JAARVERSLAG 2017 JAARPROGRAMMA 2018

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2017 JAARPROGRAMMA 2018

2 INHOUD 1. Inleiding De projecten De acties De dossiers De dienstverlening Bestuursorganen

3 1 INLEIDING 2018 is het laatste jaar van de huidige legislatuur, maar het voorlaatste in de zesjarige cyclus van het meerjarenplan Het jaarplan 2018 geeft aan welke initiatieven we vanuit de projectvereniging zullen ondernemen om de ambities van het meerjarenplan (verder) te realiseren. Dit document bevat zowel het jaarverslag van 2017 als het programma voor Om de evolutie over de verschillende jaren heen goed te kunnen volgen, bouwt het verder op de versies van de vorige jaren. Vermits niet alle initiatieven van eenzelfde orde zijn, maken we een onderscheid tussen projecten, acties, dossiers en dienstverlening. Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de projecten die we in 2018 opstarten en/of verderzetten. Projecten zijn gedefinieerd als in de tijd afgebakende processen die omwille van hun complexiteit, schaalgrootte, gefaseerd en resultaatgericht ontwikkeld moeten worden. De resultaten van projecten zijn vaak producten die een meerwaarde moeten leveren voor de betrokken besturen. Hoofdstuk 3 staat stil bij de acties die we volgend jaar willen ondernemen. Acties zijn opgevat als éénmalige initiatieven die een bijdrage leveren aan doelstellingen uit het meerjarenplan. Omwille van hun beperkte aard dienen acties dan ook op een heel andere manier aangepakt en uitgewerkt te worden dan projecten. In hoofdstuk 4 ligt de focus op de dossiers die we vanuit de projectvereniging op de voet volgen en/of zelf zullen uitwerken. Veelal gaat het om (bovenlokale) ontwikkelingen die we nauwgezet opvolgen maar waarbij we de touwtjes niet zelf in handen hebben. Hoofdstuk 5 tenslotte beschrijft beknopt het concrete aanbod aan dienstverlening dat we in samenwerking met de lokale besturen concreet aanbieden aan de inwoners van de stadsregio. 3

4 2 PROJECTEN 2.1. Stadsregionale ambitie sociale huur- en koopwoningen Kader Dit project kadert binnen het strategisch plan van Stadsregio Turnhout. Strategische doelstelling We ontwerpen een stadsregionaal monitoringsysteem voor gegevens inzake sociale huisvesting en ontwikkelen een stadsregionale verdeelsleutel inzake sociale huur- en koopwoningen. 4

5 Beschrijven van de uitdaging De gemeentebesturen krijgen in de Vlaamse Wooncode een belangrijke rol toegemeten. De gemeente is - als regisseur van het lokaal woonbeleid - verantwoordelijk voor het uitwerken van haar woonbeleid waarbij onder andere aandacht dient uit te gaan naar het stimuleren van sociale woonprojecten. We stellen echter vast dat de gemeenten vaak onvoldoende of onvoldoende gestructureerde gegevens ter beschikking hebben om deze functie op zich te kunnen nemen. Daarom werken we een stadsregionaal monitoringssysteem uit. Daarnaast voorziet het decreet betreffende het grond- en pandenbeleid in tal van maatregelen van invloed op de grond- en pandenmarkt. Eén van die maatregelen voorziet in een bindend sociaal objectief per gemeente. Dit objectief legt een aantal te realiseren sociale woningen op per gemeente voor de periode /2025. Een meer optimale spreiding tussen de gemeenten kan mee gerealiseerd worden door een verdeelsleutel uit te werken die gehanteerd kan worden als toetsingskader voor het bindend sociaal objectief. Resultaten We hebben een stadsregionale verdeelsleutel, opgesteld in overleg met en onderschreven door de verschillende gemeentebesturen, die richting geven aan het stadsregionaal beleid inzake sociale huur- en koopwoningen (aanbod en locatie). Realisaties 2014 In 2014 hebben we datagegevens van kandidaat-huurders verzameld en verwerkt in een statistisch programma. Deze datagegevens zijn afkomstig van de sociale huisvestingsmaatschappijen, het sociaal verhuurkantoor, de gemeenten en de kruispuntbank sociale zekerheid. Met deze gegevens hebben wij een eerste keer analyses uitgevoerd. Deze werden door de werkgroep monitoring sociale huisvesting in oktober 2014 kritisch bestudeerd. Er werd nagedacht over de indicatoren en de onderzoeksvragen. De leden van deze werkgroep zijn: Viviane Cornelissen (beleidsmedewerker armoede, OCMW Beerse); Peggy De Wit (Diensthoofd ruimtelijke ordening, Oud-Turnhout); Veerle Claes (GIS-coördinator Turnhout); Bart Huysmans (Huisvestingsambtenaar Turnhout); Tom Bosmans (sociale dienst OCMW Vosselaar); Peter Vanommeslaeghe (Directeur DE ARK) Jan Van Hoeymissen (Directeur bouwmaatschappij De Noorderkempen) Sara Vallers (coördinator sociaal verhuurkantoor Noorderkempen); Joeri Laureys (Wonen Vlaanderen); Marc Boeckx (Stadsregio Turnhout); Hanne Jacobs (Stadsregio Turnhout). Het Kenniscentrum Vlaamse Steden organiseerde in samenwerking met stad Gent en stad Antwerpen op 4 december 2014 een workshop waarin onze case Monitoring sociale huisvesting besproken werd. Tijdens deze bespreking werden een aantal tools aangereikt om in eerste instantie van een beleidsvraag tot een goede onderzoeksvraag te komen en daarnaast te leren omgaan met privacygevoelige data. Deze tools hebben we voorgelegd op een tweede werkgroep die doorging in december Hierin besloten we om een convenant op te maken met de huisvestingsmaatschappijen om op korte termijn aan de slag te gaan met de analyses. Daarnaast lopen we een traject door bij de Vlaamse toezichtcommissie en de kruispuntbank sociale zekerheid om op lange termijn verder te werken. Tijdens dit overleg besloten we verder om de onderzoeksvraag en de indicatoren nog scherper te stellen zodat de doelstelling en de beleidsvraag duidelijker wordt. Tot slot lopen we een traject door om een datamanagementsysteem te realiseren. Dit gaat verder dan de verdeelsleutel sociale huisvesting en vraagt om een investering vanuit de stadsregio zodat het beleid gevoerd kan worden op basis van de correcte data-informatie. Omwille van de complexiteit van privacy rond gegevens is het niet vanzelfsprekend om meteen resultaten te boeken. Door de opmaak van de convenant en de twee aanvragen kunnen we in de toekomst weloverwogen verder werken met cijfergegevens. In onze beleidsvraag staat opgenomen dat we een prognose willen uitwerken op basis van de gegevens die we verwerven. Die prognose leek ons van belang zodat we tijdig kunnen inspelen op de behoeften en noden met betrekking tot sociale huisvesting. Tijdens de workshop van het Vlaamse kenniscentrum bleek echter dat een prognose opmaken een hele uitdaging zou zijn. Daarom besloten we om de beleidsvraag concreter te maken zodanig dat er minder accent ligt op de prognose. Deze beleidsvraag plaatsen we in een goede onderzoeksvraag waarin duidelijk wordt welke doelstelling we willen behalen. De werkgroep is intussen twee keer samen gekomen en geeft mee input aan het onderzoek. In deze werkgroep zijn al de partijen vertegenwoordigd die op de hoogte moeten zijn van de stappen die we nemen. Stappenplan De werkgroep monitoring sociale huisvesting zal op regelmatige basis samen komen om het onderzoek inhoudelijk 5

6 mee op te volgen. 2. De convenant wordt ondertekend door de sociale huisvestingsmaatschappijen DE ARK en Bouwmaatschappij De Noorderkempen en door Sociaal Verhuurkantoor (SVK) Noorderkempen. 3. We maken twee aanvragen op om in te dienen bij de Vlaamse toezichtcommissie en de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid. 4. Het datamanagementsysteem, SWING, zal verder vorm krijgen. Realisaties 2015 De convenanten zijn ondertekend waardoor gegevensuitwisseling met DE ARK, De Noorderkempen en SVK Noorderkempen in de toekomst vlot kan verlopen. Tweejaarlijks zullen we een overzicht verkrijgen van anonieme gegevens van kandidaathuurders. Op die manier kunnen we een profiel van kandidaten opmaken om bijvoorbeeld te toetsen welke typologieën van woningen er nodig zijn. Dit kan ingezet worden als toetsingskader op het lokaal woonoverleg waar al de nieuwe woonprojecten van deze drie partners worden besproken. De werkgroep monitoring heeft in 2015 nog tweemaal vergaderd (18 maart 2015 en 10 juni 2015). Doorheen deze vergaderingen hebben we vooral gekeken naar de profielen van kandidaat-huurders en huurders. Deze informatie is zinvol om te toetsen aan typologieën van woningen, maar geeft nog geen helder kader om een effectieve verdeelsleutel uit te werken. Er zijn geen aanvragen ingediend bij de Vlaamse toezichtcommissie en de Kruispuntbank Sociale Zekerheid omdat deze tot op heden geen meerwaarde kunnen betekenen aan de opmaak van een verdeelsleutel. Eind 2015 heeft de Raad van Bestuur de aankoop van een datamonitoringssysteem goedgekeurd. Veerle Claes en Katleen Bols zijn aangesteld als beheerders van het web-gebaseerd systeem. In verschillende projecten, acties en dossiers wordt de behoefte aan gemeentelijke gegevens kenbaar gemaakt. Dit systeem moet een antwoord kunnen bieden op deze vragen. Het datamonitoringssysteem is aangekocht maar het systeem moet nog gevuld worden met data en ook visueel toegankelijk gemaakt worden (aan de hand van presentaties, rapporten). Stappenplan De werkgroep monitoring wordt samengeroepen. 2. Veerle Claes en Katleen Bols volgen de nodige opleiding om het datamonitoringssysteem te kunnen voeden. 3. We zorgen ervoor dat er in elke gemeente een contactpersoon/aanspreekpunt is om enerzijds vragen inzake datainformatie aan ons door te geven en anderzijds om informatie vanuit de organisatie gemeentelijk te kunnen verspreiden. 4. We maken een plan van aanpak op zodat het systeem operationeel en toegankelijk wordt. Realisaties 2016 Sociaal wonen De werkgroep monitoring is in 2016 niet opnieuw samengeroepen. Zoals reeds in 2015 werd vastgesteld, is de datainformatie zinvol om te hanteren in het bespreken van concrete sociale woonprojecten in functie van de typologie van te bouwen woningen en appartementen. Analyse van gegevens blijkt onvoldoende om een verdeelsleutel voor sociale huuren koopwoningen uit te werken. Elke gemeente heeft het engagement uitgesproken om het 15% aandeel sociaal wonen in nieuwe woonontwikkelingen te blijven toepassen. Het toepassen van dit percentage sociaal wonen in nieuwe woonprojecten gebeurde reeds voor inwerkingtreding van het decreet betreffende het grond- en pandenbeleid d.d. 23 maart 2009 (DGPB). Er waren afspraken gemaakt in de stadsregio over het toepassen van deze sociale last avant la lettre. In 2009 is het DGPB in werking getreden en beschikten alle gemeenten over eenzelfde in decreet verankerd kader aangaande de toepassing en uitvoering van de 15% sociale last. In 2013 werden er een aantal artikels en in het bijzonder de artikels betreffende de sociale last geschrapt uit het DGPB. Zo vallen de gemeenten terug op hun oude werkwijze, zoals reeds toegepast vòòr het DGPB. Via de stuurgroep wonen is de vraag gesteld om een stadsregionaal kader uit te werken wat betreft toepassing en realisatie van 15% sociaal wonen. Bovendien verklaren de gemeenten zich bereid blijvend in te zetten op de realisatie van 15% sociale woningen in nieuwe woonprojecten, zowel vóór als na het bereiken van het Bindend Sociaal objectief per gemeente. Eventueel betekent dit ook dat een Woonbeleidsconvenant zal dienen afgesloten te worden. Met deze gedeelde ambitie wordt ook deels tegemoet gekomen aan de zoektocht naar een stadsregionale verdeelsleutel. Omwille van de duidelijkheid wordt voorgesteld voortaan te spreken van stadsregionale ambitie sociale huisvesting in plaats van stadsregionale verdeelsleutel. Dit laat toe om én het BSO te bereiken, én tegemoet te komen aan de nood aan bijkomende sociale woningen die uit analyse van de wachtlijsten en andere indicatoren blijkt (demografie, in de toekomst aan te vullen met armoede-indicatoren). Analyse van deze indicatoren kan ook de kennis van het profiel van de woningzoekenden verfijnen. Gelet op deze gezamenlijke ambitie is het aangewezen samen na te denken over een consequente toepassing van de 15%- norm. Hiervoor hebben we een werkgroep sociaal wonen samengeroepen waarbij van elke gemeente minstens de schepen van huisvesting en de stedenbouwkundig ambtenaar aanwezig was. De werkgroep is tweemaal samengekomen (18 oktober 2016 en 29 november 2016). We waren het snel eens over het principe van de toepassing. Ook is duidelijk dat realisatie op 6

7 het terrein (waarbij de sociale huur- en/of koopwoningen in het project zelf verwezenlijkt wordt) niet steeds mogelijk of wenselijk. Het is niet mogelijk om dit stadsregionaal vooraf te bepalen, hier is een rol weggelegd voor het lokaal woonoverleg. In 2017 verfijnen we het kader rond de toepassing en uitvoering van de 15% norm sociaal wonen. Monitoring van gegevens - SWING Veerle Claes en Katleen Bols hebben de nodige opleiding gevolgd om SWING, een datamonitoringssysteem, te kunnen voeden 1. SWING is een datamonitoringssysteem dat toelaat gegevens op verschillende niveaus op te laden en te analyseren: het laagste niveau is de buurt (statistische sector), het hoogste niveau is de stadsregio. Gegevens kunnen op verschillende manier gevisualiseerd worden (tabel, grafiek, piramide, kaart ). SWING is een webtoepassing zodat het eenvoudig raadpleegbaar is met een internetverbinding. Tijdsreeksen kunnen gevisualiseerd worden zodat ook tendensen en evoluties opgevolgd kunnen worden. SWING is geen GIS-viewer. GIS-gerelateerde gegevens kunnen wel omgezet worden naar gegevens op buurtniveau en op die manier opgeladen worden in het systeem. Momenteel is het systeem nog niet publiek toegankelijk. Medewerkers van de gemeenten hebben toegang via een gemeentelijk paswoord (intern wordt het systeem al gebruikt). Per gemeente hebben we een contactpersoon/aanspreekpunt om vraag en aanbod op elkaar te kunnen afstemmen: Beerse: Jurgen Van Echelpoel Oud-Turnhout: Kathleen Van Beurden Vosselaar: Tom Bosmans We komen halfjaarlijks samen met onze contactpersonen voor SWING (18 april 2016 en 17 oktober 2016). Ondertussen is reeds heel wat informatie opgenomen in het systeem. De gegevens worden gecategoriseerd per thema: bevolking, inkomen, economie, wonen, welzijn & armoede, onderwijs, veiligheid, cultuur/jeugd/sport en bestuur. Het is de bedoeling om het systeem toegankelijk te maken zonder paswoord. Momenteel is SWING echter onvoldoende toegankelijk en gebruiksvriendelijk voor externe gebruikers: zo wordt er verwacht dat je als gebruiker zelf de gegevens zoekt, vindt en analyseert. Er zijn een aantal presentaties die vooraf ingesteld worden en verschijnen met één muisklik, maar rapporten vereenvoudigen de analyse van gegevens (in een rapport worden verschillende gegevens verwerkt in één document). Zo werken we aan een rapport van het thema onderwijs met volgende gegevens: Aantal en aandeel inwoners, per buurt, naar leeftijd, 2015 (in tabel) Evolutie van het aantal inwoners, per buurt, (in tabel en grafiek) Leerlingenaantal naar vestigingsplaats, per gemeente, (tabel) Schoolse vertraging naar vestigingsplaats, per gemeente, (tabel) Prognoses aantal inwoners per gemeente, naar leeftijd, (tabel) Het systeem wordt gevoed en wordt intern al gebruikt. Het is zinvol om contactpersonen te hebben die het systeem mee kunnen uitrollen in de gemeenten. Zo kunnen we ons aanbod van gegevens kenbaar maken en anderzijds kunnen we vragen naar data beantwoorden. Stappenplan Sociaal wonen: o We agenderen de toepassing en uitvoering van 15% sociaal wonen op elk lokaal woonoverleg. o We maken een nota sociaal wonen op die handelt over de toepassing en uitvoering van 15% sociaal wonen. o We bespreken de toepassing en uitvoering van 15% sociaal wonen op het coördinatieteam Grondgebonden Zaken en de commissie Grondgebonden Zaken. o Na de zomer keurt elke gemeente de nota sociaal wonen, in concreto het kader voor de toepassing en uitvoering van 15% sociaal wonen, goed. - SWING: o We ontsluiten gegevens op buurtniveau. o We maken rapporten op voor de verschillende thema s. o We ontsluiten het systeem voor externe gebruikers. o We leggen de link tussen SWING en het opmaken van omgevingsanalyses in kader van het BBC. Realisaties 2017 Sociaal wonen richtlijnennota 15% In nieuwe woonontwikkelingen wordt vanaf een bepaalde grootteorde 15% sociaal wonen toegepast. De richtlijnennota heeft tot doel om de toepassing en uitvoering van 15% op stadsregionaal niveau met elkaar af te stemmen. Ook in 2017 werd hier verder aan gewerkt. De toepassing en uitvoering van 15% sociaal wonen werd op verschillende fora besproken: 1 Beslissing van aankoop door Raad van Bestuur van 18 november

8 - Lokaal woonoverleg Beerse d.d. 23 februari 2017, Oud-Turnhout d.d. 4 mei 2017, Turnhout d.d. 3 maart 2017, Vosselaar d.d. 14 maart Coördinatieteam Grondgebonden Zaken d.d. 18 mei Commissie Grondgebonden Zaken d.d. 28 juni Gesprek met Vosselaar d.d. 28 augustus Commissie Grondgebonden Zaken d.d. 4 oktober Dagelijks Bestuur d.d. 24 oktober 2017 Initieel was er consensus tussen Beerse, Oud-Turnhout en Turnhout. Op het Dagelijks Bestuur is er een stadsregionale consensus gevonden. Katleen Bols heeft nadien de richtlijnennota verder verfijnd en een modelcollegebeslissing opgemaakt. Vervolgens is de laatste stap de vraag aan elk college om de richtlijnennota goed te keuren. SWING Stadsregio in Cijfers Stadsregio in Cijfers is een webgebaseerde toepassing voor datamonitoring. Stadsregio in Cijfers beschikt over 2 toepassingen: - Er is een dashboard dat op een zeer laagdrempelige manier verschillende gegevens visualiseert. - Er is een jive-toepassing voor gebruikers die dieper in de cijfers willen duiken. Het systeem wordt vormgegeven door Veerle Claes, Jurgen van Echelpoel en Katleen Bols. Zij hebben in 2016 en 2017 de nodige opleidingen gevolgd om het systeem te kunnen voeden en vorm te kunnen geven. Volgende zaken werden gerealiseerd: - De databank werd uitgebreid met gegevens op niveau van de buurt (statistische sector) en wijk. Een deel van deze gegevens zijn ter beschikking dankzij een connector die is aangekocht en die ons in verbinding stelt met de provincie. Een ander deel van de gegevens op buurtniveau worden vertaald vanuit GIS-lagen (bv. speelpleintjes of buurtgroen). De afspraak is dat gegevens pas publiek toegankelijk worden gemaakt als er voor elke gemeente gegevens ter beschikking zijn. - Er is een dashboard aangekocht die als beginpagina fungeert en de gebruiker op een visueel aantrekkelijke en laagdrempelige manier thematisch begeleidt door de veelheid aan data. Het dashboard is in opmaak. - Er werden reeds 2 html-gebaseerde rapporten opgemaakt, namelijk over demografie en welvaart en werkgelegenheid. Vooraleer we het systeem publiek toegankelijk maken willen we nog andere rapporten kunnen toevoegen, namelijk over wonen en armoede. In een rapport worden verschillende gegevens met elkaar gecombineerd in één pdf- of worddocument. Opnieuw is dit een laagdrempelige manier om verschillende gegevens te ontsluiten over een bepaald thema. In 2017 hebben we het systeem toegankelijk gemaakt voor collega s van de gemeenten en OCMW aan de hand van een paswoord. De bedoeling is om het systeem in 2018 publiek toegankelijk te maken zonder paswoord. - Er is consensus over de richtlijnennota sociaal wonen maar de nota moet nog goedgekeurd worden door elk college. - Stadsregio in Cijfers zal publiek toegankelijk gemaakt worden zodra het dashboard is aangemaakt en er voldoende rapporten ter beschikking zijn. Stappenplan We vragen aan elk college om de richtlijnennota goed te keuren. - We publiceren Stadsregio in Cijfers waarmee we het datamonitoringssysteem publiek toegankelijk maken. - We actualiseren en verfijnen de data van Stadsregio in Cijfers (data, dashboard en rapporten) Kader omgaan met verdichting Kader Dit project kadert binnen het project Wonen in de stadsregio! en binnen het strategisch project ruimtelijke ordening. Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging We hebben een visie over hoe we omgaan met verdichting Katleen Bols Verdichting in residentiële woonomgevingen is een gekende problematiek. Er is een dringende nood aan een toetsingskader voor deze gebieden en de rest van het gemeentelijk grondgebied. Resultaten - We hebben een kader om met verdichting om te gaan die past in de vernieuwde visie op woonbeleid. - We geven de activeringsheffing een plaats in de visie van woonreservegebieden. 8

9 Realisaties 2014 In 2014 hebben we in dit kader een samenwerking opgestart met de faculteit ontwerpwetenschappen van universiteit Antwerpen. Studenten gaan hun masterproef uitwerken op verschillende locaties in de stadsregio. De locaties zijn: Beerse: site gesitueerd aan de Peerdekensstraat Heilaarstraat (onder andere aan de oude gemeentelijke magazijnen) Oud-Turnhout: site gesitueerd aan De Dreven Turnhout: drie sites gesitueerd aan Blijkhoef, Nieuwstad en t Stokt Vosselaar: site gesitueerd aan de N12 Antwerpsesteenweg, Bergstraat, Astridlaan en Dennendreef De studenten werken ontwerpen uit waarin de nieuwe woonconcepten centraal staan. Deze zijn nieuwe woonvormen, levenslang wonen en verdichting. Dit kan dienen als een eerste toetsingskader. In actie 3.1 gaan we verder aan de slag rond slimme vormen van verdichting alsook nieuwe woonvormen. Deze doelstelling past in het kader van actie 3.1. De faculteit ontwerpwetenschappen van de universiteit Antwerpen heeft in de stadsregio enkele sites toegewezen gekregen waarrond studenten van het laatste jaar hun thesis uitwerken. In de opdracht voor de studenten staat dat zij op deze sites moeten werken met nieuwe vormen van verdichting, nieuwe woonvormen en levenslang wonen. Intussen heeft er op 28 november 2014 een eerste tussentijdse evaluatie plaatsgevonden. Bij deze evaluatie was het de bedoeling dat studenten een eerste analyse en een mental map opmaakten van de site die zij bestuderen. Uit deze analyses blijkt dat de studenten de lat hoog hebben gelegd. Stappenplan De Universiteit van Antwerpen werkt ontwerpen uit die we gebruiken om verder een kader te ontwikkelen rond verdichting. 2. Volgende tussentijdse evaluatie staat gepland op 27 maart Op deze evaluatie is het de bedoeling om de eerste ontwerpen van de studenten te bekijken. 3. We gaan na welke instrumenten een gemeente ter beschikking heeft en kan inzetten om haar beleid omtrent verdichting in de praktijk om te zetten. We ondersteunen de gemeenten bij het uitwerken van deze instrumenten. Realisaties 2015 Op 27 maart 2015 was de tussentijdse evaluatie. De studenten hebben hun ontwerpen voorgesteld aan de jury en aan de stedenbouwkundigen van de vier gemeenten. Met de feedback konden de studenten tot 17 juni hun ontwerp herwerken tot een definitief voorstel. Op 17 juni is de eindevaluatie doorgegaan. De ontwerpen werken zeer inspirerend. We hebben deze uitgewerkt in de tentoonstelling DICHTER WONEN, RUIMER LEVEN die kadert in het project WoonLabo (zie actie 3.1). We erkennen dat de ontwerpen van de studenten van de Universiteit Antwerpen waardevolle en interessante ontwerpen hebben gecreëerd. We willen deze ontwerpen graag bundelen zodat ze ondersteuning kunnen bieden aan stedenbouwkundigen om in gesprek met eigenaars en/of ontwikkelaars van een project te inspireren. Stappenplan 2016 Het instrument wordt verder uitgewerkt en besproken op het Conceptteam Ruimtelijke Ordening De visie op verdichting wordt verder uitgewerkt in het WoonLabo door middel van een draaiboek over gebiedsgerichte ontwikkelingen Realisaties 2016 De inhoud van een mogelijke toolkit (Woonmodellen) is besproken op het conceptteam Ruimtelijk Ordening d.d. 21 april Hier werd opnieuw benoemd dat het ontwerpend onderzoek van de studenten van de Universiteit van Antwerpen erg inspirerend en waardevol is. Het lijkt aangewezen om het rijke materiaal dat in de tentoonstelling wordt gevisualiseerd, te abstraheren van de locatie en er de principes uit te filteren die anderen kunnen inspireren. Het conceptteam erkent dat er heel wat interessante ideeën zijn waar we iets mee kunnen doen maar vraagt ons om voorzichtig te zijn in de communicatie en om rekening te houden met volgende principes: Het is belangrijk om na te gaan in welk deel van het proces een inspirerende toolkit een plaats kan krijgen (dit is best nadat er een visie op het gebied is uitgewerkt, zodat het grotere geheel duidelijk is en een plaats kan krijgen). Er zijn nog andere oplossingen die geen plaats hebben gekregen in de tentoonstelling. Hoe gaan we hiermee om en maken we dit duidelijk in de nota? Het zou niet enkel kunnen gaan over het ontwerp van de woningen, het gaat ook zeker over een weldoordachte invulling van het openbaar domein. Vanuit Ar-Tur is een cahier opgemaakt ( Dit cahier staat volledig in het teken van de activiteiten het WoonLabo (in 2015 en 2016). Zo worden in dit cahier een aantal inspirerende ontwerpen van de studenten aangehaald en bovendien worden een aantal ruimtelijke verdichtingsstrategieën uit verkavelingsverhalen toegelicht (zie verder). 9

