Investeringsplan Elektriciteit voor de (ex-)dnb s bij de werkmaatschappij Eandis

Transcriptie

1 Investeringsplan Elektriciteit voor de (ex-)dnb s bij de werkmaatschappij Eandis (ex-)gaselwest (ex-)imea (ex-)imewo (ex-)intergem (ex-)iveka (ex-)iverlek (ex-)sibelgas

2 Inhoudstafel 1 Inleiding... 3 Wettelijke context... 3 Indicatieve aard van het investeringsplan... 3 Inhoud van dit investeringsplan Belastingsvoorspelling voor de middenspanningsfeeders... 5 Methodologie... 5 Resultaten: verwachte feederjaarpieken per DNB Overzicht van lopende aansluitingsaanvragen > 1MW Verwezenlijkte en geplande ruggengraatinvesteringen Overige investeringsprogramma voor de jaren Investeringen i.v.m. informatica, telecommunicatie en klantenbeheersystemen in Investeringbeleid voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen De algemene capaciteitsbehoeften van het distributienet voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen Wijziging van de elektrische productie aangesloten op distributienetten Toelichting bij knelpunten en andere dossiers in coordinatie met Elia Congestie kustregio (IMEWO/GASELWEST) IMEWO INTERGEM GASELWEST IVEKA Gegevenstabel Bijlagen: cijfergegevens en nominatieve gegevens per DNB Investeringsplan elektriciteit 2

3 1 Inleiding Wettelijke context De wettelijke basis voor de opmaak van een investeringsplan is vastgelegd in artikel van het Decreet houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid ( "Energiedecreet") Dit artikel legt de distributienetbeheerder de verplichting op om jaarlijks een indicatief investeringsplan voor een periode van drie jaar op te stellen. Het investeringsplan moet volgende elementen omvatten: een gedetailleerde raming van de capaciteitsbehoeften van het net in kwestie, met aanduiding van de onderliggende hypothesen; het investeringsprogramma inzake vernieuwing en uitbreiding van het net dat de netbeheerder zal uitvoeren om aan de behoeften te voldoen; een overzicht en toelichting over de in het afgelopen jaar uitgevoerde investeringen; de toekomstverwachtingen in verband met decentrale productie. De VREG heeft in een mededeling MEDE het model voor het investeringsplan vastgelegd. Indicatieve aard van het investeringsplan Conform het Energiedecreet en de verduidelijking door de VREG moeten de investeringsplannen van de DNB als indicatief beschouwd worden en houden zij geen bindend engagement in voor uitvoering van de genoemde investeringen in het voorziene jaar. De exacte uitvoeringswijze van investeringen in distributienetten, en het tijdsschema ervan, hangt immers af van parameters die de DNB zelf niet volledig in de hand heeft en ook niet over een horizon van een of meerdere jaren bekend zijn bij de DNB. Deze parameters zijn ondermeer: het al dan niet kunnen verwerven van grond op openbaar of privéterrein voor de bouw van posten of cabines op de meest geschikte locatie; het verloop van de vergunningsprocedure voor de bouw van een post of cabine of voor de aanleg van een kabeltraject; Wijzigingen in planningen bij andere netbeheerder (bijvoorbeeld investeringen in transformatorstations); de mogelijkheden tot synergie met andere nutsbedrijven om de hinder voor omwonenden tijdens werken minimaal te houden. Minder hinder is een topprioriteit voor Eandis, waardoor gestructureerde coördinatie met de gemeentes en andere nutsbedrijven nodig is. Dit maakt dat de DNB niet stand-alone zijn Investeringsplan elektriciteit 3

4 investeringswerken kan inplannen voor de komende jaren: de planning ervan kan nog beïnvloed worden door andere nutsbedrijven; de concrete aansluitingsaanvragen die de DNB ontvangt; o enerzijds: het uitblijven of wijzigen van verwachte (bvb reeds geofferteerde) bestellingen voor aansluiting, of wijziging of annulatie van een bestelling door de netgebruiker, kan ertoe leiden dat de DNB bepaalde investeringswerken uitstelt of niet uitvoert; o anderzijds: een groter aantal aansluitingsaanvragen dan verwacht kan het noodzakelijk maken om werkingsmiddelen, die waren voorzien voor structurele netversterkingen of saneringen, tijdelijk te verschuiven voor werken die nodig zijn om deze aansluitingen uit te voeren; onvoorziene omstandigheden, zoals weersomstandigheden Verder moet de DNB in zijn investeringsbeleid noodzakelijkerwijze uitgaan van een aantal scenario s en hypotheses, ondermeer: hypotheses over de verdere toename van lokale productie: de aard, omvang en locatie ervan; hyptheses over de toekomstige elektriciteitsvraag afkomstig van nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld warmtepompen of elektrische voertuigen; verwachte evoluties in het regelgevend kader, ondermeer in verband met de flexibele toegang tot het distributienet, of in verband met het tarifair kader dat bepalend is voor de werkingsmiddelen waarover de DNB zal beschikken. Bij de opmaak van een daaruitvolgend investeringsbeleid moet een evenwicht gevonden worden tussen enerzijds een voldoende proactieve aanpak opdat het distributienet zal blijven voldoen aan de capaciteitsbehoeften, en anderzijds een efficiënt gebruik van de beschikbare werkingsmiddelen. Efficiënt gebruik van werkingsmiddelen houdt in dat deze maximaal worden ingezet op die plaatsen waar er met voldoende zekerheid ook effectief gebruik zal gemaakt worden van de aangelegde infrastructuur. De inzichten en de hypotheses waarop het investeringsbeleid is gebouwd kunnen in de toekomst nog wijzigen, bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuwe regelgeving in verband met de ruimtelijke inplantingscriteria van windturbines of in verband met een gewijzigd subsidiebeleid voor lokale productie, warmtepompen of elektrische voertuigen. Dit kan ertoe leiden dat ook het investeringsbeleid zelf wordt bijgestuurd. Inhoud van dit investeringsplan De verdere structuur van dit investeringsplan is gebaseerd op het model zoals door de VREG vastgelegd in MEDE De hoofdtekst van het investeringsplan bevat de algemeen kwalitatieve beschrijvingen en samenvattende tabellen die geldig zijn voor alle (ex-)dnb s onder de werkmaatschappij Eandis. Investeringsplan elektriciteit 4

