig uurtarief. Ten einde de LS-netten te behouden zouden de elektrische voertuigen net zoals omvormers van zonnepanelen best voorzien worden van een autonoom uitschakelmechanisme indien ze de spanning doen dalen onder een bepaalde grens. Bijvoorbeeld reductie vanaf 215Volt en uitschakelen op 210 Volt. Een dergelijke maatregel zal beletten dat lokale LS-feeders eronder door gaan en de andere netgebruikers onnodig gestoord worden. Gebeurlijke knelpunten kunnen dan opgelost worden door de netbeheerder. Dergelijk mechanisme werd recent ook beschreven in de literatuur als voltage drop protection. Interne simulaties hebben aangetoond dat de nood aan investeringen in het laagspanningsnet omwille van de spanningshuishouding exponentieel toenemen na 2025 indien elektrische wagens niet over een autonoom afschakel mechanisme beschikken. Opladen van elektrische voertuigen Hoewel de opkomst van elektrische voertuigen momenteel goed geabsorbeerd wordt door het laagspanningsnet voorzien we dat de bestaande reserve capaciteit op het net en distributietransformatoren snel opgevuld zal worden indien het aantal nieuwe full-elektrische voertuigen de kritische drempel van eenheden per jaar overschrijdt. In de markt van elektrische voertuigen zien we een toename van het oplaadvermogen richting 22kVA. Bij een ongecoördineerde thuis-oplading van deze voertuigen, bestaat het risico dat dit leidt tot lokale congestie op het laagspanningsnet of de hogerliggende netdelen (distributietransformator).indien thuisladen de grens van 16A of max 11kVA overschrijdt, zullen de nodige investeringen in de netten expotioneel hoger liggen. Door het ontbreken van coördinatie van het thuis opladen nemen we aan dat de meeste eigenaars hun wagen zullen laden vanaf de start van het daltarief (21 of 22 uur). Van zodra er meer dan 3 à 4 wagens laden op eenzelfde laagspanningskabel zal deze dan ook verzadigd zijn. Enkel indien het laden gespreid kan worden over de hele nacht (21-6 / 22-7) en beperkt tot 11 kva bestaat de mogelijkheid om 6 à 10 auto s op te laden. Voor de distributietransformatoren geldt eenzelfde logica en beperking. Eandis is er zich van bewust dat netversterkingen nodig zijn om de integratie van elektrische voertuigen te faciliteren, en is ook bereid om hierin te investeren. Echter, de omvang van de noodzakelijke investeringen en dus de maatschappelijke kost is sterk afhankelijk van de impact van mogelijke tarifaire incentieven of ander regulatoir kader die de netgebruikers ertoe aanzetten om gespreid op te laden, of om het oplaadvermogen bij thuis-oplading te beperken. Dergelijke mechanismen kunnen de maatschappelijke kost van de investeringen vermoedelijk ongeveer halveren. Eandis voert verdere analyses uit om een optimaal investeringsbeleid te bepalen, in functie van mogelijke toekomstige regulatoire kaders. Planning & ontwerp van LS-netten De DNB ziet in zijn netontwerp erop toe dat de laagspanningsnetten een voldoende marge blijven behouden, rekening houdende met de hierboven vermelde criteria, voor de (deels oncontroleerbare) 17

18 groei van eenvoudige aansluitingen met inbegrip van de verwachte toename aan warmtepompen, zonnepanelen en elektrische voertuigen. Bij de aanleg van nieuwe LS-netten in verkavelingen, en voor zover we niet over bijkomende informatie beschikken, voorzien we voldoende capaciteit om een gelijktijdige injectie van 5 kva op 50% van de kavels toe te laten. Voor het geheel van netgebruikers op een LS kabel wordt deze injectie verondersteld evenwichtig verdeeld te zijn over de drie fasen. Met dit criterium menen wij de netten voldoende robuust te ontwerpen voor toekomstige evoluties. Door de veronderstelde gelijktijdigheid van deze injectie (die bij zonnepanelen niet te vermijden valt, behalve door gebruik te maken van opslag of verschuiven van lokaal verbruik) is dit criterium bij netontwerp meestal bepalend voor de keuze voor sectie en maximale lengte van de LS-kabels. Met