10 We stellen vast dat de toolkit woonmodellen nog onvoldoende is uitgewerkt om in te zetten in de praktijk. De inhoud is tot op heden vooral gebaseerd op het ontwerpend onderzoek maar kan in de toekomst verruimd worden met inspirerende inhoud aangeleverd vanuit het WoonLabo (zie verder). Stappenplan 2017 We werken een opdracht/studie uit waarbij studenten (en/of professionals) de haalbaarheid van strategieën tot slim en kwalitatief ruimtegebruik gaan onderzoeken op maat van diverse (bestaande) wijken in stadsregio Turnhout. Architecten/ruimtelijke planners/ onderzoeken de haalbaarheid van strategieën voor slim en kwalitatief ruimtegebruik op maat van diverse (bestaande) wijken in stadsregio Turnhout. De architecten maken hierbij gebruik van het bestaande aanbod aan concepten onderzocht door universiteit Antwerpen en universiteit Hasselt. Juristen onderzoeken in welke mate de wetgeving en de juridische kaders nieuwe woonvormen en slim en kwalitatief ruimtegebruik toelaten op (bestaande) wijken in stadsregio Turnhout. De juristen maken een juridisch stappenplan op dat richtinggevend is voor de lokale overheden. De juristen maken een suggestielijst op van aanpassingen van wetgeving gericht naar eventueel hogere overheden. Economisten onderzoeken de economische haalbaarheid van vernieuwende strategieën door middel van kosten/baten analyses. We overhandigen een inspirerende toolkit met stappenplan aan de vier gemeenten van stadsregio Turnhout die deze toolkit kunnen gebruiken in onderhandeling met (ver)bouwers, ontwikkelaars, architecten, bij nieuwe projecten. Realisaties 2017 In tegenstelling tot het uitschrijven van een opdracht/studie zoals hierboven vermeld, zijn we gestart met een gebiedsgerichte werking (zie 2.3). Er staan een heleboel uitdagingen, zowel maatschappelijk als beleidsmatig, voor de deur van de gemeenten van de stadsregio. Deze uitdagingen worden steeds actueler waarbij onder andere de stedenbouwkundigen zoeken naar een kader mbt kwalitatieve woon- en leefomgevingen. In juni 2017 hebben we een nota gebiedsgerichte aanpak van projectgebieden besproken met de diensten en schepenen ruimtelijke ordening van de vier gemeenten. In deze nota stonden drie doelstellingen centraal. De eerste twee doelstellingen, het uitwerken van een stadsregionaal beleidsplan ruimte en studies uitvoeren op gebieden met bijvoorbeeld een specifieke onderzoeksvraag, zijn doelstellingen die op langere termijn uitgewerkt kunnen worden. Een derde doelstelling, gebiedsgerichte aanpak van projectgebieden, kon op korte termijn opgestart worden met behulp van o.a. de projectinventarisering. In 2015 werden, in samenwerking met de medewerkers ruimtelijke ordening van elke gemeente, alle woongebieden met mogelijkheden voor woonprojecten geïnventariseerd. Deze projectinventarisering geeft een duidelijk overzicht van het juridisch aanbod van percelen die nog bebouwd kunnen worden. Deze projectinventarisering kan als basis gebruikt worden om gebieden, die op korte termijn ontwikkeld kunnen worden, te selecteren en deze integraal gebiedsgericht te benaderen. Indien er zich andere opportuniteiten van gebieden voordoen die niet in deze inventarisering voorkomen, kunnen deze uiteraard ook gekozen worden om gebiedsgericht te werken. In de gesprekken met de diensten en schepenen ruimtelijke ordening van de vier gemeenten, werd afgesproken om deze laatste doelstelling op korte termijn uit te werken. De gemeenten zagen immers een meerwaarde in een werkgroep Gebiedsgerichte aanpak van projectgebieden. Met deze manier van werken willen we gezamenlijk antwoorden bieden op een aantal concrete vragen van onze lokale besturen: Ondersteuning bieden in onderhandeling met ontwikkelaars, eigenaars, naar concrete projecten. Via een lerend netwerk kennis delen en opbouwen. Experimenteren met bestaande en/of nieuwe instrumenten die leiden naar kwalitatieve leef- en woonomgevingen. Ontwikkelen van een stadsregionaal handelingskader mbt kwalitatieve woon- en leefomgevingen. Het kan de basis vormen voor een intergemeentelijk beleidsplan ruimte. Het gebiedsgericht werken buigt zich dus niet over architecturaal, juridisch of economisch onderzoek maar wel over slimme en kwalitatieve leefomgevingen. Het gebiedsgericht werken is een integrale en integrerende aanpak van gebieden over verschillende diensten, beleidsdomeinen en gemeentegrenzen heen. Deze manier van werken wordt geïntegreerd in het WoonLabo. Om dit kwalitatief uit te werken is de zoektocht naar middelen essentieel. We kozen er voor om in het nieuwe subsidiedossier van wonen voor de volgende periode (zie 2.3 en 4.2) het WoonLabo te integreren in de nieuwe dienst Wonen Stadsregio Turnhout waarbij de stap wordt gezet van inspirerende denkoefeningen naar projecten gebiedsgerichte werking, hetgeen in het subsidievoorstel is opgenomen als innovatieve activiteit. Daarnaast werd er in 2017 het subsidiedossier WoonLabo Gebiedsgericht werken uitgewerkt ter indiening bij Provincie Antwerpen onder de subsidielijn impulssubsidie voor innovatieve projecten wonen. 10

11 Het gebiedsgericht werken heeft een ondersteunende en inspirerende functie. Deze laatste is fundamenteel om op langere termijn ingezet te worden bij de opmaak van een gezamenlijk en integraal strategisch plan ruimte. De methodiek van het gebiedsgericht werken is in september 2017 effectief opgestart in de schoot van het conceptteam Ruimtelijke Planning. Maandelijks wordt er tijdens het conceptteam ruimtelijke planning een gebied of een ruimtelijk vraagstuk besproken (zie 2.3). Stappenplan 2018 In 2018 werken we verder met gebiedsgericht werken. De resultaten worden beter gebundeld en de ondersteuning wordt meer zichtbaar. We overhandigen een inspirerende toolkit met stappenplan aan de vier gemeenten van stadsregio Turnhout die deze toolkit kunnen gebruiken in onderhandeling met (ver)bouwers, ontwikkelaars, architecten, bij nieuwe projecten. Begin 2018 dienen we een dossier in bij Urban Innovative Actions waarbij de microcase De Lint in vergelijking met spiegelcases in de stadsregio geanalyseerd wordt en aanleiding kan geven tot financiële instrumenten/beleidsontwikkeling op de Lint en op andere cases in stadsregio Turnhout, Vlaanderen en Europa WoonLabo Kader/situering Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Dit project kadert in de ambitie om de troeven van de stadsregio in de kijker te zetten en veelzijdig wonen te promoten. We zetten in op de troeven van de stadsregio om het veelzijdig, betaalbaar en duurzaam wonen uit te bouwen en te promoten. Hanne Jacobs Uit de bevolkingsprognoses blijkt dat het aantal inwoners in de stadsregio zal stijgen waardoor slimme vormen van verdichting en nieuwe woonvormen een actuele plaats krijgen op de agenda. Onder de titel WoonLabo Stadsregio Turnhout maken we een activiteitenprogramma op waarin doelpublieken gestimuleerd worden om te experimenteren rond nieuwe woon- en leefconcepten. De doelpublieken die we aanspreken zijn beleidsmakers, burgers en stakeholders. 11

12 Resultaten - We maken een gezamenlijk handelingskader op die richting en ondersteuning biedt aan initiatieven rond nieuwe woonconcepten - (potentiële) inwoners staan stil bij de eigen wooncarrière en de huidige wooncultuur en krijgen interesse om deel te nemen aan en te investeren in een leven in de stadsregio - Het lerend netwerk inspireert stakeholders om creatief om te gaan met nieuwe vormen van verdichting en woonconcepten. Realisaties 2014 In 2014 hebben we aan de hand van gesprekken met ambtenaren en mandatarissen in de stadsregio, een visietekst ontwikkeld om het woonbeleid een nieuwe richting te geven. Deze visietekst richt zich op het doelpubliek (her)-starters en jonge gezinnen. Voor dit doelpubliek willen we de troeven van de stadsregio in de kijker zetten en gaan we activiteiten organiseren zodanig dat zij gaan nadenken over hun eigen wooncarrière en de huidige wooncultuur. Deze visietekst werd besproken tijdens een extra stuurgroep wonen georganiseerd op 24 oktober Vanuit deze stuurgroep werd duidelijk dat de ambitie niet enkel ligt op het wonen in de stadsregio, maar meer op het leven in de stadsregio. Op de stuurgroep werd dit concreet benoemd als regiobranding. Om hier mee aan de slag te gaan concludeerde de stuurgroep dat het van belang is om voldoende middelen ter beschikking te stellen om hier daadwerkelijk mee aan de slag te kunnen gaan. De afspraak werd gemaakt dat Stadsregio Turnhout op zoek zou gaan naar mogelijkheden ter financiering van deze ambitie. Intussen startte de universiteit van Antwerpen het ontwerpend onderzoek op. De uiteindelijke doelstelling is dat we de resultaten uitwerken tot een kwalitatieve tentoonstelling. Hiervoor zochten we ook een manier tot financiering. Daarnaast eindigde het traject van gewoontebreker te Beerse waar men vond dat het traject nog niet volledig afgerond kon zijn. Dat kwam doordat op beleidsmatig niveau en bij stakeholders te weinig weerslag gevonden werd. Om financiering te vinden voor (1) regiobranding, (2) de tentoonstelling en (3) verderzetting traject gewoontebreker op groter schaalniveau, gingen we in een overleg met de provincie Antwerpen. Daar werd duidelijk dat we deze activiteiten samen kunnen nemen om een aanvraag in te dienen bij de provincie voor een impulssubsidie verspreid over drie jaar. Het project dat we uitschrijven heeft tot doelstelling een gezamenlijk handelingskader te ontwikkelen rond slimme vormen van verdichting en nieuwe woonconcepten. Dit willen we ontwikkelen door een traject af te leggen met de administraties, (potentiële) inwoners en stakeholders. Het projectdossier wordt opgemaakt door Stadsregio Turnhout in samenwerking met AR-TUR en Universiteit Antwerpen. Het voorstel is dat dit project loopt over drie jaar startend vanaf 1 mei 2015 tot 30 april Stappenplan De projectaanvraag leggen we voor aan het dagelijks bestuur, de raad van bestuur en de gemeenteraden. 2. Bij goedkeuring versturen we de aanvraag ten laatste op 28 februari 2015 naar provincie Antwerpen 3. Na goedkeuring starten we het project op vanaf 1 mei Realisaties 2015 Financieel: Het project WoonLabo is in 2015 goedgekeurd door de provincie met een subsidiebedrag van geldig tot december In 2015 is er een nieuwe aanvraag ingediend voor de periode van januari 2016 tot december Die aanvraag werd eveneens goedgekeurd ( ). Deze ondersteuning is slechts tijdelijk. Daarom werd er vanaf de start van het project intensief gewerkt naar andere financiële ondersteuners. Op Europees niveau is er een dossier ingediend in samenwerking met partners vanuit Nederland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en België. De samenwerking is gecoördineerd en gefaciliteerd door zowel een Belgisch als Nederlands consultancybureau. Deze samenwerking verliep niet vlot. De doelstelling en inhoud van het dossier zijn in de laatste week nog volledig aangepast. Het dossier is in februari 2016 negatief geëvalueerd. Gezien de moeizame samenwerking zal dit wellicht geen vervolgverhaal krijgen. Bij OVAM is er een specifiek projectidee ingediend over kleinschalig bouwen. Dat is in december 2015 positief bevonden. We werken dit verder uit naar een definitief voorstel in december Deze subsidieverlener zal niet de volledige kosten van het WoonLabo dekken. Inhoudelijk: Op 8 april 2015 is het WoonLabo officieel opgestart met de partners AR-TUR en Kamp C. Maandelijks komt de kerngroep van het WoonLabo samen om inhoudelijk een programma uit te werken. De kerngroep wordt vertegenwoordigd door Stadsregio Turnhout, AR-TUR, Kamp C en provincie Antwerpen. Door de onzekere financiële ondersteuning werkt het WoonLabo ad hoc activiteiten uit samen met partners zoals universiteit Antwerpen en universiteit Hasselt. Ad hoc wil zeggen dat er geen lange termijnprogramma uitgewerkt wordt en dat we inspelen op vragen vanuit onze partners of andere organisaties. Voor 2015 bestond het programma uit volgende activiteiten en initiatieven: - 16 juni 2015: Voorstelling gewoontebreker en WoonLabo op Provinciale milieudag te Ekeren 12

13 - 17 juni 2015: Eindevaluatie onderzoek Universiteit Antwerpen: studenten architectuur ronden hun onderzoek rond verdichting, nieuwe woonvormen en levenslang wonen in de stadsregio af. De resultaten zijn inspirerend en worden in de zomerperiode 2015 verwerkt tot een tentoonstelling augustus en 5 september 2015: Wijk voor één dag in samenwerking met universiteit Hasselt o 31 augustus: Gecoro-workshop: Welke types van verkavelen kunnen we toepassen op een geselecteerd o binnengebied in Beerse? 5 september: Wijk voor één dag: We bouwen het type verkaveling dat op 5 september gekozen wordt, op ware schaalgrootte uit met bamboestokken. - 7 oktober 2015: Voorstelling WoonLabo tijdens symposium rond wonen georganiseerd door provincie Antwerpen in het Zellienpand te Turnhout. - Tentoonstelling DICHTER WONEN, RUIMER LEVEN o o Locatie Zellienpand (Patersstraat, Turnhout): 11 oktober 2015: tentoonstelling geopend op dag van de architectuur 31 oktober en 1 november: extra opening tentoonstelling Locatie Sint-Jozefkerk (Vosselaar): 12 november 2015: Officiële opening tentoonstelling DICHTER WONEN, RUIMER LEVEN Extra openingen mét uitgewerkte rondleiding voorzien op 16 december, 20 januari en 31 januari - 20 oktober 2015: Opening tentoonstelling Verkavelingsverhalen van de universiteit Hasselt. De activiteit Wijk voor één dag is één van de vijf cases die tijdens deze tentoonstelling wordt voorgesteld oktober 2015: Trefdag Stadsregio Turnhout: Over wonen in een specifieke woonomgeving - November - december: Uitwerking spel WoonSalon met centrale vraag: Wonen in de toekomst, wat betekent dat voor mij? - 17 november 2015: Voorstelling WoonLabo tijdens netwerkmoment AR-TUR - 19 november 2015: Toelichting project WoonLabo bij OVAM De doelstelling van het WoonLabo is draagvlak creëren voor nieuwe woonvormen, slim ruimtegebruik en een hoogwaardige leefomgeving. In het stadsregionaal WoonLabo werken we actief met denkoefeningen die leiden tot verbeelding van toekomstige woonconcepten rond wonen in de toekomst. Via een co-creatieve aanpak versterken we het draagvlak bij een breed publiek ((nieuwe) inwoners, beleidsmakers en professionals). Steeds meer mensen vinden de weg naar het WoonLabo met vragen over wonen in de toekomst, onze activiteiten kenden reeds een 700-tal deelnemers. Zowel het effect op beleid als op het maatschappelijk denken is op dit moment nog beperkt. De conceptuele oefeningen werken meer inspirerend dan initiërend. WoonLabo wil daarom meer ondersteuning bieden in de effectieve realisatie van vernieuwende leef- en woonconcepten. Met het WoonLabo is er een directe link tussen het beleid en de professionele sector. Zaken zoals vergunningen, regelgeving en financiering worden kwalitatief uitgewerkt en bieden een kader voor nieuwe woonvormen voor de stedenbouwkundigen van de gemeenten in de stadsregio. Deze ambitie vraagt een netwerk waarin expertise, over de verschillende thema s heen en over de grenzen van de vier gemeenten heen, uitgewisseld en gebundeld worden. De overgang naar deze ambitie en doelstelling van het WoonLabo heeft een constante financiële input nodig om op lange termijn kwalitatief werk te leveren. Stappenplan We werken een beleidsnota uit met de ambitie van het WoonLabo die meer ondersteuning kan bieden in het realiseren van (ver)nieuwe(nde) woon- en leefprojecten. Deze nota zal in het najaar 2016 ter goedkeuring voorgelegd worden aan het dagelijks bestuur, de raad van bestuur en vervolgens de 4 gemeenteraden. In dit kader wordt er tegen september 2016 een begroting uitgewerkt. - De projectaanvraag kleinschalig bouwen bij OVAM wordt verder uitgewerkt. Dit zal verlopen in overleg met de bevoegde schepenen van wonen en ruimtelijke ordening. Het wordt in oktober en november ter goedkeuring voorgelegd aan het dagelijks bestuur en de raad van bestuur om vervolgens op 1 december in te dienen bij OVAM. - We werken een programma uit voor 2016 in Oud-Turnhout. Dit programma heet MIJN WIJK. In dit programma organiseren we denkoefeningen over een bestaande klassieke verkaveling en hoe deze volgens de bewoners aangepast kan worden aan de noden in de toekomst. - De tentoonstelling DICHTER WONEN, RUIMER LEVEN zal een plaats krijgen in het stadhuis in Turnhout. We werken hiervoor een programma uit met specifieke aandacht voor activiteiten gericht naar beleidsmakers. - Het WoonLabo gaat het spel WoonSalon verder uitwerken in samenwerking met vakleerkrachten aardrijkskunde op maat van de 3 e graad in het secundair onderwijs. Realisaties 2016 Financieel: Voor de periode van januari 2016 tot december 2016 werd de subsidie van euro toegekend door provincie Antwerpen. Deze ondersteuning was slechts tijdelijk. Daarom werd er vanaf de start van het project intensief gewerkt naar andere financiële ondersteuners. Zo hebben we in 2016 een traject opgestart in samenwerking met OVAM voor de ondersteuning van het projectidee kleinschalig bouwen. Na enkele overlegmomenten bleek dat het projectidee financieel niet haalbaar was. OVAM zou 50% financieren en vanuit de projectvereniging en partners zou de overige 50% gefinancierd worden. Het budget lag dermate hoog dat dit project geëindigd werd. 13

14 Momenteel kent het WoonLabo een financiering vanuit de projectvereniging Stadsregio Turnhout en wordt er in 2017 verder gezocht naar mogelijke financieringskanalen zoals provincie, Koning Boudewijnstichting, andere overheden,. Inhoudelijk: Voor 2016 bestond het programma uit volgende activiteiten en initiatieven: Expo DICHTER WONEN, RUIMER LEVEN - Locatie Sint-Jozefkerk (Vosselaar): o Extra openingen mét uitgewerkte rondleiding voorzien op 20 januari, 31 januari en 25 februari o Bezoek atrium stedenbouwkundigen Noorderkempen, 25 februari Locatie stadhuis (Turnhout): o 25 oktober 2016 o 8 november 2016 o Extra openingen mét uitgewerkte rondleiding voorzien in 2017 op 25 januari, 28 januari en 31 januari. o Bezoek gecoro Turnhout, 2 februari WoonSalon Doorheen november en december 2015 werd het spel WoonSalon ontwikkeld waarbij we samen met deelnemers nadenken over Wonen in de toekomst, wat betekent dat voor mij? januari 2016: uittesten ontwikkeling spel WoonSalon met team wonen. Door middel van interactie en dialoog zoeken we samen naar het antwoord op de bovengenoemde centrale vraag. - 4 februari 2016: WoonSalon in Vosselaar - 14 maart 2016: opstart traject leerkrachten Handelsschool voor uittesten WoonSalon in de derde graad van het secundair onderwijs april 2016: WoonSalon uittesten in talentschool Campus Zenit - 3 mei 2016: transitiearena duurzaam bouwen en wonen: WoonSalon als case uittesten met leerkrachten en beleidsmakers mei 2016: opstart traject implementering WoonSalon in al de secundaire scholen te Turnhout i.s.m. leerkrachten aardrijkskunde en Luc Steeman (werkgroep aardrijkskunde Kempen). Programma MIJN WIJK In samenwerking met AR-TUR, Kamp C en de universiteit Hasselt werkten we een programma uit op maat van Oud- Turnhout. In dit programma zijn we, samen met inwoners van de Teuntjeswijk in Oosthoven, gaan zoeken naar manieren van kwalitatief en slim ruimtegebruik. Hoe kan deze wijk zich aanpassen aan een stijgende bevolking en dus een stijgend aantal wooneenheden? - 11 april, 23 mei, 6, 15 en 16, 17 juni: bewonersbezoeken Oud-Turnhout (wijk Oosthoven ter hoogte van Rabauwakkers): bewoners uit de Teuntjeswijk interviewen over het wonen en leven in de Teuntjeswijk en uitnodigen voor het programma MIJN WIJK mei 2016: spel WoonSalon in Oud-Turnhout juni, 6 juli en 13 juli 2016: BIMBY-workshop Oud-Turnhout: inwoners van de wijk in Oosthoven kunnen deelnemen aan 1 uur gratis architectenadvies. De bedoeling is dat de inwoners samen met de architect gaan zoeken naar kwalitatieve, ruimtelijke (en financiële) meerwaarden voor hun eigen perceel alsook voor de buurt. Achterliggende doelstelling is samen op zoek gaan naar manieren waarop je op je eigen perceel kan gaan verdichten. - 5 september 2016: Gecoro-workshop. Tijdens deze avond is het uitgangspunt dat we leven in 2030 en dat er in de wijk in Oosthoven 25% meer wooneenheden moeten bijkomen. Daarnaast is er een volledige betonstop vastgelegd en kan je dus geen nieuwe percelen meer gaan aansnijden. Hoe kan je dit realiseren in een bestaande, klassieke verkaveling? Welke strategieën kan je hierin volgen? - 10 september 2016: MIJN WIJK voor één dag. We bouwen één van de verdichtingsstrategieën die op 5 september gekozen wordt, op ware schaalgrootte uit met bamboestokken oktober 2016: afsluitend debat MIJN WIJK samen met Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck. Van WoonLabo naar WoonLabo 2.0 In het voorjaar 2016 werden de ambities voor WoonLabo verder geconcretiseerd. In 2016 werd de beleidsnota WoonLabo toekomstperspectieven hiervoor uitgewerkt en besproken op het dagelijks bestuur d.d. 14 juni In deze nota werd op basis van een kwantitatieve en kwalitatieve analyse een evaluatie gemaakt en blijken een aantal knelpunten voor het WoonLabo en de gemeenten naar voren te komen: uit deze analyse blijkt dat de gemeenten van de stadsregio botsen op grenzen van kennis, kunde, tijd en regelgeving om effectieve projecten met betrekking tot nieuwe woonvormen, slim ruimtegebruik en kwalitatieve woonomgevingen kwalitatief te ondersteunen tot realisatie. Om hier aan tegemoet te komen zal WoonLabo meer inzetten op de ondersteuning van (mogelijks) te realiseren gebiedsgerichte projecten. Concreet zal het WoonLabo een dynamisch proces faciliteren op maat van de vraag van het gebiedsgerichte project. In dit proces zijn er drie fases die in verschillende volgorde uitgewerkt kunnen worden en elkaar vorm geven. Een participatieproces (1), een 14

15 workshop met experten (2) en de opmaak van een plan en vergunningstraject (3). Deze fases verlopen dynamisch waarbij de ene fase de andere kan inspireren en ondersteunen. Het participatieproces is het inspirerende traject. De experten schrijven de eerste krijtlijnen en potenties uit en kunnen zich hiervoor eveneens laten inspireren door het participatieproces. Indien gewenst krijgt het vergunningstraject vorm doorheen de input van de twee andere fases. Concrete acties en activiteiten: - 8 december 2016: eerste grensoverschrijdende workshop met conceptteam ruimtelijke ordening in kader van gebiedsgerichte ontwikkelingen. Aan de hand van twee concrete gebieden in Stadsregio Turnhout (Beerse Den Hout en Turnhout Nieuwstad) buigen we ons over de concrete vraag Hoe kunnen we op deze locaties slim en kwalitatief ruimtegebruik stimuleren?. De kracht van deze workshop is dat grensoverschrijdend expertise wordt ingezet van zowel de 4 gemeenten (R.O., milieu, jeugd, mobiliteit, ) als externe expertise (Departement Omgeving). Dit heeft tot gevolg dat er een kwalitatieve projectdefinitie werd opgemaakt voor het project Den Hout 2040 (zie verder) en dat eigenaars van het gebied ter hoogte van Nieuwstad (Turnhout) de krijtlijnen en potenties reeds kennen zodat in de toekomst, bij mogelijke realisatie van een project op het gebied, de verwachtingen van eigenaars en de betrokken gemeente op elkaar afgestemd zijn. - Gebiedsgerichte projecten ondersteund door het WoonLabo: o vanaf juni opvolging van het project Den Hout 2040 en voorbereidend overleg in december voor procesbegeleiding van dit project. Den Hout 2040 is een gebiedsgericht ontwikkelingsproject dat werd opgestart naar aanleiding van een samenwerking tussen de gemeente Beerse, de kerkfabriek O.L.V. Altijddurende Bijstand en een privé partner. Er is ruimte om kwalitatief te wonen met publiek groen, aandacht voor het gemeenschapsleven en recreatie met de vaart voor de deur. o Najaar 2016: opbouw gebiedsgericht, participatief programma Nieuwstad Turnhout: Hoe ziet jouw ideale buurt er in de toekomst uit? Kom mee nadenken over de toekomst van de buurt in dorps- en stadskernen. WoonLabo in the picture: - 7 januari 2016: atrium stedenbouwkundigen Noorderkempen. Workshop WoonLabo in samenwerking met universiteit Hasselt en bezoek aan tentoonstelling Verkavelingsverhalen in De Singel november 2016: voorstelling WoonLabo en Stadsregio Turnhout op Werelddag van de Stedenbouw. We werken verder aan de ambitie van WoonLabo 2.0. om de ondersteunende rol te bieden aan (ver)nieuwe(nde), gebiedsgerichte woon- en leefprojecten in de vier gemeenten van stadsregio Turnhout. Eind 2016 werd een samenwerking opgestart met gemeente Beerse voor het projectgebied Den Hout 2040 waarin kernversterking centraal staat. Het WoonLabo bepaalt faciliteert het traject. Zoals werd via een workshop de basis voor een projectdefinitie uitgewerkt. Het gebiedsgerichte, participatieve programma in Nieuwstad (Turnhout) is ontstaan vanuit een actieve vraag van eigenaars die in de toekomst het desbetreffende gebied wensen te ontwikkelen. Dankzij de werkwijze weten zij nu welke de kansen en opportuniteiten zijn voor dit gebied. In een latere fase, indien zij wensen te ontwikkelen, kan er verder gewerkt worden aan de fase van planning en vergunningen. In Vosselaar start een traject waarbij vooral de sensibiliserende participatieoefeningen centraal staan. De ambitie van dit traject is een integrale woonvisie te ontwikkelen samen met het gemeentebestuur en met de inwoners van Vosselaar. Het WoonLabo heeft als doel meerdere van zulke projecten op te starten waarbij het evenwicht tussen eerder (beleids)- ondersteunend tot effectieve realisatie wordt afgetoetst afhankelijk van de vraag van de gemeente en/of externe partijen. In functie van het doel zoeken we steeds naar mogelijke financieringsbronnen. Verder wordt het WoonLabo een deel van het project Wonen in de stadsregio. Hiervoor start een nieuw subsidiedossier op van 2018 tot Het WoonLabo wordt geïntegreerd in dit dossier. Stappenplan We organiseren educatief-culturele, theoretische en filosofische denkoefeningen met inwoners, beleidsmakers en professionelen en zo werken we actief aan de veranderende mindset voor het wonen en leven in de toekomst in stadsregio Turnhout. - We blijven in 2017 ondersteuning bieden in integrale gebiedsgerichte (woon)projecten waarbij we via een netwerk van deskundigen ondersteuning bieden aan de vier gemeenten van Stadsregio Turnhout. Dit vergt de inzet van een flexibel, dynamisch proces (WoonLabo 2.0) waarin educatie en participatie, kennis en competenties en het juridisch traject in verschillende fases aan bod komen. - In 2017 starten we de ontwikkeling van een gezamenlijk beleidskader voor de uitbouw van kwalitatieve woon- en leefomgevingen en slim- en kwalitatief ruimtegebruik. Het gezamenlijk beleidskader legt sterk de link van het beleidsdomein wonen naar andere beleidsdomeinen (mobiliteit, milieu, zorg, ruimtelijke ordening, ). - Een eerste ontwerp van gezamenlijk beleidskader dragen we uit naar het opgebouwde en constant uit te bouwen netwerk van deskundigen (WoonLabo trefdag najaar 2017 voorjaar 2018). Realisaties 2017 Procesbegeleiding Den Hout 2040 In 2017 werkten we vanuit het WoonLabo verder aan de ondersteuning in gebiedsgerichte (woon)projecten in de vier 15