5 De bijlagen bevatten de kwantitatieve en nominatieve rapporten per DNB. Per DNB is er één bijlage. Elke bijlage bevat volgende tabellen: overzicht van uitgevoerde en geplande ruggengraatinvesteringen gegevenstabel met kerncijfers van assets per DNB overzicht van ontvangen aanvragen tot (wijziging van) aansluiting voor afname > 1 MVA overzicht van ontvangen aanvragen tot (wijziging van) aansluiting voor injectie > 1 MVA Algemene bijlage : Masterplan lokale productie Wind en WKK (zie pg. 13) 2 Belastingsvoorspelling voor de middenspanningsfeeders Methodologie Hierna beschrijven we hoe we de verwachte evolutie van de jaarspitsen (kwartuurspits) bepalen voor elke middenspanningsfeeder. 1) We inventariseren de vertrekken van de middenspanningsfeeders in de transformatorenstations, met hun waargenomen piekbelasting van het jaar ) We typeren elke middenspanningsfeeder in functie van de aard van de belasting die de feeder voedt Industrieel (I): Middenspanningsfeeder levert enkel aan industriële en /of commerciële klanten Residentieel (R): Middenspanningsfeeder levert enkel aan residentiële en tertiaire klanten Gemengd (M): Middenspanningsfeeder levert aan industriële/commerciële, tertiaire en residentiële klanten 3) We gaan uit van een groeiprognose voor de belasting, in functie van het type belasting. De aangenomen groeiprognoses voor de drie types belasting zijn: Industrieel (I): 0 % Residientieel (R): 1,0 % Gemengd (M): 0,5 % Deze groeiprognoses liggen in lijn met de prognoses die Elia in zijn vorig investeringsplan vooropstelde, namelijk 0,79% als gemiddelde groei (vooruitzichten voor 7 jaar) voor het geheel van de residentiële belasting. Investeringsplan elektriciteit 5

6 4) Per feeder bepalen we op basis van de waargenomen piek in 2014, en de hypothese voor de toename van de piek in de periode op basis van de geschatte belastingstoename en rekening houdende met geplande verschakelingen tussen transformatorenstations. Resultaten: verwachte feederjaarpieken per DNB Onderstaande tabel vat de aantallen feeders samen in functie van de feederpiek, per DNB. Uit de gegevens blijkt dat het merendeel van de feeders nog bestand is tegen de verwachte belastingsspieken, tenminste voor wat betreft de thermische belasting van de assets. Andere criteria, bijvoorbeeld de handhaving van de spanningskwaliteit of nieuwe concrete klantvragen, kunnen ertoe leiden dat er ook investeringen noodzakelijk zijn op gedeelten van het net waarvan de maximale thermische belasting nog niet is bereikt. Het relatief groot aantal feeders waarvoor slechts lage pieken zijn waargenomen heeft dikwijls te maken met de schakeltoestand van het net. Deze feeders zijn voorzien om in N-1 toestand van het net (namelijk: een onbeschikbaarheid van een netelement waardoor een tijdelijke verschakeling nodig is) de belasting nog te kunnen voeden waarbij de operationele grenzen, ondermeer de thermische belasting van de assets en de spanningskwaliteit, gerespecteerd blijven. In deze N-1 toestand zouden deze feeders hogere belastingspieken en langere voedingstrajecten ondergaan, waarvoor zij dan ook gedimensioneerd zijn. Deze pieken worden echter niet waargenomen bij normale nettoestand. Investeringsplan elektriciteit 6

7 AANTAL FEEDERS GASELWEST < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IMEA < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IMEWO < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% INTERGEM < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IVEKA < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% IVERLEK < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% SIBELGAS < 20% % - 40% % - 60% % - 80% % - 100% > 100% Investeringsplan elektriciteit 7

8 3 Overzicht van lopende aansluitingsaanvragen > 1MW Bijlagen 1 tot en met 4 bevat per DNB de lijst met aanvragen voor (wijziging van) aansluitingen voor afname en injectie, die Eandis ontvangen heeft in de periode 1 maart 2014 tot 28 februari 2015, voor die aansluitingen waarvan het totale vermogen > 1 MVA bedraagt. De meeste aanvragen voor aansluitingen worden meestal vrij snel gerealiseerd, met uitzondering van enkele aanvragen in congestie in het hogerliggend net. Hierdoor komen investeringen naar aanleiding voor aansluitingsaanvragen zelden voor in de voorspellingen van de investeringsplannen. 4 Verwezenlijkte en geplande ruggengraatinvesteringen Bijlagen 1 tot en met 4 bevatten per DNB een overzicht van de verwezenlijkte en geplande nominatieve investeringen. De aard van de investeringen zijn ondermeer: de bouw van nieuwe posten (voornamelijk schakelposten of transformatorenstations) werken in bestaande posten kabelaanleg (energiekabel of seinkabel) investeringen in CAB uitrustingen verwerven van grond voor oprichting toekomstige posten De timing van de investeringen is indicatief zoals toegelicht in de inleiding van dit investeringsplan. Investeringsplan elektriciteit 8

9 5 Overige investeringsprogramma voor de jaren Investeringen i.v.m. informatica, telecommunicatie en klantenbeheersystemen in De werkmaatschappijen van de aardgasdistributienetbeheerders voorzien ook investeringen op vlak van telecommunicatie, informatica en klantenbeheersystemen. Investeringsplan elektriciteit 9