dit criterium menen we dat dan ook voldaan is aan de behoeften voor afname, die van nature een grotere mate van ongelijktijdigheid bevat tussen verschillende netgebruikers. Voor verkavelingen waar we over concrete bijkomende informatie beschikken (bijvoorbeeld ecowijken of cases waar het in de verkavelingsvergunning al zeker is dat alle woningen over PV-panelen of warmtepompen zullen beschikken) past Eandis een aangepast ontwerp toe. Bestaande netten worden bestudeerd en zonodig herontworpen naar aanleiding van aanvragen voor bijkomende capaciteit of bij indicaties van hoge belasting. Planning & ontwerp van MS-netten Aansluitingen op middenspanning vormen telkens het onderwerp uit van een specifieke netstudie. In functie van de mogelijkheden wordt steeds gezocht naar het optimale aansluitscenario. Via opvolging van de feederpieken en proactieve investeringen in ruggengraatversterkingen op die plaatsen waar hoge feederpieken of belangrijke spanningsvariaties zijn waargenomen, vermijden we dat een aanvraag tot aansluiting op middenspanning stuit op een structureel gebrek aan netcapaciteit. Lokale productie Volgens het huidige intern beleid en afspraken met Elia voert de DNB, voor elke aanvraag voor aansluiting van lokale productie >400kVA, zijn aansluitstudie uit in samenwerking met Elia. In de aansluitstudie wordt dan nagegaan of er voldoende onthaalcapaciteit aanwezig is op het transformatieniveau en/of het hogerliggend net. In congestiegebieden (bvb de kustregio) wordt dit proces ook toegepast voor lagere vermogens. Voor lagere vermogens informeert de DNB Elia over de aansluiting. Deze vermogendrempels in de afspraken tussen Elia en de DNB zullen mogelijk herzien worden, afhankelijk van enerzijds het aankomend beleid (op advies van de VREG) over aansluiting met flexibele toegang, en anderzijds de keuzes die gemaakt worden voor de implementatie van de Europese netwerkcodes (de afbakening van generatortypes A en B). 18

19 In een aantal koppelpunten met ELIA is de traditionele onthaalcapaciteit opgebruikt. Het ter beschikking stellen van flexibele onthaalcapaciteit, al dan niet tijdelijk, is een aangewezen manier om in die zones windturbines of andere lokale productie toch nog aansluitbaar te maken. In concentratiegebieden van lokale productie (typisch: windturbines of WKK s in de glastuinbouw) worden voor specifieke projecten aansluitingsmogelijkheden op hogere spanningen (30 kv of 36 kv) onderzocht om het totale potentieel toch aansluitbaar te maken, tegen optimale kost. EANDIS voert ook proefprojecten uit met slimme sturingen om de onthaalcapaciteit van het lokale middenspanningsnetwerk te vergroten. Windmolenparken/clusters en andere grootschalige productie-installaties worden oa door hun specifieke ligging en vermogen zelden aangesloten in het bestaande net (er wordt wel naar gestreefd zie project in de waaslandhaven), deze worden aangesloten op een voldoende sterk punt in het net. Dit vergt in elk geval een specifieke studie per project. WKK s in de buurt van industrie zijn in de regel sneller aansluitbaar omdat het aanwezige netwerk meer mogelijkheden biedt door de aanwezigheid van grootverbruikers. WKK s en Bio-WKK s in tuinbouw- en landbouwzones vereisen in de meeste gevallen dan weer wel extra netuitbreidingen en netversterkingen. Bij concentratiegebieden van WKK s (soms gecombineerd met windenergie) zijn specifieke oplossingen noodzakelijk in overleg met de transportnetbeheerder ELIA (flexibele onthaalcapaciteit, hogere spanningen, uitbreiding van transformatiecapaciteit). Ook hier wordt met de overheden proactief samengewerkt om potentiële clusterzones tijdig te identificeren opdat een adequate investering kan voorbereid worden. EANDIS werkt proactief samen met diverse overheden om het potentieel van een regio in kaart te brengen. Op deze manier kan tijdig het gepaste scenario bestudeerd worden en afgestemd worden met de noodzakelijke investeringen door