16 gemeenten. Dit werd in januari 2017 concreet zichtbaar door de procesbegeleiding en de actieve rol vanuit het WoonLabo bij het kernversterkende project Den Hout 2040 te Beerse. WoonLabo in Vosselaar Doorheen 2017 werd er ook in Vosselaar een traject opgestart in het WoonLabo om een inspirerend traject uit te werken waarbij we met inwoners van Vosselaar nadenken over het wonen en leven in de toekomst in de eigen gemeente en in stadsregio Turnhout. Dit traject zou nauw aansluiten bij de opmaak van het woonomgevingsplan in Vosselaar. Op 11 juni 2017 organiseerde het WoonLabo samen met Vosselaar een creatieve denkoefening voor het brede publiek tijdens de braderij te Vosselaar. WoonLabo en gebiedsgericht werken In juni 2017 hebben we de nota gebiedsgerichte aanpak van projectgebieden besproken met de diensten en schepenen ruimtelijke ordening van de vier gemeenten (zie 2.2). De doelstelling, gebiedsgerichte aanpak van (project)gebieden, werd op korte termijn opgestart in samenwerking met de diensten en schepenen ruimtelijke ordening van de vier gemeenten. Het gebiedsgericht werken is in september 2017 effectief opgestart in de schoot van het conceptteam Ruimtelijke Planning. In september werden de gebieden algemeen besproken en maakten we een planning op voor de maandelijkse bespreking van één gebied. - Oktober 17: Bisschopslaan (Beerse) - November 17: Panhoef (Vosselaar) - December 17: De Lint (Oud-Turnhout) - Januari 18: Tijdelijke en modulaire woonvormen (stadsregio Turnhout) - Februari 18: De Lint (deel 2) - Maart 18: Toelichting Beleidsplan Ruimte stad Geel Brede aanpak: Vanuit de bestaande algemene analyse onderzoeken we (kwantitatief en kwalitatief) specifiek de bestaande en toekomstige situatie in de gebieden: - demografie, prognoses, - woningpatrimonium (typologie, ouderdom, kwaliteit, duurzaamheid, eigenaar/huurders, sociaal ) - sociaal profiel (sociaal contact, private en openbare ruimte ) - aanbod voorzieningen/diensten (mobiliteit, horeca, dagelijkse goederen, pleinen, groen ) - specifieke behoeften (vergroening, vergrijzing, verzilvering, aangepaste en toegankelijke woningen, betaalbaarheid, ontmoetingsplekken, ) Hierbij worden zorgvuldig de uitdagingen van de geselecteerde gebieden gedefinieerd met focus op kwalitatief wonen en leven en steeds vertrekkend vanuit een algemene visie op kernversterking en de gewenste woonontwikkelingen per wijk/gemeente/stadsregio. Het gebiedsgericht werken is een integrale en integrerende aanpak van gebieden over verschillende diensten, beleidsdomeinen en gemeentegrenzen heen. De analyse en evaluatie gebeurd in een integraal en innovatief atelier, werktafel, workshop waarbij we co-creatieve en participatieve methodes hanteren om gezamenlijk en integraal woongebieden te analyseren. Innovatief betekent over gemeentegrenzen heen in co-creatie met verschillende betrokkenen (ambtenaren, politici, experts, bewoners en omwonenden, ). Integraal betekent dat we de woonbehoeften en de daarbij samenhangende uitdagingen niet enkel ruimtelijk bekijken: ruimte is een beleidsdomein naast wonen, generatievriendelijkheid, milieu, duurzaamheid, zorg, mobiliteit. Om dit kwalitatief uit te werken blijft de zoektocht naar middelen essentieel. We kozen er voor om in het nieuwe subsidiedossier van wonen voor de volgende periode (zie 2.2, 2.3 en 4.2) het WoonLabo te integreren in de nieuwe dienst Wonen Stadsregio Turnhout waarbij de stap wordt gezet van inspirerende denkoefeningen naar projecten gebiedsgerichte werking, hetgeen in het subsidievoorstel is opgenomen als innovatieve activiteit. Daarnaast werd er in 2017 het subsidiedossier WoonLabo Gebiedsgericht werken uitgewerkt ter indiening bij Provincie Antwerpen onder de subsidielijn impulssubsidie voor innovatieve projecten wonen. In 2018 werd dit effectief ingediend en in het voorjaar 2018 weten we of dit dossier al dan niet wordt goedgekeurd. WoonLabo gebiedsgerichte werking, besprekingen van cases, aanpak, methodiek, leerproces/traject Door het gebiedsgericht werken krijgen uitdagingen en vragen over gebieden een antwoord en kunnen de stedenbouwkundigen ervaringen en expertises delen en elkaar hierin ondersteunen. Hoewel dit nog groeiende is, zal deze manier van werken ook methodieken opleveren om samen met stakeholders (bv: ontwikkelaars, architecten, omwonenden, eigenaars, ) te onderhandelen over gebieden en de toekomst van bepaalde gebieden. Het biedt een basis om gebiedsgerichte visies uit te werken. Op die manier levert het gebiedsgericht werken inspiratie op voor de opmaak van 16

17 een gezamenlijk beleidsplan ruimte. Tijdens het afgelopen proces werden complexe vragen blootgelegd. Zo bijvoorbeeld over de pregnanter wordende problematiek inzake verkavelingen zoals De Lint die externe expertise vergen. Daarom hebben we ervoor gekozen het project SOLIDE uit te werken en in te dienen bij Urban Innovative Actions. Dit is een Europese subsidielijn die inzet op duurzame stedelijke ontwikkeling. SOLIDE buigt zich over de ecologische, ruimtelijke en demografische uitdagingen van klassieke verkavelingen zoals bijvoorbeeld De Lint (Oud-Turnhout), De Hoge Bergen (Beerse), Noorden N12 (Vosselaar) en Kampheidelaan (Turnhout). Dit zijn gebieden met een lage densiteit, auto-afhankelijkheid, weinig voorzieningen, waarbij vragen gesteld worden of verdichting op deze locatie een goed idee is. De doelstelling is om een sociaal, economisch en juridisch model met instrumenten uit te werken dat antwoorden biedt op deze uitdagingen en dat overdraagbaar is naar andere wijken in de stadsregio, maar ook andere gebieden in Vlaanderen en wijken in Europa. Het project SOLIDE vergelijkt de resultaten van de micro-case De Lint met andere cases in stadsregio Turnhout. Deze andere cases zijn spiegelcases zodat vergelijking van resultaten/methodieken tussen wijken mogelijk is en ook de betrokkenheid van de vier gemeenten in het project gegarandeerd kan worden. Dit project werd samen met volgende partners uitgewerkt: Katholieke Universiteit Leuven, Universiteit Hasselt, VITO, Humanarc, Endeavour, SPK vzw. Eind 2018 wordt duidelijk of dit dossier al dan niet wordt weerhouden. Daarnaast werden er doorheen het proces ook vragen gesteld over een afbakening van kernen inzake gezamenlijk beleidsplan Ruimte. Het gebiedsgericht werken kan hiertoe als basis dienen om een opstap te maken naar een gezamenlijk en integraal strategisch plan ruimte dat sterk gelinkt is aan reeds bestaande kaders zoals afbakening detailhandel, strategisch plan zorg, en aan nog uit te werken kaders zoals verbreding en verdieping van een stadsregionaal mobiliteitsplan (zie 2.13). De integrale aanpak uit de gebiedsgerichte werking levert dusdanig input aan het integraal (samenhang met diverse beleidsdomeine) opmaken van een beleidsplan ruimte. Stappenplan We blijven inzetten op het organiseren van educatief-culturele, theoretische en filosofische denkoefeningen met inwoners, beleidsmakers en professionelen en zo werken we actief aan de veranderende mindset voor het wonen en leven in de toekomst in stadsregio Turnhout. - In 2018 zet het WoonLabo verder in op de uitwerking van het gebiedsgericht werken met specifieke aandacht voor: o o experimenteren met nieuwe of reeds bestaande instrumenten (bv: leegstandsheffing, sociaal wonen, ). de ontwikkeling van een integrale methodiekenkoffer om aan de slag te gaan met opportuniteiten en uitdagingen die zich kunnen voordoen in bepaalde gebieden met focus op slim ruimtegebruik en kwalitatief wonen en leven. - We werken een proces uit in functie van de opmaak van een integraal, strategisch plan ruimte dat gelinkt wordt aan bestaande kaders en aan nog te ontwikkelen kaders (bv: verbreden en verdiepen van het mobliteitsplan (2.13)). - We maken het gebiedsgericht werken en de aanpak hiervan bekend bij diverse stakeholders. - We breiden het netwerk van expertise en partners verder uit in functie van het gebiedsgericht werken. 17

18 2.4. Kader omgaan woonreservegebieden Kader Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Dit project kadert binnen het project Wonen in de stadsregio! en binnen het strategisch project ruimtelijke ordening. We hebben een visie over de woonreservegebieden met duidelijke criteria over de eventuele aansnijding en invulling van deze gebieden. Katleen Bols De vier gemeenten hebben onderling afgesproken om de woonreservegebieden tot 2015 niet aan te snijden aangezien er nog voldoende binnengebieden beschikbaar zijn. Tegen eind 2015 moeten er nieuwe criteria komen die aangeven of er al nood is aan het aansnijden van deze woonreservegebieden. Het ter beschikking krijgen van accurate gegevens zoals het register onbebouwde percelen (ROP) via de gemeenten is cruciaal om goede criteria te kunnen opstellen. Resultaten - We beschikken over een geactualiseerde nota. - We beschikken over een gedeelde langetermijnvisie op de ontwikkeling van het stedelijk gebied in het kader van wonen. Realisaties 2014 In 2014 werd aan de gemeenten gevraagd om het register van onbebouwde percelen (ROP) op te maken of te actualiseren. In Beerse en Turnhout is het ROP volledig opgemaakt. In Vosselaar zal het ROP afgewerkt zijn in het voorjaar van 2015 en in Oud-Turnhout zit de opmaak nog in een startfase. Ondertussen is het ook duidelijk dat drie gemeenten de visie hebben om de woonreservegebieden niet aan te snijden. De gemeente Beerse is een andere mening toegedaan. Belangrijk is om nu gezamenlijk beleid te voeren en stadsregionaal een langetermijnvisie uit te schrijven. 1. Er ontbreekt nog data (ROP) om de nota woonreservegebieden te kunnen actualiseren. 2. Hoe we kunnen omgaan met de woonreservegebieden gaat verder dan een louter wiskundige oefening. Er is nood aan een langetermijnvisie op wonen en op de woonreservegebieden in kader van een gezamenlijk beleid. Dit vereist dat we stadsregionaal denken over de ontwikkeling van het stedelijk gebied in het kader van wonen. Stappenplan We verzamelen de nodige data, nodig om de nota te actualiseren: a. ROP: In Vosselaar wordt het ROP goedgekeurd (maart 2015), in Oud-Turnhout wordt het ROP opgemaakt en goedgekeurd (zomer 2015). b. De toekomstige woonbehoefte. 2. We werken een langetermijnvisie op de ontwikkeling van het stedelijk gebied in het kader van wonen, die verduidelijkt wanneer woonreservegebieden aangesneden kunnen worden en welke invulling van wonen ze zouden kunnen krijgen. Realisaties 2015 Begin 2015 zijn we gestart met het verzamelen van de nodige data. Het doel is om een nota op te maken die de centrale vraag beantwoord: kan er een behoefte aangetoond worden om de reservegebieden voor stedelijk wonen aan te snijden? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, hebben we gegevens gebruikt om enerzijds een schatting te maken voor de vraag naar het aantal wooneenheden en anderzijds een schatting voor het aanbod aan wooneenheden. We maken een analyse voor de periode We maken een schatting voor het te verwachten minimale aanbod aan wooneenheden op basis van gegevens over: Het aantal onbebouwde percelen gelegen aan uitgeruste weg gelegen in het regionaalstedelijk gebied Turnhout; Het overzicht van projectgebieden voor woonprojecten gelegen in het regionaalstedelijk gebied Turnhout (oppervlakte, fasering ). We maken een schatting voor de te verwachten maximale vraag naar wooneenheden op basis van gegevens over: Het aantal uitgekeerde stedenbouwkundige vergunningen voor nieuwe woongelegenheden in de gemeenten van het regionaalstedelijk gebied in de periode 2005 tot en met 2014; Toename van het aantal huishoudens op het grondgebied van de vier leden van het regionaalstedelijk gebied in de periode ; Prognose van het aantal huishoudens op het grondgebied van de vier leden van het regionaalstedelijk gebied in de periode Er is enerzijds een schatting gemaakt van het minimale aanbod aan gronden voor nieuwe woongelegenheden, zijnde Anderzijds is er een schatting gemaakt van de maximale vraag naar gronden voor nieuwe woongelegenheden, zijnde

19 Wanneer we het minimale aanbod vergelijken met de maximale vraag op het niveau van het regionaalstedelijk gebied Turnhout, blijkt dat er nog voldoende aanbod is om aan de vraag te voldoen gedurende de periode De nota woonreservegebieden 2015: advies bij aanvragen tot het ontwikkelen van de reservegebieden voor stedelijk wonen is voorbereid door het conceptteam Ruimtelijke Ordening en uitgewerkt in nauwe samenwerking met de stedenbouwkundig ambtenaren van de gemeenten van de stadsregio. Op 18 september 2015 heeft de stuurgroep wonen de nota goedgekeurd. In november is de nota positief geadviseerd door het Dagelijks Bestuur en de Raad van Bestuur van Stadsregio Turnhout. De nota is begin 2016 klaar om goedgekeurd te worden door de gemeenteraden van Beerse, Oud- Turnhout, Turnhout en Vosselaar. Omdat er nog voldoende beschikbare gronden zijn in het regionaal stedelijk gebied Turnhout, is er geen nood om de woonreservegebieden aan te snijden op korte en middellange termijn. Anderzijds blijkt dat op het niveau van de gemeente Beerse op middellange termijn een tekort aan gronden kan ontstaan binnen het regionaalstedelijk gebied. De vraag is echter geschat voor het gehele grondgebied, en niet enkel voor het regionaalstedelijk gebied. Toch is dit een indicatie dat de voorgaande analyse op regelmatige tijdstippen moet herhaald worden zodat er een aanbodbeleid kan gevoerd worden. Stappenplan 2016 De toegevoegde alinea met betrekking tot situatie in Beerse wordt verfijnd. De nota wordt geagendeerd ter goedkeuring op de gemeenteraden van Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar. Realisaties 2016 De nota is goedgekeurd door de gemeenteraad van Beerse d.d. 28 april 2016, Oud-Turnhout d.d. 21 april 2016, Turnhout d.d. 11 april 2016 en Vosselaar d.d. 2 juni Stappenplan 2017 Er worden geen stappen vooropgesteld. Indien nodig kan bovenstaande analyse opnieuw uitgevoerd worden. Realisaties 2017 Er was geen nood om de hierboven beschreven analyse opnieuw uit te voeren en dus werden er geen stappen uitgevoerd. Stappenplan 2018 Er worden geen stappen vooropgesteld. Indien nodig kan bovenstaande analyse opnieuw uitgevoerd worden. 19

20 2.5. Integrale benadering versterking zwakke huurder Kader Dit project kadert binnen het project Wonen in de stadsregio!. Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging We werken een integrale benadering uit met als doel het verbeteren van de positie van de zwakke huurder en de discriminatie op de privé-huurmarkt wordt tegengegaan. Katleen Bols In het projectdossier Wonen in de stadsregio! hebben de gemeenten ervoor geopteerd om te werken rond de activiteit: het verbeteren van de positie van de zwakke huurder. Zo is er een actie ingeschreven om de verplichte affichering van huurprijzen afdwingbaar te maken. Resultaten We voeren acties uit die kaderen binnen de integrale benadering om de positie van de zwakke huurder te versterken. Realisaties 2014 Op basis van een literatuurstudie stelden we een SWOT-analyse op met de medewerkers van de loketdiensten, de beleidsmedewerkers en de medewerkers leegstand en woningkwaliteit. Deze SWOT-analyse werd teruggekoppeld op de stuurgroep wonen waaruit de doelstelling kwam om met verschillende actoren uit de welzijnssector aan tafel te gaan zitten. Huurderbond organiseerde in het najaar een eerste overleg met verschillende partners uit het werkveld. Dit overleg gaat verder dan woningkwaliteit en is een kans om meer te werken rond de zwakke huurder in samenwerking met het werkveld. We gaan deze uitdaging niet uit de weg maar we stellen vast dat deze uitdaging bestaat uit verschillende facetten waarop we niet altijd veel impact hebben. Stappenplan We volgen het overleg met de huurdersbond en de lokale actoren verder op. 2. We stellen vast dat er een gebrek is aan gegevens om de integrale benadering adequaat uit te werken. Daarom zullen we de nodige gegevens stadsregionaal trachten te monitoren. We maken hier onder andere een koppeling met de verdeelsleutel en de monitoring sociale huisvesting. 3. We selecteren acties uit de SWOT-analyse en toetsen die af op wenselijkheid en haalbaarheid en we gaan hiermee aan de slag. 4. Afhankelijk van deze studie stellen we een stappenplan op. Realisaties 2015 In 2015 is er geen vervolg geweest op het overleg met de Huurdersbond. Er zijn wel concrete stappen gezet om data stadsregionaal te monitoren (zie 2.1 realisaties 2015). De SWOT-analyse is integraal teruggekoppeld op de stuurgroep wonen in Er zijn enkele concrete acties benoemd waarop we willen inzetten: We wensen meer cijfers op gemeentelijk niveau en bijgevolg zetten we in op monitoring. Dit kunnen we concreet maken door het aangekochte datamonitoringssysteem SWING (zie 2.1). We werken het leegstandsbeleid uit waarbij we een heffing toepassen voor leegstaande woningen/gebouwen en tweede verblijven, waarbij we onder andere een leegstandsbrochure opmaken, met aandacht voor verhuren via het SVK. We promoten de werking van het SVK. We ondersteunen de sociale huisvestingsmaatschappijen bij het uitwerken van projecten bescheiden wonen. We promoten de Energielening en het sociaal dakisolatieproject. We stimuleren de kwaliteit van de woningen door onze dienstverleningen (premies, Energielening, huursubsidie ). We nemen deel aan het proefproject herhuisvesting. We onderzoeken de voor- en nadelen van het verplicht maken van het conformiteitsattest. We werken een brochure uit over de rechten en plichten van huurders en verhuurders. Een integraal stappenplan is momenteel nog niet uitgewerkt. Doch zijn er concrete acties benoemd om verder op in te zetten. Stappenplan 2016 We zetten in op onze dienstverlening (premies, Energielening, huursubsidie, huurpremie ) en zorgen ervoor dat deze is afgestemd op de dienstverlening van externe partners, zoals SVK Noorderkempen, de sociale huisvestingsmaatschappijen, OCMW. We promoten het SVK. We zetten in op instrumenten die een mogelijks (in)direct effect hebben op de private huurmarkt (heffing op leegstaande woningen en gebouwen, heffing op tweede verblijven, conformiteitsattest ). We inventariseren de private huurmarkt. 20

21 Realisaties 2016 Op het overleg dienstverlening sociaal wonen stemmen we onze dienstverlening en die van externe partners op elkaar af. Dit overleg is gestart met het loket huisvesting Turnhout, Wooninfopunt, OCMW Turnhout, DE ARK en SVK Noorderkempen. In 2016 heeft Bouwmaatschappij De Noorderkempen (DNK), de sociale huisvestingsmaatschappij die actief is in Beerse en andere gemeenten in de Noorderkempen, interesse geuit om ook deel te nemen aan dit overleg en vanaf september 2016 zitten zij mee aan tafel. Het overleg heeft tot doel om op operationeel niveau expertise op vlak van (sociaal) wonen te delen en te verwerven. De partners willen op deze manier hun dienstverlening verder professionaliseren en optimaliseren. - De samenwerking resulteerde onder andere in een gezamenlijk inschrijvingsformulier waarmee zowel kan ingeschreven worden voor DE ARK, DNK en SVK. Daarbij zijn duidelijke afspraken tussen de partners over het gebruik van dit formulier en de opvolging en terugkoppeling van inschrijvingsdossiers. - Ook de opvolging van de actualisatie van de wachtlijsten van de sociale huisvestingsmaatschappijen en het sociaal verhuurkantoor staat op de agenda van dit overleg. In het licht van de verwevenheid van een inschrijving op de wachtlijst en de toekenning van een eventuele huursubsidie of huurpremie is punctuele opvolging van de actualisatieronde cruciaal. De briefwisseling die DE ARK, DNK en SVK hieromtrent versturen, zal afgestemd worden en er zal ook verwezen worden naar de actualisatieronde van de andere partners. - De evolutie in de wetgeving, met name het kaderbesluit sociale huur, wordt op de voet opgevolgd. De partners zoeken indien nodig samen naar verduidelijking bij de interpretatie van het sociaal huurbesluit als het gaat over zaken als het aantonen van een ontwricht huwelijk, verklaringen op eer met betrekking tot het inkomen, enz. - In 2016 hebben we een voorstel van convenant opgemaakt die de praktische afspraken tussen de loketmedewerkers van de stadsregio/turnhout en de loketmedewerkers van SVK Noorderkempen verduidelijkt. Ook met DE ARK hebben we gelijkaardige weliswaar tot op heden ongeschreven afspraken. Het overleg dienstverlening sociaal wonen is samengekomen op 18 februari 2016, 12 mei 2016, 6 september 2016 en 15 december Er werd ook gestart met een script in SPSS op basis waarvan we gegevens krijgen over welke woningen bewoond worden door de eigenaar. Daarnaast hebben we ook gegevens op adresniveau van de sociale huurwoningen van de sociale huisvestingsmaatschappijen en het sociaal verhuurkantoor. Dit betekent dat we op deze manier op adresniveau kunnen nagaan: - woningen bewoond door de eigenaar - sociale huurwoningen - private huurwoningen De oefening is reeds uitgevoerd voor Turnhout. In 2017 kunnen de andere gemeenten volgen. In SWING kunnen we de gegevens opladen op buurtniveau. Het overleg dienstverlening sociaal wonen is een uiterst zinvol overleg waarop praktische en inhoudelijke zaken besproken worden die voor elke partner relevant zijn in hun contact met de burgers. We willen dit overleg in stand houden. Het overleg kan als model dienen om een overleg dienstverlening privaat wonen op te richten. De idee is hier om relevante partners samen te brengen zodat we in eerste instantie elkaar beter leren kennen en voor een warme dienstverlening kunnen zorgen. Stappenplan 2017 We ondertekenen de convenant met SVK Noorderkempen. We organiseren op regelmatige basis het overleg dienstverlening met onze externe partners. We analyseren de private huurwoningen voor Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar. We promoten het SVK. We starten een overleg dienstverlening privaat wonen op. Realisaties 2017 We ondertekenen de convenant met SVK Noorderkempen. Er is nog geen convenant ondertekend met SVK Noorderkempen. In het nieuwe subsidiedossier wonen in de stadsregio, zoals ingediend eind 2017 is wel opgenomen om verder samen te werken met SVK Noorderkempen. Hierin is ook expliciet benoemd dat de conformiteitsonderzoeken voor woningen die ingehuurd worden door SVK Noorderkempen vanaf 1 juli 2018 uitgevoerd zullen worden door Wonen Stadsregio Turnhout in de 4 gemeenten van de stadsregio. Tot juni 2018 was dit enkel het geval in Turnhout, waarvoor er een convenant is opgemaakt. In april 2018 ontvangen we een beslissing over het nieuwe subsidiedossier. Daarna kunnen we starten met de voorbereidingen zodat we vanaf 1 juli 2018 de conformiteitsonderzoeken kunnen uitvoeren voor het SVK in de 4 gemeenten. Indien nodig wordt hiervoor een convenant opgemaakt. We organiseren op regelmatige basis het overleg dienstverlening met onze externe partners. Het overleg dienstverlening sociaal wonen heeft plaatsgevonden op 2 februari, 26 april en 16 november Net zoals de 21

22 voorgaande jaren is het overleg een manier om onze dienstverlening af te stemmen op die van de partners. Belangrijke agendapunten van 2017 waren de actualisatie van de kandidaat-huurders (bij SVK Noorderkempen, DE ARK en De Noorderkempen) en de wijzigingen aan het kaderbesluit sociale huur (naar een eenvormige interpretatie met aanpassing van het gezamenlijk inschrijvingsformulier). Verder werd er ook vooruitgeblikt naar de impact van de nakende wijzigingen met betrekking tot de privacywetgeving. In april 2017 opende Het Welzijnsonthaal haar deuren in Turnhout. De dienstverlening van het Welzijnsonthaal werd toegelicht aan alle partners van het dienstoverleg sociaal wonen. We analyseren de private huurwoningen voor Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar. In Turnhout werden de private huurwoningen reeds in kaart gebracht op basis van een script in SPSS waarbij een koppeling gemaakt wordt tussen gegevens uit het bevolkingsregister en de kadastrale legger. Er bleken echter nog fouten te zijn, waardoor de analyse niet helemaal klopt. Deze fouten worden nog uitgezuiverd. Nadien kan een gelijkaardige analyse ook in Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar uitgevoerd worden. We promoten het SVK. We promoten de werking van Sociaal Verhuurkantoor Noorderkempen op verschillende manieren. Enerzijds is het SVK een belangrijke partner in de uitvoering van 15% sociaal wonen in nieuwe woonontwikkelingen. Er zijn immers private ontwikkelaars die zelf woningen wensen te realiseren en nadien als investeringsproduct wensen te verkopen. Anderzijds promoten we het SVK als manier om leegstand op te lossen. SVK Noorderkempen wordt vervolgens ook steeds uitgenodigd voor het lokaal woonoverleg in de gemeenten van de stadsregio. Deze actie is eveneens opgenomen in ons huidig subsidiedossier wonen in de stadsregio. We starten een overleg dienstverlening privaat wonen op. Naar analogie met de positieve ervaring van het overleg dienstverlening sociaal wonen hebben we een overleg dienstverlening privaat wonen opgericht. Op 5 december 2017 vond de kick-off plaats met Wonen Stadsregio Turnhout (loket en team woningkwaliteit), de Huurdersbond en Samenlevingsopbouw. Het is een overleg waar kennis wordt gedeeld en opgebouwd (bv. procedure ongeschiktheid/onbewoonbaarheid). Het overleg is een ideaal platform om te netwerken en elkaar beter te leren kennen. Op die manier kunnen we onze dienstverlening afstemmen met onze partners en bijgevolg optimaliseren (onder andere in functie van warme doorverwijzingen maar ook het opbouwen van kennis zoals over het Vlaams huurdecreet). Goed Plan We denken na over andere manier waarop we de private zwakke verhuurder kunnen versterken en onderzoeken of Goed Plan, een project van Samenlevingsopbouw interessant zou zijn om als testcase in de stadsregio op te starten. Goed Plan is een ontzorgingstraject voor private verhuurders die hun huurwoning of appartementen wensen te renoveren zodat deze voldoen aan de huidige normen van kwaliteit en energie. Samenlevingsopbouw heeft ons gecontacteerd en gevraagd of we in dit project willen instappen. We bespreken deze opportuniteit op het coördinatieteam, commissie Grondgebonden Zaken en RegioRaad/Raad van Bestuur. Indien het positief wordt bevonden, starten we in dossiers op in de stadsregio. Stappenplan Promoten SVK en samenwerken in functie van conformiteitsonderzoeken - Continueren overleg dienstverlening sociaal wonen en privaat huren - Eventuele instap in project Goed Plan en het opstarten van 5 dossiers in de stadsregio 22

23 2.6. Synergie Wooninfopunt en loket huisvesting Kader Dit project kadert binnen het project Wonen in de stadsregio!. Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Resultaten Realisaties 2014 We ontwikkelen een model voor meer synergie zodat de werking van het Wooninfopunt en het loket huisvesting nog beter op de gemeentelijke dienstverlening afgestemd kan worden. Katleen Bols Het project Wonen in de stadsregio! zit in de tweede subsidieperiode, namelijk de periode De projectsubsidie bestaat momenteel uit een subsidie voor 60 % van de personeelskosten. Nadien is nog eenmaal een verlenging mogelijk voor de periode , zij het voor de helft van het gesubsidieerde bedrag, namelijk 30 % van de personeelskosten. In 2018 loopt het project ten einde. Om de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen, zoeken we synergiën zodat de werking van het Wooninfopunt en het loket huisvesting nog beter op de gemeentelijke dienstverlening afgestemd kunnen worden. Onder de vorm van een geïntegreerde dienst wonen hebben we een efficiënter Wooninfopunt en loket huisvesting, dat beter is afgestemd op de andere gemeentelijke dienstverlening. Onder 5.1 dienstverlening loket worden gegevens met betrekking tot de dienstverlening rond wonen weergegeven. Het Wooninfopunt is in vijf jaar uitgegroeid tot een vaste waarde en wordt in elke gemeente (door ambtenaren en mandatarissen) gezien als een meerwaarde en een noodzakelijke aanvulling op de andere gemeentelijke dienstverlening. Stappenplan 2015 We continueren onze dienstverlening en zetten in op de acties die zijn opgenomen in het subsidiedossier Wonen in de stadsregio!. Ondertussen streven we naar een structuur voor een geïntegreerde woondienst (cf. project 2.6). Realisaties 2015 Onder 5.1 dienstverlening loket worden gegevens met betrekking tot de dienstverlening rond wonen weergegeven. In 2015 werd een team loket opgericht met alle loketmedewerkers aangevuld met de projectcoördinator wonen. Het team komt maandelijks samen om de loketmomenten in te vullen en intervisie te houden. Ook is dit een moment waarop we inhoudelijk kunnen stilstaan bij wijzigende wetgeving die van belang is voor de loketwerking. In aanvulling van het vaste verdeelschema van de loketuren kunnen de medewerkers op elke locatie voor elkaar inspringen. Ondanks een identieke dienstverlening en de inzetbaarheid van de loketmedewerkers op de verschillende locaties, dekken nog steeds twee vlaggen dezelfde lading: Wooninfopunt versus het loket huisvesting. Medewerkers die dezelfde taak uitvoeren, worden tewerkgesteld in twee aparte organisaties en bijgevolg ook anders geëvalueerd en opgevolgd. Stappenplan 2016 Verdere synergie van de woondienst, uitdenken van een gemeenschappelijke naam en bekijken binnen welke kaders en structuren de dienst het best kan ingebed worden (zie project 2.6) Realisaties 2016 De realisaties van de dienstverlening rond wonen komt aan bod onder 5.1 dienstverlening loket (organiseren VER)BOUWBEURS en continuering dienstverlening rond wonen). In 2016 zijn we gestart met een traject rond de synergie van de woondienst. Het opzet rond de synergie-oefening is voorgesteld op een overleg van het groot team wonen (alle medewerkers van stad Turnhout en Stadsregio Turnhout) waarbij er 2 scenario s van samenwerking werden voorgesteld. Om het verdere traject in goede banen te leiden, doen we beroep op een procesbegeleider die werksessies met alle betrokken op het thema wonen (ambtelijk en politiek) zal begeleiden. De inhoudelijke voorbereiding is klaar in De andere stappen volgen in We werken verder aan de synergie-oefening en streven naar duidelijkheid in de vorm van een beslissing. Stappenplan 2017 We organiseren twee werksessies met alle betrokkenen, reflecteren met de gemeentesecretarissen op de besprekingen en streven naar duidelijkheid over deze samenwerking met indien positief bevonden een goedkeuring op de RegioRaad en Raad van Bestuur van 28 juli