10 6 Investeringbeleid voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen. De algemene capaciteitsbehoeften van het distributienet voor integratie van decentrale productie, warmtepompen en elektrische voertuigen Om de capaciteitsbehoeften van het distributienet te evalueren wordt ondermeer onderzocht of volgende parameters binnen de operationele werkingsgrenzen van het distributienet blijven: de maximale stroom mag niet leiden tot thermische overbelasting van de netelementen; de spanning moet blijven voldoen aan de vereiste spanningskwaliteit de kortsluitstromen mogen niet hoger zijn dan de toegestane waarden voor de netelementen Algemeen: belang van fasenevenwicht en gelijktijdigheid Fasenonevenwicht Specifiek aandachtspunt voor laagspanningsnetten is de verhoogde impact op spanningskwaliteit ten gevolge van een onevenwichtige verdeling van de belasting over de fasen. De impact van een eenfasige belasting op het spanningsprofiel langs een ondergrondse netkabel is zes keer hoger dan bij een driefasige belasting. Deze factor bedraagt zelfs negen keer voor het meest voorkomende type bovengrondse LS-bundelgeleider (Aluminiumbundel 95 mm²). Voor een goede spanningshuishouding is het dus belangrijk dat de drie fasen van de netkabels evenwichtig belast zijn. De DNB kan hierover waken door afnemers met eenfasige aansluitingen gelijkmatig over de drie netfasen te verdelen, en door de netgebruiker ertoe te verplichten om vanaf een bepaald aansluitingsvermogen over te gaan naar een driefasige aansluiting. Het aanbieden van een driefasige aansluiting aan de netgebruiker voor grotere aansluitingsvermogens is echter een noodzakelijke maar niet voldoende voorwaarde om het fasenevenwicht in het net te kunnen handhaven. Een driefasige aansluiting sluit immers niet uit dat deze toch nog, door eenfasige toestellen, grote onevenwichten in het net kunnen veroorzaken die dan ook moeilijk door de DNB kunnen verholpen worden gezien het onevenwicht zich in de binneninstallatie bevindt. In dit opzicht is het behoud van de spanningskwaliteit dan ook een gedeelde verantwoordelijkheid tussen DNB en DNG. Voor productie-installaties op laagspanningsnetten begrenst de C10/11 het toegelaten maximaal fasenonevenwicht per productie-installatie op 5 kva. Een gelijkaardig voorschrift dat het voor afnametoestellen met hoge gebruiksduur en vanaf een bepaald vermogen (bijvoorbeeld warmtepompen of elektrische voertuigen) verplicht zou maken om driefasig te werken, kan er toe bijdragen dat Investeringsplan elektriciteit 10

11 ook in de toekomst de spanningskwaliteit gehandhaafd blijft zonder overdimensionering van de laagspanningsnetten. Gelijktijdig gedrag van afname / injectie Meer dan het aantal warmtepompen en elektrische voertuigen, is het gelijktijdig gedrag van hun afname een bepalende factor voor de capaciteitsbehoeften om ondermeer de spanningskwaliteit te blijven behouden. We merken een trend naar grotere oplaadvermogens voor elektrische wagens. Er zijn weinig incentives voor klanten om hun laden uit te stellen naar de dal uren, behalve het tweevoudig uurtarief. Ten einde de LS-netten te behouden zouden de elektrische voertuigen net zoals omvormers van zonnepanelen best voorzien worden van een autonoom uitschakelmechanisme indien ze de spanning doen dalen onder een bepaalde grens. Bijvoorbeeld reductie vanaf 215Volt en uitschakelen op 210 Volt. Een dergelijke maatregel zal beletten dat lokale LS-feeders eronder door gaan en de andere netgebruikers onnodig gestoord worden. Gebeurlijke knelpunten kunnen dan opgelost worden door de netbeheerder. Dergelijk mechanisme werd recent ook beschreven in de literatuur als voltage drop protection. Interne simulaties hebben aangetoond dat de nood aan investeringen in het laagspanningsnet omwille van de spanningshuishouding exponentieel toenemen na 2025 indien elektrische wagens niet over een autonoom afschakel mechanisme beschikken. Planning & ontwerp van LS-netten De DNB ziet in zijn netontwerp erop toe dat de laagspanningsnetten een voldoende marge blijven behouden, rekening houdende met de hierboven vermelde criteria, voor de (deels oncontroleerbare) groei van eenvoudige aansluitingen met inbegrip van de verwachte toename aan warmtepompen, zonnepanelen en elektrische voertuigen. Bij de aanleg van nieuwe LS-netten in verkavelingen, en voor zover we niet over bijkomende informatie beschikken, voorzien we voldoende capaciteit om een gelijktijdige injectie van 5 kva op 50% van de kavels toe te laten. Voor het geheel van netgebruikers op een LS kabel wordt deze injectie verondersteld evenwichtig verdeeld te zijn over de drie fasen. Met dit criterium menen wij de netten voldoende robuust te ontwerpen voor toekomstige evoluties. Door de veronderstelde gelijktijdigheid van deze injectie (die bij zonnepanelen niet te vermijden valt, behalve door gebruik te maken van opslag of verschuiven van lokaal verbruik) is dit criterium bij netontwerp meestal bepalend voor de keuze voor sectie en maximale lengte van de LS-kabels. Met dit criterium menen we dat dan ook voldaan is aan de behoeften voor afname, die van nature een grotere mate van ongelijktijdigheid bevat tussen verschillende netgebruikers. Voor verkavelingen waar we over concrete bijkomende informatie beschikken (bijvoorbeeld eco-wijken of cases waar het in de verkavelingsvergunning al zeker is dat alle woningen over PV-panelen of warmtepompen zullen beschikken) past Eandis een aangepast ontwerp toe. Investeringsplan elektriciteit 11