ELIA. Eandis voorziet werkingsmiddelen voor aansluiting lokale productie Omwille van het feit dat vele van deze aansluitingen nog niet besteld zijn bij Eandis voor uitvoering, zijn deze werken niet (allemaal) opgenomen in de lijsten met geplande ruggengraatinvesteringen voor de komende jaren. Eandis begroot echter jaarlijkse werkingsmiddelen voor de aansluiting van lokale productie, zowel op LS-netten als op MS-netten. Voor de jaren begroot Eandis, voor het totaal van de 7 DNB s, een gemiddelde jaarlijkse aanleg 1 van 56 km middenspanningsnetl specifiek voor de integratie van lokale productie (wind en andere). Deze begrotingen zijn echter niet nominatief toegekend per project: de werkelijke besteding van deze middelen hangt af van de concrete bestellingen voor aansluiting. Bij een grote toestroom aan bestellingen voor aansluiting van lokale productie (die we voorlopig niet verwachten gezien de reeds uitgevoerde studies) is het mogelijk dat begrote ruggengraatinvesteringen tijdelijk worden uitgesteld zodat de werkingsmiddelen vrijkomen om de bestellingen uit te voeren. Gemiddeld zijn we van mening dat een jaarlijkse voorziening van 56 km volstaat om invulling te geven aan de toekomstige vragen voor aansluiting van lokale productie. 1 De validatie van deze begrotingen door de raden van Bestuur van de DNB s is voorzien in de tweede helft van

20 Masterplan voor aansluiting van lokale productie In het deel masterplan lokale productie geven we een overzicht per DNB en per gemeente van de projecten wind en WKK ( warmte kracht koppeling ). We maken de stand van de gerealiseerde projecten per jaar en bezorgen de projecten die bestudeerd, geofferteerd of besteld zijn. Door deze tabel krijgt de lezer van het plan de mogelijkheid om te zien waar er projecten zijn en heeft hij de mogelijkheid zich aan te sluiten bij reeds andere aanvragen. Als DNB worden we graag zo vroeg mogelijk geïnformeerd. Tenslotte geven we er de link mee met het Elia project indien er een koppeling is met het investeringsplan van Elia. Masterplan Lokale Productie - Investeri Externe factoren met een belangrijke impact op de langetermijnvooruitzichten van het investeringsbeleid. De langetermijnvooruitzichten voor de vraag en productie van elektriciteit Op basis van waargenomen trends en gebeurtenissen stellen we vast dat het energielandschap steeds sneller evolueert. Deze evoluties hebben een belangrijke technische en financiële impact op de distributienetten van Eandis. Daarom volgt Eandis nauwgezet de evoluties in de Vlaamse energiemarkt op. Onze belangrijkste vaststellingen worden hieronder meegegeven. Om de objectiviteit van onze waarnemingen te waarborgen en maximaal geïnformeerd te worden, zijn deze vaststellingen ook afgetoetst met externe toonaangevende partijen (EnergyVille, Federaal Planbureau, Vito ). Versnelde elektrificatie van de energiemix De klimaatdoelstellingen stellen steeds grotere ambities voorop. Hierdoor neemt de vraag naar decentrale productie en een hogere energie-efficiëntie toe. Deze trend naar een hogere energieefficiëntie betekent dat het gebruik van fossiele brandstoffen onder druk komt te staan. Deze worden vervangen door elektrische oplossingen die efficiënter zijn en die kunnen gevoed worden door hernieuwbare energiebronnen. Hierdoor stijgt de vraag naar elektriciteit ten koste van het gebruik van fossiele brandstoffen. Zo wordt de rechtstreekse consumptie van fossiele brandstoffen zoals benzine en diesel vermeden door gebruik te maken van elektrische mobiliteit. De laatste jaren is het aantal elektrische voertuigen dan ook blijven toenemen. Door het steeds toenemend aanbod van kwalitatieve en betaalbare elektrische voertuigen verwachten we dat deze trend zich zal verderzetten. Ook voor verwarming wordt er steeds vaker ingezet op het gebruik van warmtepompen die duurzamer zijn dan hun fossiele tegenhangers, zeker wanneer ze aangedreven worden door hernieuwbare energie. Door deze belangrijke trends naar elektrische voertuigen en warmtepompen zien we de vraag naar elektriciteit binnen Vlaanderen stijgen met bijna 30% tussen nu en