24 Realisaties 2017 Op de commissie Grondgebonden Zaken d.d. 26 april 2017 werd een voorstel tot integratie van de woondiensten besproken. Sinds 2009 is het IGS-project Wonen in de stadsregio! opgestart met de drie gemeenten Beers, Oud-Turnhout en Vosselaar. Sinds 2012 stapte Turnhout ook mee in het project. In totaal zijn er ongeveer 10 voltijdse medewerkers aan de slag voor dit project. In juni 2018 zal de subsidie voor dit project eindigen. Vlaamse regering heeft een nieuw subsidiereglement goedgekeurd waarbij een financiële ondersteuning kan starten vanaf juli 2018 tot en met december Het verschil is de procentuele subsidie die verschoven is naar een puntensysteem. Deze wijziging van subsidie biedt de opportuniteit om één stadsregionale woondienst uit te bouwen. Concreet wil dit zeggen dat medewerkers van loket huisvesting in Turnhout gedetacheerd worden naar Stadsregio Turnhout en dat zo één pool van medewerkers wonen ontstaat. Dit willen we uittesten (gedurende de subsidieperiode ) omdat we elkaar op die manier kunnen versterken op gebied van efficiëntie, kwalitatievere dienstverlening, beter inzetten van expertise, betere beleidsvoorbereiding en beleidsuitwerking,. Bedoeling is dat we niemand extra aanwerven maar één pool maken van medewerkers door een detachering van de medewerkers van Turnhout naar Stadsregio Turnhout. Het nieuwe subsidieverhaal loopt nu tot We willen deze tijd gebruiken als proefperiode voor een stadsregionale woondienst. Na deze proefperiode gaan we deze manier van werken formeel evalueren en kijken we of we op die manier verder kunnen doorwerken. De RegioRaad d.d. 28 juni 2017 heeft positief geadviseerd ten aanzien van een samenwerkingsovereenkomst tussen stad Turnhout en Stadsregio Turnhout. Deze samenwerkingsovereenkomst ondervangt een detachering aangezien een detachering juridisch niet mogelijk was. De Raad van Bestuur d.d. 28 juni 2018 heeft de samenwerkingsovereenkomst goedgekeurd. De overeenkomst gaat uit van een integratie van woondiensten die start op 1 januari 2018 voor een proefperiode van 2 jaar tot eind Op 1 januari 2018 zullen we voortaan gekend zijn als Wonen Stadsregio Turnhout. De samenwerkingsovereenkomst betekent de start van een proeftraject. We zorgen ervoor dat we op het einde van deze periode de samenwerking kunnen evalueren waarbij de vraag tot continuering dan gesteld kan worden. Stappenplan We starten op 1 januari 2018 als Wonen Stadsregio Turnhout Samenwerking omgevingsvergunning Kader Het project kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout en de nieuwe regelgeving m.b.t. de omgevingsvergunning. Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Marc Boeckx Naar aanleiding van de nieuwe regelgeving m.b.t. de omgevingsvergunning en op basis van de analyses van het strategisch project ruimtelijke ordening werd de nood gesignaleerd om de krachten meer te bundelen op het vlak van de samenwerking tussen de diensten ruimtelijke ordening en milieu (hefboom 6). Centrale doelstelling is de kwaliteit van de dienstverlening aan de inwoners te bestendigen en versterken. Realisaties 2015 Om het project te faciliteren werd beroep gedaan op de diensten van het consultancybureau Möbius. De opdracht was om binnen het nieuwe wettelijke kader van de omgevingsvergunning na te gaan welke taken, functies en rollen stadsregionaal best ingepast worden in een uit te tekenen structuur en welke communicatielijnen er moeten zijn met de taken, functies en rollen in de gemeenten. Het traject o.l.v. Möbius werd eind 2015 stopgezet en niet succesvol afgerond. Redenen : - De aanpak (proces) was onvoldoende sterk om alle betrokkenen op één lijn te krijgen; - Voor een aantal leden uit het projectteam was het onduidelijk welk mandaat er was afgesproken, waardoor de bal opnieuw in het kamp van de colleges en het dagelijks bestuur werd gelegd; - Op basis van een discussietekst die Möbius had opgesteld, werd ook de breuklijn tussen de gemeenten duidelijker, waarbij Vosselaar zich distantieerde van het proces; Vervolgens werd het proces met de drie andere gemeenten op een andere leest geschoeid. Om de samenwerking vlot te trekken, werd eerst afgesproken dat een aantal principes gedeeld moesten zijn. Eerst en vooral moet het mogelijk woden om plaats-en tijdsonafhankelijk te werken, moet taakherverdeling mogelijk zijn en moet het georganiseerd gebeuren, wat een stadsregionale coördinatie impliceert. Met die principes zijn de diensten RO en milieu opnieuw aan de slag gegaan. De projectvereniging faciliteert het proces. Voor Vosselaar blijft het steeds mogelijk indien de gemeente dat wenst opnieuw in te stappen in het processen en/of de producten van de samenwerking te gebruiken. Stappenplan

25 - De werkgroep zal maandelijks bijeenkomen en een werkagenda opstellen. - De bijeenkomsten zetten in op : Kennis-en ervaringsuitwisseling Afstemmen van de werking via standaardiseren van documenten, sjablonen Uitwerken van gedeelde visies (omgaan met reclame in openbare ruimte, ) Realisaties 2016 Een maandelijkse bijeenkomst bleek niet realistisch wegens tijdsgebrek. De werkgroep kwam een viertal keer samen, wisselde ervaringen en inzichten uit inzake implementatie omgevingsvergunning en stemde ook een aantal documenten op elkaar af. De ambitie om ook gezamenlijke richtlijnen uit te werken (bv. Affiches in publiek domein) is niet gelukt, wegens gebrek aan trekkende kracht. Ondanks veel goodwill en engagement zijn we er niet in geslaagd om de doelstellingen die bij de start waren geformuleerd te behalen. Het grootste knelpunt was een gebrek aan personeelsinzet om het proces te faciliteren en de tijdsdruk van de betrokken diensten i.f.v. implementatie omgevingsvergunning. Stappenplan 2017 en 2018 Geen stappen voorzien. Indien binnen het takenpakket van de coördinator ruimte-mobiliteit voldoende ruimte is en er bij de betrokkenen opnieuw tijd en ruimte is, vervolgen we de ingeslagen weg. Project 2.8. Stadsregionaal gezamenlijk duurzaam aankoopbeleid voeren Kader Dit project kadert binnen het strategisch plan van Stadsregio Turnhout. Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging We willen een gezamenlijk aankoopbeleid ontwikkelen, dat gestoeld is op de principes van duurzaam ondernemen. Magali Decloedt/Iris Verellen Elke lokaal bestuur voert een eigen aankoopbeleid, al dan niet met een eigen aankoopdienst. Door samen aan te kopen kunnen 1) de kosten gedrukt worden en 2) hierdoor ruimte gecreëerd worden om duurzame criteria op te nemen in overheidsopdrachten en andere aankopen. Realisaties 2014 In 2014 zijn de eerste stappen gezet om aankopen gezamenlijk aan te pakken. In eerste instantie zijn we op zoek gegaan naar goede voorbeelden van gezamenlijke aankopen. We nodigden Achtkant, het samenwerkingsverband van 12 gemeenten met Heist-op-den-Berg als trekker, en IOK uit tijdens een samenkomst van de werkgroep. De leden van deze werkgroep zijn: - Wouter Cools (aankoper, gemeente Beerse) - Stef Vanherck (gemeente Oud-Turnhout), - Jan Claes (aankoper, stad Turnhout) - Luc Debondt (schepen, stad Turnhout) - Marc Crommen (aankoper, OCMW Turnhout) - Bert Joppen (secretaris, gemeente Vosselaar) - Marc Boeckx (algemeen coördinator, Stadsregio Turnhout) - Magali Decloedt (coordinator sociale economie, Stadsregio Turnhout) - Tin Doms (administratief medewerker, Stadsregio Turnhout) - Inge Van Goubergen (schepen, gemeente Vosselaar) - Marc Smans (burgemeester, gemeente Beerse) We leerden uit de valkuilen en succesverhalen van Achtkant. We gingen verder mosterd halen bij VVSG (regio-overleg). Volgende pistes werden verder onderzocht: - Gezamenlijke aankoop van drukwerk en kopieerpapier In het bestek van stad Turnhout zijn de drie andere gemeenten van Stadsregio vrijblijvend opgenomen. Zij kunnen intekenen wanneer zij dit wensen. Resultaat: Beerse (OCMW en gemeente) maakt gebruik van het bestek voor kopieerpapier. Dit levert een besparing van 108 euro per pallet. In totaal gaat het om een besparing van euro (schatting). - Gezamenlijke aankoop van maaltijdcheques De gezamenlijke aankoop van (digitale) maaltijdcheques werd als tweede proefproject naar voren geschoven. 25

26 Resultaat: Dit idee is verder uitgewerkt door IOK. Eind oktober werd de prijs bekend gemaakt en konden de gemeenten (en via gemeenten de OCMW s) intekenen op de nieuwe voorwaarden om vanaf 1 januari van start te gaan. - Gezamenlijke aankoop van Verkeersborden Zowel in Beerse, Turnhout als in Vosselaar staat de aankoop van nieuwe verkeersborden op de agenda. Verkeersborden lijken eenvoudig om gezamenlijk aan te kopen, aangezien de behoeften zeer gelijkaardig zijn. Resultaat: niet uitgevoerd, doordat er geen reactie kwam vanuit de andere gemeenten op de draft van een technische beschrijving van stad Turnhout. - Gezamenlijke aankoop van wegenzout Resultaat: Stad Turnhout maakte met info vanuit Beerse, een bestek op. In het bestek is ook de clausule opgenomen dat stadsregio Turnhout en de aangesloten gemeenten vrijblijvend gebruik kunnen maken van het bestek. Het bestek kwam op 23 oktober op het college van Turnhout. Beerse heeft ook ingetekend. s Er zijn verschillende actoren actief op vlak van gezamenlijke aankopen (o.a. Vlaamse overheid, IOK, EANDIS/Infrax). We gaan op zoek naar die aankopen waarvoor de schaalgrootte van de vier gemeenten en OCMW s ideaal is. Zo wordt een gezamenlijke aankoop van maaltijdcheques beter opgenomen door een groter samenwerkingsverband, zoals IOK. Zowel stad en OCMW Turnhout als gemeente en OCMW Beerse hebben een ambtenaar in dienst die verantwoordelijk is voor de aankopen. De samenwerking tussen de aankopers resulteert in concrete resultaten. In Oud-Turnhout en Vosselaar worden aankopen niet centraal gecoördineerd. Stappenplan We ondersteunen actief het netwerk van ambtenaren betrokken bij de aankopen in de verschillende gemeenten en OCMW s. 2. We winnen informatie in over mogelijke modellen om duurzaam aan te kopen. We zoeken hiervoor mosterd bij andere lokale besturen in Vlaanderen 3. We bewaken dat de gemaakte afspraken opgevolgd worden. Realisaties 2015 Op 30 maart organiseerden we voor alle ambtenaren en schepenen betrokken bij duurzame ontwikkeling en/of aankopen een infomoment Strategisch aankopen. Mieke Pieters, toenmalig experte van Stad Gent, gaf een inspirerende toelichting over hoe aankopen strategisch ingezet kunnen worden om beleidsdoelstellingen op vlak van duurzaamheid (bv. klimaat, opleiding en sociale tewerkstelling, ) te realiseren. Vanuit de stadsregio nemen we deel aan het traject sociaal aanbesteden van Stad Antwerpen waarbij een juridisch expert bestaande en toekomstige bestekken analyseert. De aankopers van Turnhout en Beerse worden ook uitgenodigd om concreet bestekken voor te leggen, met als doelstelling om meer expertise op te bouwen om sociale criteria op te nemen in bestekken. Stappenplan We ondersteunen actief het netwerk van ambtenaren betrokken bij de aankopen in de verschillende gemeenten en OCMW s. 2. Deelname aan traject stad Antwerpen 3. Opstart traject stadsregio Turnhout Realisaties 2016 We namen actief deel aan de intervisiegroep van stad Antwerpen. Tijdens de samenkomsten op 22 maart, 26 april, 26 mei en 29 september 2016 was er ook de ruimte om eigen dossiers te agenderen en te leren van de collega s van Antwerpen. Op die manier worden de aankopers van Beerse en Turnhout ook inhoudelijk ondersteund. Op 22 juni waren we gastheer voor het event DAEB en overheidsopdrachten, een intervisiemoment georganiseerd door IN-C en Provincie Antwerpen voor aankopers en ondersteuners sociale economie in de provincie. Vanuit de Provincie werd aangegeven dat men lokale besturen wil ondersteunen. Hoe zij dit willen doen, was in 2016 nog niet duidelijk. We zijn in 2016 nog voornamelijk gaan leren bij de collega s in Antwerpen. Wanneer een nieuwe coördinator sociale economie in dienst komt, zou het interessant zijn om een eigen traject uit te tekenen, eventueel met steun van Provincie Antwerpen. Stappenplan 2017 Geen extra stappen voorzien. 26

27 Stappenplan Kennismakingsgesprekken (omwille van nieuwe collega coördinatie Werk & Sociale Economie) en verkennende gesprekken naar wensen en noden bij ambtenaren betrokken bij het aankopen in de verschillende gemeenten. Hierbij wordt de praktijkgids aankopen met sociale impact besproken. 2. Deelname aan het lerend netwerk, georganiseerd door dienst economie, innovatie & samenleven van provincie Antwerpen. 3. Wensen & noden blijvend in kaart brengen voor de eventuele uitrol van een nieuwe werkgroep inzake aankoopbeleid. Project 2.9. Stadsregionaal inspanningen leveren om ondernemers aan te trekken en in te zetten op de troeven van de regio. Kader Het project kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om stadsregionaal inspanningen te leveren om ondernemers aan te trekken en tewerkstelling in de bestaande (reguliere) economie te ondersteunen. Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging We willen de reguliere economie versterken, door gericht ondernemers uit bepaalde sectoren aan te trekken en in te zetten op (één van) de troeven van de regio. Magali Decloedt Stadsregio Turnhout werkt vanuit verschillende invalshoeken aan regiobranding. We dragen bij aan de ambitie van de lokale besturen om bijkomende jobs te creëren via een ondernemers- en bedrijfsvriendelijke beleid. Realisaties 2014 In 2014 zijn in dit kader volgende initiatieven opgestart: - Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout In 2014 dienden we een projectvoorstel in bij het Agentschap Ondernemen. Het project heeft als hoofddoelstelling de overlevingsgraad van horecazaken te verhogen en de opstart van horecazaken te stimuleren om uiteindelijk meer lokale werkgelegenheid in deze sector te vrijwaren en te creëren. Dit doel wordt nagestreefd door drie subdoelstellingen: de professionele ondersteuning en begeleiding van startende zelfstandigen in de horecasector, het verweven van de toeristische en citymarketing troeven (streekidentiteit en streekproducten) in de uitbating van de horecazaak en de uitbouw van toeristische arrangementen. Er werd een draaiboek opgemaakt voor de opstart van de coach. Leden van de stuurgroep vanuit de gemeenten: o Jos Van Troy (schepen, gemeente Oud-Turnhout) o Luc Hermans (schepen, stad Turnhout) o Melanie Ryckaert (adviseur lokale economie, stad Turnhout) o Frans Van Reusel (lokale economie, gemeente Vosselaar) o Astrid Wittebolle (schepen, stad Turnhout) o Bea Geudens (toerisme, gemeente Oud-Turnhout) o Kristien Sysmans (toerisme, stad Turnhout) o Kurt Deveughele (lokale economie, gemeente Beerse) o Ingrid Van Genechten (schepen, gemeente Beerse in 2014) o Marc Woestenborghs (schepen, gemeente Vosselaar) 27

28 Resultaat: Het projectvoorstel werd goedgekeurd. Het project startte in januari 2015 op. De coach zal 50 horecazaken begeleiden, verdeeld over de stadsregio a rato van het aantal horecazaken in de gemeenten (30 in Turnhout, 10 in Beerse, 6 in Oud-Turnhout en 4 in Vosselaar). - Versterken van detailhandel in Stadsregio Turnhout Begin 2014 stelde de gemeente Beerse de vraag of stadsregionale samenwerking mogelijk was om gebruikmakend van het aanbod van Provincie Antwerpen - een gezamenlijk stadsregionaal commercieel plan uit te werken op basis van de feitenfiches, die per gemeente een analyse levert van: o o Het aanbod van detailhandel: winkels, winkelvloeroppervlakte, branches, leegstaande handelspanden; De consumenten: demografische gegevens; koopstromen: herkomst en bestemming van de consumenten naar soort goederen. Stadsregio organiseerde vervolgens met bevoegde schepenen en ambtenaren overleg op basis van de beschikbare analyses. De betrokkenen bij de Provincie werden uitgenodigd om een toelichting te geven over hun aanbod. Na dit overleg werd aan Stadsregio gevraagd om een voorstel van collegebesluit op te maken om in te tekenen op het provinciale aanbod. In november en december werd vervolgens een toelichting op de colleges van Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar gegeven. Voor Turnhout volstond overleg met de bevoegde schepen en ambtenaar. - Bijdrage aan opstart Ondernemend Turnhout Eind december vond de opstartvergadering plaats van Ondernemend Turnhout, een werkgroep van ondernemers, stad Turnhout, IOK en VOKA. Vanuit de projectvereniging gaven we deze activiteit, samen met de dienst lokale economie en de dienst onderwijs, mee vorm. s We startten in 2014 ambitieus met de doelstelling om de reguliere economie te versterken, door gericht ondernemers uit bepaalde sectoren aan te trekken en in te zetten op (één van) de troeven van de regio. We onderzochten welke rol we als projectvereniging op dit vlak konden opnemen en vertaalden dit in 2014 voornamelijk in concrete projecten die getrokken worden door één of meerdere lokale besturen van de stadsregio. Stappenplan Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout Begeleiding bij de opstart en stadsregionale opvolging van het project Innovatiecoach Horeca. - Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout We onderzoeken in 2015 of er draagvlak is om samen (met twee of meer gemeenten) een visie op te bouwen om het beleid inzake detailhandel te sturen, om van daaruit te kiezen welke instrumenten best ingezet worden en hoe dit in praktijk gebracht wordt. We stellen daarbij voor om in te tekenen op het aanbod van Provincie Antwerpen om een detailhandelscoach in te zetten. - Bijdrage aan opstart Ondernemend Turnhout We ondersteunen de initiatieven van stad Turnhout naar bedrijven toe. In 2015 zullen we daartoe: o o Actief bijdragen aan de opstart van Ondernemend Turnhout Actief bijdragen aan de opstart van een werkgroep Ondernemen-Onderwijs, getrokken door VOKA Kempen Realisaties 2015 Wat het Innovatietraject voor de horeca betreft, werd vooral tijd geïnvesteerd in de realisatie van een netwerk met de gemeenten en vooral de horecazaken. Ambitie is om een 50-tal horeca-uitbaters te motiveren om mee in een individueel ondersteuningstraject te stappen en om gezamenlijke acties te ondernemen. We namen deel aan de initiatieven van Ondernemend Turnhout en leveren inhoud en thema s aan. Inzake het versterken van de detailhandel kwam de stuurgroep in 2015 driemaal bijeen om een globale SWOT-analyse van de detailhandel in de stadsregio én in de gemeenten op te maken. Het traject volgde in dat opzicht een dubbel spoor: enerzijds werd er per gemeente een lokale analyse gemaakt en anderzijds werd ook het vogelperspectief voor de ganse regio gehanteerd. De doelstelling van dit traject is om tot een gemeenschappelijk Strategisch Commercieel Plan te komen voor de detailhandel in de stadsregio. Om dit uit te werken wordt er vertrokken vanuit de situatie vandaag en de recente evoluties in de regio (analyse). Op basis daarvan zal vanaf 2016 een gemeenschappelijke visie worden uitgewerkt, die zal worden vertaald in maatregelen, acties en initiatieven, zowel op stadsregionaal als op gemeentelijk niveau. Het traject is feitelijk gestart na de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst door alle partijen. Ben Op de Beeck (detailhandelscoach) heeft in de zomer een eerste analyse gemaakt van de detailhandel in de stadsregio als geheel. Aangezien de stad en drie gemeenten hun eigen situatie al bestudeerd en bediscussieerd hebben op basis van de provinciale feitenfiches heeft hij zich geconcentreerd op de interactie tussen de verschillende winkelgebieden in de stadsregio. Op gemeentelijk niveau werden SWOT-analyses gemaakt met de betrokken stakeholders (bestuur, administratie 28

29 en handelaars + eventueel externe specialisten). Deze oefening wordt ook op stadsregionaal niveau gemaakt. Deze subjectieve analyses zullen naast de objectieve (cijfer)analyse mee de basis vormen voor de visie. De voorbije decennia zijn er enorm veel m² handelsoppervlakte bijgekomen, vooral door ketens in de periferie. De laatste jaren blijkt ook de leegstand sterk te groeien, vooral in de handelscentra. Tegelijkertijd blijkt het totale bestedingspotentieel van de Vlamingen niet te zijn toegenomen, ondanks de bevolkingsgroei. Dat betekent dat mensen gemiddeld zelfs iets minder uitgeven in de detailhandel (winkels, horeca, particuliere diensten). Hun uitgavenpatroon is gewijzigd: ze geven meer uit aan b.v. smartphones, maar ze besparen op iets anders. De totale omzet stijgt dus niet. En aangezien die over veel meer handelsoppervlakte moet verdeeld worden zakt logischerwijze de winstmarge per m². Dat overaanbod vertaalt zich helaas in faillissementen, in de eerste plaats bij de meer kwetsbare kleine zelfstandigen. En die bevinden zich vaak in de handelskernen. Detailhandel blijft dus in beweging maar de vraag naar bijkomende handelsoppervlakte daalt. Globaal gezien is er immers een overschot dat weggewerkt moet worden. Voor elke bijkomende m² is er een halve m² komen leegstaan de voorbije jaren. Ook op provinciaal niveau speelt dat overaanbod aan handelsoppervlakte. Detailhandel blijft immers een lokale markt. De overgrote meerderheid koopt alle productgroepen hoofdzakelijk in onze eigen provincie: - meer dan 92% van onze inwoners shopt er, - ruim 94% doet er uitzonderlijke aankopen, - meer dan 95% bezoekt er onze eigen horeca, - bijna 97% doet er zijn dagelijkse inkopen. Dat betekent dan ook dat nieuwe ontwikkelingen binnen de provincie bijna uitsluitend in onze eigen provincie voelbaar zijn. Momenteel is er in onze provincie een overschot van m², waarvan nu ongeveer de helft leeg staat. Als we niets doen komt de andere helft op termijn ook leeg staan. De opkomst van e-commerce zal de nood aan handelsoppervlakte zelfs nog verkleinen. Jonge ondernemers investeren immers niet meer prioritair in m², wel in een webwinkel. Ze kiezen voor tijdelijke of gedeelde winkelconcepten of ze werken met afhaalpunten. De vraag naar fysieke handelspanden in de traditionele vorm daalt. De vastgoedsector blijkt zich daar nog niet van bewust te zijn. In verhouding blijven de prijzen per m² hoog, terwijl ook de nood aan opslagruimte niet noodzakelijk groeit. Recente tendensen wijzen er immers op dat dankzij e-commerce de fysieke winkels steeds meer showrooms, afhaalpunten en tijdelijke opslagplaatsen worden. Aanbod, klantenbereik en attractie van detailhandel in de stadsregio / provincie: Geografisch is duidelijk dat de vier centra één handelsgeheel vormen. Enkel Vlimmeren ligt dichter bij Oostmalle, maar de centra van Beerse en Vosselaar lopen bijna in elkaar over, ook dat van Oud-Turnhout ligt dicht bij het centrum van Turnhout. Van de perifere winkelgebieden is de Steenweg op Gierle de grootste, met baanwinkels en aanliggende retailcentra. Opvallend is de verlinting tussen de verschillende winkelgebieden door winkels langs de verbindingswegen en de bijhorende versnippering in de hele stadsregio. In hoeverre zijn de verschillende winkelgebieden complementair dan wel concurrerend? Het aanbod van dagelijkse goederen is verspreid over verschillende winkelgebieden: kleinere zaken met een lokaal aanbod geconcentreerd in de centra en buurten, supermarkten met een bovenlokaal aanbod vooral in de periferie (banen, retailparken). Verkoop van periodiek goederen (fashion, luxe, vrije tijdsartikelen, kleine huishoudapparaten) situeert zich vooral in Turnhout: in het centrum en op de Steenweg op Gierle, beide met een bovenlokaal aanbod. De kleine kernen hebben een beperkt lokaal periodiek aanbod. Uitzonderlijke goederen worden vooral langs de banen aangeboden, maar ook in mindere mate in de centra, weliswaar in kleinere winkels. In de dorpen is er meer sprake van een mix van de verschillende productgroepen. De horeca is verspreid over de hele stadsregio met concentraties in de centra. Kopen inwoners van de stad en drie gemeenten (nog) veel in de stadsregio zelf? De koopbinding blijkt zeer sterk: - 95% van de inwoners doet zijn dagelijkse inkopen in de stadsregio; - 80% shopt er (periodieke aankopen); - 85% koopt er zijn uitzonderlijke goederen; - 80% bezoekt de eigen horeca binnen de stadsregio; - 90% blijft er voor cultuur. En hoeveel klanten trekken weg uit de stadsregio naar de aangrenzende (kleine) winkelgebieden in buurgemeenten? Wellicht zullen individuele zaken (net) buiten de stadsregio klanten aanzuigen, maar globaal gezien is die koopvlucht zeer beperkt. Enkel de stad Antwerpen springt er enigszins uit voor periodieke goederen en cultuur. De rest is verwaarloosbaar op stadsregionaal niveau. Conclusie: Ook binnen de stadsregio kunnen we spreken van een lokale markt. Nieuwe ontwikkelingen genereren dus veruit de grootste effecten op het grondgebied van de vier gemeenten zelf. Turnhout vormt als centrumstad een belangrijke aantrekkingspool voor het noordoosten van de provincie. Die positie versterkt de attractie van de hele stadsregio op de omliggende gemeenten: - 1 op 5 klanten voor dagelijkse goederen komt van buiten de stadsregio; 29

30 - Voor shopping (periodieke goederen) geldt dat zelfs voor de helft van de klandizie; - Voor uitzonderlijke goederen is er dat ruim 1 op 3; - Een kwart van de horecabezoekers komt van buiten de stadsregio; - Voor cultuur is dat zelfs meer dan de helft. Die klanten komen vooral uit buurgemeenten Ravels, Merksplas, Kasterlee, Lille, Retie en Arendonk en iets minder uit Rijkevorsel, Hoogstraten, Malle en Dessel. Conclusie: De ligging van de stadsregio tussen vooral plattelandsgemeenten versterkt de attractie, maar het groeiperspectief blijft beperkt gezien de nabijheid van andere handelscentra zoals Geel, Mol en Herentals en sterke invloed van de stad Antwerpen in het westen van de provincie. Klantenstromen binnen en buiten de stadsregio, concurrentie tussen winkelgebieden: De dorpen zijn vooral op eigen inwoners en behoeften gericht. De stad heeft een bovenlokale uitstraling die uiteraard zijn effect heeft op de drie gemeenten van de stadsregio. Vooral Oud-Turnhout en Vosselaar zijn sterk op Turnhout gericht. Beerse iets minder, maar daar is de interactie met Vosselaar groter. Deelgemeente Vlimmeren is dan weer sterker op Malle gericht. Turnhout fungeert als shopping- en uitgaanscentrum. Concreet betekent dat het volgende binnen de stadsregio: - 1 op 7 inwoners van Vosselaar en Beerse doen hun dagelijkse inkopen in Turnhout, voor Oud-Turnhout is dat maar 1 op op 3 inwoners van alle drie de dorpen shoppen in Turnhout. - 4 op 5 inwoners van Vosselaar doen er hun uitzonderlijke aankopen, in Oud-Turnhout zijn er dat 2 op 3, in Beerse de helft. - De helft van inwoners van Oud-Turnhout gaat in Turnhout op café en restaurant, voor Vosselaar is dat 1 op 3, voor Beerse slechts 1 op 5 (blijven opvallend meer in eigen dorp). - Voor cultuur trekken 2 op 3 inwoners van Oud-Turnhout en Vosselaar en de helft van die uit Beerse naar de stad. De attractie van de stad is dus hoog voor bepaalde branches. Welke winkelgebieden genereren de sterkste attractie: de centrale of de perifere? Welke verschuivingen van koopstromen zijn recent vast te stellen binnen de stadsregio? Het dagelijks aanbod is in de stadsregio verdeeld over de verschillende handelscentra, met eerder kleine winkels, en in de periferie, met vooral supermarkten. Uitbreiding van dat grootschalig dagelijks aanbod genereert extra concurrentie, enerzijds tussen de supermarkten, anderzijds met de kleinere handelszaken. Het effect is dus vooral voelbaar in de nabijgelegen handelscentra. Het aanzuigeffect uit gemeenten buiten de stadsregio (of van passanten) blijft doorgaans zeer beperkt en komt enkel ten goede van de nieuwe handelsvestiging. Het periodiek aanbod is vooral te vinden in het centrum van Turnhout en op de Steenweg op Gierle. Het aanbod aan de Nieuwe Kaai is veel beperkter en in de dorpen beperkt geconcentreerd in de centra of verspreid. Het aanbod in die eerste twee winkelgebieden is cruciaal. Nieuwe ontwikkelingen daar verscherpen de concurrentie tussen beide maar genereren ook een voelbaar effect op de dorpskernen. De voorbije drie jaar zou het aantal m² met periodiek aanbod op de Steenweg op Gierle meer dan verdrievoudigd zijn. Een eerste berekening geeft aan dat het klantenpotentieel voor die goederen sterk gegroeid is maar wel voor ¾ uit de stadsregio zelf komt. En meer dan de helft daarvan komt zelfs uit het centrum van Turnhout. Dat betekent dat het stadscentrum bijna 1/8 van zijn klandizie verloren heeft. Veel minder van die klanten komen uit de drie gemeenten. Maar gezien hun veel beperkter aanbod in periodieke goederen hebben de kleine dorpscentra procentueel wel veel meer klandizie verloren: 1/5 tot zelfs 1/3 (voor Vosselaar). Synthese vanuit ruimtelijk-economische invalshoek: Detailhandel in de stadsregio is een lokale markt van fysieke winkels, diensten en horeca. DUS genereert de impact van nieuwe ontwikkelingen in de stadsregio effect op handel in de stadsregio zelf (en vaak meer in de eigen gemeente), voor dagelijkse goederen zelfs in handelskernen in de directe omgeving. De stadsregio heeft met de stad Turnhout een bovenlokale uitstraling voor een specifiek aanbod, vooral in centrum Turnhout op de Steenweg op Gierle. MAAR er zijn ook beperkingen op het groeiperspectief van het totale handelsapparaat: geografisch omdat de nabijheid van andere handelscentra de koopstromen bepaalt, economisch/conjunctureel: omdat extra handelsoppervlakte geen extra vraag genereert, maar wel leegstand in stadsregio zelf en eventueel in de grensgemeenten. CONCLUSIE: 30