12 Bestaande netten worden bestudeerd en zonodig herontworpen naar aanleiding van aanvragen voor bijkomende capaciteit of bij indicaties van hoge belasting. Planning & ontwerp van MS-netten Aansluitingen op middenspanning vormen telkens het onderwerp uit van een specifieke netstudie. In functie van de mogelijkheden wordt steeds gezocht naar het optimale aansluitscenario. Via opvolging van de feederpieken en proactieve investeringen in ruggengraatversterkingen op die plaatsen waar hoge feederpieken of belangrijke spanningsvariaties zijn waargenomen, vermijden we dat een aanvraag tot aansluiting op middenspanning stuit op een structureel gebrek aan netcapaciteit. Lokale productie Voor elke aanvraag van lokale productie (>400kVA) wordt ook Elia geïnformeerd over de aanvraag, en wordt afgestemd of er voldoende onthaalcapaciteit aanwezig is op het transformatieniveau en/of het hoogspanningsnet. In een aantal koppelpunten met ELIA is de traditionele onthaalcapaciteit opgebruikt. Het ter beschikking stellen van flexibele onthaalcapaciteit, al dan niet tijdelijk, is een aangewezen manier om in die zones windturbines of andere lokale productie toch nog aansluitbaar te maken. In concentratiegebieden van lokale productie (typisch: windturbines of WKK s in de glastuinbouw) worden voor specifieke projecten aansluitingsmogelijkheden op hogere spanningen (30 kv of 36 kv) onderzocht om het totale potentieel toch aansluitbaar te maken. EANDIS plant ook proefprojecten met slimme sturingen om de onthaalcapaciteit van het lokale middenspannings-netwerk te vergroten. Windmolens en andere grootschalige productie-installaties worden oa door hun specifieke ligging en vermogen zelden aangesloten in het bestaande net, deze worden aangesloten op een voldoende sterk punt in het net. Dit vergt in elk geval een specifieke studie per project. WKK s in de buurt van industrie zijn in de regel sneller aansluitbaar omdat het aanwezige netwerk meer mogelijkheden biedt door de aanwezigheid van grootverbruikers. WKK s en Bio-WKK s in tuinbouw- en landbouwzones vereisen in de meeste gevallen dan weer wel extra netuitbreidingen en netversterkingen. Bij concentratiegebieden van WKK s (soms gecombineerd met windenergie) zijn specifieke oplossingen noodzakelijk in overleg met de transportnetbeheerder ELIA (flexibele onthaalcapaciteit, hogere spanningen, uitbreiding van transformatiecapaciteit). Ook hier wordt met de overheden proactief samengewerkt om potentiële clusterzones tijdig te identificeren opdat een adequate investering kan voorbereid worden. EANDIS werkt proactief samen met diverse overheden om het potentieel van een regio in kaart te brengen. Op deze manier kan tijdig het gepaste scenario bestudeerd worden en afgestemd worden met de noodzakelijke investeringen door ELIA. Eandis voorziet werkingsmiddelen voor aansluiting lokale productie Investeringsplan elektriciteit 12

13 Omwille van het feit dat vele van deze aansluitingen nog niet besteld zijn bij Eandis voor uitvoering, zijn deze werken niet (allemaal) opgenomen in de lijsten met geplande ruggengraatinvesteringen voor de komende jaren. Eandis begroot echter jaarlijkse werkingsmiddelen voor de aansluiting van lokale productie, zowel op LS-netten als op MS-netten. Voor de jaren begroot Eandis, voor het totaal van de 7 DNB s, een gemiddelde jaarlijkse aanleg 1 van 52 km middenspanningskabel specifiek voor de integratie van lokale productie (wind en andere). Deze begrotingen zijn echter niet nominatief toegekend per project: de werkelijke besteding van deze middelen hangt af van de concrete bestellingen voor aansluiting. Bij een grote toestroom aan bestellingen voor aansluiting van lokale productie (die we voorlopig niet verwachten gezien de reeds uitgevoerde studies) is het mogelijk dat begrote ruggengraatinvesteringen tijdelijk worden uitgesteld zodat de werkingsmiddelen vrijkomen om de bestellingen uit te voeren. Gemiddeld zijn we van mening dat een jaarlijkse voorziening van 52 km volstaat om invulling te geven aan de toekomstige vragen voor aansluiting van lokale productie. Masterplan voor aansluiting van lokale productie In het deel masterplan lokale productie geven we een overzicht per DNB van de projecten wind en WKK ( warmte kracht koppeling ). We maken de stand van de gerealiseerde projecten per jaar en de projecten die bestudeerd, geofferteerd of besteld zijn. Lange-termijn vooruitzichten op het vlak van vraag en productie Onderstaande paragrafen beschrijven onze lange-termijn verwachtingen op het vlak van de evolutie van vraag en aanbod. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op de analyse van diverse externe bronnen en eigen data voor de huidige cijfers. Wijziging van de energiemix Onder invloed van de evolutie naar meer energie-efficiëntie en een lagere CO 2 uitstoot verandert de energiemix. Een deel van de energievraag voor verwarming en transport wordt elektrisch door een toenemend aantal Elektrische Voertuigen (EV) en warmtepompen. We verwachten een aanzienlijke daling van de afname van gas via het distributienetwerk. De daling zal vooral tussen 2030 en 2050 gebeuren wanneer de impact van energieneutrale woningen en de opkomst van warmtepompen ten volle gevoeld zal worden. De verwachte evolutie van de energievraag in Vlaanderen die wordt ingevuld via distributienetten wordt weergegeven in onderstaande tabel. 1 De validatie van deze begrotingen door de raden van Bestuur van de DNB s is voorzien in de tweede helft van 2015 Investeringsplan elektriciteit 13