21 Elektrische voertuigen en warmtepompen laten de vraag naar elektriciteit toenemen. Tegenover de stijgende vraag naar elektriciteit staat een dalende vraag naar fossiele brandstoffen. Dit heeft ook een impact op de volumes aardgas die door onze netten gedistribueerd worden. Hier spelen in het bijzonder de trend naar bijna-energieneutrale (BEN) woningen, eventueel in combinatie met warmtepompen, een grote rol. Omdat de huidige kostprijs van warmtepompen een belangrijke instapdrempel vormt, verwachten we dat de grootschalige doorbraak van warmtepompen zich pas zal voordoen vanaf Globaal zien we de vraag naar aardgas dalen met bijna 40% tussen nu en Decentrale hernieuwbare energiebronnen worden de norm in het toekomstig energielandschap Voor het realiseren van de klimaatambities zien we dat er gewerkt wordt op twee pijlers: enerzijds het boeken van energie-efficiëntiewinsten door het gebruik van innovatieve elektrische technieken en anderzijds het opwekken van hernieuwbare of duurzame elektriciteit. Voor deze laatste categorie hebben vooral PV-installaties, on-shore windmolens en warmte-kracht koppelingsinstallaties WKK s een impact op Eandis. Voor residentiële gebruikers zien we een belangrijk aandeel van hernieuwbare elektriciteit opgewekt door PV-installaties. De gelijktijdigheid van de opwek en het intermitterend karakter van deze installaties blijven belangrijke uitdagingen vormen voor onze laagspanningsnetten. We zien evenwel dat de toename van het aantal PV-installaties zich blijft doorzetten. Oorzaken hiervoor zijn de steeds dalende aankoopprijzen in combinatie met de energieprestatieregelgeving (EPB) die een minimumhoeveelheid van energie uit hernieuwbare energiebronnen voorziet voor elke nieuwe woonst. Ook het aantal on-shore windmolens blijft toenemen onder impuls van de overheid en vormt een belangrijke extra belasting voor de middenspanningsnetten. Op termijn zien we dan ook een blijvende uitdaging om maximaal te streven naar een verdere flexibilisering op die plaatsen in de distributienetten waar er een risico bestaat op lokale congestie, daarom blijft Eandis investeren in innovatieve piloten en IT-systemen om dit te ondersteunen. Gas gestookte warmte-kracht koppelingsinstallaties (WKK s) zijn geen hernieuwbare bron van energie, maar ze streven wel naar een maximale benutting van de fossiele brandstof en leveren zo een bijdrage tot de klimaatambities. Het decentraal opgesteld vermogen van WKK s blijft jaarlijks toenemen. Voor de µ-wkk s blijven de hoge complexiteit en kostprijs belangrijke hindernissen om een marktdoorbraak te realiseren. Langetermijn impact van deze evoluties op de distributienetten Deze evoluties zijn kwalitatief en kwantitatief ingeschat en ook de impact op de distributienetten is in kaart gebracht. Hiervoor gaan we uit van scenario s van tekorten (winterscenario) en overschotten (zomerscenario) van elektriciteit in de markt omdat de netten dan het zwaarst belast worden. 21

22 Met deze randvoorwaarden worden simulaties uitgevoerd op de netmodellen van Eandis. Kanttekening hierbij is dat het gedrag van de eindklant niet volledig stuurbaar is en dat de onderstaande conclusies dus moeten gelezen worden als gemiddelde verwachtingen. Door de impact van de hierboven geschetste trends zien we duidelijk dat de belasting op de distributienetten verder blijft toenemen. De grootste uitdagingen voor de distributienetbeheerder stellen zich op het niveau van de laagspanningsnetten. Hier zullen door de opkomst van decentrale productie er zich versneld spanningsproblemen voordoen. Deze situatie is beheersbaar maar zorgt wel voor een toenemende druk op de investeringsbudgetten van morgen. In tweede instantie zien we ook de belasting op de middenspanningsnetten verder toenemen, hier verwachten we dat ook spanningsproblemen de grootste uitdaging zullen vormen. In het bijzonder op ogenblikken van een groot aanbod van hernieuwbare energie bij een gelijktijdige lage afname van energie (zomerscenario). 22