31 Om de toename van de leegstand te voorkomen, zowel op lokaal als stadsregionaal niveau, moet de situatie evolueren naar minder concurrerende en meer complementaire winkelgebieden en moet er een leegstandsbeleid op maat van elk winkelgebied worden gevoerd. Stappenplan Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout Stadsregionale opvolging van het project Innovatiecoach Horeca. - Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout De analyses moeten de basis leggen om in 2016 tot een gedeelde visie te komen om het beleid inzake detailhandel te sturen, om van daaruit te kiezen welke instrumenten best ingezet worden en hoe dit in praktijk gebracht wordt. Realisaties 2016 Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout In december 2015 werd gekozen om een eerste reeks innovatiesessies op te starten begin 2016 i.s.m. Flanders DC. De Ik innoveer sessies werden georganiseerd voor horeca uitbaters in de Stadsregio Turnhout. Op de infosessie rond de witte kassa, gerealiseerd i.s.m. Horeca Vlaanderen, en op het aansluitende netwerkevent bereikte de innovatiecoach een 40-tal horecazaken. Verder werd ingezet op de samenwerking tussen horeca en het streekproduct kaviaar via een promofilmpje, een horecabrochure en de organisatie van boottochtjes. In 2016 werd het 170-jarig bestaan van het kanaal Dessel-Schoten gevierd. In het kader van dit evenement werd een culinair fietsarrangement uitgewerkt met lokale horecazaken, inspelend op het thema van streekproducten. De Laborant en TgeRegT uit Beerse; Het Park uit Vosselaar, D Vine, Tamboerke en Klaverhof uit Turnhout participeerden in dit toeristisch aanbod. Via het project Lekkere plekjes werden bovendien kenmerkende plekken in de 4 gemeenten van de Stadsregio in de kijker gezet door een specifieke actie i.s.m. lokale horecazaken. Tenslotte werd in december een trend- en inspiratietour naar Londen georganiseerd. Deelnemers van 10 verschillende horecazaken waren Het Brouwerhuis uit Oud-Turnhout, Het Stadscafé, D Vine, Marché17, Juffra Toertjes, Het Stadspark, De Koekoek, Fresh and Coffee, De Rekruut, Rekruut Take Away uit Turnhout. Door het project werd ondertussen volgende aantallen aan horecazaken bereikt in de Stadsregio Turnhout: Opleiding Ik Innoveer : 15 horecazaken Het Zwarte Goud van Turnhout: 10 horecazaken Activiteiten Opening Toeristisch Seizoen 2016 : 8 horecazaken Individuele begeleiding i.f.v. streekidentiteit: 7 horecazaken Lekkere Plekjes: 4 horecazaken Trendtour London: 10 horecazakenoertjes, Het Stadspark, De Koekoek, Fresh and Coffee, De Rekruut, Rekruut Take Away uit Turnhout. Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout Inzake het versterken van de detailhandel kwam de stuurgroep in 2016 vijfmaal bijeen en werkte een visie uit voor een kernversterkend detailhandelsbeleid, zowel per gemeente als voor het geheel van de stadsregio. De visienota werd goedgekeurd op de vier colleges en werd samen het provinciebestuur via een persconferentie naar de buitenwereld gecommuniceerd. De visienota is beschikbaar op de webstek De gemeenschappelijke visie (overigens uniek in Vlaanderen) vormt de basis voor een gemeenschappelijke toepassing. Daarvoor moeten nog een aantal instrumenten uitgewerkt worden. Een ambtelijke werkgroep wordt daartoe gemandateerd. Stappenplan 2017 Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout Stadsregionale opvolging van het project Innovatiecoach Horeca. Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout Met een gemeenschappelijke visie naar buiten te komen, op lokaal niveau vertaald in beleidskeuzes en maatregelen. Opstart van stadsregionale ambtelijke werkgroep om beleidsvisie te vertalen naar praktijk. Realisaties 2017 Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout Het Zwarte Goud van Turnhout werd opnieuw gelanceerd en werd meer belevingsvol gemaakt met bv. een culigolf kaviaar, de kaviaarpraline ontwikkeld door Couverture uit Oud-Turnhout, een belevingsbank,... Via het project Lekkere plekjes werden bovendien kenmerkende plekken in de 4 gemeenten van de Stadsregio in de kijker gezet door een specifieke actie i.s.m. lokale horecazaken. In april werd na een positieve evaluatie van een eerste tour opnieuw een trend- en inspiratietour georganiseerd; deze keer met bestemming Den Bosch. De deelnemers van 11 verschillende horecazaken waren Nian uit 31

32 Beerse, De Farmasie uit Vosselaar, BeauxBateaux, De Zwarte Ruiter, Het Stadscafé, D Vine, Het Stadspark, De Koekoek, Fresh and Coffee, De Rekruut, Rekruut Take Away uit Turnhout. Verder werd blijvend ingezet op de samenwerking tussen horeca en streekproducten via de lancering van een proevertjeswandeling, city beergolf en -tour, inzet van de lekkere plekjes woktoog, Ook werd op innovatie en samenwerking ingezet door horecazaken te betrekken in een livestreamquiz, waarin ook een specifieke horecaronde en streektroevenronde werd opgenomen. Met Chill n Grill is er connectie gemaakt tussen het zomerbar-event en de lokale horecazaken uit de onmiddellijke omgeving. Ook werd er rond bewustmaking gewerkt voor de markt van bijzondere diëten d.m.v. een glutenvrije biertroufroute. In het "In The Mix" event i.s.m. SPK werd er met horeca en specialisten gebrainstormd rond volgende thema s: visie, communicatie, rendabiliteit, samenwerking met andere sectoren en een ronde out of the box. Dit betreffend werden de aanwezige horeca ondernemers uitgedaagd om hun verwachtingen en ambities te formuleren voor verdere verduurzaming en professionalisering van hun sector. In het kader van de Binkencampagne werden ook lokale horecazaken betrokken als BINK-ambassadeurs. Door het project werd ondertussen volgende aantallen aan horecazaken bereikt in de Stadsregio Turnhout: - Herlancering Het Zwarte Goud van Turnhout in 2017: 2 bijkomende horecazaken t.a.v Activiteiten Opening Toeristisch Seizoen 2017 : 2 horecazaken - Proevertjeswandeling basis en deluxe 6 horecazaken en 4 delicatessenzaken - Individuele begeleiding i.f.v. streekidentiteit: 5 horecazaken - Lekkere Plekjes 2017 : 4 horecazaken - Trendtour Den Bosch: 11 horecazaken - Turnhout van Quizzen: 196 quizzers verdeeld over 8 horecazaken - Glutenvrije biertroefroute: 3 horecazaken - Citybeergolf en Citybeertour: 4 horecazaken + 4 horecazaken - Chill en Grill: 3 horecazaken - In The Mix: 10 horecazaken - Opstart Binkcampagne: 8 horecazaken Hiernaast werden ook streekproducenten begeleid bij opstart en toegeleid naar horeca en evenementen zoals o.a. CSAproductie van Het Blozend Tomaatje uit Vosselaar, Christine Roelofs en Wijngaard t Welvaeren uit Oud-Turnhout, Kaat Roels en Katrijn Driesen uit Turnhout, Eindconclusie: Tijdens de looptijd van 3 jaar van het project werden in totaal meer dan 50 horecazaken bereikt door de innovatiecoach horeca, door deelname in één of meerdere innovatietrajecten. De doelstelling op lange termijn van het project was om horeca ondernemers door innovatie een hogere weerbaarheid te geven tegen het veranderende socio-economische klimaat in de horeca. Door het waarborgen van de leefbaarheid, moest ook meer zekerheid aan de werkgelegenheid in de horecasector geboden worden. In het project werd gewerkt rond 3 thema s: 1) De professionele ondersteuning van starters en begeleiding van gevestigde horecazaken op vlak van innovatie en creativiteit. Kansen worden geboden aan horecastarters om een eerste ervaring op te doen in de sector door hen te betrekken in trajecten met ondersteuning. Daarnaast worden opleidingen en netwerkmomenten aangeboden om nieuwe ideeën te integreren in de sector, goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen en elkaar te ontmoeten. bv. Ik Innoveer -opleiding, trendtours Londen en Den Bosch, individuele starterstrajecten 2) Het verweven van citymarketing in de horeca. Ondernemers werden getriggerd om het toeristisch ambassadeurschap op te nemen en de meerwaarde van streekproducten en troeven op vlak citymarkting en toerisme mee uit te dragen in hun horecazaak om de bezoeker meer beleving te kunnen aanbieden. bvb. Lekkere Plekjes in de Stadsregio, Turnhout Aperitieft, Turnhout van Quizzen,.. 3) Uitbouw van toeristische arrangementen Met toerismemakers, streekproducenten en horeca-uitbaters zijn de kansen van enkele streektroeven onderzocht wat geresulteerd heeft in toeristische formules, waarbij een horecabezoek wordt geïntegreerd. bvb. Culigolf Kaviaar, Proevertjeswandeling, De opstart van het project bleek niet evident. Persoonlijke benadering bleek nodig, nadat er geen reactie kwam op officiële uitnodigingen voor initiatieven gericht op horeca per brief, per mail of oproep in het infoblad. Deze persoonlijke benadering waarbij vanuit een breed kennismakingsgesprek vertrokken werd zorgde ervoor dat we veelal een aantal quickwins konden realiseren en vertrouwen konden opbouwen. Een rechtstreeks aanpak leverde na verloop van tijd een betere respons op. Door het regelmatige aanbod van trajecten en het blijven inzetten op het versterken van hun netwerken vanuit het project werden horeca-ondernemers die vroeger elkaar niet tot nauwelijks kenden, getriggerd om ervaringen uit te wisselen en samen te werken. 32

33 Het beoogde aantal van 50 te begeleiden horecazaken gedurende de looptijd van drie jaar, zoals opgenomen in de aanvraag, is behaald en zelfs ruim overschreden. In 2015: 60 individuele contacten om het project voor te stellen en eerste kennismaking ifv detecteren noden en behoeften. In 2016: Effectieve deelname horeca aan een begeleiding of subproject: 54 In 2017: Effectieve deelname horeca aan een begeleiding of subproject: 66 De deelnemende horecazaken zijn gevestigd in Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar. Een bijkomend resultaat van het project na 3 jaar intensief te werken via een persoonlijke benadering met horecauitbaters heeft uiteindelijk geleid tot de oprichting van een overkoepelende horeca vereniging in Turnhout (HOT = horeca ondernemers Turnhout), die zich willen inzetten voor een sterke en weerbare horecasector, die inzet op innovatie, professionalisering en meer beleving voor de klant en de stad. Als Stad wordt dit ervaren als een positief gegeven om één aanspreekpunt te hebben om in gezamenlijkheid bepaalde onderwerpen op een constructieve manier, in een open dialoog met elkaar te bespreken; onder meer een gedeelde visie rond een plan van aanpak voor integratie van horeca, toerisme en citymarketing. Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout De vier gemeenten spraken samen een overgangsmaatregel af die toeliet om onder afgebakende voorwaarden gedurende een bepaalde periode éénmalig nog een uitbreiding van supermarkten toe te laten. De overgangsmaatregel werd breed gecommuniceerd en werd ook door de pers opgepikt. Een ambtelijke werkgroep is aan de slag gegaan met het operationaliseren van de visie in richtlijnen. Dit gebeurde in nauw overleg met de detailhandelscoach en zijn collega s binnen Provincie Antwerpen. - Het project Innovatiecoach horeca wordt niet meer stadsregionaal opgevolgd, enerzijds door een personeelswissel in de projectvereniging en anderzijds omdat het stadsregionaal overleg voor dit project is stil gevallen. - Detailhandel : De vier gemeenten van Stadsregio Turnhout hebben samen een richtlijn uitgewerkt voor afbakening van verschillende soorten winkelgebieden. Voorstel is om de richtlijn goed te keuren en de betreffende winkelgebieden waarop deze van toepassing zijn af te bakenen op het grondgebied van de gemeente. De vier gemeenten van de stadsregio wensen deze richtlijn gedurende maximaal twee jaar uit te proberen in afwachting van de opmaak van verordening detailhandel. Zij wensen deze dan ook, in overleg met de provinciale diensten, voor te leggen aan de deputatie als Beleidsmatig Gewenste Ontwikkeling. Stappenplan 2018 Innovatiecoach voor de horeca in Stadsregio Turnhout Geen verdere stappen gepland. Versterken van de detailhandel in Stadsregio Turnhout Finaliseren van de richtlijnen die uitvoering geven aan de visie op detailhandel in de Stadsregio. Toelichting en workshop tijdens de stadsregionale commissie grondgebonden zaken. Goedkeuring door colleges en gemeenteraden. Communiceren van de richtlijnen. 33

34 Project Omvorming begeleiden van PWA naar Wijk-werken Kader Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Het project kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren Vertrekkend vanuit de noden en op maat van de competenties van de inwoners, willen we dat iedereen een plaats vindt op de arbeidsmarkt, of indien nodig in welzijnsinitiatieven. Magali Decloedt/Iris Verellen PWA stopt op 31 december Op 1 januari 2018 moet er in elke gemeente een nieuwe Wijk-werken -organisatie operationeel zijn. Realisaties 2016 Met de vier PWA s zetten we een traject op om na te gaan onder welke voorwaarden Wijk-werken kan georganiseerd worden in de stadsregio. Hiertoe organiseerde de regisseur onder meer een infoavond voor niet-particuliere gebruikers en verschillende overlegmomenten met de PWA-beambten, de PWA-besturen en de lokale besturen. Resultaat is een piste waarbij Wijk-werken gekoppeld zou worden aan een vrijwilligerswerking, om zowel de dienstverlening als de zinvolle tewerkstelling te kunnen blijven garanderen voor werkzoekenden in de stadsregio. Deze piste wordt in 2017 verder onderzocht. s Er is draagvlak bij de lokale besturen en bij de vier PWA vzw s om stadsregionaal dit experiment verder vorm te geven. Stappenplan Opvolgen Vlaams wetgevend kader en vertalen naar lokale context - Voorbereiding - opstart Wijk-werkorganisatie gekoppeld aan vrijwillige activeringstrajecten. Realisaties 2017 Eind 2017 werden de voorbereidingen getroffen om op 1 januari 2018 van start te gaan met de dienst Wijkwerken. Er werd twee maal een detachering van 0.8 VTE voorzien vanuit VDAB. Vanuit Stadsregio Turnhout werd nogmaals 1 VTE bijgedragen. Deze medewerkers waren vanaf begin januari 2018 in de vier gemeenten van de stadsregio te consulteren door wijkwerkers en gebruikers. Dit project kent dus een overgang naar vaste dienstverlening en is verder bij dit thema op te volgen. Ook het opzetten van een vrijwilligerswerking werd verder bekeken. Ter exploratie van het juridische aspect hiervan vonden er verkennende contacten plaats met een drietal advocatenkantoren. De vier PWA-diensten van de stadsregio bevestigden om elk 25% van de exploratiekosten, met een maximum van 5000 hiervoor te willen betalen. De juridische adviesverlening werd toegekend aan Curia Advocaten. De planning voorziet om in juni een juridisch gestaafd voorstel van implementatie te hebben. Stappenplan 2018 Het project Wijkwerken groeide ondertussen door naar een dagelijkse dienstverlening. De verdere planning voor het opzetten van de vrijwilligerswerking ziet er als volgt uit: De ambitie is om einde februari 2019 het project vrijwilligerswerking ook omgezet te hebben naar een degelijke dagelijkse dienstverlening. Project 2.11: Stadsregionaal strategisch plan zorg 34

35 Kader/situering Het project kadert in het strategisch plan onder punt 3.5 Andere beleidsdomeinen. Beschrijving van de uitdaging We worden met zijn allen ouder, ook in de stadsregio. Naarmate de leeftijd verhoogt neemt de kans op kwetsbaarheid toe. Dit moeten we als samenleving aanvaarden en het daagt ons uit om ons hierop te organiseren. Welzijn en gezondheid zijn de sleutels voor levenskwaliteit. Autonomie en verbondenheid zijn hierbij de centrale uitgangspunten. Om welzijn en goede gezondheid te bewerkstelligen, te behouden en te verbeteren moeten we werk maken van een kwaliteitsvol woonzorg-, hulp- en ondersteuningsaanbod ingebed in de samenleving. De veranderende maatschappelijke, demografisch, financieel-economische, wetenschappelijke en technologische realiteiten dagen ons echter uit om hierbij creatief te zoeken naar nieuwe wegen die de kwaliteit, continuïteit en betaalbaarheid van huisvesting, zorg en ondersteuning van (kwetsbare) ouderen behouden en bevorderen. Het voeren van een inclusief en integraal beleid, dringt zich op. In het kader van behoud van zelfstandigheid, integratie in de samenleving en de vermaatschappelijking van de zorg, is de ruimtelijke (stedenbouwkundige) planning van welzijns- en zorgvoorzieningen en de inplanting van gebouwen en (zorg)woongelegenheden van cruciaal belang. Huidige beleid / acties De opmaak van een stadsregionaal strategisch plan zorg verloopt in twee grote fasen: 1. Bovenstaande uitgangspunten maken het mogelijk om een ruimtelijk afwegingskader te maken voor de inplanting van woonzorgvoorzieningen voor senioren. Het vormt de grondslag waarop de inplanting ervan zal worden afgewogen en bepaalt welke wijken levensloopbestendig zijn, welke wijken prioritair en het meest aangewezen zijn om te investeren in woonzorgvoorzieningen. Er wordt ook een handleiding (handelingskader) uitgewerkt voor het bouwen van woonzorgvoorzieningen waarin naast de ruimtelijke afwegingen ook de kwaliteit en betaalbaarheid van het aspect zorg zal worden bekeken. 2. In samenwerking met de randgemeenten, zullen we een Stadsregionaal strategisch beleidsplan opmaken met een visie en strategie op zorg voor senioren met aandacht voor kwaliteit, betaalbaarheid en continuïteit. Hierbij wordt nagegaan op welke manier op stadsregionaal niveau, de (keten)regie ten aanzien van alle zorgactoren best kan opgenomen worden om (preventief) te anticiperen op de wensen van de (toekomstige) senioren enerzijds en de trends en ontwikkelingen die op ons afkomen anderzijds. Finaal willen we komen tot een afgestemd, toegankelijk, kwaliteitsvol en betaalbaar aanbod voor het toenemend aantal zorgbehoevenden in stadsregio Turnhout. Naast de optimale inzet van het bestaande welzijn- en zorgaanbod streven we ernaar sterke regionale partnerschappen te stimuleren en regionale innovatieve zorgprojecten te ontwikkelen. Op langere termijn willen we de doelgroep van het strategisch plan verruimen en dus niet enkel mikken op senioren. Het stadsregionaal Huis van het Kind, dat in volle voorbereiding is, biedt hiervoor een uitgelezen kans. Realisaties 2014 In de loop van 2014 bevestigden de OCMW-voorzitters en-secretarissen de nood aan de uitwerking van een langetermijnvisie en plan om de uitdagingen in het kader van de vergrijzing en verzilvering gezamenlijk het hoofd te bieden. Die intentie werd bevestigd door alle colleges, na samenspraak op stadsregionaal niveau (december 2014 en maart 2015). In die context beslisten de colleges, op vraag van Turnhout, om een oproep te doen aan ontwikkelaars van zorggerelateerde vastgoedprojecten om in dialoog te treden met de lokale besturen en hun projectideeën af te toetsen aan de planologische visie. Het groot maatschappelijk belang wordt erkend door de verschillende partners. Maar: veel (verschillende) belangen veel (onduidelijke) rollen, veel (verschillende) snelheden inhoudelijk complex (verschillende wettelijke kaders) en vele diverse invalshoeken (thematisch doelgroep gebiedsgericht) Vlaams beleid bereidt revolutie voor in de organisatie en financiering van het zorgaanbod. Stappenplan 2015 Een werkgroep oprichten, bestaande uit Luc Op de Beeck, Koen Vander Borght, Peter Anaf, Tania Huybrechts en Marc Boeckx met als opdracht een aanpak voor te bereiden. De diensten ruimtelijke ordening bij het project betrekken. Opmaken van een kwalitatieve en kwantitatieve omgevingsanalyse. Opmaak visienota ruimtelijke vertaling Strategisch plan zorg en deze voorleggen aan alle Colleges. Organiseren van focusgroepen met de diverse doelgroepen zoals senioren, mantelzorgers, professionele hulpverleners en zorgaanbieders, als input voor het strategisch plan. Onderzoek opportuniteiten en methodieken uitvoeren studie ruimte voor ouderen 35

36 Realisaties 2015 De opmaak van een kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse werd afgerond De visienota werd aan alle CBS stadsregio voorgelegd en door hen aanvaard als startnota. Omwille van verschillende redenen ging er ging slechts 1 focusgroep door, namelijk deze met de senioren zelf en hun mantelzorgers. In juni werd contact gelegd met VITO om na te gaan of zij het planningsproces verder zouden kunnen/willen trekken, maar deze afspraak ging uiteindelijk niet door wegens afwezigheid van VITO. Stappenplan 2016 Ter ondersteuning van het proces wordt een validatiegroep en werkgroepen visie en data opgericht Validatiegroep: secretarissen, voorzitters, Burgemeesters en Schepenen van de diverse gemeenten van de stadsregio De werkgroepen visie en data afgevaardigden /experten van de diverse lokale besturen De werkgroepen hebben de opdracht om in samenwerking met de diensten ruimtelijke ordening een studie ruimte voor ouderen uit te voeren Afronden studie ruimte voor ouderen basiskaarten zijn klaar. Studie zal 2 jaarlijks geüpdatet worden Definiëren levensloopbestendige gebieden. Bepalen van de prioritaire wijken. Een ruimtelijk afwegingskader wordt opgemaakt en voorgelegd aan alle Colleges van de stadsregio. Een handleiding die houvast geeft voor iedereen die woonprojecten voor ouderen wil realiseren, adviseren en beoordelen wordt opgemaakt. Deze handleiding bestaat uit een overzicht van vragen en criteria die het mogelijk maken een duidelijk gemotiveerd dossier samen te stellen en te beoordelen. De handleiding bevat zorg-, toegankelijkheids- en stedenbouwkundige aspecten. Realisaties 2016 De validatiegroep en werkgroepen visie en data hebben, in samenwerking met de diensten ruimtelijke ordening, een studie ruimte voor ouderen (ruimtelijk afwegingskader) en de handleiding voor woonzorgprojecten opgemaakt. De colleges verklaarden zich akkoord met de definitie levensloopbestendig gebieden de afbakening van de levensloopbestendige gebieden binnen hun gemeenten en de berekeningswijze die de behoefte aan assistentiewoningen binnen hun gemeente, inschat. Er is draagvlak bij de lokale besturen om te werken met het ruimtelijk afwegingskader en de handleiding voor woonzorgprojecten. Stappenplan 2017 De kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse wordt geüpdatet. Er worden individuele gesprekken gepland met de belangrijkste zorgpartners in de regio om af te toetsen waar zij lacunes en opportuniteiten zien. Deze zullen gebundeld en plenair afgetoetst worden om finaal te komen tot een stadsregionaal strategisch plan zorg senioren. Wijzigingen in het welzijn- en woonzorglandschap (reorganisatie 1st lijnzorg en nieuwe decreet lokaal sociaal beleid) zullen verkend en geïmplementeerd worden. Realisaties 2017 De kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse wordt geüpdatet. We zijn gestart met het updaten van de kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse. Dit proces werd echter in mei tijdelijk onderbroken om de focus te leggen op het verkennen van het ontwerpdecreet regorganisatie van de 1st lijn en het aftoetsen van mogelijke scenario s ikv afbakening eerstelijnszones (ELZ). Er worden individuele gesprekken gepland met de belangrijkste zorgpartners in de regio om af te toetsen waar zij lacunes en opportuniteiten zien. Deze zullen gebundeld en plenair afgetoetst worden om finaal te komen tot een stadsregionaal strategisch plan zorg senioren. We voerden individuele gesprekken met een aantal belangrijke zorgpartners in de regio. Dit proces werd eveneens in mei tijdelijk onderbroken om de focus te leggen op het verkennen van het ontwerpdecreet regorganisatie van de 1ste lijn en het aftoetsen van mogelijke scenario s ikv afbakening eerstelijnszones (ELZ). De voorstellen van afbakening moetsen uiterlijk 31/12/2017 afgerond zijn en aan het Agentschap Zorg & Gezondheid bezorgd worden. 36

37 Wijzigingen in het welzijn- en woonzorglandschap (reorganisatie 1st lijnzorg en nieuwe decreet lokaal sociaal beleid) zullen verkend en geïmplementeerd worden. Begin augustus kwamen Welzijnszorg Kempen, de 2 huisartsenkringen in de regio (VHKZ en HVRT), hun respectievelijke LMN s en SEL Kempen een eerste keer samen om een gezamenlijke strategie te bespreken. Met deze actoren werd ernaar gestreefd om in de periode september en oktober 2017 tot een consensus te komen over de afbakening van de eerstelijnszones. Wij hebben hen aangeboden dit proces mee te faciliteren voor de regio Noorderkempen. Om de beleidsverantwoordelijken van de gemeenten van de stadsregio goed te informeren over dit thema nodigden wij op de diverse commissies persoonsgebonden zaken, experten uit. Deze gaven toelichting bij het ontwerpdecreet en wierpen vanuit hun expertise een (voorzichtig) licht op de mogelijke afbakening van de 1st lijnzone voor onze regio, rekening houdend met de grootste uitdagingen, optimale schaalgrootte, actieve netwerken in onze regio, de mogelijke valkuilen en de lacunes in het aanbod. Zelf onderhielden wij goede contacten met het Agentschap Zorg en Gezondheid en VVSG om goed op te hoogte te blijven van de regelgeving en evoluties in deze reorganisatie. Wij namen het initiatief om de lokale besturen van de Noorderkempen samen rond de tafel te zetten om de discussie inzake afbakening ten gronde te voeren. Deze overlegmomenten kenden een wisselend succes doch werden zonder compromis afgesloten. Een transitiecoach van de Vlaamse overheid werd ingeschakeld om het proces verder te begeleiden. 1. Stadsregionaal strategisch plan ouderzorg Door het lanceren van het ontwerpdecreet reorganisatie van de eerstelijnszorg door Minister Vandeurzen en de daar aan verbonden opdrachten en deadlines, werd de focus verlegd. Er werd gestart met de update van het SPZ en met het voeren van individuele gesprekken met de belangrijkste zorgpartners in de regio om af te toetsen waar zij lacunes en opportuniteiten zien, zoals voorzien in het stappenplan van Dit werd echter in mei tijdelijk on hold gezet om ons te kunnen concentreren op de reorganisatie van de 1st lijn en de daar aan verbonden afbakening van ELZ. De draad zal opnieuw opgenomen worden in afstemming met de afbakening van ELZ. 2. Reorganisatie van de 1 ste lijn. De regio Noorderkempen is er niet in geslaagd om de deadline (31/12/2017) tot het indienen van een dossier tot afbakening ELZ te halen. De lokale besturen van de Noorderkempen slagen er niet in om tot een consensus te komen. Ook de nieuwe deadline van eind februari 2018 werd niet gehaald. De onenigheid tussen enerzijds de gemeenten onderling en anderzijds de gemeenten en de huisartsenvereniging (HVRT) blijft erg groot. De Vlaamse Overheid heeft een transitiecoach aangeduid om de onderhandelingen weer vlot te trekken. Stappenplan 2018 De kwantitatieve en kwalitatieve omgevingsanalyse van het stadsregionaal strategisch plan ouderenzorg wordt geüpdatet evenals het ruimtelijk kader voor ouderenvoorzieningen. Opmaak SPZ afstemmen op definitieve afbakening ELZ en mogelijke andere initiatieven zoals Masterplan zorg. Na de definitieve afbakening van de ELZ zullen we participeren/ faciliteren aan de processen die inhoud geven aan de ELZ. 37