14 In de volgende paragrafen worden de verwachtingen betreffende de onderliggende evoluties op het vlak van elektrische voertuigen en warmtepompen meer in detail beschreven. Toenemende elektrificatie door Elektrische Voertuigen en warmtepompen De verwachte evoluties op het vlak van elektrische voertuigen in Vlaanderen worden beschreven in onderstaande tabel. Evolutie elektrische voertuigen Eenheid Aantallen [#] Energieverbruik [TWh] 0,0 0,1 0,9 2,0 2,9 De aantallen werden geschat naar analogie met de verwachte penetratie in Nederland. Bij de bepaling van het energieverbruik werd uitgegaan van kilometer per jaar. De evoluties op het vlak van warmtepompen in Vlaanderen worden beschreven in onderstaande tabel. Evolutie warmtepompen (RES) Eenheid Aantallen [#] Energieverbruik [TWh] 0,1 0,7 1,9 3,0 6,1 Het aantal warmtepompen dat in de tabel wordt weergegeven omvat enkel het segment van de residentiële (lucht-water) warmtepompen. Dit is een snelgroeiend segment (met een verviervoudiging van het jaarlijks marktvolume tussen 2008 en 2014) dat op termijn een substantiële daling van het residentiële gasverbruik veroorzaakt. Bovendien heeft dit type warmtepompen door de bijstook de grootste impact op de afnamepiek. Er zijn ook warmtepompen op gas maar deze zijn niet opgenomen in het plan wegens de kleine aantallen. Wijziging van de elektrische productie aangesloten op distributienetten Decentrale en intermitterende productie van elektriciteit en warmte neemt toe De evolutie van het vermogen van de verschillende technologieën voor decentrale productie dat is aangesloten op het distributienet wordt binnen Eandis per kwartaal opgevolgd. Onderstaande tabel toont de verwachte evolutie in Vlaanderen tot Opgesteld vermogen Eenheid PV [GW] 2,07 3,31 4,44 6,96 8,88 [%] 62% 54% 41% 47% 49% Onshore wind [GW] 0,42 1,08 2,08 2,46 2,83 [%] 13% 18% 19% 17% 16% WKK en brandstofcel [GW] 0,83 1,75 4,20 5,30 6,41 [%] 25% 28% 39% 36% 35% Totaal [GW] 3,32 6,14 10,72 14,72 18,12 We behandelen achtereenvolgens PV, wind en WKK. Investeringsplan elektriciteit 14

15 PV Sinds eind 2012 is de snelheid waarmee het opgesteld vermogen PV toeneemt sterk vertraagd. Het totaal opgesteld vermogen van systemen kleiner dan 10 kw neemt sinds dat moment toe met 5% per jaar. Het totaal opgesteld vermogen van systemen tot 250 kw neemt toe met ongeveer 3% per jaar. Het opgesteld vermogen van systemen boven 250 kw blijft constant. Omdat de onderliggende drivers voor de groei van PV intact blijven denken we dan ook dat het gaat om een tijdelijke adempauze na een door de subsidies gedreven overhitting van de markt en dat de groei van PV op termijn zal hernemen. Wind ODE meldde eind vorig jaar al dat 2014 een recordjaar zou worden voor wind on-shore. De cijfers bevestigen dit. Het opgesteld vermogen voor on-shore wind productie nam in 2014 met 20% toe. In 2013 was er een stijging van 16%. Warmte-Kracht Koppeling (WKK) Het opgesteld vermogen van WKK s blijft jaarlijks licht toenemen (1% à 2%). Voor WKK zijn de vooruitzichten voor België in 2020 neerwaarts bijgesteld 2 wegens het slecht investeringsklimaat en de lager dan verwachte technologische vooruitgang. Een echte doorbraak van de µ-wkk wordt pas verwacht in 2030 (376k in België) en 2040 (726k in België). Tot 2020 wordt enkel een substantiële groei verwacht in de industrie en de tuinbouw (+150 MW tussen 2010 en 2020). 2 CHP roadmap Belgium september 2014 Investeringsplan elektriciteit 15

16 7 Toelichting bij knelpunten en andere dossiers in coordinatie met Elia Congestie kustregio (IMEWO/GASELWEST) Volgens afspraken werd er aan verschillende projecten uit de wachtlijst de mogelijkheid gegeven tot aansluiten onder voorwaarde van flexibele capaciteit. Voor ELIA zijn eenheden uit het vrijgavepakket niet geweigerd maar aansluitbaar onder modaliteiten Gflex kustregio. De aansluitwijze is Gflex (N-0) 15 min of Gflex (N-1) 15 min Definitie : Gflex (N-0) 15 min Gflex: staat voor flexibele toegang. (N-0 ) Deze situatie N correspondeert met een situatie waarbij alle netelementen in dienst zijn, de tijdseenheid 15 min staat voor afregelbaar binnen een totale tijdspanne van 15 minuten. Gflex (N-1) 15 min Gflex: staat voor toegang. (N-1 ) De situatie N-1 correspondeert met een situatie waarbij 1 netelement (transformator, kabel ) uitvalt, de tijdseenheid 15 min staat voor afregelbaar binnen een totale tijdspanne van 15 minuten. Er zijn momenteel 5 projecten van EANDIS opgenomen in de wachtlijst voor een vermogen van 28.2 MVA. De resterende onthaalcapaciteit in de kustregio is volledig opgebruikt ingevolge een aanvraag bij ELIA voor bijkomende windmolens in de haven van Zeebrugge. Het is derhalve wachten tot na de realisatie van het ELIA-project Stevin voor bijkomende aansluitingen decentrale productie >400 kva. Investeringsplan elektriciteit 16

17 IMEWO Windlandschappen Eeklo-Maldegem en E40 van Aalter tot Aalst : info vanwege de Provincie Planproces De Provincie Oost-Vlaanderen werkt actief aan de realisatie van haar windpotentieel. Dit kadert in de doelstelling om tegen windturbines in Oost-Vlaanderen te plaatsen. Met 300 windturbines wordt voldoende groene stroom geproduceerd om te voldoen aan het elektriciteitsverbruik van alle Oost-Vlaamse gezinnen! De provincie heeft er resoluut voor gekozen om de inplanting ruimtelijk aan te sturen. Dat betekent dat in ruimtelijke uitvoeringsplannen wordt vastgelegd waar windturbines kunnen komen en misschien nog belangrijker - waar niet. Op die manier wil de provincie de verspreide inplanting van windturbines tegengaan. Projectontwikkeling Binnen de concentratiezones voor windturbines coördineert de provincie - via Oost-Vlaanderen Energielandschap het overleg met de projectontwikkelaars en coöperaties. Bedoeling is om binnen elke zone te komen tot een totaalproject. Wanneer het duidelijk is hoeveel windturbines er in een bepaalde zone komen, kan goed ingeschat worden wat het totale milieueffect van het windpark is, bijv. op vlak van geluid en slagschaduw. Dan kan ook gericht ingezet worden op maatregelen om de hinder te beperken. Op initiatief van 'Oost-Vlaanderen Energielandschap' wordt binnen de concentratiegebieden ook op regelmatige basis overleg gepleegd met de betrokken adviesinstanties en actoren. Ook met Eandis worden goede contacten onderhouden! Wanneer precies geweten is waar er turbines worden ingepland en wanneer ze gerealiseerd zullen worden, kunnen aanpassingen aan het net beter ingepland en verantwoord worden. Draagvlakmodel De provincie hecht veel belang aan het maatschappelijk draagvlak voor de windturbineprojecten in de zones die zij afbakent. Zo is een participatiemodel uitgewerkt om het draagvlak in die zones te verhogen. Het model bestaat uit 2 pijlers: 20% van de windturbines wordt voorbehouden voor rechtstreekse participatie van de lokale gemeenschap (zijnde burgers, bedrijven en overheden rond het windpark). Daarnaast is er de oprichting van een Omgevingsfonds dat tot doel heeft de omgeving rond de windturbines kan verbeteren via diverse projecten die (deels) gefinancieerd worden door de windbedrijven in de regio. Communicatie Een belangrijk onderdeel van draagvlakvorming is veel en transparant communiceren. Dat gebeurt door de Provincie via de website, facebook, twitter, een digitale nieuwsbrief, windfolders, enz. Nieuw was dat in het voorjaar van 2014 voor elk windpark één of meerdere infomarkten werden georganiseerd. Burgers konden zich er grondig informeren en specifieke vragen stellen over de windplannen. Zowel overheid als projectontwikkelaars, en ook Eandis, waren op deze infomarkten aanwezig om mensen te woord te staan. En ook de actiecomités kregen een plaats en klankbord voor hun bekommernissen. Investeringsplan elektriciteit 17