23 7 Toelichting bij knelpunten en andere dossiers in coordinatie met Elia Algemene opmerkingen: Onderstaande knelpuntenbeschrijving is bestemd als rapportering aan de VREG, maar bevat vertrouwelijke klantgegevens die niet geschikt zijn voor publicatie. Congestie kustregio (IMEWO/GASELWEST) Volgens afspraken werd er aan verschillende projecten uit de wachtlijst de mogelijkheid gegeven tot aansluiten onder voorwaarde van flexibele capaciteit. Voor ELIA zijn eenheden uit het vrijgavepakket niet geweigerd maar aansluitbaar onder modaliteiten Gflex kustregio. De aansluitwijze is Gflex (N-0) 15 min of Gflex (N-1) 15 min Definitie : Gflex (N-0) 15 min Gflex: staat voor flexibele toegang. (N-0 ) Deze situatie N correspondeert met een situatie waarbij alle netelementen in dienst zijn, de tijdseenheid 15 min staat voor afregelbaar binnen een totale tijdspanne van 15 minuten. Gflex (N-1) 15 min Gflex: staat voor toegang. (N-1 ) De situatie N-1 correspondeert met een situatie waarbij 1 netelement (transformator, kabel ) uitvalt, de tijdseenheid 15 min staat voor afregelbaar binnen een totale tijdspanne van 15 minuten. Gflex (N-1) 0 seconden Gflex: staat voor flexibele toegang. (N-1 ) De situatie N-1 correspondeert met een situatie waarbij 1 netelement (transformator, kabel ) uitvalt, de tijdseenheid 0 seconden staat voor onmiddellijk afregelbaar (ontkoppelen van lokale producties). De indienstname van Stevin is gepland voor eind Hiertoe werden alle aanvragers opnieuw aangeschreven om hun aanvragen te hernieuwen met de bevestiging dat ze vanaf 1/01/2018 in dienst kunnen. IMEWO Windlandschappen Eeklo-Maldegem en E40 van Aalter tot Aalst : info vanwege de Provincie De bevoegde minister heeft het provinciale RUP Windlandschap E40 tussen Aalter en Aalst op 30 april 2015 van goedkeuring onthouden. Het PRUP Eeklo-Maldegem werd wel goedgekeurd, weliswaar met een paar kleine uitsluitingen. 23

24 Cluster Eeklo-Maldegem Het PRUP Eeklo-Maldegem werd goedgekeurd. Volgens info vanwege de provincie werden een aantal ontwikkelaars naar voor geschoven, Elicio, Electrabel, Nimby Projects, Ecopower en EDF Luminus en mogelijks ook Aspiravi. Het project-mer 'Windturbines Maldegem-Eeklo' loopt, en maakt melding van een 20-tal windturbines met elk een vermogen van 3 MVA. Naargelang het aantal potentiële windturbines en uiteindelijke inplanting, kan de productie opgevangen worden via de nieuw opgerichte post TS Eeklo Noord. Deze post 36 kv zal de decentrale producties kunnen onthalen. Engie Electrabel, Elicio, Windkracht Vlaanderen, EDF Luminus en Ecopower dienden in januari samen de nodige vergunningsaanvragen in voor deze 20 extra turbines voor Eeklo, Maldegem en Kaprijke. Deze vergunningsaanvraag is het juridische startschot voor de realisatie. Als alles vlot verloopt start bouw in TS Adegem TS Adegem is verzadigd met decentrale productie op 12 kv. Als oplossing hiervoor is een nieuwe injectie ter hoogte van Eeklo-Noord in dienst genomen in juni Een gedeelte van de huidige afname en injectie op 12 KV is overgekoppeld op dit nieuwe TS Eeklo Noord. Hierdoor is er onthaalcapaciteit voor decentrale productie op TS Adegem vrijkomen. Het oprichten van Eeklo-Noord (12kV) is ook een oplossing om de verzadiging van 2 andere TS n in de regio tegen te gaan (Eeklo Zuidmoerstraat en Eeklo Nijverheidskaai). Haven van Gent Linkeroever Kluizendok Er zijn bij Eandis bijkomende aanvragen voor plaatsing van meerdere windturbines thv Assenede en Ertvelde, nabij Zelzate. Ook bij Infrax (grondgebied Zelzate) is een aanvraag lopende. Eveneens is een aanvraag lopende voor plaatsing van een WKK met elektrisch vermogen van 5.7 MWe. Extra decentrale producties (bvb nieuwe WT's), kunnen pas onthaald worden van zodra de congestie van