38 2.12. Ontwikkeling van een Huis van het Kind Kader Het project kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout en het Vlaamse decreet op de preventieve gezinsondersteuning. Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging Eveline Van Bogaert Naar aanleiding van het decreet houdende de organisatie van de preventieve gezinsondersteuning maken de vier lokale besturen van stadsregio Turnhout (Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar) gezamenlijk werk van de mogelijkheden die het decreet biedt inzake preventieve gezinsondersteuning. In de schoot van het stadsregionaal overleg opvoedingsondersteuning werd in juni 2014 samen met Kind en Gezin en andere partners kennis gemaakt van de inhoudelijke lijnen van het decreet. In een ambtelijk overleg (4/09/14) en een overleg met alle betrokken schepenen en ambtenaren (10/09/14) werden hierover de eerste afspraken gemaakt. Gelet op zowel de maatschappelijke noodzaak om de krachten meer te bundelen inzake het bestrijden van kinderarmoede als de mogelijkheden die er zijn om dit te doen op het niveau van het zorggebied van stadsregio Turnhout, werd aan de projectvereniging Stadsregio Turnhout gevraagd om dit proces van samenwerking te trekken. Een stadsregionale visie is inmiddels geschreven. Realisaties 2014 In 2014 werd met de kerngroep en de stuurgroep het erkenningsdossier inhoudelijk verder uitgewerkt. Vermits het decreet op de Huizen van het Kind verbiedt dat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden de erkenning aanvragen werd die taak toebedeeld aan het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), die reeds de opvoedingswinkel beheert. Eind oktober werd de erkenning door de Vlaamse overheid toegekend. De erkenning is van onbepaalde duur en gaat gepaard met een subsidie van ca /jaar. We hebben nu 2 jaar tijd om het Huis van het Kind te operationaliseren. De erkenning is een feit, maar de realisatie op het terrein is geen evidentie. Vermits de decreetgever het onmogelijk maakt dat een IGS de promotor is, werd die rol toebedeeld aan het CAW (opvoedingswinkel), maar zij heeft geen ervaring in het begeleiden van complexe organisatieprocessen in een netwerk. De kerngroep zal het dossier van zeer nabij opvolgen en als blijkt dat de ambities in het gedrang komen, zullen we voorstellen om een andere promotor aan te duiden. Stappenplan 2015 We wachten op het eerste voorstel van het CAW. Eerste bijeenkomst is gepland op 19 februari. Realisaties 2015 In de loop van 2015 kwam de kerngroep een 7-tal en de stuurgroep tweemaal bij elkaar. Er werd hard gewerkt aan de conceptualisering van het huis van het kind, maar het proces verliep moeizaam. Gesprekken op het terrein met betrokken organisaties werden niet gerealiseerd. De trekkersrol van het CAW kwam daardoor erg onder druk. Het bleek voor CAW heel moeilijk om tegelijk trekker van het Huis van het Kind te zijn én uitvoerder van de opvoedingswinkel. Dit leidde eind 2015 tot de beslissing om die twee rollen uit elkaar trekken: het CAW zal zich in 2016 volledig toeleggen op een vernieuwd pedagogische aanpak ter vervanging van de opvoedingswinkel binnen een stadsregionaal Huis van het Kind, waarvan de regie door de projectvereniging zal opgenomen worden. Stappenplan Convenant opmaken met CAW voor de invulling van de nieuwe opdracht - Aanwerving procesbegeleider Huis van het Kind door de projectvereniging - Operationalisering van het Huis van het Kind. Realisaties 2016 Begin 2016 werd het functieprofiel voor de medewerker van Huis van het Kind opgesteld. De financiële verslaggeving voor 2015 werd opgemaakt door CAW en ingediend in juli Omwille van onduidelijkheden rond het berekenen van reserves besliste Kind en Gezin om het resterende saldo (10%) toe te kennen aan alle Huizen van het Kind. Zo dus ook aan ons. Op 1 juni startte de coördinator, Eveline Van Bogaert, in haar functie. De kerngroep kwam sinds dan vijf keer samen en de stuurgroep éénmaal. Met de kerngroep werd voornamelijk nagedacht over de verder te nemen stappen, over hoe de doorstart binnen de verschillende gemeenten gecommuniceerd moet worden, alsook over praktische zaken zoals het logo voor Huis van het Kind. De coördinator maakte kennis met een ruim aantal partners in het landschap van de opvoedingsondersteuning en zette de doorstart van ons Huis van het Kind ook bij hen in de kijker. In de stuurgroep werd meegedeeld dat de concrete rol van de stuurgroep en de manier waarop deze bijeenkomsten ingevuld worden, nader bepaald worden door de kerngroep. Verschillende organisaties en diensten werden bezocht of uitgenodigd. Niet enkel om kennis te maken met elkaars werking maar ook o; de visie van Huis van het Kind uit te dragen en hierin samen op zoek te gaan naar partners die mee aan het project willen bouwen. Uit sommige gesprekken zijn concrete engagementen gevolgd: Huis van het Kind een vast item maken in bestaand overleg, locaties openstellen voor aanbod van Huis van het Kind (denk aan de consultatiebureaus), de visie van Huis van het Kind mee willen uitdragen in de toekomst, enzovoort. 38

39 In augustus werd bij Kind en Gezin (K&G) nagegaan of een overdracht van erkenning toch mogelijk gemaakt kon worden. K&G maakte een document op ter wijziging van vertegenwoordiging. Dit is door de projectvereniging en CAW De Kempen ondertekend. Vanaf 1 januari 2017 is Stadsregio Turnhout vertegenwoordiger van Huis van het Kind Stadsregio Turnhout. Voor de convenant met CAW De Kempen werd een draftversie opgemaakt. Hierin zou verduidelijkt worden wat de pedagogische aanpak kan inhouden in een Huis van het Kind. Deze gesprekken verliepen eerder moeizaam. De visies over de manier waarop pedagogische consulten vorm krijgen in een Huis van het Kind waren verschillend. Hierover worden nog verder gesprekken gevoerd met CAW De Kempen. We gaan samen op zoek naar een goede manier om de rol van de Opvoedingswinkel in te kanten in ons HvK. We bekijken met welke partners dit kan en wat er nodig is om dit te concretiseren. We beogen voornamelijk een outreachende manier van werken, waarbij pedagogisch consulten zichtbaar zijn op verschillende momenten, activiteiten, bijeenkomsten van Huis van het Kind. Zij zijn de voelsprieten en detecteren vanuit hun expertise eventuele vragen en noden bij ouders. Kind en Gezin hield in het najaar van 2016 een grote bevraging van de Vlaamse Huizen van het Kind. De opzet was heel ruim en peilde naar welke partners in het samenwerkingsverband aanwezig waren, welk aanbod, knelpunten, succeservaringen Ook voor de reeds genomen stappen met ons HvK vulden we de bevraging in. De resultaten worden verwerkt door het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. De eerste tendensen staan op In december 2016 werd een netwerkmoment georganiseerd voor alle professionele partners in het landschap van de opvoedingsondersteuning in stadsregio Turnhout. Er werden zes vragen geponeerd i.v.m. de ideale invulling van een Huis van het Kind. In kleine gespreksgroepen konden de aanwezigen hier samen over brainstormen. Enkele waardevolle inzichten kwamen naar voor. Deze zijn terug te vinden in het verslag van het netwerkmoment. De ambitie is er om het netwerkmoment jaarlijks te laten terugkeren, telkens met een andere insteek. Naast de input die aangeleverd wordt door de aanwezige organisaties/partners, staat ook ontmoeting tussen hen centraal. Tijdens de verschillende contacten met de organisaties kwam namelijk naar voor dat ze elkaar nog niet voldoende kennen en vaak zelf niet weten welk aanbod er bestaat. Het netwerkmoment kan bijdragen aan de brug die we willen slaan tussen de verschillende organisaties. De aanwerving van een procesbegeleider is gebeurd. Dit is Eveline Van Bogaert. Er werd een logo vastgelegd voor ons HvK. De convenant met CAW werd opgesteld maar door enkele onduidelijkheden nog niet goedgekeurd. De werking van de opvoedingswinkel in relatie tot het Huis van het Kind wordt nog verder opgenomen. Kind en Gezin keurde de overdracht van de erkenning goed. De projectvereniging Turnhout is met ingang van 1 januari 2017 vertegenwoordiger van Huis van het Kind Stadsregio Turnhout en ontvangt vanaf dan de subsidies vanuit Kind en Gezin. Stappenplan Strategische planning uitwerken - Stadsregionale accenten samen met kerngroep uitdenken - Lokale ontwikkelingen samen met partners uitwerken - Rol van het CAW, en specifiek de opvoedingswinkel, ten aanzien van het Huis van het Kind verduidelijken. Realisaties 2017 Om de lokale ontwikkelingen van Huis van het Kind te ondersteunen is er in de loop van 2017 verbinding gemaakt met het Lokaal Overleg Kinderopvang in elke gemeente. Deze platformen engageerden zich om mee na te denken over de lokale invulling van Huis van het Kind en hier eveneens mee hun schouders onder te zetten door onder andere concrete activiteiten te ondersteunen. Zij evolueerden hierdoor naar een lokaal netwerk rond Huis van het Kind. Enkel in Turnhout bleek deze evolutie moeilijk, door de grote omvang van het LOK. Daarom werd er aansluiting gezocht met bestaande overlegplatformen zoals het jeugdwelzijnsoverleg, LOP (lokaal overleg platform onderwijs), de stuurgroep pesten en het multidisciplinair overleg. Huis van het Kind is regelmatig een agendapunt op deze platformen. De coördinator van Huis van het Kind en de leden van de kerngroep, vormen een brug tussen het lokale en stadsregionale niveau. Door omstandigheden kwam de kerngroep enkel samen in februari, augustus en november. De kerngroep streeft er echter naar om ongeveer vijf à zesmaal per jaar samen te komen. Aan het einde van het 2017 maakten de leden van de kerngroep de afspraak om, in de mate van het mogelijke, prioriteit te geven aan de kerngroep om zo de continuïteit te bewaren. Er werd in de kerngroep een aanzet gegeven voor de strategische planning van ons Huis van het Kind. Door de annulering van een aantal bijeenkomsten kon er niet voldoende verdiepend gewerkt worden op deze planning. Dit is een actie die volgend jaar opnieuw opgenomen wordt. Er werden wel een aantal strategische sporen beschreven waarop ingezet wordt. Dit gaat enerzijds over het ontwikkelen van lokale activiteiten om Huis van het Kind kenbaar te maken bij de inwoners van de stadsregio. Ook moet de verhouding tussen de lokale netwerken en de kerngroep verduidelijkt worden. Verder wordt ingezet op de lokale ontwikkeling van fysieke plekken voor Huis van het Kind. Tijdens de Week van de Opvoeding (16 tot 23 mei) opende in Beerse een eerste fysieke locatie van Huis van het Kind. Er werden verschillende activiteiten georganiseerd voor ouders, kinderen en professionelen om deze fysieke locatie meer bekend te maken. Doorheen het jaar is de locatie op verschillende momenten gedurende de week open en het onthaal 39

40 wordt verzorgd door personen die deel uitmaken van het lokaal netwerk van Huis van het Kind. Voorlopig komen vragen van ouders en opvoeders voornamelijk telefonische en via mail binnen. In het najaar startte tevens de zoektocht naar een tijdelijke fysieke locatie in Turnhout. Deze locatie is een tussenstap om uiteindelijk in de site van SLIM Turnhout een permanent Huis van het Kind onder te brengen. Er werden gesprekken gevoerd met verschillende organisaties om de mogelijkheden voor deze tijdelijke locatie af te tasten. Omtrent de rol van de Opvoedingswinkel in Huis van het Kind bleef eerder onduidelijkheid bestaan. Aan CAW De Kempen werd gevraagd om te verduidelijken op welke manier zij hun werking meer willen afstemmen op de missie en visie van Huis van het Kind Stadsregio Turnhout. De nota die ze aanlevereden werd besproken op de commissie van 29/11. De inhoud werd weinig vernieuwend bevonden en de vragen naar een outreachende houding, duidelijke concretisering van enkele engagementen en een diepgaande eigen inbreng bleven onbeantwoord. CAW De Kempen gaf aan dat het voor hen onduidelijk was wat de verwachtingen zijn. De commissie stelde daarom voor een werkgroep op te starten bestaande uit de kerngroep aangevuld met een vertegenwoordiging (beleid en eventueel betrokken ambtenaren) uit elke gemeente. Deze werkgroep concretiseert in een nota op korte termijn aan CAW De Kempen welke verwachting we hebben ten aanzien van hun pedagogisch consulenten. We verwachten duidelijkheid van hen en willen dit zelf ook bieden door in laatste instantie deze nota over te maken. Aan de hand van het jaarplan dat CAW De Kempen hier als antwoord op geeft, wordt met de werkgroep bekeken of dit voldoet aan de verwachtingen en bijgevolg het samenwerkingsakkoord al dan niet te verlengen. Verder was Huis van het Kind betrokken bij verschillende subsidieoproepen zoals de oproep Sociale Infrastructuur en de KOALA-oproep. De groep die betrokken was bij deze laatste oproep sprak aan het einde van 2017 hun engagement uit om, los van het verkrijgen van de subsidie, verder te bekijken hoe we verder aan de slag gaan met de inhoud van de oproep. Dit wordt in het volgende jaar verder opgenomen. In december werd een tweede netwerkmoment georganiseerd voor de professionele partners van ons Huis van het Kind. Bij deze editie waren de kinderrechten het centrale thema waarrond de aanwezigen met elkaar in dialoog gingen. Kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen deelde eveneens zijn inzichten en nam deel aan een aantal van de gesprekstafels. De input van het netwerkmoment levert kwalitatieve informatie waarmee de kerngroep de verdere strategische planning vorm kan geven het komende jaar. Het netwerkmoment kan als jaarlijks terugkerende activiteit zorgen voor een terugkoppelingsmoment voor de verschillende partners van Huis van het Kind. De lokale ontwikkelingen van Huis van het Kind krijgen meer vorm doorheen de activiteiten die uitgerold worden. Er moet echter meer afstemming komen tussen de lokale ontwikkelingen en de strategische lijnen die op stadsregionaal niveau uitgezet worden. Dit is een taak die de kerngroep op zich zal nemen. Er werd een eerste fysieke locatie opgericht in Beerse. Voor Turnhout werden de eerste gesprekken gevoerd om er in een tijdelijke locatie te kunnen openen. Er werd een aanzet gedaan voor andere strategische sporen zoals het organiseren van intergemeentelijke activiteiten, het afstemmen van de lokale en stadsregionale verhouding en het bijeenbrengen van de groep rond de KOALA-oproep. Hier moet in het volgende jaar verder aan gewerkt worden. Aan CAW De Kempen werd een nota overgemaakt waarin verduidelijkt werd wat de verwachtingen ten aanzien van hun rol in Huis van het Kind zijn. Op basis van hun antwoord hierop zal al dan niet een nieuw samenwerkingsakkoord opgemaakt worden. Er zal opnieuw een netwerkmoment georganiseerd worden door de kerngroep. Stappenplan 2018 We ontwikkelen een tijdelijke fysieke locatie in Turnhout. We zetten in op versterking en continuïteit van de kerngroep. De strategische planning wordt verder uitgewerkt en gebruikt als werkinstrument voor de verdere ontwikkeling van Huis van het Kind. Er wordt een beslissing gemaakt omtrent het al dan niet opmaken van een samenwerkingsakkoord met CAW De Kempen, betreffende hun rol in Huis van het Kind We organiseren een derde netwerkmoment om zo ontmoeting tussen de partners te stimuleren, om een terugkoppelingsmoment te creëren en om partners rond inhoudelijke aspecten in dialoog te laten treden De stadsregionale werking in het kader van mobiliteit Kader Het project kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout.. Contactpersoon Marc Boeckx 40

41 In het kader van het strategisch project RO (cfr. Infra) werd beslist om gedurende de projectperiode een mobiliteitsambtenaar van de stad Turnhout (Mathias De Beucker) te detacheren naar de projectvereniging om de stadsregionale aanpak van belangrijke strategische dossiers te coördineren en verder uit te werken. Op basis van een analyse van de werking op het vlak van mobiliteit in 2013 werd vastgesteld dat de samenwerking beter op die strategische dossiers zou worden uitgebouwd in plaats van te focussen op het zgn. flankerende beleid. Realisaties 2014 Met de betrokken diensten en besturen werd afgesproken om volgende strategische belangrijke dossiers/projecten stadsregionaal te coördineren, uit te werken of actief op te volgen (en werden projectfiches uitgewerkt): - Streefbeeldstudie R13-N18-N19-N140-N132 - Corridorstudie - Studie spoorontsluiting - Herinrichting Stwg. Op Gierle - Ontsluiting Beerse-West - G-routes en Fietstunnel Bentel - Stedelijk plateau - Fietsontsluiting D Hoogt - Kruispunt stwg. Op Antwerpen-R13 Daarnaast volgde de mobiliteitsambtenaar de werkgroep omgeving in Beerse, werkte hij 5 PCV-nota s uit, werkte hij een wijkcirculatieplan voor Vosselaar uit en bood hij ondersteuning bij de verkeersvisie Beerse-centrum. Tot slot nam hij de organisatie van de Intergemeentelijke Begeleidingscommissie (IGBC) voor zijn rekening. Op 1 november 2014 trad Mathias uit dienst om aan de slag te gaan bij het provinciebestuur. Sindsdien ligt de werking stil. Er werden wel afspraken gemaakt tussen de projectvereniging en stedelijke mobiliteitsdienst/projectmanagement om TIJDELIJK de dossiers te verdelen en op te volgen. Oorspronkelijk was het stadsregionaal mobiliteitsbeleid gefocust op flankerende maatregelen. Maar dat was in feite kunstmatig, want niet iedereen wou mee doen (bv. autoloze zondag). Flankerend beleid is dan ook bij uitstek op schaal van een gemeente, school of straat en blijft dus beter lokaal georganiseerd. Nu werken we projectmatig aan mobiliteitsplanning en beleid, aan de grote infrastructuren en treden we pro-actief in dialoog met hogere overheden. Door het weggaan van Mathias is de werking echter stilgevallen. De evaluatie op het DB en RVB (november 2011) wees uit dat dergelijke werking méér dan nodig is om de mobiliteitsproblematiek in de stadsregio aan te pakken. Stappenplan 2015 In het kader van het strategisch project RO zal een voorstel uitgewerkt worden (voorjaar) om de werking een duurzaam stadsregionaal karakter te geven. Realisaties 2015 De operationalisering van de mobiliteitswerking werd in 2015 voorbereid, maar niet tot realisatie gebracht. In de begroting 2016 werd wel ruimte gecreëerd om vanaf 2016 een stadsregionale mobiliteitsambtenaar te voorzien, die mee ingeschakeld wordt in de gebiedsgerichte strategische projecten (Bentelpark, Westrand en Zuidelijke ring), maar tevens als backup zal fungeren voor gemeentelijke dossiers. Daarnaast zal hij/zij een bovenlokaal netwerk uitbouwen om stadsregionale dossiers bij de hogere overheden te bepleiten. Daarnaast stond 2015 vooral in het teken van de verdere uitwerking van de streefbeeldstudie, die door MOW in 2014 werd opgestart en waarbij een update van het plan van 2005 wordt beoogd. Stadsregionaal hebben we ervoor geopteerd om de resultaten uit het strategisch project RO m.b.t. een geïntegreerde gebiedsgerichte aanpak van mobiliteitsdossiers in te kantelen in de streefbeeldstudie, waardoor een prioritering van mobiliteitsdossiers in een meer programmatorisch kader voor de andere partners (AWV, MOW, De Lijn, ) aangeboden werd. Stappenplan Voltooiing streefbeeldstudie - Aanwerving mobiliteitsambtenaar - Opstart strategische projectwerking Bentel en Westrand en opvolging mogelijke ontwikkeling Zuidelijke Ring. 41

42 Realisaties 2016 Het traject om te komen tot een nieuw streefbeeld voor de gewestwegen in de stadsregio werd afgerond. Op 8 april werd het goedgekeurd op de IGBC. De RMC boog zich op 19 mei over het dossier. Belangrijkste opmerkingen van de kwaliteitsauditeur : - Verschillende deeltrajecten zijn onvoldoende op detailniveau uitgewerkt, zodat de streefbeeldstudie niet kan gebruikt worden als startnota voor ingrepen in de infrastructuur. - De streefbeeldstudie is een sterk ruimtelijk concept, dat in samenhang moet gezien worden met andere studies en ambities (bv. studie Noorderkempen, groene fietsroutenetwerken, fiets-o-strade ) - Een oproep aan AWV om werk te maken van de uitvoering van (delen) van de studie. Parallel met het proces van de streefbeeldstudie hebben we vanuit een meer integrale gebiedsgerichte visie 10 prioriteiten bepaald en in een basisprogramma voor de lange termijn uitgewerkt en goedgekeurd. Op basis daarvan werd deelgenomen aan een initiatief van de streekintercommunale om voor de hele Kempen een prioritering voor AWV op te maken. Daarnaast werden contacten gelegd met enkele belangrijke private stakeholders om steun voor het 10-punten programma te zoeken en een stevige delegatie samen te stellen voor een gesprek met minister Weyts op 14 november. In opvolging daarvan werd afgesproken om met AWV in 2017 verdere gesprekken te voeren. De zoektocht naar een nieuwe coördinator ruimte-mobiliteit was afgelopen jaar geen sinecure. Twee sollicitatieprocedures waren nodig om uiteindelijk, begin 2017, Magali Decloedt aan te duiden als nieuwe kracht. Magali ruilt haar job als regisseur sociale economie dus voor een nieuwe uitdaging in de stadsregio. Het gemeenschappelijke prioriteitenprogramma (in een ruimere gebiedsgerichte aanpak) heeft de basis gelegd voor gesprekken met AWV, Ruimte Vlaanderen en de provincie om naar een gemeenschappelijke visie en meerjarenbudget te groeien. De organisatie van de stadsregionale strategische projecten moet vooral in 2017 verder concreet uitgewerkt worden. De aanstelling van de nieuwe coördinator ruimte-mobiliteit is daarvoor cruciaal. Stappenplan Uitwerking organisatie strategische projecten - Uitwerking samenwerking met AWV - Hervorming stadsregionaal overleg mobiliteit en intergemeentelijke mobiliteitsdienst 42

43 Realisaties 2017 Strategisch project Westrand project Ontsluiting kanaalzone Beerse De aanwerving van de coördinator ruimte en mobiliteit zorgde voor personeelsruimte om in te zetten op één van de strategische projecten, namelijk Westrand. Focus van het strategisch project ligt nu op de ontsluiting van de kanaalzone, m.a.w. de zone ten noorden van de N12. Na een periode van inwerken, hebben we vanuit de projectvereniging het mandaat van de gemeente Beerse gekregen om het proces te bepalen, in samenwerking met de gemeente en de andere betrokken partners. Het project ontsluiting kanaalzone kent een lange historiek. Verschillende partners hadden verschillende verwachtingen en het was niet meer duidelijk welk het engagement was van de verschillende lokale en bovenlokale partners. Er was nood aan een actief engagement van alle partners om hun schouders te zetten onder dit project. In de periode november februari 2018 hebben we samen met de gemeente Beerse individuele gesprekken gehouden met alle betrokken partners. Uitwerking samenwerking met AWV Structureel overleg opgestart met proviciale directie AWV om vanuit het prioriteitenprogramma gericht samen stappen verder te zetten. Dit overleg heeft een eerste maal plaatsgevonden in Afgesproken werd om dit overleg minstens tweemaal per jaar te organiseren. Hervorming stadsregionaal overleg mobiliteit en intergemeentelijke mobiliteitsdienst Er zijn nog geen stappen gezet richting stadsregionale mobiliteitsdienst. Strategisch project Westrand project Ontsluiting kanaalzone Beerse De gebiedsgerichte aanpak werkt. Alle partners onthalen het initiatief enthousiast en zijn het engagement aangegaan om samen te werken aan een oplossing. Uitwerking samenwerking met AWV Het structureel overleg met AWV is een meerwaarde in de samenwerking. Hervorming stadsregionaal overleg mobiliteit en intergemeentelijke mobiliteitsdienst Agendapunten met betrekking tot mobiliteit worden op de commissie grondgebonden zaken gebracht, maar ook het stadsregionaal mobiliteitsoverleg heeft nog steeds zijn bestaansreden. Stappenplan 2018 Strategisch project Westrand project Ontsluiting kanaalzone Beerse - Engagement van alle betrokken partners - Consensus over tracé - Opmaak RUP Uitwerking samenwerking met AWV Bespreken van strategische projecten en samen met AWV stappen zetten richting uitvoering (lange termijn). Voorbereiden verbreden en verdiepen stadsregionaal mobiliteitsplan Elke 6 jaren moet het mobiliteitsplan geëvalueerd worden. In 2017 hebben we een sneltoets gedaan met als resultaat dat het intergemeentelijk mobiliteitsplan moet verbreed en verdiept worden. Dit proces wordt in 2018 voorbereid, om in 2019 te komen tot een verbreed en verdiept mobiliteitsplan. 43

44 Project Studie financiering centrumfuncties stadsregio Turnhout Kader Dit project kadert binnen de langetermijnvisie van Stadsregio Turnhout, goedgekeurd door alle gemeenteraden in het najaar (hefboom 10) Strategische doelstelling Contactpersoon Beschrijven van de uitdaging We willen in kaart brengen welke uitgaven en inkomsten samenhangen met de belangrijkste centrumfuncties van stad en stadsregio ten behoeve van een ruimer zorggebied. Marc Boeckx Stad en stadsregio financieren vanuit gemeente-en stedenfonds tal van bovenlokale functies voor een ruimere regio. Afhankelijk van de functie varieert de schaal van tot inwoners. Sinds de invoering van de BB-cyclus beschikken we over een meerjarenoverzicht van de inkomsten en uitgaven van alle gemeenten uit het arrondissement en kunnen we nagaan of de middelen volstaan om de behoeften te de dekken. Realisaties 2016 In 2015 werden de eerste stappen gezet om de studie op te starten. Zo werden contacten gelegd met de universiteiten van Gent, Leuven en Hasselt maar ondanks grote academische interesse kon het onderzoek niet ingepast worden in de lopende onderzoekslijnen. Een samenwerking in functie van een masterproef was onmogelijk wegens andere verwachtingen qua timing. In het najaar 2015 werd dan een overeenkomst afgesloten met adviesbureau IDEA Consult, zodat het (onuitgegeven) onderzoekstraject begin 2016 kon starten. De studie werd begeleid door volgende kerngroep en door een veel ruimer samengestelde validatiegroep (Raad van Bestuur stadsregio Turnhout + schepenen van financiën): - IDEA - Jan Leroy (directeur lokale besturen VVSG) - (Agentschap Binnenlands Bestuur) - Marc Nooyens, financieel beheerder Oud-Turnhout - Ann Van der Eycken, financieel beheerder Vosselaar - Lutgard Van Oerle, stafmedewerker Beerse - Joris Van Gool, beleidsadviseur Turnhout - Peter Anaf, beleidsadviseur Turnhout - Tin Doms en Marc Boeckx, Stadsregio Turnhout Conclusies De studie toont aan dat de gemeenten van stadsregio Turnhout voor de meeste functies inwoners bereiken/bedienen uit 12 gemeenten (ca inwoners). De (financiële) kosten-batenanalyse voor die rol is eerder negatief : vooral Turnhout (en in mindere mate de andere gemeenten) wordt financieel onvoldoende gecompenseerd. Stappenplan 2017 Doel is om op basis van de nieuwe geobjectiveerde info in gesprekken met de bovenlokale overheden te pleiten voor alternatieve en/of vernieuwde financieringsmechanismen voor de stadsregio. Realisaties 2017 Met wisselende samenstelling hadden we met een stadsregionale delegatie gesprekken met volgende ministers en kabinetten : Ben Weyts, Joke Schauvliege en Liesbeth Homans. Ook met de gouverneur van de provincie Antwerpen werd een afspraak gemaakt. Conclusie Alle contacten waren positief. Elk bezoek leverde positieve erkenning op. Concrete extra financiering werd niet beloofd. Uit het contact met Ben Weyts vloeide rechtsreeks het overleg met AWV-directie provincie Antwerpen uit voort. Minister Schauvliege zegde haar steun toe in het kader van de strategische projecten in het kader van ruimtelijke ordening en met de gouverneur werd afgesproken dat ze heel concreet een trekkersrol mee wil opnemen in het strategisch project Westrand. 44