18 Ontwikkeling windlandschap Eeklo - Maldegem De provincie Oost-Vlaanderen werkt aldus actief mee aan de realisatie van het windlandschap rond Eeklo-Maldegem. De provincie meldt dat er momenteel ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP s) worden opgemaakt. Op 17 december 2014 werden de plannen definitief vastgesteld en de goedkeuring zal gebeuren in het voorjaar van Op die manier wordt in overleg met projectontwikkelaars en coöperaties- een totaalproject gecreëerd. In 2015 zou het duidelijk moeten zijn hoeveel windmolens exact kunnen toegelaten worden. Het aantal windmolens is afhankelijk van milieu-effecten, slagschaduw, geluid en omwonenden. De provincie liet alvast een oriënterende studie uitvoeren bij Elia, waarbij de windmolens in lineair scenario werden geplaatst. Naargelang het aantal potentiële windmolens gekend is (maximum 20), kan de productie hiervan opgevangen worden via een op te richten post TS Eeklo Noord, dewelke gepland is door Elia in oktober De post 36 kv zal de decentrale producties kunnen onthalen. TS Adegem TS Adegem is verzadigd met decentrale productie op 12 kv. Als oplossing hiervoor zal een nieuwe injectie ter hoogte van Eeklo-Noord voorzien worden in Een gedeelte van de huidige afname en injectie op 12 KV zal dan overgekoppeld worden op dit nieuwe TS Eeklo Noord. Hierdoor zal er onthaalcapaciteit voor decentrale productie op TS Adegem vrijkomen. Deze TS in Eeklo-Noord (12KV) is momenteel voorzien door Elia in februari Het oprichten van Eeklo-Noord (12kV) is ook een oplossing om de verzadiging van 2 andere TS n in de regio tegen te gaan (Eeklo Zuidmoerstraat en Eeklo Nijverheidskaai) Cluster Drongen /Nevele Er wordt door de provincie Oost-Vlaanderen onderzocht of een cluster kan gecreëerd worden van 8 windmolens. Eerder werd reeds op ongeveer dezelfde locatie een detailstudie aangevraagd van eveneens 7 windmolens. Gezien beide projecten grotendeels op hetzelfde gebied zouden komen, geeft dit voor deze cluster een capaciteit van een 8-tal turbines. De onthaalcapaciteit op het lokale middenspanningsnet is beperkt o.a. door de grote afstand tot de omliggende TS n. In overleg met Elia heeft Eandis een detailstudie aangeboden aan de klant om een aansluiting vanaf TS Drongen te voorzien via een aan te leggen 36 kv net. Haven van Gent Linkeroever Kluizendok Op Linkeroever was oorspronkelijk sprake van 6 windmolens die maximaal 3,4MVA kunnen leveren. Dit geeft een totaal injectievermogen van 20,4MVA. Na studie is gebleken dat een aansluiting op 36kV de technisch meest aangewezen oplossing is om deze vermogens te kunnen onthalen. Ondertussen heeft de klant zijn studie aangepast, en de vraag gesteld om 4 x 3,4 MVA aan te sluiten op MS. Het totale injectie vermogen zou dan 13,6MVA zijn. De indienstname is gepland eind december Investeringsplan elektriciteit 18