de ELIA netten opgelost zijn. Hietoe werd door Elia een 36 kv-verbinding tussen TS Langerbrugge en TS Ertvelde voorzien en de uitbreiding van een 36 kv post te Ertvelde (timing van Elia is eind 2018). Er blijft echter op langere termijn kans op congestie van het hogerliggende net bestaan. Voor de beheersing van deze congestie in het hogerliggende Elia-net overleggen Eandis en Elia of de turbines kunnen aangesloten worden door middel van een aansluiting met flexibele toegangsvoorwaarden, waarbij de windturbines ook moeten kunnen gemoduleerd worden er zich congestie in het hogerliggende net voordoet. Congestiebeheer in het hogerliggend vervoernet is principieel complexer dan congestiebeheer ter hoogte van het koppelpunt tussen de DNB en Elia. Immers, de stromen ter hoogte van het koppelpunt hangen uitsluitend af van de injecties en afnames van de distributienetgebruikers op het betreffende net, en topologie van het distributienet. De DNB heeft in dat geval zelf en als enige partij - het beste inzicht op welke wijze deze stromen kunnen beheerd worden, en kan hiertoe de nodige acties ondernemen, inclusief backup-maatregelen indien er in het normale modulatieproces een defect zou optreden. 24

25 Congestie in het hogerliggend vervoernet daarentegen wordt veroorzaakt door stromen die zowel afkomstig zijn van het distributienet (via een of meerdere koppelpunten) als van het transmissienet en zijn transmissienetgebruikers. Dit vergt meer uitgewerkte afspraken tussen DNB en Elia voor de detectie en melding van congestie, en afstemming omtrent de noodzakelijke acties om op de meest efficiënte manier de congestie te verhelpen (door acties in hetzij het Elia-net, het distributienet of bij de netgebruikers op deze netten). Dit vereist meer inzicht in de topologie van elkaars netten, die door normale exploitatiehandelingen (verschakelingen) steeds kan veranderen. Deze afspraken impliceren in veel gevallen ook voorafgaande afstemming over de back-up maatregelen die elk van beide netbeheerders kunnen ondernemen, in hun eigen net of bij hun netgebruikers, indien het normale modulatieproces bij de windturbines niet blijkt te werken. Dit moet goed op voorhand beschreven zijn, immers, op het moment dat de congestie optreedt moet het overbelaste element binnen zeer korte tijd ontlast worden (typisch binnen 15 minuten) om schade te vermijden. Haven van Gent Rechteroever skaldenpark en omgeving De 2 gekende projectontwikkelaars Katoennatie en Electrabel hebben op heden geen nieuwe aanvragen gedaan. Er was sprake van 8 windturbines met elk een maximaal vermogen van 3.3 MVA. De projectontwikkelaars zullen (wanneer er geen beroepen meer zijn) een nieuwe aanvraag lanceren in 2017 voor de realisatie in Pathoekeweg De studie werd uitgewerkt om de nieuwe decentrale producties in deze regio aan te sluiten op 36 kv vanuit TS Brugge Waggelwater. In de loop van 2016 werden de resterende van de in totaal 9 windturbines op 36 kv netten van Eandis aangesloten. Het nieuwe 36 kv-net kan daarenboven toekomstige synergie creëren met het gebruik van het aangelegde DNB net 36kV voor vervanging van Elia net tussen Zeebrugge en Brugge. INTERGEM Haven Antwerpen Linker Scheldeoever Een gedeelte van deze windturbines zijn op een slimme manier aangesloten (gedeelte 15kV ). Andere windturbines worden op een traditionele manier aangesloten, maar dan op een hoger spanningsniveau: 30 of 36kV. Verschillende studies met belangrijke impact op de toekomstvisie uitbreiding Waaslandhaven Saeftinghedok werden ontvangen. - Wind STORM 26 7,5MVA injectie - Walstroom 12 tot 24MVA afname - Van Remoortel stijging 2MVA afname - Wind aan de Stroom 13,6MVA injectie Er zal hiertoe met Elia een gezamenlijke toekomstvisie opgemaakt worden zodat deze bestaande aanvragen en toekomstige ruggengraat op de beste technisch- economische oplossing kan aangesloten worden. 25