45 3 DE ACTIES Actie 3.1. Doortrekkersterreinen en pleisterplaatsen Kader/situering Deze actie kadert binnen het project Wonen in de stadsregio!. Beschrijven van de actie Contactpersoon We bepalen stadsregionaal een standpunt betreffende doortrekkersterreinen en pleisterplaatsen voor woonwagenbewoners. Marc Boeckx Betrokkene(n) 1. Stedenbouwkundige ambtenaren 2. Conceptteam ruimtelijke ordening 3. Stuurgroep wonen 4. Lokaal woonoverleg 5. College van burgemeester en schepenen 6. Gemeenteraad Timing Zesde werkingsjaar project Wonen in de stadsregio! Realisaties 2014 In september 2014 en in januari 2015 hebben we met provincie Antwerpen een overleg gehad over het voorstel om in de stadsregio doortrekkersterreinen en pleisterplaatsen te voorzien voor woonwagenbewoners. Tijdens dit overleg werd het duidelijk dat gemeenten kunnen rekenen op ondersteuning vanuit Provincie Antwerpen. Op basis van dit gesprek gaan we nadenken over de mogelijkheden op stadsregionaal grondgebied. We pakken deze uitdaging op in Stappenplan Met de provincie Antwerpen wordt afgesproken dat zij initiatief nemen. 2. De gemeenten gaan op zoek naar potentiële locaties. De provincie Antwerpen initieert de nodige contacten met betrokkenen. Realisaties 2015 Twee medewerkers van het departement Welzijn en Gezondheid van de provincie Antwerpen hebben op het conceptteam Ruimtelijke Ordening d.d. 15 januari 2015 een toelichting gegeven over de mogelijkheden van woonwagen- en doortrekkersterreinen. Dit heeft het verschil kunnen verduidelijken tussen deze soorten van terreinen. Er werd toegelicht dat er momenteel een tekort is aan zulke terreinen en dat men in de provincie Antwerpen 3 à 4 bijkomende terreinen, voor zo n 60 tot 80 standplaatsen, wil inrichten. Vanuit het conceptteam komen er een aantal mogelijke voorstellen. Eveneens wordt voorgesteld de voorgestelde terreinen vanuit de provincie op de agenda van het college van burgemeester en schepenen per gemeente te plaatsen. Ook is wederom afgesproken dat de provincie het verdere initiatief zal nemen. Dit is verder opgevolgd door het conceptteam Ruimtelijke Ordening. In oktober 2015 heeft de provincie laten weten dat zij een potentieel terrein hebben gevonden, namelijk een terrein gelegen bij Het Giels Bos. De provincie heeft intussen dit gebied aangekocht. De komende twee jaar wordt het terrein ingericht en geïnstalleerd. De Vlaamse overheid financiert 100% van de aanleg en inrichting. Er worden maximum 25 standplaatsen voorzien, wat goed is voor het beheer. De provincie waakt samen met de betrokken gemeenten over de goede inrichting van het terrein, het beheer en toezicht op het terrein, alsook de ordehandhaving rond het terrein. De ervaringen die opgedaan werden bij de inrichting, regelgeving en beheer van de 4 bestaande doortrekkersterreinen worden meegenomen. De provincie stelt een terreintoezichter aan die instaat voor de registratie van de woonwagenbewoners en het naleven van de regels. Stappenplan Er zijn geen specifieke afspraken gemaakt. We volgen dit verder op. 45

46 Actie 3.2. Netwerkevent sociale economie Kader/situering De actie kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van de actie We organiseren een studiedag met als doel om de lokale sociale economie te ondersteunen. We hebben hierbij aandacht voor het imago van de stadsregio, namelijk als voorloper in het stadsregionaal uitbouwen van de regie sociale economie. Verantwoordelijke Magali Decloedt Betrokkene(n) - Dagelijks bestuur en raad van bestuur van Stadsregio Turnhout - Stadsregionaal overleg werk en sociale economie - Bestuur en coördinatie Noorderkempen Werkt en/of andere regio s Realisaties 2014 We organiseerden de studiedag De Werkmakkers op 29 april Tijdens de studiedag werden ideeën en voorbeelden aangereikt werden over hoe je vanuit het lokaal bestuur de regierol actief kunt opnemen. Ook de hervormingen van de sector sociale economie en de lokale impact ervan werden toegelicht. We profileerden ons als voorloper in het stadsregionaal uitbouwen van de regie sociale economie op volgende manieren: - Co-auteur van de Politeia publicatie Regie Sociale Economie - Toelichting over regie intergemeentelijk uitbouwen aan het bestuur van Noorderkempen Werkt (Arendonk, Baarle-Hertog, Hoogstraten, Merksplas, Ravels en Rijkevorsel) - Toelichting over regie intergemeentelijk uitbouwen tijdens het startmoment van Regie Sociale Economie bij KINA - Toelichting over regierol lokale besturen aan de koepel van beschutte werkplaatsen (VLAB) en artikel in Werkvormen, het tijdschrift van VLAB. We hebben de studiedag De Werkmak(k)ers van 2010 tot 2014 jaarlijks georganiseerd, samen met RESOC Kempen en IOK. Inmiddels is door de Vlaamse overheid de regierol ter ondersteuning van de lokale sociale economie toegewezen aan de lokale besturen. Verschillende regio s in de Kempen nemen de regierol sociale economie op, en ontvangen hier ook middelen voor vanuit Vlaanderen. Hierdoor dringt een herziening van het concept De Werkma(k)kers zich op. Stappenplan 2015 We organiseren een netwerkevent om de lokale sociale economie te ondersteunen. We hebben hierbij de intentie om een gezamenlijk netwerkmoment te organiseren met één of meerdere andere regio s. In eerste instantie denken we daarbij aan Noorderkempen Werkt, gezien de huidige, operationele samenwerking en het overlappende werkingsgebied van de initiatieven sociale economie. Realisaties 2015 Op 13 oktober organiseerde Stadsregio Turnhout samen met RESOC Kempen, IOK en de andere regisseurs sociale economie in de Kempen een streekpactcafé welzijn - sociale economie. Met dit initiatief wilden we actoren uit sociale economie en welzijnsorganisaties elkaar beter laten leren kennen. We deden dit door betrokkenen vanuit beide sectoren reële cases te laten bespreken. Deze methodiek werd erg geapprecieerd, omdat direct duidelijk maakte wat elke partner te bieden heeft. We organiseren deze netwerkmomenten op vraag of als antwoord op noden die we zelf detecteren. Stappenplan 2016 Afhankelijk van de noden/vragen, organiseren we een netwerkmoment op maat. Realisaties 2016 Op 26 oktober 2016 organiseerde Stadsregio Turnhout samen met RESOC Kempen, IOK en de andere regisseurs sociale economie in de Kempen een zoemsessie over Wijkwerken. In de conceptnota Wijkwerken worden sociale economie- 46

47 bedrijven expliciet vernoemd als mogelijke partner om de rol van organisator op te nemen. We organiseren deze netwerkmomenten op vraag of als antwoord op noden die we zelf detecteren. Stappenplan 2017 Afhankelijk van de noden/vragen, organiseren we een netwerkmoment op maat. Realisaties 2017 Op 11 mei 2017 organiseerden we samen met SPK en Thomas More het nettwerkevent Trans4MORE. Dit is een laagdrempelig netwerkevent met de klemtoon op het inspireren, het informeren en het verrassen van deelnemers, en op het stimuleren van nieuwe contacten. Key Note spreker was Jan Blommerez, die een belangrijk aspect van maatschappelijk verantwoord ondernemen belicht, namelijk inzet op de positieve energie en het goed voelen van werknemers. Stappenplan 2018 Afhankelijk van de noden/vragen, organiseren we een netwerkmoment op maat. Actie 3.3. Regiecomité sociale economie Kader/situering De actie kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van de actie Verantwoordelijke Organiseren van structureel overleg met de lokale sociale economie ter ondersteuning van deze initiatieven en ondernemingen. Magali Decloedt/Iris Verellen Betrokkene(n) - Dagelijks bestuur en raad van bestuur van Stadsregio Turnhout - Stadsregionaal overleg werk en sociale economie - Bestuur en coördinatie Noorderkempen Werkt - Actoren sociale economie Stadsregio Turnhout: Amival vzw, De Troef vzw, Den Aas vzw, Digidak, Natuurwerk vzw, stad Turnhout (actorrol) en WEB vzw Realisaties 2014 Eerste samenkomst op 21 oktober Dit platform maakt het enerzijds mogelijk om samenwerking te stimuleren tussen sociale economie ondernemingen onderling en anderzijds met relevante andere partners. In de voorbije jaren werden de directies van de sociale economie ondernemers ad hoc samengeroepen. Op vraag van de ondernemers, besloten we in 2014 om dit overleg structureel te laten plaatsvinden. Stappenplan 2015 Tweemaal per jaar brengen we in het regiecomité sociale economie sociale economie actoren die actief zijn op grondgebied van Stadsregio Turnhout en Noorderkempen Werkt samen. Realisaties 2015 Het regiecomité is tweemaal samengekomen in Tijdens het regiecomité sociale economie is één van de vaste agendapunten een rondje waarbij alle partners informatie geven over de projecten die in de pijplijn zitten en over de projectoproepen waarop ingetekend wordt. Daarnaast is er regelmatig individueel overleg met partners om elkaar te informeren over plannen en projectoproepen. Een ander vast agendapunt is de invulling van vacatures in de sociale economie. Stappenplan 2016 Verderzetting Realisaties 2016 Het regiecomité is in 2016 samengekomen op 17 mei en op 29 november. Tijdens de samenkomsten wordt onder meer info uitgewisseld over de impact van de nieuwe regelgeving, de invulling van de vacatures, de acties die vanuit de lokale besturen genomen worden om de sociale economie te ondersteunen, mogelijke nieuwe niches voor sociale economie en het potentieel van samenwerking tussen sociale economie en arbeidszorginitiatieven van welzijnsorganisaties. Uit het regiecomité komen noden naar voren waarvoor we samen oplossingen zoeken. Een voorbeeld is de ontoereikende toeleiding van kandidaten voor vacatures sociale economie. In 2015 werden vanuit de stadsregio middelen gezocht en gevonden om bij OCMW Turnhout twee trajectbegeleiders die stadsregionaal werken op te leiden zodat zij een certificaat 47

48 behalen om zelf te indiceren. We willen hiermee enerzijds meer tewerkstellingskansen creëren voor cliënten van de vier OCMW s van de stadsregio en anderzijds tegemoet komen aan de vraag vanuit de sociale economie om meer toeleiding te voorzien (cf. infra). In 2016 slaagden de twee trajectbegeleiders voor het examen en startten ze met het uitvoeren van indiceringen. Daarnaast worden in functie van een betere toeleiding vanuit VDAB, de VDAB-consulenten ook uitgenodigd voor de werkbezoeken sociale economie, zodat ook zij de werkvloeren en de gevraagde profielen beter leren kennen. Stappenplan 2017 Verderzetting Realisaties 2017 Het regiecomité kwam in 2017 twee maal samen. Tijdens deze samenkomsten wordt er informatie uitgewisseld tussen de partners, alsook naar oplossingen gezocht voor gezamenlijke problematieken. Thematieken die aan bod kwamen: subsidiëring- & financieringsmogelijkheden, problematiek van toeleiding richting sociale economie, Wijkwerken, In 2017 nam, omwille van een personeelswissel bij Stadsregio Turnhout, de collega van Noorderkempen Werkt dit voor zijn rekening. Zo ontstond er voor de partners sociale economie geen hiaat in de vergaderingen. Stappenplan 2018 Verderzetting Actie 3.4. Bestaande initiatieven Lokale Diensteneconomie ondersteunen Kader/situering De actie kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van de actie Initiatieven lokale diensteneconomie die financiële ondersteuning van Stadsregio Turnhout ontvangen, volgen we actief op tijdens minstens vier opvolgingsgesprekken per jaar. De andere initiatieven lokale diensteneconomie die actief zijn op het grondgebied Stadsregio Turnhout ondersteunen we waar mogelijk en wenselijk. Verantwoordelijke Magali Decloedt/Iris Verellen Betrokkene(n) - Actoren lokale diensteneconomie - Stadsregionaal overleg werk en sociale economie - Forum lokale werkgelegenheid - Raad van Bestuur Stadsregio Turnhout Realisaties 2014 In 2014 werd het Peuterspeelpunt (stad Turnhout) financieel en inhoudelijk ondersteund. Buurtsport (stad Turnhout) werd inhoudelijk ondersteund. We legden een traject af met WEB vzw dat resulteerde in een financiële zekerheid voor de klusdienst. We ondersteunde Den Aas inhoudelijk bij de aanvraag voor uitbreiding van het contingent en omvorming naar Den Aas+. Verder organiseerden we een infomoment voor alle actoren lokale diensteneconomie in de stadsregio over de uitdagingen van de toekomstige Vlaamse regelgeving. Het traject dat we aflegden met WEB legde enkele pijnpunten op vlak van intergemeentelijk samenwerken bloot. De directie van WEB werkte zeer constructief mee en het LDE-project zelf (de klusdienst) werd als waardevol beoordeeld door de vier gemeenten. Inhoudelijk lag het probleem niet bij het project sociale economie. Het probleem lag bij de verschillende overlegstructuren (stuurgroep werk en sociale economie, dagelijks bestuur, colleges) die tijdens het traject inspraak hadden over het verdere verloop en die elkaars beslissingen niet respecteerden. De tussentijdse conclusie is dan ook dat de huidige beslissingsstructuur een professionele ondersteuning van de lokale diensteneconomie, en breder de lokale sociale economie, bemoeilijkt. Stappenplan Continueren van de actie - Voorstellen aanleveren aan het bestuur van Stadsregio Turnhout om besluitvorming efficiënter te laten verlopen Realisaties 2015 De doelstelling om te komen tot een efficiëntere besluitvorming, is één van de hefbomen voor de stadsregionale samenwerking naar de toekomst toe. De verschillende initiatieven LDE werden op maat ondersteund. 48

49 De nieuwe Vlaamse regelgeving lokale diensteneconomie maakt het voor de bestaande initiatieven moeilijk om de werking te behouden, verdere uitbouw en groei is op dit moment quasi onmogelijk. Ondanks de hoge werkloosheid, geraken de vacatures voor tewerkstellingsplaatsen binnen lokale diensteneconomie zeer moeilijk ingevuld. Er is een mismatch tussen kandidaten die door VDAB worden toegeleid en de gevraagde profielen op de werkplaatsen. Vandaar dat we in 2015 een project hebben uitgewerkt om ook vanuit het OCMW werkzoekenden actief te kunnen toeleiden. Stappenplan Verdere ondersteuning initiatieven lokale diensteneconomie - Project indicering van werkzoekenden OCMW in functie van toeleiding naar sociale economie Realisaties 2016 Algemeen volgenden we de ontwikkelingen inzake de nieuwe regelgeving lokale diensteneconomie op via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. Alle initiatieven lokale diensteneconomie in de Stadsregio worden door de regisseur sociale economie opgevolgd. Hieronder volgen enkele specifieke acties die genomen werden: - Stad Turnhout Peuterspeelpunt, Buurtsport en Buitenschoolse Kinderopvang: De regisseur sociale economie maakte een overzicht op maat van alle verplichtingen op korte en lange termijn in het kader van de nieuwe regelgeving LDE, die moeten gedaan worden, en koppelde hier ook verantwoordelijken aan. Op die manier werd het voor de kleine LDE-initiatieven en de personeelsdienst van de stad overzichtelijk wat door wie moet opgevolgd worden. De regisseur gaf inhoudelijke ondersteuning aan het structureel overleg tussen LDE-initiatieven van de stad. - SPK vzw Digidak: De regisseur sociale economie werkte in samenwerking met het Projectencentrum, het OCMW en stad Turnhout een projectvoorstel uit voor verregaande samenwerking tussen het Projectencentrum en Digidak. VDAB keurde het voorstel af. - WEB vzw Klusdienst: Actieve opvolging, onder meer via kwartaaloverleg klusdienst Werkbezoek sociale economie op 14 juni Project indicering van werkzoekenden OCMW in functie van toeleiding naar sociale economie : cfr. supra De toeleiding van kandidaten vanuit VDAB blijft een heikel punt, zowel kwalitatief als kwantitatie. Bovendien worden aan de (soms kleine) initiatieven lokale diensteneconomie vergelijkbare inspanningen gevraagd als aan de maatwerkbedrijven. Dit samen maakt het moeilijk voor de kleinere initiatieven (stad Turnhout en SPK) om een kwaliteitsvolle dienstverlening te blijven aanbieden. Stappenplan Verdere ondersteuning initiatieven lokale diensteneconomie + onderzoeken eventuele alternatieven voor continuering dienstverlening - Opvolging project indicering van werkzoekenden OCMW in functie van toeleiding naar sociale economie Realisaties 2017 De ontwikkelingen inzake de nieuwe regelgeving lokale diensteneconomie, alsook de financiering SINE-LDE worden opgevolgd via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. Alle initiatieven lokale diensteneconomie in de Stadsregio worden door de regisseur sociale economie opgevolgd. Indien de wijziging van de SINE-financiering uitdraait op een besparing zal dit zeker voor de kleinere initiatieven een drempel vormen om de werking kwalitatief verder te kunnen zetten. Er blijven ook problemen met de toeleiding van doelgroep medewerkers en een correcte matching. Stappenplan Verdere ondersteuning voor initiatieven lokale diensteneconomie. - Onderzoeken van eventuele alternatieven voor de continuering van de dienstverlening. - Opvolging indicering van werkzoekenden OCMW in functie van toeleiding naar sociale economie. 49

50 Actie 3.5. Roadshow sociale economie voor mandatarissen en ambtenaren Kader/situering De actie kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van de actie Verantwoordelijke Werkbezoeken aan sociale economie en hieraan gerelateerde initiatieven in Stadsregio Turnhout. Magali Decloedt Betrokkene(n) - Geïnteresseerde ambtenaren en mandatarissen van Stadsregio Turnhout en Noorderkempen Werkt - Actoren sociale economie - Raad van Bestuur Stadsregio Turnhout Realisaties 2014 In 2014 vonden reeds een aantal werkbezoeken plaats: Op woensdag 28 mei waren we te gast bij het Peuterspeelpunt in Vosselaar. Donderdag 12 juni gaf WEB vzw een toelichting over haar activiteiten op vlak van tewerkstelling aan alle lokale besturen waar ze mee samenwerken. Het geplande bezoek aan De Troef vzw werd geannuleerd omwille van te weinig inschrijvingen. Woensdag 22 oktober waren we te gast bij Buurtsport, een initiatief lokale diensteneconomie van stad Turnhout. Op 18 november, tenslotte, waren we te gast bij Amival vzw. De werkbezoeken worden positief onthaald. Bovendien leidt deze concrete actie tot een goede samenwerking met Noorderkempen Werkt. Stappenplan 2015 Verderzetten van de actie. Realisaties 2015 In 2015 zijn volgende werkbezoeken georganiseerd: - 19 februari: ATEA Breda (19 deelnemers) - 9 juni: WEB tewerkstelling maatwerkbedrijf en lokale diensteneconomie (19 deelnemers) - 16 juni: Stadsboerderij maatwerkbedrijf De Troef (15 deelnemers) - 22 september: Digidak (SPK vzw) initiatief lokale diensteneconomie (8 deelnemers) - 25 november: WEB opleiding en begeleiding (10 deelnemers) Ook de consulenten van VDAB Turnhout worden sinds 2015 uitgenodigd voor de werkbezoeken. Dit zorgt ervoor dat de consulenten een beter zicht krijgen op de profielen die in de sociale economie werken/gezocht worden. Stappenplan 2016 Verderzetten van de actie. Realisaties februari: Natuurwerk vzw lokale diensteneconomie (16 deelnemers) - 14 juni: WEB tewerkstelling maatwerkbedrijf en lokale diensteneconomie (10 deelnemers) - 7 oktober: Den Leeuweric vzw Arbeidszorg (10 deelnemers) - 20 december: Starterslabo Antwerpen Activiteitencoöperatie (10 deelnemers) - In totaal namen in personen deel, waarvan 31 unieke deelnemers. - De actie werd verbreed naar de medewerkers van welzijnsorganisaties met arbeidszorginitiatieven. Stappenplan 2017 Verderzetten van de actie. Realisaties 2017 In 2017 zijn volgende werkbezoeken georganiseerd: 20 januari: t Twijgje en Route 11 Arbeidszorg (12 deelnemers) en 21 april: Perron Noord (19 deelnemers) De organisatie van de werkbezoeken werd door de regisseur van Noorderkempen Werkt opgenomen, daar er een personeelswissel bij Stadsregio Turnhout plaats vond. 50

51 Stappenplan 2018 Verderzetten van de actie. Actie Samenwerkingskader creëren tussen lokale besturen en VDAB Kader/situering De actie kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van de actie Verantwoordelijke Verbeteren van de samenwerking tussen VDAB en de lokale besturen. Magali Decloedt Betrokkene(n) - Stadsregionaal overleg werk en sociale economie - Teamleiders werkwinkel, regiodirecteur VDAB, provinciaal directeur VDAB, netwerkmanager VDAB - Colleges en gemeente- en OCMW-raden - Raad van Bestuur Stadsregio Turnhout Realisaties 2014 In 2014 werd samen met de teamleiders van de werkwinkel een traject afgelegd naar hoe VDAB en lokale besturen elkaar kunnen versterken om de werkloosheid samen aan te pakken. Deze zoektocht resulteerde in een eerste aanzet van een samenwerkingsovereenkomst met concrete afspraken tussen gemeente Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar, de vier OCMW s en VDAB. Deze nota moet verder worden afgetoetst en aangevuld. Stappenplan 2015 In 2015 willen we komen tot een operationeel samenwerkingskader. Realisaties 2015 De actie is gerealiseerd. Er is een operationeel samenwerkingskader, dat door de vier gemeenten, OCMW s, stadsregio en VDAB is ondertekend. Aan dit samenwerkingskader is een jaaractieplan verbonden dat continu opgevolgd, geëvalueerd en bijgestuurd wordt. Stappenplan 2016 Uitvoering jaaractieplan. Bijsturing en evaluatie naar 2017 toe. Realisaties 2016 De afspraken werden geoperationaliseerd in een jaaractieprogramma. Het jaarprogramma voor 2016 werd uitgevoerd en bijgestuurd. Het jaarprogramma voor 2017 werd opgemaakt. Op 22 februari 2016 organiseerden we samen met de VDAB een persmoment. Ambtelijke opvolging is nodig. Stappenplan 2017 Uitvoering jaaractieplan. Bijsturing en evaluatie naar 2018 toe. Realisaties 2017 Door een personeelswissel in de projectvereniging is de opvolging van de afspraken van de samenwerkingsovereenkomst niet opgevolgd in Dit wordt terug opgenomen in Ambtelijke opvolging is noodzakelijk. Stappenplan Actualisatie actieplan. - Uitvoering jaaractieplan. - Bijsturing en evaluatie naar 2018 toe. 51

52 4 DE DOSSIERS Dossier 4.2. Verlenging project Wonen in de stadsregio! Kader/situering Dit kadert binnen het project Wonen in de stadsregio!. Beschrijven van het dossier We verlengen het project Wonen in de stadsregio! en maken een dossier op voor Wonen- Vlaanderen. Timing - Einde werkingsjaar project Wonen in de stadsregio! : - Periode juni 2014 tot december Dossier moet ingediend zijn op uiterlijk 31 december 2014 (voor verlenging vanaf 1 juli 2015). Verantwoordelijke Katleen Bols Betrokkene(n) 1. Wooninfopunt, loket huisvesting, contactpersonen van de gemeenten Beerse, Oud- Turnhout en Vosselaar 2. Stuurgroep wonen 3. Raad van bestuur van Stadsregio Turnhout 4. College van burgemeester en schepenen 5. Gemeenteraad Realisaties 2014 Het aanvraagdossier werd ingediend op 18 december We wensen onze dienstverlening rond wonen te continueren. We ontwerpen hiervoor een model voor een geïntegreerde woondienst. Stappenplan Het dossier wordt ontvankelijk verklaard. 2. Het dossier wordt goedgekeurd. Realisaties 2015 Het dossier werd ontvankelijk verklaard op 2 januari Een goedkeuring van de verlenging volgde op 13 april 2015 volgde de goedkeuring voor het verlengingsdossier van het project Wonen in de stadsregio! voor de periode van 1 juli 2015 tot 30 juni Dankzij de Vlaamse goedkeuring kunnen we onze werking continueren. Het huidige Besluit van de Vlaamse Regering zou echter gewijzigd worden zodat een subsidiëring na het einde van onze negenjarige projectperiode ook mogelijk zou worden. De wijziging werd reeds aangekondigd in het beleidsplan wonen van minister Homans. Mede dankzij de positieve resultaten van het onderzoek Het lokale woonbeleid op de kaart!, uitgevoerd door het Steunpunt Wonen, wordt een wijziging nu concreet gemaakt. Stappenplan We volgen de doelstellingen, acties en resultaten van ons projectdossier op. We schrijven dit neer in ons jaarlijks activiteiten- en financieel verslag, wat we ter goedkeuring voorleggen aan de stuurgroep wonen en de Raad van Bestuur van Stadsregio Turnhout. - We volgen de aangekondigde wijziging van het Besluit van de Vlaamse Regering van 21 september 2007 houdende de subsidiëring van projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid nauwgezet op. - We bereiden ons voor zodat we tijdig een nieuw beleidsprogramma, een legislatuuroverschrijdend programma wonen, als aanvraagdossier kunnen opmaken. 52

53 Realisaties 2016 In 2016 hebben we het evaluatieverslag van het zevende werkingsjaar opgemaakt. Dit verslag is goedgekeurd op de stuurgroep wonen d.d. 16 september 2016 en op de Raad van Bestuur d.d. 21 september Het project Wonen in de stadsregio is opgestart met subsidies uit het besluit van de Vlaamse Regering van 21 september 2007 houdende de subsidiëring van projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid. Volgens dit besluit is het mogelijk om een project lokaal woonbeleid op te starten dat voor maximaal 9 jaar subsidies zou kunnen ontvangen, opgesplitst in 3 subsidieperioden. Dit betekende dat subsidies voor ons project zouden eindigen op 30 juni De gemeenten waren hierop voorbereid en hebben bijgevolg het project Wonen in de stadsregio opgenomen in hun meerjarenplanning. In opdracht van de Vlaamse overheid ging het Steunpunt Wonen na wat anno 2015 de praktijk van het lokale woonbeleid betekent en welke evolutie t.o.v zichtbaar is. De resultaten tonen een sterk toegenomen dynamiek op vlak van lokaal woonbeleid ten opzichte van Mogelijke verklaringen voor de toegenomen dynamiek kunnen liggen in de bijkomende wettelijke verplichtingen sinds Daarnaast kan men aannemen dat ook de subsidie lokaal woonbeleid, die werd ingevoerd in 2007 en projecten van intergemeentelijke samenwerking (IGS) subsidieerde, een invloed heeft gehad. De evaluatie van deze subsidie was mede voorwerp van dit onderzoek. Hieruit wordt besloten dat de subsidie effectief is wat betreft het verhogen van de lokale dynamiek. Ook in vergelijking met mogelijke alternatieve aanwendingen van hetzelfde subsidiebedrag krijgt de subsidie een gunstige beoordeling. Het onderzoek van het Steunpunt Wonen eindigt daarom met de aanbeveling om deze subsidie verder te blijven inzetten. Op 8 juli 2016 keurde de Vlaamse Regering het subsidiebesluit voor intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid definitief goed. De nieuwe subsidieregeling vervangt de regeling van het besluit van de Vlaamse Regering van 21 september 2007, maar bevat een aantal overgangsbepalingen. Het is een tijdelijke subsidieregeling die van kracht zal zijn tot en met 31 december 2019, de einddatum van de huidige gemeentelijke beleids- en beheerscyclus (BBC). Voor de periode na 2019 zal de subsidiëring van intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid afgestemd worden op de nieuwe gemeentelijke legislatuur. Het subsidiekader voor de periode zal opgenomen worden in een BVR Lokaal Woonbeleid, dat in de loop van 2018 in werking treedt. We hebben in 2016 reeds enkele verkennende gesprekken gevoerd ter voorbereiding van een vierde subsidiedossier. We hebben ondertussen duidelijkheid over de verderzetting van de IGS-projecten lokaal woonbeleid met bijhorende subsidiëring. Volgens het nieuwe besluit van 8 juli 2016 kunnen we een IGS-project indienen voor een volgende en dus vierde subsidieperiode, namelijk van 1 juli 2018 tot 31 december Uiterlijk op 31 december 2017 dienen we een nieuw dossier in te dienen (dit moet goedgekeurd worden door de 4 gemeenteraden). We finaliseren de inhoud van dit dossier tegen september Stappenplan De input van de verkennend gesprekken wordt gebruikt om in het voorjaar een eerste voorstel van dossier uit te werken. Gelet op de positieve beoordelingen van ons huidige dossier willen we ons huidige project behouden en versterken. - We bespreken een nieuw dossier op de volgende overlegorganen: verkennend overleg met Wonen-Vlaanderen en Wonen Antwerpen, coördinatieteam grondgebonden zaken (15 juni 2017), commissie grondgebonden zaken (28 juni 2017), RegioRaad en Raad van Bestuur (4 oktober 2017). Nadien wordt de goedkeuring van elke gemeenteraad gevraagd om uiterlijk op 31 december 2017 een vierde subsidiedossier over te maken aan Wonen-Vlaanderen. - We volgen de inwerkingtreding van het BVR lokaal woonbeleid op en bereiden ons voor op eventuele wijzigingen na 31 december