19 Elia heeft daarenboven een vraag om een tweede windturbinepark aan te sluiten langsheen de N49 Door beperking in Pcc maar ook qua mogelijke verzadiging van het net tussen Centrale Langerbrugge en Ertvelde dient Elia de nodige kabelinvesteringen in een 36 kv-verbinding tussen TS Langerbrugge en TS Ertvelde en de uitbreiding van een 36 kv post te Ertvelde te realiseren. De vooropgestelde timing van Elia is 2015 voor de uitbreiding van de 36 kv post te Ertvelde. Einde van de kabelwerken is gepland rond april Van zodra deze investeringen uitgevoerd zijn, kan een derde windturbinepark via Eandis in dienst genomen worden. Dit bestaat uit 4 windmolens van elk 3.4 MVA. De indienstname is gepland begin 2016, samen met de gerealiseerde kabelwerken door Elia. Haven van Gent Rechteroever skaldenpark en omgeving Vorig jaar waren er in de omgeving rond TS Desteldonk veel intenties om windturbines te exploiteren. Totaalvermogen > 25 MVA. Detailstudies wezen uit dat de aanwezige transformatiecapaciteit naar 12 kv op TS Desteldonk onvoldoende is om het volledige potentieel aan te sluiten. Pathoekeweg De studie werd uitgewerkt om de nieuwe decentrale producties in deze regio aan te sluiten op 36 kv vanuit TS Brugge Waggelwater. Er is hier sprake van 11 windmolens (25.3 MVA). Op langere termijn zou daar nog 7.5 MVA bijkomen (regio Blankenbergse Steenweg, 3 eenheden). Tegen eind 2015 worden alvast 9 windturbines aangesloten op het nieuwe 36 kv-net. Het nieuwe 36 kv-net kan daarenboven toekomstige synergie creëren met het gebruik van het aangelegde DNB net 36kV voor vervanging van Elia net tussen Zeebrugge en Brugge. De 2 resterende windturbines werden aan de klant aangeboden om aan te sluiten het bestaande ms-net. Kwatrecht De provincie Oost-Vlaanderen onderzoekt momenteel de mogelijkheden van een windcluster ter hoogte van Melle-Kwatrecht. Dit zou een uitbreiding betekenen van een reeds bestaande cluster, waar reeds 3 windmolens geplaatst werden. De provincie liet enkele jaren geleden een studie uitvoeren door Eandis waarin het extra potentieel van 7 windmolens werd onderzocht. Eandis meldt dat, indien een maximum vermogen van 2,5 MVA per turbine wordt gehanteerd, een mogelijkheid tot aansluiting reëel is. Gent verkeerswisselaar voetbalstadion Gent - eiland Zwijnaarde De provincie Oost-Vlaanderen onderzoekt of een windcluster kan gecreëerd worden aan de verkeerswisselaar E40/E17 en het nieuw voetbalstadion van AA Gent. De windcluster overlapt met gebieden met bestemming bedrijventerrein of openbaar nut. Investeringsplan elektriciteit 19

20 De provincie liet Eandis reeds een potentieel van 10 windmolens onderzoeken op aansluitbaarheid op het bestaande middenspanningsnet. Eandis geeft aan dat een vermogen van 30 MVA niet op 1 TS kan onthaald worden. Er is in de omgeving wel de mogelijkheid om productievermogen te verdelen over drie TS en nl. Kattenberg, Merelbeke en St-Denijs-Westrem. Men wil van het eiland Zwijnaarde een duurzaam bedrijventerrein maken, waarbij de nutsinfrastructuur afgestemd moet zijn op Smart Grids. Concrete info op welke manier netgebruikers zelf energie wensen te produceren is nog niet beschikbaar. Cluster Aalter De provincie Oost-Vlaanderen onderzoekt momenteel het windpotentieel op bestaande en deels nog te ontwikkelen bedrijventerreinen. Voor de zones E40 van Aalter tot Aalst werd het provenciale ruimtelijke uitvoeringsplannen (PRUP) niet goedgekeurd door het Vlaams Gewest omdat reeds een aantal zones aangeduid werden door een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Het Eiland in Zwijnaarde is bijvoorbeeld in een GRUP aangeduid om windmolens in te planten, maar het PRUP beperkt dit en sluit heel wat zones uit, hierdoor werd dat deel van het PRUP van Oost Vlaanderen niet goedgekeurd. Er is bijgevolg geen duidelijk zicht over de uitvoeringstermijnen. Er werd reeds een oriënterende studie aangevraagd door de provincie zelf om de eventuele aansluitbaarheid van een 8-tal turbines na te gaan. Zo komt het potentieel op 20 MVA. De studie wees uit dat het grote productievermogen niet volledig kan onthaald worden op het bestaande middenspanning-net van 12 kv. Ook de onthaalcapaciteit van het huidige transfostation is beperkt. Mocht het volledig potentieel zich realiseren is een aansluiting op een 36 kv een mogelijke optie. INTERGEM Haven Antwerpen Linker Scheldeoever We hebben een aanvraag van 90 MVA in de regio Haven Antwerpen Linker Scheldeoever ontvangen. Een gedeelte van deze windturbines zal op een slimme manier worden aangesloten (gedeelte 15kV ). Andere windturbines worden op een traditionele manier aangesloten, maar dan op een hoger spanningsniveau: 30 of 36kV Eandis heeft een studie uitgevoerd naar een slimme oplossing voor de aansluiting van de windturbines op 15 kv. Bedoeling is om een duurzame technologische innovatie te ontwikkelen om de bedrijfszekerheid van de netten te garanderen en de realisatie van de aansluitingen sneller te laten gebeuren op de bestaande netinfrastructuur. Deze studie gaat uit van de netsituatie van 2014 en onderzoekt de impact op de business case van de ontwikkelaars. De eerste resultaten tonen dat de kans op een occassionele af regeling zeer klein is. Een projectovereenkomst tussen de NV Wind aan de Stroom, Eandis en Elia is opgemaakt. Investeringsplan elektriciteit 20