26 Zone 1: De zone 1 werd voorzien om aan te sluiten op het 36 kv-net. Er werd een studie aangevraagd voor 8 windmolens van elk 3 MVA. Dit project stond on hold wegens vergunningsproblemen en omwille van de nog niet volledig gekende expansie rond Doel Totaal potentieel van de cluster, zoals gekend destijds, was 24 MVA (8 WT s van 3 MVA). Dit potentieel wordt aldus momenteel niet meegeteld in de totale aanvraag. Momenteel werd een nieuwe aanvraag gedaan voor 4 windmolens van elk 3,2 MVA (totaal 12,8 MVA). Naarmate de expansie van het havengebied concretere vormen zal aannemen zullen bijkomende aanvragen volgen. Gtrad en Glex(n-1) 2015 is opgebruikt. Hier zullen bijkomende investeringen (Elia/Eandis) nodig zijn naarmate expantiegebied meer concreet wordt. Een vernieuwde aanvraag werd ingediend en besteld waarbij de windmolens 1J, 1K, 1L en 1M op het 15kV net aangesloten worden onder voorwaarden Gflex n-1, 0. Zone 2: In de zone 2 werden alle windmolens in fase 1 aangesloten op 15 kv, momenteel zijn de 5 windmolens, nl. 2 A, 2 B, 2 H, 2 L, 2 N reeds in dienst. De aansluiting van de resterende windmolens in deze zone wordt voorzien bij bestaande ELIAklanten. ELIA kan hierover bijkomende info geven Zone 3: In de zone 3 werd geopteerd voor een 30 kv aansluiting. Momenteel zijn de windmolens 3I, 3J en LPW1 en LPW2 (met nieuwe inplanting) reeds in dienst. Over de resterende windmolens is momenteel nog enige onduidelijkheid. De turbines 3A, 3B, 3C, 3D, 3G, 3H zijn sowieso voor een latere fase. De turbines 3E, 3F en 3K liggen in natuurcompensatiegebied en LPW3 en LPW4 zijn qua timing afhankelijk van de lokaal geplande wegeniswerken. Totaal potentieel als alle WT s aangesloten worden is 48 MVA (gerekend met WT s van 3,2 MVA). De kabelaanleg is reeds uitgevoerd voor de windmolens die opgenomen zijn in fase 1. Voor de overige windmolens is dus geen klantakkoord gegeven omwille van diverse redenen (Probleem met vergunning voor de windmolens, overleg klant projectontwikkelaar nog niet afgelopen, On Hold wegens inleiding van het dossier bij de Raad van State ). Zone 4: In zone 4 is er potentieel van 12,8 MVA (gerekend met WT s van 3,2 MVA). Voor de windmolens 4C, 4D was er reeds klantakkoord. 4E ligt te dicht bij een Fluxysleiding en dient verplaatst te worden binnen het bedrijfsterrein van de klant. 4A kampt nog met enkele lokale problemen. In zone 4 zal de aansluiting voorzien worden deels op 15,6kV en deels op 30kV: Klantcabine 4C is reeds in dienst op 15,6kV. Klantcabines 4D is in dienst op 30kV. Bij windmolen 4A en 4E zijn problemen met de vergunning van de windmolen opgetreden. Voor windmolen 4A is de locatie aangepast en is een offerte aangeboden op 15 kv op de site van Lumipaper. 26

27 Overzicht : Eandis heeft een studie uitgevoerd naar een slimme oplossing voor de aansluiting van de windturbines op 15 kv. Bedoeling is om een duurzame technologische innovatie te ontwikkelen om de bedrijfszekerheid van de netten te garanderen en de realisatie van de aansluitingen sneller te laten gebeuren op de bestaande netinfrastructuur. Deze studie gaat uit van de netsituatie van 2014 en onderzoekt de impact op de business case van de ontwikkelaars. De eerste resultaten tonen dat de kans op een occassionele af regeling zeer klein is. Een projectovereenkomst tussen de NV Wind aan de Stroom, Eandis en Elia is opgemaakt. De aansluitingen op 30 kv in de zuidelijke zone kunnen gebeuren op het bestaande TS Beveren-Waas. Temse Decentrale productie Het potentieel decentrale productie in de regio rond Temse/Melsele bedroeg volgens inschattingen in MW: 10 windturbines (6 van Enervest + 4 volgens VITO-potentieel studie ) = 30 MW 3 WKK s in de tuinbouwzone Melsele = 24 MW Enkele kleinere WKK s = 5 MW Dit potentieel bevindt zich binnen de 15 kv-perimeter rond TS Burcht. De onthaalcapaciteit is echter onvoldoende. Elia en Eandis hebben volgende varianten bestudeerd: Aansluiting deels op TS Beveren 30 kv en TS Burcht 15 kv Aansluiting op nieuw TS Mercator 15 kv en TS Burcht 15 kv 27