54 Realisaties 2017 Het project Wonen in de stadsregio is opgestart met subsidies uit het besluit van de Vlaamse Regering van 21 september 2007 houdende de subsidiëring van projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid. Volgens dit besluit was het mogelijk om een project lokaal woonbeleid op te starten dat voor maximaal 9 jaar subsidies zou kunnen ontvangen, opgesplitst in 3 subsidieperioden. Dit betekende dat subsidies voor ons project zouden eindigen op 30 juni De gemeenten waren hierop voorbereid en hebben bijgevolg het project Wonen in de stadsregio opgenomen in hun meerjarenplanning. Op 8 juli 2016 heeft de Vlaamse Regering een nieuw subsidiebesluit voor intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid definitief goedgekeurd. De nieuwe subsidieregeling vervangt de regeling van het besluit van de Vlaamse Regering van 21 september 2007, maar bevat een aantal overgangsbepalingen. Het is een tijdelijke subsidieregeling die van kracht zal zijn tot en met 31 december 2019, de einddatum van de huidige gemeentelijke beleidsen beheerscyclus (BBC). Voor de periode na 2019 zal de subsidiëring van intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid afgestemd worden op de nieuwe gemeentelijke legislatuur. Het subsidiekader voor de periode zal opgenomen worden in een BVR Lokaal Woonbeleid, dat in de loop van 2018 in werking treedt. Het huidige project Wonen in de stadsregio! loopt van 1 juli 2015 tot 30 juni Het vierde subsidiedossier kan ingediend worden voor de periode van 1 juli 2018 tot 31 december Om in aanmerking te komen voor een Vlaamse subsidie moeten we aan bepaalde voorwaarden voldoen. Het Besluit van de Vlaamse Regering (BVR) van 8 juli 2016 bepaalt de doelstellingen die gerealiseerd dienen te worden: 1. zorgen voor een divers en betaalbaar woonaanbod; 2. werken aan de kwaliteit van het woningpatrimonium en de woonomgeving; 3. informeren, adviseren en begeleiden van inwoners met woonvragen; 4. ondersteunen van de lokale private huurmarkt. Per doelstelling bevat het BVR van 8 juli 2016 verplichte activiteiten die in elke deelnemende gemeente dienen te worden uitgevoerd. Daarnaast kan het subsidiedossier ook aanvullende activiteiten bevatten die zijn afgestemd op de lokale huisvestingssituatie van de deelnemende gemeenten. Het project kan ook maximaal 2 aanvullende activiteiten bevatten die vernieuwend of experimenteel zijn, of inspelen op nieuwe regelgeving, en die aansluiten bij de doelstellingen van het Vlaamse woonbeleid. De selectie van de aanvullende activiteiten gebeurt op basis van een lijst zoals opgenomen als bijlage bij het BVR van 8 juli Het huidige voorstel van subsidiedossier bevat enkel de activiteiten waarop we willen inzetten. Enkele activiteiten zijn niet weerhouden omwille van de haalbaarheid en/of vraag van de gemeenten 2. In 2016 hebben we reeds enkele verkennende gesprekken gevoerd ter voorbereiding van een vierde subsidiedossier. De ideeën en suggesties zijn verwerkt in een voorstel dat ook met de medewerkers van wonen is besproken. Het resultaat is een voorstel van een vierde subsidiedossier wonen dat gaat als bijlage. Dit voorstel is opgebouwd op volgende principes: 1. We behouden wat we hebben. 2. We versterken wat we hebben. Dit betekent dat we de bestaande projecten en dienstverlening behouden en versterken. Nieuwe acties worden voorgesteld indien ze aansluiten bij onze huidige werking en ze als logisch, noodzakelijk en realiseerbaar worden beschouwd. Een voorstel van nieuw subsidiedossier werd besproken op de commissie Grondgebonden Zaken d.d. 28 juni Vervolgens werd er 2 keer een verkennend overleg georganiseerd met Wonen-Vlaanderen, namelijk op 4 juli en 12 september Een definitief voorstel werd geagendeerd op de RegioRaad en Raad van Bestuur d.d. 4 oktober Nadien volgde de goedkeuring van de gemeenteraden (30 november 2017 in Beerse, 21 december 2017 in Oud-Turnhout, 18 december 2017 in Turnhout en 14 december 2017 in Vosselaar). Op 27 december 2017 werd het dossier aangetekend verzonden naar Wonen-Vlaanderen. Een nieuw subsidiedossier is ingediend. Uiterlijk eind april wordt er een beslissing genomen door de minister. Stappenplan 2018 Bij een goedkeuring start het nieuwe subsidiedossier op 1 juli Het nieuwe subsidiedossier loopt tot eind We volgen de ontwikkelingen in het kader van een nieuw Besluit van de Vlaamse Regering over Lokaal Woonbeleid nauwgezet op. 2 Een overzicht van alle mogelijke activiteiten is raadpleegbaar op: 54

55 Dossier 4.2. Opvolgen ontwikkelingen inzake Maatwerkdecreet en decreet lokale diensteneconomie Kader/situering Dit kadert in het strategisch plan van Stadsregio Turnhout, m.n. in de doelstelling om in stadsregionaal verband de regierol lokale sociale economie opnemen om sociale economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen te stimuleren. Beschrijven van het dossier Verantwoordelijke Opvolgen implementatie nieuwe maatwerkdecreet bij maatwerk-bedrijven in de stadsregio. Mogelijkheid onderzoeken maatwerkdecreet inzake collectieve inschakeling in lokaal bestuur Mogelijkheden onderzoeken maatwerkdecreet inzake individuele inschakeling in lokaal bestuur Opvolgen implementatie nieuwe decreet Lokale Diensteneconomie bij erkende initiatieven lokale diensteneconomie in de stadsregio. Magali Decloedt Betrokkene(n) - Stadsregionaal overleg werk en sociale economie - Actoren sociale economie Realisaties 2014 We volgenden de ontwikkelingen op via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. We organiseerden een infomoment voor alle betrokkenen bij LDE in de stadsregio over deze ontwikkelingen en de uitdagingen die ze met zich meebrengen. De nieuwe Vlaamse regelgeving inzake maatwerk werd pas op 19 december 2014 definitief goedgekeurd door de Vlaamse regering Stappenplan 2015 Uitvoeren van de actie. Realisaties 2015 We volgenden de ontwikkelingen op via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. We organiseerden een infosessie over de nieuwe regelgeving en volgden alle ontwikkelingen nauwgezet op, samen met de actoren sociale economie in de stadsregio. De implementatie van de nieuwe regelgeving kent heel wat neveneffecten, die we van dichtbij opvolgen om de impact op de actoren in de stadsregio proactief te detecteren en te kunnen handelen waar nodig. Stappenplan 2016 Uitvoeren van de actie. Realisaties 2016 We volgenden de ontwikkelingen op via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. De implementatie van de nieuwe regelgeving kent heel wat neveneffecten, die we van dichtbij opvolgen om de impact op de actoren in de stadsregio proactief te detecteren en te kunnen handelen waar nodig. Stappenplan 2017 Uitvoeren van de actie. Realisaties 2017 We volgenden de ontwikkelingen op via de werkgroep regie sociale economie van VVSG en andere netwerken met lokale besturen in Vlaanderen. De implementatie van de nieuwe regelgeving kent heel wat neveneffecten, die we van dichtbij opvolgen om de impact op de actoren in de stadsregio proactief te detecteren en te kunnen handelen waar nodig. Stappenplan 2018 Uitvoeren van de actie. 55

56 5 DE DIENSTVERLENING Dienstverlening 5.1. Wooninfopunt Loket huisvesting Kader/situering Deze dienstverlening kadert binnen het project Wonen in de stadsregio! en wordt uitgevoerd door het loket huisvesting in Turnhout en het Wooninfopunt in Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar. Beschrijving 1. Woonvragen beantwoorden en registreren (voor analyse): verstrekken basisinfo, dossiersamenstelling, contacten met andere diensten, verzenden van dossiers o premies en tegemoetkomingen o energie o inschrijvingen sociale huisvesting o huur o woonkwaliteit o leegstand 2. Klantencontacten voor energieleningen: o samenstelling aanvraagdossiers o controle volledigheid dossiers o ondertekening contracten o facturen in ontvangst nemen 3. Afspraken inplannen bouwadvies, contact met Kamp C 4. Nieuwsbrief wonen 5. Cursus- en infoaanbod omtrent wonen verspreiden 6. Informatie via website Stadsregio Turnhout 7. Infoavond Confederatie Bouw Realisaties 2014 In 2014 hebben we unieke klanten verder geholpen, waarvan in Turnhout wonen, 232 in Beerse, 228 in Oud- Turnhout en 184 in Vosselaar. Dit resulteerde in klantencontacten en acties. Meer cijfers zijn beschikbaar in de werkingsverslag van vijfde werkingsjaar van het project Wonen in de Stadsregio. De cijfers over de ECO-lening komen verder nog terug. Het plannen van de bouwadviezen van Kamp C loopt moeizaam. In 2014 is het slechts 2 keer doorgegaan en werden er 5 bouwadviezen gegeven, terwijl er 84 afspraken gemaakt konden worden. We onderzoeken op welke manier we deze dienstverlening opnieuw leven kunnen inblazen. De nieuwsbrief Wonen in de Stadsregio, gericht aan doorverwijzers en intermediairen, werd twee keer verzonden naar 228 abonnees. In totaal kwamen 12 items aan bod. We organiseerden één infoavond op 24 januari gericht naar verhuurders (60 aanwezigen). We gaven informatie over verhuren via een sociaal verhuurkantoor en over dakisolatie. We promoten de dienstverlening rond wonen en de ECOlening in het bijzonder op de markt van Beerse op 30 april en op de jaarlijkse bloemenmarkt in Turnhout op 18 mei. Daarnaast ontvingen we twee keer een groep langdurig werklozen in het kader van een trajectbegeleiding van vzw Web. Aan de deelnemers gaven we een overzicht van de gehele dienstverlening rond wonen. Het Wooninfopunt is in vijf jaar uitgegroeid tot een vaste waarde en wordt in elke gemeente (door ambtenaren en mandatarissen) gezien als een meerwaarde en een noodzakelijke aanvulling op de andere gemeentelijke dienstverlening. Stappenplan 2015 We continueren onze dienstverlening en zetten in op de acties die zijn opgenomen in het subsidiedossier Wonen in de stadsregio!. Ondertussen streven we naar een structuur voor een geïntegreerde woondienst (cf. project 2.6). 56

57 Realisaties 2015 In 2015 werd een team loket opgericht met alle loketmedewerkers aangevuld met de projectcoördinator wonen. Het team komt maandelijks samen om de loketmomenten in te vullen en intervisie te houden. Ook is dit een moment waarop we inhoudelijk kunnen stilstaan bij wijzigende wetgeving die van belang is voor de loketwerking. In aanvulling van het vaste verdeelschema van de loketuren kunnen de medewerkers op elke locatie voor elkaar inspringen. Met DE ARK, Sociaal Verhuurkantoor Noorderkempen, OCMW Turnhout en de loketmedewerkers werd een periodiek overleg gestart, wat resulteerde in een gezamenlijk inschrijvingsformulier voor sociale huisvesting. Operationeel hebben we unieke klanten verder geholpen, waarvan er in Turnhout wonen, 255 in Beerse, 248 in Oud-Turnhout en 194 in Vosselaar. Dit resulteerde in klantencontacten en acties. Meer cijfers zijn beschikbaar in de werkingsverslag van zesde werkingsjaar van het project Wonen in de Stadsregio. De cijfers over de Energielening komen verder nog terug. Bouwadvies door Kamp C werd stopgezet wegens te weinig succes. Er wordt naar een oplossing gezocht om via een andere formule deze dienstverlening aan te bieden. Een idee was om het bouwadvies op een zaterdag te organiseren. De voorbereidingen omtrent het organiseren van een beurs worden genomen. We plannen een beurs in het voorjaar van 2016 en richten ons naar bouwers en verbouwers. Hier kunnen we zelf aanwezig zijn vanuit onze loketwerking (premies) en de Energielening. Ook Kamp C zou bouwadvies kunnen verlenen en enkele infosessies organiseren. Anderzijds denken we er ook aan om bedrijven en organisaties erbij te betrekken. De nieuwsbrief Wonen in de Stadsregio, gericht aan doorverwijzers en intermediairs, werd twee keer verzonden naar respectievelijk 228 en 222 abonnees. In totaal kwamen 11 items aan bod. We organiseerden twee infoavonden. Eentje in het kader van de inventarisatie leegstand op 1 oktober (+/- 30 aanwezigen) en een infoavond over de nieuwe renovatiepremie op 17 november met ongeveer 130 aanwezigen. We gaven op die avond eveneens informatie over verhuren via een sociaal verhuurkantoor en over dakisolatie. Ondanks een identieke dienstverlening en de inzetbaarheid van de loketmedewerkers op de verschillende locaties, dekken nog steeds twee vlaggen dezelfde lading: Wooninfopunt versus het loket huisvesting. Medewerkers die dezelfde taak uitvoeren, worden tewerkgesteld in twee aparte organisaties en bijgevolg ook anders geëvalueerd en opgevolgd. Stappenplan 2016 Organiseren van een (ver)bouwbeurs alles over energiezuinig wonen. Continuering van de dienstverlening rond wonen. Realisaties 2016 Het bouwadvies door Kamp C werd in 2015 stopgezet. We hebben toen een idee geuit om dit advies op een zaterdag te organiseren en er een beurs aan te koppelen. Op zaterdag 18 maart 2016 hebben we onze eerste (VER)BOUWBEURS alles over energiezuinig wonen georganiseerd in de agora en foyer van Thomas More Turnhout. We telden zo n 200 bezoekers, wat een goed resultaat is voor een eerste editie. Het concept is positief geëvalueerd, zowel intern als door de standhouders. Daarom willen we een tweede editie organiseren in De beurs zal uitgewerkt worden door het team wonen en de duurzaamheidsambtenaren van de gemeenten. De beurs zal opnieuw plaatsvinden in de Agora en Foyer van Thomas More Kempen te Turnhout (Campus Blairon). Ook de focus blijft dezelfde: verwarming, ventilatie, isolatie en hernieuwbare energie. Daarnaast duurzame bouwtechnieken krijgen een plaats. Op deze manier krijgen bezoekers informatie van A tot Z over het energiezuinig maken van hun woning. Onze dienstverlening rond wonen aan het loket bestaat uit: informeren, ondersteunen en begeleiden. Operationeel hebben we unieke klanten verder geholpen, waarvan er in Turnhout wonen, 284 in Beerse, 288 in Oud-Turnhout en 227 in Vosselaar. Het gaat hierbij om nieuwe klanten. In totaal resulteerde onze loketwerking in klantencontacten en acties. Meer cijfers zijn beschikbaar in de werkingsverslag van zevende werkingsjaar van het project Wonen in de Stadsregio. Tweejaarlijks wordt er een nieuwsbrief met woongerelateerde items verstuurd naar intermediairs. De cijfers over de Energielening komen verder nog terug. De eerste (VER)BOUWBEURS is positief geëvalueerd waardoor we een tweede editie willen organiseren. Stappenplan 2017 We organiseren een tweede (VER)BOUWBEURS in Realisaties Op zaterdag 7 oktober 2017 hebben we een tweede (ver)bouwbeurs georganiseerd in Turnhout. De beurs is uitgewerkt door het team wonen en de duurzaamheidsambtenaren van de gemeenten. De beurs zal opnieuw 57

58 plaatsvinden in de Agora en Foyer van Thomas More Kempen te Turnhout (Campus Blairon). Ook de focus blijft dezelfde: verwarming, ventilatie, isolatie en hernieuwbare energie. Daarnaast duurzame bouwtechnieken krijgen een plaats. Op deze manier krijgen bezoekers informatie van A tot Z over het energiezuinig maken van hun woning. Bezoekers kunnen zich inschrijven voor persoonlijk bouwadvies van Kamp C. - De tweede editie van de (ver)bouwbeurs werd positief onthaald door de betrokken actoren: Stadsregio Turnhout, bezoekers en standhouders. Er is voldoende enthousiasme en samenwerking om een volgende editie te organiseren. - Aangezien er voor geopteerd wordt om een volgende beurs te organiseren in het voorjaar en het praktisch niet haalbaar en gewenst is om een beurs te organiseren in het voorjaar van 2018, zullen we om in 2018 onze dienstverlening op een andere manier in de kijker zetten (bv. infoavonden). Stappenplan We maken onze dienstverlening bekend via verschillende communicatiekanalen, zoals de gemeentelijke infobladen, website en facebook en door het organiseren van infoavonden. - We starten met de voorbereidingen voor de (ver)bouwbeurs in het voorjaar van Dienstverlening 5.2. Energielening 3 Kader/situering In 2011 richtten Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar een lokale entiteit op in de schoot van Stadsregio Turnhout en gingen een samenwerkingsovereenkomst aan met het FRGE om in de stadsregio leningen te kunnen verstrekken aan particulieren die energiebesparende werken uitvoeren in woningen. Het vierde werkingsjaar liep van 1 oktober 2014 tot 31 december Beschrijven van de actie 1. Organiseren van een loketfunctie (door Wooninfopunt/loket huisvesting): o informatie over de lening o hulp bij de aanvraag en dossiersamenstelling o ondertekening akte o indienen facturen 2. Backoffice dossierbeheer o controle van de volledigheid van de dossiers o onderzoek van de kredietwaardigheid o voorbereiding en organisatie kredietcommissie o opmaak leenakten en andere documenten o opvolging betalingsachterstallen o verstrekken van fiscale attesten 3. Beleidsvoorbereidend werk o organisatie beleidsgroep o aanpassing intern reglement Energielening o rapportering naar FRGE o communicatiestrategie Realisaties 2014 Voor het aanvragen van een ECO-lening moet er een administratief proces worden doorlopen. De verwerking van de aanvragen is verdeeld tussen een frontoffice, vervuld door het loket huisvesting van stad Turnhout en het Wooninfopunt in de drie andere gemeenten, en een backoffice die verzorgd wordt door de dossierbeheerder. De rol van dossierbeheerder wordt opgenomen door de duurzaamheidsambtenaar van Turnhout. De medewerkers van Wooninfopunt/Loket huisvesting handelen voortaan alle contacten met de klanten af. Daarnaast hebben ze een ruimere rol gekregen bij de administratieve verwerking van de dossiers en fungeren ze als back-up voor de rol van dossierbeheerder. De hieronder weergegeven cijfers gaan het over het derde werkingsjaar van de ECO-lening en vallen dus niet volledig samen met het kalenderjaar In dit werkingsjaar werden in totaal 118 leningen aangevraagd, waarvan 61 in Turnhout, 20 in Beerse, 20 in Oud-Turnhout en 17 in Vosselaar. Het eerste werkingsjaar van de ECO-lening kende een succesvolle start met 262 afgesloten leningen. In het tweede werkingsjaar is dit aantal sterk gedaald waarschijnlijk veroorzaakt door het afschaffen van de intrestbonificatie, de economische crisis en het teruglopen van de subsidies. We stellen vast dat het aantal uitgekeerde leningen in het derde werkingsjaar stabiel is ten opzichte van het tweede werkingsjaar. 3 De ECO-lening is sinds 1 januari 2015 veranderd van naam in Energielening. 58

59 %-lening renteloze lening ESCO-lening Grafiek 1: aanvragen per gemeente (bron: ECO-leningen Stadsregio Turnhout) Turnhout Beerse Oud-Turnhout Vosselaar Grafiek 2: Overzicht van de aangevraagde dossiers (bron: ECO-leningen Stadsregio Turnhout) doelgroep gewoon Grafiek 3: Uitgevoerde werken (bron: ECO-leningen Stadsregio Turnhout) We stellen vast dat er een stabilisatie is van het aantal uitgekeerde ECO-leningen. Stappenplan 2015 We continueren de bestaande acties om de ECO-lening te promoten. We denken nieuwe acties uit die deze promotie kan ondersteunen. We zetten in op een intensievere samenwerking met vzw WEB en energiek in het kader van de energiesnoeiers. Realisaties 2015 Op 1 januari 2015 is het FRGE overgeheveld naar de Vlaamse Overheid en ingebed in het Vlaams Energieagentschap als gevolg van de zesde staatshervorming. De ECO-lening is sinds 1 januari 2015 veranderd van naam in Energielening. Deze term wordt nu in heel Vlaanderen gebruikt. De naam lokale entiteit is aangepast naar Energiehuis. Het budget van 59

60 Stadsregio Turnhout bedraagt nog steeds 2 miljoen euro om minimaal 200 leningen uit te schrijven waarvan minimaal 8,38 % moet gaan naar de doelgroep van de minst kapitaalkrachtigen %-lening renteloze lening ESCO-lening 123 Grafiek 4: Overzicht van de aangevraagde dossiers (bron: Energieleningen Stadsregio Turnhout) In het vierde werkingsjaar werden er in Stadsregio Turnhout in totaal 119 leningen aangevraagd, waarvan 34 (28,5 %) door de doelgroep. Aantal Energieleningen Turnhout Beerse Oud-Turnhout Vosselaar Grafiek 5: aantal aanvragen per gemeente (bron: Energieleningen Stadsregio Turnhout) Bij opmaak van het jaarverslag van de Energielening 4 staan 8 leningen in akkoord, 85 lening in omloop, 6 leningen in opname en 20 leningen in acceptatie kredietopening. Dit voor een totaalbedrag van ,29 euro. De meest voorkomende werken waarvoor men een Energielening is aangegaan, zijn dakisolatie, plaatsing van een condensatieketel en plaatsen van ramen met superisolerend glas doelgroep gewoon Grafiek 6: Uitgevoerde werken (bron: Energieleningen Stadsregio Turnhout) 4 Het jaarverslag is besproken op de beleidsgroep Energielening. 60

61 Overeenkomstig onze werking in het derde werkingsjaar werken we ook dit werkingsjaar met een front- en backoffice. We hebben een maandelijks overleg Energielening waarop de dossierbeheerder (backoffice) en de loketmedewerkers (frontoffice) aanwezig zijn. Wijzigende wetgeving, belangrijke dossiers, continuering van de dienstverlening in de verlofperiode worden op dit overleg besproken. Het project Energielening van de Stadsregio Turnhout heeft een succesvolle start gemaakt met 262 afgesloten leningen in het eerste werkingsjaar. De grote rush, die kenmerkend was voor de eerste 6 maanden van het eerste werkingsjaar, is niet teruggekeerd. Het aantal uitgekeerde Energieleningen is sterk gedaald in het tweede werkingsjaar, maar blijft nagenoeg stabiel in het derde werkingsjaar en eveneens in het vierde werkingsjaar. De teller staat op 119 afgesloten leningen: hiermee blijven we onder het aantal dat nodig is om break-even te draaien en bouwen we geen reserve op. Dit is evenwel van belang: na afloop van de overeenkomst met het VEA zullen de op dat moment afgesloten leningen nog maximaal vijf jaar opgevolgd moeten worden, tot de laatste lening is afgelost. De portefeuille van op te volgen dossiers in deze periode kan oplopen tot 1000 stuks bij de huidige doelstellingen. Omdat de kosten hiervoor niet voorzien zijn in de middelen die bekomen worden van het VEA zullen deze nu al gereserveerd moeten worden met een positief saldo. Aangezien we dit jaar geen reserve opbouwen, zullen we hier in het volgende werkingsjaar extra op moeten inzetten. We stellen vast dat er een aantal negatieve tendensen zijn. Het aantal dossiers is in zijn geheel sterk afgenomen. Hiervoor hebben we voor eind 2012 een nieuwe informatiecampagne opgezet via de gangbare kanalen om de Energielening weer onder de aandacht te brengen. Dit hebben we in 2014 en 2015 terug herhaald. Er werden in 2015 ook samenaankopen georganiseerd (voor dakisolatie door IOK en voor zonnepanelen door de provincie Antwerpen). We hebben 2 infoavonden georganiseerd, over dakisolatie en over muur- en raamisolatie. Daarnaast worden er ook artikels in de gemeentebladen van de 4 gemeenten over de Energielening gepubliceerd. We merken dat we de allerarmsten niet bereiken. Deels omdat ze niet de middelen hebben voor zelfs een kleine renovatie, maar vooral omdat ze vaak een woning huren en de aangewezen persoon om de renovatie te financieren de eigenaar is. Om de huurders te motiveren een beroep te doen op de Energielening om energiebesparende renovatie te financieren is er afgelopen jaar al beleid opgezet. Zo is een Energielening renteloos indien de verhuring loopt via een Sociaal Verhuurkantoor en als de huurder voldoet aan de voorwaarden voor een renteloze lening. Ondertussen is dit lokale beleid ook gedeeltelijk vertaald in het Energiebesluit. In het Energiebesluit is de rentesubsidie uitgebreid voor leningen die door het VEA worden toegestaan aan private personen die niet zelf tot de doelgroep behoren, maar via een Sociaal Verhuurkantoor één of meer woningen waarvan ze eigenaar zijn, verhuren aan personen die wel tot de doelgroep behoren. In Stadsregio Turnhout worden er ook renteloze leningen verstrekt aan verhuurders, personen die niet zelf tot de doelgroep behoren, maar via een Sociaal Verhuurkantoor één of meer woningen waarvan ze eigenaar zijn, verhuren aan personen die niet tot de doelgroep behoren. Daarnaast merken we dat het voor alleenstaanden of alleenstaande ouders het niet altijd evident is om een Energielening aan te gaan. Vaak komen zij ook net niet in aanmerking voor een renteloze lening, hoewel deze doelgroep dat wel nodig heeft. Stappenplan 2016 De Energielening blijft of wordt beschikbaar voor zoveel mogelijk mensen en daarom zetten we in op communicatie naar onze burgers (artikels, website, (ver)bouwbeurs ). We leggen een bijzondere focus op het bereiken van de doelgroep van minst kapitaalkrachtigen: o Via intensieve samenwerking met de OCMW s zorgen we voor een betere toeleiding van personen die vanwege een slecht geïsoleerde woning met hoge energierekeningen hebben. o We maken de Energielening aantrekkelijker voor verhuurders. De kansarmen wonen vaak in een huurwoning, en het zijn deze woningen die vaak het slechts geïsoleerd zijn. Realisaties 2016 In het vijfde werkingsjaar werden er in Stadsregio Turnhout in totaal 99 leningen aangevraagd, waarvan 26 (26,3 %) door de doelgroep. 61

62 Grafiek 7: Overzicht van de aangevraagde dossiers (bron: Energieleningen Stadsregio Turnhout) Het voorbije jaar hebben 26 kredietnemers een renteloze lening gekregen: 2 in Beerse, 4 in Oud-Turnhout, 18 in Turnhout en 2 in Vosselaar. Dit is 26,3 % van het totaal aantal dossiers. Ondanks de forse daling van het totaal aantal verstrekte leningen (zowel 2 %-leningen als renteloze leningen) t.o.v. het eerste jaar zijn de procentuele resultaten voor het aantal nieuw afgesloten renteloze leningen wel gunstiger en in stijgende lijn: 28,5% in het vierde jaar, 27,1% in het derde jaar, 25,4 % in het tweede jaar en 14,5 % in het eerste jaar. Vanaf dit jaar zien we een stagnering van het procentuele aantal doelgroepdossiers. Dit is aanzienlijk hoger dan het verplichte doel van 8,38 %. Grafiek 8: aantal aanvragen per gemeente (bron: Energieleningen Stadsregio Turnhout) De meest voorkomende werken waarvoor men een Energielening is aangegaan zijn dakisolatie, fotovoltaïsche zonnepanelen en plaatsen van ramen met superisolerend glas. Voor het eerst zijn er minder condensatieketels geplaatst dan in de vorige werkjaren. 62