21 De aansluitingen op 30 kv in de zuidelijke zone kunnen gebeuren op het bestaande TS Beveren-Waas. Temse Decentrale productie Het potentieel decentrale productie in de regio rond Temse/Melsele bedroeg volgens inschattingen in MW: 10 windturbines (6 van bedrijf x + 4 volgens VITO-potentieel studie ) = 30 MW 3 WKK s in de tuinbouwzone Melsele = 24 MW Enkele kleinere WKK s = 5 MW Dit potentieel bevindt zich binnen de 15 kv-perimeter rond TS Burcht. De onthaalcapaciteit is echter onvoldoende. Elia en Eandis hebben volgende varianten bestudeerd: Aansluiting deels op TS Beveren 30 kv en TS Burcht 15 kv Aansluiting op nieuw TS Mercator 15 kv en TS Burcht 15 kv Aansluiting op nieuw TS Mercator 36 kv De variante aansluiting op TS Mercator 15 kv en TS Burcht 15 kv wordt aanzien als de meest optimale gezien het meerwaarde biedt voor de omliggende distributienetten Eandis heeft reeds een oriëntatiestudie afgeleverd voor het glastuinbouwproject in Melsele ( aansluiting op TS Burcht). Als het aangekondigde potentieel zich effectief realiseert zal een nieuwe injectie TS Mercator 15 kv gerealiseerd worden en kan TS Burcht ontlast worden naar deze nieuwe injectie. Momenteel zijn er geen concrete aanvragen voor grotere lokale producties lopende in deze regio. De provincie Oost-Vlaanderen heeft een project opgestart om het potentieel van deze regio verder te onderzoeken: in het voorjaar 2014 ook het startsein gegeven voor onderzoek van een windlandschap in het Waasland, nl. de zone rond N49 en E17, in de omgeving van de stedelijke gebieden Sint-Niklaas en Beveren. In 2014 vonden twee projectteamvergaderingen plaats en bilateraal overleg met de windbedrijven die actief zijn in de regio. Windmolencluster Aalst/Erpe-Mere Er is een aanvraag voor oriënterende studie van de provincie Oost Vlaanderen afgewerkt voor een windmolenparkcluster van 18 MVA in Erpe-Mere en 18 MVA in Erembodegem. Deze studie werd onderzocht op het bestaande MS-net. Om alle windmolens te kunnen aansluiten dient door ELIA een nieuw transformatorenstation opgericht te worden in Erpe-Mere. Momenteel zijn er geen concrete aanvragen, ook geen bestellingen voor windmolens lopende in deze regio waardoor de bouw van het onderstation wordt achteruit geplaatst in de tijd. De investering kan toch op termijn nodig zijn ter versterking van het lokale MS-net mochten er toch geen extra decentrale producties komen. Voor de zones E40 van Aalter tot Aalst werd het provenciale ruimtelijke uitvoeringsplannen (PRUP) niet goedgekeurd door het Vlaams Gewest omdat reeds een aantal zones Investeringsplan elektriciteit 21

22 aangeduid werden door een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Het Eiland in Zwijnaarde is bijvoorbeeld in een GRUP aangeduid om windmolens in te planten, maar het PRUP beperkt dit en sluit heel wat zones uit, hierdoor werd dat deel van het PRUP van Oost Vlaanderen niet goedgekeurd. Er is bijgevolg geen duidelijk zicht over de uitvoeringstermijnen. GASELWEST Eiland D Hooie ST Baafs Vijve EANDIS kreeg vorig jaar een aanvraag voor het aansluiten van 4 projecten decentrale productie voor een totaal vermogen van 40 MW: 2 projecten BioWKK respectievelijk 15MW en 13,5MW 1 project windmolens 1x2,3MW 1 project windmolens van 3x2.3MVA De windmolens kunnen worden aangesloten op het lokale MS net. Het project van 3x2.3 MVA is reeds in dienst. De BIO WKK s kunnen worden aangesloten op het nabijgelegen TS St Baafs Vijve via een zeer complexe gestuurde boring met 4 kabels naar het eiland. De klanten van de BioWKK s hebben in april 2015 laten weten dat ze afhaken voor het project Wielsbeke. De windmolens kunnen aangesloten worden op het lokale MS net. IVEKA TS Ravels Op vandaag is er op TS Ravels geen Gtrad meer beschikbaar. De aanvraag om een extra windmolenpark van 15 MVA alsook van een PV-installatie 4 MW in de regio aan te sluiten is (op vandaag) niet meer actueel. ELIA voorziet voor beide een aansluiting in Glfex op TS- Ravels mochten de ontwikkelingen concreet worden. Naast de Gtrad problematiek betreft het hier ook een probleem qua spanningshuishouding. Het capacitieve gedrag van de aanwezige infrastructuur (die aan dit TS is gekoppeld) en de bestaande decentrale productie resulteert in een eis van ELIA om de bijkomende decentrale producties in N-1 situatie, onmiddellijk te reduceren en om bijkomende injectie inductief te compenseren. Regio Noorderkempen ELIA zal in 2015 TS Hoogstraten uitbouwen met nieuwe flexibele aansluitmogelijkheden op 36 kv alsook extra flexibele onthaalcapaciteit op 15 kv. De grote vermogens (o.a. windmolenparken en grotere wkk-projecten) zijn reeds deels aangesloten op het nieuwe aangelegde MS-net 36 kv net (de laatste fase van de aanleg/aansluitingen zijn in uitvoering tot medio 2016). De bestaande 15 kv-netten worden door de DNB verder versterkt en uitgebreid om de kleinere vermogens (PV s en kleinere WKK s) op de bestaande lokale infrastructuur toe te laten. Investeringsplan elektriciteit 22

23 De op vandaag bestaande windmolenparken, die uitbreiding voorzien, zullen worden ingepast in de nieuwe 36 kv netten om maximaal ruimte te maken op het 15 kv-net. Er werd begin 2013 i.s.m. de veiling een bevraging uitgevoerd van de lokale tuinders in de ruime regio van de Noorderkempen. Op vandaag heeft deze bevraging ook effectief geresulteerd in een aantal nieuwe en bijkomende bestellingen waarop we de MS-netten verder zullen ontwikkelden. Bijkomende aansluitingen zullen mogelijk zijn vanaf 2016 in functie van de locatie t.o.v. TS Hoogstraten. TS OEVEL Aanvragen in de regio van TS Oevel-Geel zijn op vandaag bijna niet meer mogelijk in Gtrad Elia verwijst voor aansluiting naar een ander TS nl. TS De Heze in de onmiddellijke omgeving (de overkant van het Albertkanaal). Echter het bevoorradingsgebied van beide posten is geografisch verschillend waardoor de uitwisselbaarheid beperkt is. Concreet houdt dit in dat de bijkomende aanvragen voor decentrale productie in deze sterke industriële zone geconfronteerd worden met o.a. dure nieuwe netinfrastructuur met telkens onderboring van het Albertkanaal als aansluitvoorwaarde. Een duidelijk kader voor Gflex zou hier een eerste oplossing kunnen bieden. Eandis zal in de loop van dit jaar de aansluiting verzekeren van 2 windmolens, aangesloten via TS Oevel. Hun vermogen zal elk 3.2 MVA bedragen. Investeringsplan elektriciteit 23

24 8 Gegevenstabel Bijlage 1 tot en met 4 bevatten per DNB de gegevenstabellen volgens het model beschreven in de mededeling MEDE van de VREG. Bijlagen: cijfergegevens en nominatieve gegevens per DNB Investeringsplan elektriciteit 24